1288 trans. 1407 Sadce (Wp. 6 nr 34), 1411 Szadecz (PZ 3, 158v), 1424 kop. 1466 Sadecz (Wp. 8 nr 987), 1475 Sząndzyech¹K 3, 180, identyfikuje z nieznaną osadą pod Pszczewem; u K 8, 106, przypuszczenie, że prawdop. chodzi o S (PZ 20, 26v), 1510 Sandecz (ASK I 3, 275), 1553 Sarcz (ASK I 5, 164v), 1563 Sardecz (ASK I 5, 230v), 1564 Szorcz, Sorcz (IBP 282), 1577 Sardcz (ASK I 5, 702), 1580 Sardz (ŹD 27), 1637 villa antiquitus Sandecz nunc vero Sarcz nuncupata (CP 6 nr 90), 1944 Scharzig, 5,5 km na NW od Pszczewa (→Pczew), 14,5 km na SW od Międzychodu.

1. 1469 n. pow. pozn. (PG 57, 33v); 1508 n. par. Pczew (ASK I 3, 15v).

2. 1424 łąka zw. Biskupice, jezioro zw. Grzybieniec z łąkami [w S.?], jez. Czarne [w S.?] →p. 4.

3. Własn. bpów pozn. w kluczu →Pczew. 1288 bp pozn. Jan sprzedaje Janowi zw. Lubinowo swoje wsie Pczew i S. w celu lokowania na pr. niem. miasta Pczew (Wp. 6 nr 34 – dok. mocno uszkodzony; dokładniej →Pczew, p. 4A).

1411 [kan. kapituły kat. pozn.] Miroszek [z Bytynia] prokurator [= tenut.] i oficjał pszcz. w sporze z Mik. Chycińskim [z →Chyciny k. Międzyrzecza] o zabranych 4 kmieci z S. (PZ 3, 158v).

1469, 1475 S. w rejestrach zaległości podatkowych (PG 57, 33v; PZ 20, 26v).

Pobór: 1508 od 9 kwart roli po 3 gr (ASK I 3, 15v); 1509 od 9 kwart, sołtys od 2 kwart (ASK I 3, 54v); 1510 od 9 kwart, sołtys od 1/2 ł. (ASK I 3, 275); 1553, 1563, 1577 pobór z wsi bpa pozn. (ASK I 5 k. 164v, 230v, 702); 1580 od 4 1/2 ł., od 4 zagr., 1 komor. (ŹD 27).

1564 S. nal. do klucza pszcz. bpów pozn.; we wsi 14 ł., z czego 2 ł. soł.; 9 ł. os., z których dają po 18 gr czynszu, 1 ćw. owsa, 2 koguty, 15 jaj; z 3 ł. opust. płacą po 18 gr czynszu i nic więcej; sołtys daje 2 fl. i 4 gr; karczmarz daje od karczmy 18 gr; w sumie dochód z S.: 6 grz. 10 gr, 9 ćw. owsa, 18 kogutów, 2 kopy jaj i 15 jaj; dają owies i koguty jako [opłatę zw.] wiecne (IBP 282-284).

4. 1424 Hektor [Starszy z Koziemina] kan. pozn., prep. głuszyński oraz oficjał i tenut. pszcz. z polecenia bpa pozn. sprzedaje [brak sumy] 2 ł. soł. we wsi bpiej S. Janowi zw. Gruczba [Grurba?] kmieciowi z Gralewa; sołtys otrzymuje: łąkę Biskupice, która rozciąga się od dąbrowy Kęszy Dąb (Kanszy Damb) aż do lasu ciągnącego się do wsi Gorzycko; 50 drzew na założenie barci [w S.?]; wyspę czyli ostrów leżącą między wsią S. a jeziorem wielkim zw. →Szarcz aż do błota, które rozciąga się poza drogę we wsi Stołuń; jezioro zw. →Grzybieniec z łąkami na jego brzegach; sołtys może na swoje potrzeby osadzić jednego zagr. oraz posiadać potrzebne bydło i trzodę; sołtys otrzymuje też: pr. połowów w jez. →Czarne przy pomocy średniej sieci zw. drgubica, 1/3 opłat sąd. oraz [opłaty zw.] wiecne; sołtys powinien służyć bpom pozn. i tenutariuszowi zamku pszcz. zgodnie ze zwyczajem innych sołtysów w kluczu buk.; sołtys raz w roku, a kmiecie 2 razy w roku mają dać utrzymanie tenutariuszowi pszcz., gdy ten będzie odprawiał sądy w S.; kmiecie po upływie wolnizny [nie podano, ile lat ma trwać] mają płacić czynsz tenutariuszom pszcz.; 1466 ten dok. na prośbę Mikołaja sołtysa w S. potwierdza i transumuje bp pozn. Andrzej [Bniński] (Wp. 8 nr 987).

1509, 1510 sołtys z S., 1564 łany soł. →p. 3; 1637 sołectwo w S. wsi bpów pozn. (CP 6 nr 90).

8. Na gruntach Pszczewa sąsiadujących z S., przy południowo-wschodnim brzegu jez. Szarcz, odkryto ślady osady produkcyjnej (żużle, kloce żelazne) z okresu wpływów rzymskich (II-IV w.; materiały Aliny Łosińskiej, IAE PAN, Poznań).