SZAROKOŹLE

1388 or. Szarokosle (Lek. 2 nr 397), 1393 [dopełniacz] Sczarichkossle, Sczarekosli, Sczarekossli (Lek. 1 nr 1703), 1440 Scharze Coszly (ACC 23, 200), 1441 Scharecosle (ACC 24, 4), 1443 Sarecosle (PZ 14, 254), 1443 Szarokoszlye (PZ 14, 179v), 1444 Scharokoslye (PZ 14, 270), 1472 Sarokoszle (PG 8, 131), osada niezn. między Wierzchaczewem i Pierskiem (→Pietrsko); Wierzchaczewo 11 km, a Piersko 13 km na SW od Szamotuł.

1. 1472 pow. pozn. (PG 8, 131); [par. Bytyń?, par. Kaźmierz? →p. 5].

2. 1444 woźny sąd. zeznaje, że Mikołaj, Sędziwój i Kiełcz bracia z Otorowa mają uwolnić Gotarda Przyborowskiego od roszczeń osób trzecich, m. in. do 1/2 sadu w S., 1/2 strugi między Sarniewem a S., 1/2 strugi zw. →Kaczyna, która płynie rowem w stronę Sękowa, a w 1/2 przynależy do S. (PZ 14, 270); 1444 gran. S. →p. 3.

1444 przy podziale wsi Wierzchaczewo i Dęborzyce uzgodniono, że dziedzice Wierzchaczewa mają przestrzegać granic swych dóbr z wsiami Sokolniki Wielkie, Sarniewo, S., Pietrsko, Sękowo, Krzestkowice i Otorowo (PZ 14, 271v).

3. Własn. szlach. 1388 Mikołaj z S. toczy proces z Anną Grabską [może Anna Grobska z Grobi k. Sierakowa; →Kaczlin, przyp. 2] i jej synem Abrahamem; sąd przysądza Mikołajowi i jego stryjnie (patrua) [Przybysławie, →niżej i →Kaczlin, przyp. 1] młyn w Kaczlinie na 8 lat, ponieważ dz. tego młyna [Mroczek Kaczliński?] jest nieletni (Lek. 1 nr 397); 1393 tenże →niżej.

1388?, 1393 Przybysława z S.: 1388 [zapewne taż, nie wymieniona z imienia] stryjna Mikołaja →wyżej; 1393 taż Przybysława wraz ze swym bratankiem (filiaster) Mikołajem i jego [jej?] dziećmi toczy proces z Mikołajem i Bogusławem o 1/3 S. (Lek. 1 nr 1703).

1407 Paszek Szarokozielski śwd. (WR 1 nr 623).

1443 Jan Wierzchaczewski i 1443-44 Gotard z Przyborowa: 1443 Sędziwój z Otorowa zeznaje przed sądem na rzecz Gotarda z Przyborowa, że poręczył za tegoż Jana Wierzchaczewskiego, iż uwolni on połowy dziedzin Wierzchaczewo, S. i Dęborzyce od roszczeń osób trzecich [a więc Wierzchaczewski sprzedał połowy tych dziedzin Gotardowi]; sąd postanawia, że obowiązek ten ciąży na Sędziwoju z Otorowa, a woźny sprawdzi, czy dokonano wyclenia (PZ 14, 179v); 1443-44 Gotard z Przyborowa pozywa Sędziwoja z Otorowa oraz [jego brata] Kiełcza z Otorowa i Mikołaja z Buszewa: 1443 o to, że poniósł szkody [ponieważ Sędziwój z Otorowa nie wywiązał się ze wspomn. wyżej obowiązku], jak to wykazała wizja Wierzchaczewa, S. i Dęborzyc; 1444 o 10 grz. szkody, ponieważ nie bronili wspomn. wsi od roszczeń osób trzecich (PZ 14 k. 254, 271v).

1444 Pietrasz Wierzchaczewski z ż. Małgorzatą oraz cc. Heleną i Katarzyną mają dokonać podziału na połowę dziedzin S. i Dęborzyce oraz ostrowa należącego do karczmarza z wyjątkiem zarośli; Małgorzata jako pani wienna oraz Helena i Katarzyna mają pod zakładem 100 grz. przestrzegać granic swych posiadłości z wsiami Sokolniki, Sarniewo, Pietrsko, Sękowo, Krzestkowice, Otorowo oraz granic między Wierzchaczewem a S. i Dęborzycami; granice te miał wytyczyć Gotard z Przyborowa (PZ 14, 271v); 1444 tenże Gotard →p. 2.

1472 Maciej, Piotr i Mikołaj bracia niedz. z Jeziorek [k. Buku] wraz ze swą matką Katarzyną dają swemu bratu rodz. Wojciechowi połowy Wierzchaczewa i folw. w S., w zamian otrzymują cz. w Jeziorkach (PG 8, 131).

[S. nie występuje w wykorzystanych przez nas rejestrach poborowych z XVI w.]

5. 1440-41 Jakub Pabir pleb. w Kaźmierzu [k. Szamotuł] pozwany przez Andrzeja Polanowskiego pleb. w Bytyniu o to, że bezprawnie zagarnął dzies. ze wsi Witkowice, Wierzchaczewo i S.; pleb. z Bytynia prosi o przywrócenie mu pr. do tych dziesięcin (ACC 23, 200; ACC 24 k. 4, 97; Now. 2, 460).

Uwaga: K 2, 344 i K 8, 118, identyfikował nasze S. z wsią →Koźle, z uwagi na bliskość położenia obu wsi i podobne nazwy. Jednakże Koźle leży na NW od Wierzchaczewa, a nasze S. wraz z →Sarniewem bez wątpienia (→p. 2) na S lub SE od Wierzchaczewa, może w okolicy obecnej osady Pólko. Nadto w obu wsiach byli inni właściciele, poza tym w 1472 S. wymienione jest jako folw. (→wyżej), a Koźle – jako wieś. Możliwe, że nasze S., po 1472 (w tym roku S. wymienione jest po raz ostatni w znanych nam źródłach) zostało wchłonięte przez Wierzchaczewo.