(1361 Czyssek, 1447 Tyssek, 1482 Czisschek Antiqua) początkowo duży obszar leśny we wschodniej części z. warsz. w rejonie późniejszego Stanisławowa, Pustelnika, Rządzy, Mlęcina i Wiśniewa, włas. ryc. oraz następnie włas. książ.; potem wieś Cisek, od 1523 m. → Stanisławów i wieś → Pustelnik.

1. 1365 n. distr. warsz. (NKDMaz. 3 nr 80); 1471 z. warsz. (Iura 1 nr 126); [par. Klembów?], w II poł. XVI w. w obrębie par. Pustelnik, Wiśniewo i Stanisławów (AHPMaz.).

2. 1361 C. ma swoje granice [z in. dobrami] (NKDMaz. 3 nr 54); 1468 wł. w dobrach Mińsk w z. warsz.! [z. czer.] w sąsiedztwie granic C. (MK 5, 104v); 1471, 1474, 1482 młyn, 1474 rz. Rządza → p. 3B; 1494 zamiana młynów na rz. Rządza, która dzieli dzie-dzictwa C. w z. warsz. i Szczytno [dziś Jakubów] w z. czer. (MK 18, 68v; MK 60, 257; MS 4 nr 6465; potwierdzenie w 1539 na prośbę Mikołaja Wolskiego kaszt. sand.).

3A. Włas. szlach. 1361 ks. Siemowit III potw. podział dóbr między ss. [zm.] Bernarda [h. Kościesza]; Mikołaj podsędek warsz. otrzymuje Zerzeń, Mirowice, cz. Gacic [k. Tułowic w pow. soch.]; Jan dostaje Tułowice, połowę Świnotopy [pow. kam.] i w C. 1 znak [bór?] bartny; Jakub połowę Łowczewa [pow. soch.], cz. Gacic, w C. 6 znaków bartnych; Kościesza Leśny Młyn, cz. Mirowic i cz. Gacic, połowę Świnotopy i w C. 2 znaki bartne; Męcimir połowę Łowczewa, Mierzanowo [z. ciech.] i [cały] C. poza znakami bartnymi braci; Jan, Jakub i Kościesza mają pr. do danin kunich z lasów wg swoich znaków; jeśli Męcimir lub jego potomstwo wyrąbie jakiś las podobny do lasów braci, też ma pr. go oznaczyć; Kościesza z potomstwem ma w C. pr. do łowów i zbioru siana (NKDMaz. 3 nr 54, z błędami); 1365 ks. Siemowit III zezwala na lokowanie na pr. niem. dóbr Męcimira dz. z Łowczewa: Mierzanowa w z. ciech., C. w z. warsz. i Łowczewa w z. soch.; daje mieszkańcom dóbr z ról uprawnych rok, a z ról nowo karczowanych 10 lat wolnizny oraz wyznacza czynsz książ. po 12 gr pras. z 1 wł. os. (NKDMaz. 3 nr 80); 1390 ks. Janusz I daje Henrykowi dz. z Łowczewa pr. chełm. z czynszem książ. z Mierzanowa po 8 gr i z C. po 4 gr z 1 wł. os., zwalnia jego kmieci od prac przy grodach z wyjątkiem nowych grodów książ. (Warsz. 6, 183); [ok. 1428-29] świadkowie zeznają, że Wojtek miał cz. w C. jak [jego] ojciec i brat (WarszDis. 2, 263; ZR nr 40); 1432 Bernard z Mierzanowa [i C.] odwołuje zeznanie Aleksandry c. Mikołaja Kota, że tenże Mikołaj zadośćuczynił jej ze wszystkich działów (PP 6 nr 368); 1464 tenże Bernard z synem Andrzejem dziedzice z Mierzanowa sprzedają swą cz. dziedzictwa C. za 200 kóp gr w półgr swemu br. Mikołajowi z Mierzanowa ze wszystkimi użytkami i dochodami (Warsz. 6, 186); 1466 Gniewosz Aleksander z Mierzanowa [i C.] śwd. Ścibora bpa płoc. w Pułtusku (Ep. 5, 182v); 1486 sąd ziem. warsz. w sprawie Mikołaja Mierzanowskiego z C. przeciw Janowi Sosnkowskiemu z Kamionki kuchmistrzowi ks. Bolesława V o bory dziedzictwa Kamionka przysądza je Janowi Sosnkowskiemu (Warsz. 6, 162); 1486 sprawa księdza Gniewosza z Mierzanowa z Pawłem Sokołem z Czarnowa o okupowane dobra C. (Ep. 11, 242); 1487 potwierdzenie w/w dokumentów na włas. C. (Warsz. 6, 181-186). 1489 sprawa księdza Gniewosława z Mierzanowa [i C.] ze szl. Janem Sokołem z Czarnowa z udziałem szl. Szczepana z Mierzanowa (Ep. 11, 145); 1497 ks. Konrad III potw., że szl. Paweł Sokół z Tarnowa [Czarnowa] darował swoim bratankom Janowi i Stanisławowi Szczawińskim z Tarnowa swe dobra dziedz. w Tarnowie w pow. ostroł., Mlęcino i C. w pow. warsz. i Moglno [dziś Modlin] w pow. zakr., zastrzegając dożywocie sobie i swej ż. Aleksandrze, która ma na nich oprawiony posag (TKap. 72, 22-26); 1505 Gniewosz pleb. ze Słonima, Szczepan i Mikołaj bracia z Mierzanowa zastrzegają dokumenty w metryce książ. Bolesława V na Cisek, Mlęcino, Wiśniewo, Czarną i inne dobra (MK 18, 219); 1539 król Zygmunt daje Janowi Sławogórskiemu w zamian za wieś C. 12 wł. chełm. w z. ciech. w lasach król. obok wsi Drążdżewa i rz. Orzyc, z pr. budowy młyna na rz. (MS 4 nr 19637).

3B. Włas. książ. [1421] ks. Janusz I daje Nowkowi z Głodowa sołectwo w C. z 4 wł. (MK 3, 81); 1533 potwierdzenie tego nadania, z datą 1418, na prośbę braci Mikołaja, Pawła, Wojciecha i Marcina wójtów ze Stanisławowa (MK 48, 923; MS 4 nr 16940, supl. nr 535); 1428 ks. Janusz I w zamian za wójtostwo w C. daje Stanisławowi i Michałowi braciom z Chmielewa 20 wł. zw. Doły [potem Ciski] między dobrami Misłkowce, Sowino, Zatory i Mierzęcino [z. nurska] (PP 5 nr 736); 1435 Michał niegdyś wójt z C. sprzedaje 4 wł. i 10 mórg w Dołach (MK 3, 175v); 1436 Bernard wójt w C. sprzedaje wójtostwo w C. w z. czer. [?] kmieciowi Janowi Liskowi z C. (MK 3, 187); 1452 → p. 4; 1471 podział między ss. Bolesława IV; ks. Bolesław V otrzymuje z. warsz., m. in. wsie książ. C., Wiśniewo, Mlęcino (Iura 1 nr 126); 1471 Stanisław wójt z C. sprzedaje opatrz. Stanisławowi Ruzwie z Mlęcina młyn z 1 wł. oraz 3 mr. łąk i 3 mr. ogrodów z siedliskiem na rz. Rządzy w dziedzictwie C. w z. warsz. (MK 5, 153v); 1474 ks. Bolesław V odstępuje brzeg rz. Rządza należący do C. powyżej nowego młyna Raszpiów [?] Chrząśle na kuźnicę lub młyn (MK 9, 48v); 1477 tenże ks. daje wieś książ. Pustelnik, nowo lokowaną na 12 wł. w lasach C. k. kaplicy pustelnika, wraz z brzegiem rz. Czarnej, Andrzejowi z Chylina podkoniemu książ. z czynszem książ. po 2 gr pras. z 1 wł. os.; daje mu pr. nieodpowiednie i zwalnia go od kar sąd. (MK 9, 89v); 1478 tenże ks. daje 8 wł. lasu nad [rz.] Kamionką w dziedzictwie C. w sąsiedztwie 12 wł. wcześniej nadanych (MK 9, 96); 1482 tenże ks. sprzedaje ur. Pawłowi Sokołowi z Tarnowa [Czarnowa] wieś Mlęcino z rudą i odcinkiem rz. Rządzy z obu brzegami, z młynem zw. Ruzwów i z młynem zw. Tomków wraz ze stawem, z borem i lasem od rz. Rządzy aż do lasów pana Piotrkowskiego inaczej Ossowieńskiego, za 1300 dukatów węg. (MK 9, 146v-147); 1482 tenże ks. sprzedaje wieś książ. C.A. z młynem, lasami i miodami Bogusławowi Niewczasowi z Moszn [sędziemu ziem. czer. i warsz.] za 180 kóp gr w półgr i 20 fl. węg.; transakcja została unieważniona (MK 9, 150v-151); 1523 książęta Stanisław i Janusz III lokują we wsi C. m. → Stanisławów (MK 32, 160; LM 1565 II, 213).

4. 1365 ks. Siemowit III daje na C. pr. niem. z czynszem książ. po 12 gr pras. po upływie wolnizny (NKDMaz. 3 nr 80); [1421] ks. Janusz I daje Nowkowi z Głodowa sołectwo w C. z 4 wł. wolnymi → p. 3B (MK 3, 81; MK 48, 923; MS 4 supl. nr 535; dot. wójtostwa w Stanisławowie); 1428 wójtostwo, 1435, 1436 wójt → p. 3B; 1447 Stanisław wójt z T. ma należność 23 1/2 kopy gr w półgr u Małgorzaty wd. po Macieju Haftarzu mieszcz. warsz. (PP 3 nr 1009); 1452 Jan Lisek wójt w C. kupuje 1/2 wójtostwa w [mieście] Liwie za 52 kopy od Wojciecha Chochli wójta liw. (MK 4, 4); 1471 wójt → p. 3B.

5. 1465 ksiądz Bartłomiej ze Słuńczewa eremita w C. [Pustelnik] (Zakr. 5, 443v); 1473 ks. Bolesław V daje 2 wł. na nowym korzeniu naprzeciw świątyni Ś. Katarzyny blisko rz. Czarnej w dziedzictwie C. jako uposażenie kośc. w Pustelniku (MK 9, 30v); 1477 kaplica pustelnika → p. 3B; 1489 Piotr bp płoc. odstępuje Serafinowi z Warszawy kan. warsz. dziesięcinę bpią we wsi książ. C. w diec. płoc. w zamian za sołectwo w Kleszewie, które Serafin kupił od Mikołaja Poddębka [z Pułtuska], darowując tę dzies. na uposażenie ołtarza w koleg. warsz. (ACapPloc. 50, 40-40v).