CZĄSTKOWO

(1466 Czasthkowo, 1484 Czansthkowo, 1486 Cząsthkowo, XVIII w. Cząstków) 5 km na SE od Nowego Dworu, dziś Cząstków Polski.

1. 1466-84 distr. warsz. (BOZ 71, 69-72; MK 9, 162v); 1580 par. Łomna (ŹD 266).

2. 1486 naprzeciw Cz. k. Suchocina leży ostrów na Wiśle, na którym są łąki, rośnie chmiel, jabłonie, grusze, dęby, wierzby, olchy, sosny, klony, brzosty, topole i jest drobna zwierzyna, zające, sarny, gęsi; ostrów zostaje odgraniczony od Suchocina kopcami, z których pierwszy wzniesiono pod górę na brzegu łachy, która wpływa z Wisły do tego ostrowa, drugi kopiec z drugiej strony, zaczynając od narożnika Suchocina i Okunina aż do końca ostrowa ku Skierdom, gdzie z powrotem [łacha] przechodzi w Wisłę (BOZ 70, 208); 1580 młyn → p. 3.

3. Włas. duch. – opactwa czerw. 1466, 1484 Cz., Łomna i Wieska są włas. opactwa czerw. (BOZ 71, 69; MK 9, 162); 1486 opat czerw. jako właśc. Cz. i Stanisław z Nowego Dworu jako właśc. Suchocina zawierają ugodę co do ostrowa na Wiśle należącego do Cz.; mieszkańcy Suchocina będą mieli pastwiska na ostrowie, mogą korzystać z chmielu, jabłek, gruszek, zwierzyny tak jak kmiecie opata, zbierać suche drwa i korzystać z wierzb i olch, ale nie z drzew nadających się na barcie; mogą też zastawiać żaki w wodzie płynącej przez ostrów, od połowy ostrowa ku Skierdom, a kmiecie opata w drugiej połowie zaczynając od w/w narożnika, gdzie Wisła wpływa do tej łachy (BOZ 70, 208); 1508 opatrz. Jakub z Wieski wraz z rządcą klaszt. i ławnikami z Łomny podejmują się wybudować karczmę w Cz., na co zgadza się opat i nadaje ją wieczyście Jakubowi, dodając 1/4 [wł.] roli i łąkę za roczną opłatą 1/2 kopy gr i za robociznę 3 dni w roku (BOZ 71,105-106); 1515 Elżbieta z mężem Stanisławem Siodlarzewicem mieszcz. warsz. okazuje zobowiązanie opata Ambrożego i konwentu na 200 kóp gr w półgr zabezpieczonych na Łomnie, Cz. i Wiesce, prosząc o wpisanie do metryki kl.; kapituła potw., ale wpis został skasowany (BOZ 72, 23v); [a. 1580] Cz. 15 wł. os. (Małc. 193); 1580 włas. opactwa czerw., pobór od 10 1/2 wł. os., 6 zagr. z rolami, młyna (ŹD 266); XIX w. wieś Cz. Polski 458 mr. [ok. 15 wł.], Cz. Niemiecki 417 mr. [14 wł.] (SG 5, 691; Małc. 193).

4. 1466 opat czerw. potw. posiadanie sołectwa w Łomnie opatrz. braciom [stryjecznym] Mikołajowi, Wojciechowi, Mikołajowi i Jakubowi kmieciom z Łomny ss. Niecka i Zdzimira, którzy byli synami Wojciecha Baszy; tenże nabył sołectwo w Łomnie za 40 kóp bez 2 gr od klasztoru; ma ono 2 wł. z pr. chełm.; sołtysem ma być jeden z braci i wykonywać sądownictwo we wsiach Łomna, Cz., Wieska oraz zbierać tamże daniny: jaja, sery, gęsi, zboże itd. i dostarczać je do klasztoru (BOZ 71, 69); 1484 ks. Bolesław V sprzedaje cały czynsz książ. ze wsi kl. czerw. Łomny, Wieski i Cz. za 250 fl. węg. Mikołajowi z Mniszewa dziekanowi płoc., archid. i oficjałowi warsz. oraz kanclerzowi książ. (MK 9, 162v).

5. 1603 dzies. snop. z Cz. jest uposażeniem kośc. par. w Łomnie (ŁOp. 3, 285; NowDzieje 2, 515).