(1410 Czosnow, 1416 Czosznowo, 1525 Czosnowo Magna, 1526 Czosnouo Minor) 4,5 km na SSE od Nowego Dworu.

1. 1423 n. distr. warsz. (MK 9, 60v); 1526 pow. warsz. (ASK I 27, 451v); 1580 par. Łomna (ŹD 266).

2. [1423] rz. Wisła k. Cz. i toń k. Kępki w jez. Czosnowskim (MK 3, 32v; MK 9, 60v); 1436-37 granica z Czeczotkami → p. 3; 1448 rz. Wisła od ujścia Narwi w górę do granic Cz. (MK 4, 82-82v); 1479 brzeg i rz. Wisła od granic Cz. do ujścia Narwi, młyn na łodziach → p. 3; 1518 płosa w Czeczotkach od granic Cz. do znaku granicznego Orzeszek (Zakr. 23, 231); 1519 płosa w Czeczotkach od drogi czosnowskiej do granic Cz. (Zakr. 23, 394); 1521, 1533 płosa w Czeczotkach od Trzcieńca aż do granic Cz. (Zakr. 20, 634v; Zakr. 32, 228v); [1534] płosa w Czeczotkach od drogi woleńskiej do granicy Cz. (ZakrG. 1, 124); 1550 łąka w Cz. zw. Niwa od drogi nowodworskiej k. gościńca z Zakroczymia do Warszawy aż do łąki zw. Lubina (ZR nr 2683); 1790 młyn → p. 3.

3. Włas. szlach. [1416] Jan z Cz. h. Pierzchały (MK 3, 48v); [1416] w podziale dóbr między Janem, Dadźbogiem i Warszem dziedzicami z Cz., Jan dostaje połowę Cz., Łyczyna i Łaźniewa oraz całą cz. Czosnowskiej Woli; pożytki i kmieci mają podzielić między sobą (MK 3, 50); [1416] Wiernek [z Pilichowa] wojski wysz., Katarzyna ż. Piotra z Kozolina i Zuchna ż. Jana z Cz. sprzedają swe części w Chróścinie Piotrowi z Sosnkowa dz. z Sarzyna za 150 kóp gr pras. (MK 3, 55); 1417 Janek z bratankiem Dadźbogiem dziedzice z Cz. (WarszDis. 1, 191v); [1423] bracia Dadźbog i Warsz z Cz. dzielą się dobrami; Dadźbog dostaje Łaźniew, Czosnowską Wolę i rz. Wisłę k. Czosnowa. k. cz. ich stryja Jana z Cz. oraz 1 toń w jez. Czosnowskim i łąki, które kmiecie z [Czosnowskiej] Woli mieli w Cz. a także 2 rączki miodu rocznie z barci w Cz. i w Odnogach; Warsz dostaje Czosnów i całą cz., którą mieli w Odnogach oraz 3 rączki miodu rocznie z tychże barci; podział cz. Odnogi leżącej w księstwie Siemowita IV ma być dokonany wobec tego księcia (MK 3, 32v; MK 9, 60v-61); 1425 szl. Warsz z Cz. (Warsz. 1, 157v); 1425 szl. Dadźbog z Cz. (Warsz. 1, 159v); [1425] Warsz z Cz. sprzedaje swą cz. Odnogi Zdziszkowi z Cz. za 20 kóp gr posp. (MK 3, 43); 1427 Dzirżka ż. Warsza [z Cz.] (Warsz. 1, 293); 1427 Śmichna c. Warsza z Cz., ż. Jakuba Szczenię z Bielan, kwituje z zadośćuczynienia za dobra braci Dadźboga i Jana z Cz. (PP 5 nr 564); 1428 Jan z Cz. (WarszDis. 2, 264); 1429 Piechna c. Aleksego z Cz., ż. Piotra z Otwocka, darowuje mężowi swe dziedzictwo w Cieciszewie i Łyczynie w z. czer. (PP 6 nr 147); 1431 Mikołaj z Cz.; Jan z Cz. płaci 20 kóp gr posagu Andrzejowi z Sokołowa i otrzymuje zwrot zastawionej 1/2 [cz.] Cieciszewa (Warsz. 2, 67); 1432 Stanisław Bożej sprzedaje cz. swej dąbrowy w Pielaszkowie Janowi z Cz. za 20 kóp gr pras. (PP 6 nr 382); 1435 Małgorzata c. Jana z Cz., ż. Andrzeja z Sokołowa, kwituje ojca z zadośćuczynienia za dobra (MK 3, 168v); 1436 Zdzisław z Cz. (Zakr. II nr 1816); 1436-37 Dadźbog i Zdzieszek [Zdzisław] toczą spór o granicę z Czeczotkami (Zakr. II nr 2394, 2465, 2542, 2649, 2673); 1439 Jan Czosnowski → p. 5; 1441 Małgorzata c. Borzyma z Radonic, ż. Zdzisława z Cz., kwituje swych stryjów z zadośćuczynienia za dobra (MK 3, 250); 1441 Ofka i Jachna cc. Dadźboga z Cz., żony Andrzeja i Trojana braci z Sokołowa kwitują Macieja, Annę i Jadwichnę rodzeństwo z Cz. z zadośćuczynienia za dobra (MK 3, 259v); 1448-79 Zdzisław (Aleksy) → p. 6; 1450 Zdzisław z Cz. → p. 4; 1452 Anna i Jadwiga cc. Dadźboga z Cz. kwitują swego br. stryjecznego Dadźboga z Cz. z zadośćuczynienia im za ojcowiznę w Czosnowskiej Woli i za to, co tamże trzyma w zastawie Zdzisław z Cz. star. zakr.; Błażej z Cz. odwołuje to z nakazu ks. Bolesława IV (MK 4, 7-7v); 1452 Warsz z Cz. sprzedaje Błażejowi z Cz. swe pr. bliższości do Łaźniewa, [Czosnowskiej] Woli i Cz. po bracie Dadźbogu z Cz. za 6 kóp gr z pr. odkupienia bliższości do Cz. w ciągu 10 lat przez Warsza lub jego syna Dadźboga (MK 4, 7v-8); 1452 Dorota c. Jana z Cz., ż. Jakuba z Belska, kwituje swych braci Ja[na i NN] z Cz. z zadośćuczynienia za dobra (MK 4, 1); 1453 Błażej i Jan z Cz. h. Pierzchała (MZH nr 101); 1465 Zdzisław z Cz. podsędek warsz. zastawia wiano w Brwinowie Anny wd. po zm. Jakubie z Brwinowa Stanisławowi Kotowi Milanowskiemu w 60 kopach gr w półgr (Bł. 1, 712); 1468 Jan Czosnowski z Łaźniewa zamienia 1 morg roli k. płotów w Cz. z Piotrem z Pielaszkowa na dąbrowę z polem przy granicach Łaźniewa Jana Czosnowskiego i Rokitek (MK 5, 99); 1471 Dadźbog z Cz. → p. 4; 1472 Andrzej z Ryni zapisuje swej ż. Jadwidze c. Dadźboga z Cz. 45 kóp gr na 1/2 swoich dóbr (Warsz. 10, 669); 1474-1518 Stanisław syn Zdzisława z Cz. → p. 6; 1479 ks. Bolesław V nadaje Janowi Łaźniewskiemu z Cz. rz. Wisłę z brzegiem od granic Cz. do ujścia Narwi k. Kazomia z wolnym dojazdem do brzegu i do młyna łodnego na łodziach tamże (MK 9, 114); 1483 ks. Bolesław V zastawia Aleksemu z Nadarzyna marszałkowi i Stanisławowi z Cz. dworzaninowi komorę celną na Wiśle w Zakroczymiu (Tarcz. 5, 63v); 1484 ks. Bolesław V nadaje pr. nieodpowiednie braciom z Cz., Stanisławowi swemu dworzaninowi i Aleksemu (MK 9, 166); 1484 ciż bracia zamieniają Cieciszew i Łyczyn z Mikołajem z Obór kaszt. liw. na 1 wł. w Sierśniach [z. czerska, dziś Mała Wieś] (MK 18, 17v); 1485 Dorota c. Dadźboga z Cz., ż. Jana z Wilczorudy, kwituje ojca z zadośćuczynienia za dobra (MK 9, 169); 1485 Jan z Cz. za zgodą ż. Ofki sprzedaje z pr. odkupu kapitule warsz. czynsz roczny 3 grz. gr w półgr z Cz., Łaźniewa i Czosnowskiej Woli za 30 kóp gr w półgr (MK 9, 172v-173); 1496-1501 Aleksy z Cz. → p. 6;

1501 spór między ur. Stanisławem z Cz. sędzią ziem. zakr. a szl. Ofką o cz. w Jasienicy (Warsz. 8, 194; Sobol.mps 321); 1502 Jan z Cz. dzieląc synów, przeznacza dla Mikołaja Cz. i 1/3 Czosnowskiej Woli, a dla Stanisława i Jakuba Łaźniewo i 2 cz. Czosnowskiej Woli oraz łąki w Cz. należące do [Czosnowskiej] Woli i las Siesz z borem Zalesie (MK 18, 138-138v); 1504 Mikołaj Jałoszyc syn Jana z Cz. z ż. Anną, c. Jakuba Pruskiego podsędka soch., sprzedają z pr. odkupu czynsz roczny 80 gr z Cz. za 13 kóp gr 12 gr w półgr Piotrowi z Umiastowa pleb. w Lesznie na ołtarz w koleg. warsz. (MK 18, 181); 1507 Agnieszka wd. po Aleksym z Cz. chor. warsz. i Stanisław syn Aleksego [pasierb Agnieszki] (ZR nr 1987); 1507 ur. Stanisław z Cz. sędzia ziem. zakr. z bratankiem Stanisławem synem zm. Aleksego chor. warsz. toczą proces o dobra Cz. i Małocice z ur. Agnieszką c. zm. Jana z Zamienia wdy maz., wd. po Aleksym z Cz., ż. ur. Stanisława Boglewskiego z Rytomoczydeł (Tarcz. 5 k. 218, 223v); 1509 Agneta [Agnieszka] wd. po Aleksym z Cz. chor. warsz., ż. Stanisława Boglewskiego z Rytomoczydeł [star. czer.] (Warsz. 10, 98); 1523 Jan Kołak Słonczewski z Cz. sprzedaje z pr. odkupu czynsz roczny 7 grz. krak. z Cz. i [Czosnowskiej] Woli oraz ze Słonczewa za 70 kóp w półgr, które zapisał zm. Jan z Mrokowa archid. warsz. klasztorowi Ś. Marcina w Warszawie (MK 32, 159v); 1523 Anna wd. po Stanisławie sędzim ziem. zakr. z ss. Pawłem z Jasienicy, Janem, Rafałem i Aleksym Czosnowskimi sprzedają 1 wł. wójtostwa w Tule czyli Jasienicy prac. Janowi synowi zm. Stanisława Świątka z Rasztowa [pow. kam.] za 15 kóp gr w półgr (MK 32, 183); 1525 sędzicowa z Cz. ma kmiotównę w Małocicach (ZR nr 2320); 1525 Jan syn Arnolda Słonczewskiego z Cz. zamienia Cz.M., które miał od Mikołaja Jałochy z Cz., na 3 wł. w Graboszewce [?] w z. raw. z Marcinem z Obór stolnikiem zakr. (MK 41, 29v); 1525 tenże Marcin zamienia Cz.M., które otrzymał od Słonczewskiego, na łąkę czyli niwę zw. Suchodół w Jeziornie z Mikołajem synem zm. Marcina z Mrokowa kasztelana warsz. (MK 41, 37v); 1526 w Cz. Wielkim 6 wł. os.; Kopeć i Słonczewski mają po 3 wł.; w Cz. Małym 3 1/4 wł. os., 1/2 wł. wzięta na folw. (ASK I 27, 451v); 1528 Maciej Czosnowski syn [zm.] Mikołaja, a wnuk zm. Dadźboga, który za przyw. księcia miał Cz. ponad 30 lat, jest pozwany o Cz. przez panie z Ryni (ZR nr 2459); 1535-53 Rafał Czosnowski → p. 6; 1539 wypis dok. z 1484 na prośbę Stanisława Czosnowskiego (MS 4 nr 6447); 1549 Rafał Czosnowski podkom. ciech., wojski płoc. jest dłużny swemu br. Stanisławowi Czosnowskiemu 100 zł w półgr (ZR nr 2657); 1549 tenże Rafał zobowiązuje się dać wwiązanie w Tuł swemu br. Stanisławowi (ZR nr 2658); 1563 Stanisław i Paweł Czosnowscy z Małocic, Jan syn Macieja Czosnowski h. Roch II z Cz. Wielkiego, Stanisław Czosnowski syn Stanisława h. Roch II z Czosnówka (MH 9, 7); 1564 Rosłan Czosnowski dz. z Cz. Wielkiego, uwalniając swą matkę zm. Annę Czosnowską od cenzur kośc., zobowiązuje się zapłacić 4 grz. zaległego czynszu odkupnego przeorowi konwentu Ś. Marcina w Warszawie (KnapWar. 123); 1580 działy w Cz.M. i Cz. Mniejszym (ŹD 266); 1584 Ciosnowscy! h. Kolumna [Pierzchała] (Papr. 594); 1790 Cz. z młynem (TarDym.); XIX w. Cz. wieś 180 mr. [6 wł.], folw. Czosnów Łosicki z wsią Dembin ok. 15 wł. (SG 1, 876).

4. 1450 Zdzisław z Cz. star. zakr., właśc. Cz. i Małocic otrzymuje od ks. Bolesława IV przyw. pr. niem. z czynszem książ. po 2 gr posp. z 1 wł. os., zwolnienie od kar sąd. i dla kmieci zwolnienie od prac przy starych grodach (MK 4, 102v); 1471 ks. Bolesław V daje Dadźbogowi z Cz. przyw. pr. chełm. na Cz. i Czosnowską Wolę, pr. nieodpowiednie i zwolnienie od kar sąd., zmniejszając czynsz z Cz. i Małocic do 1 gr w półgr z 1 wł. os. (MK 9, 5); 1475 ks. Bolesław V daje Janowi z Cz. przyw. pr. chełm. na Cz. i Czosnowską Wolę z czynszem po 2 gr w półgr, ale nadanie zostaje skasowane (MK 9, 61); 1476 Jan z Cz. dostaje od ks. Bolesława V przyw. pr. chełm. na Łaźniewo, połowę Cz. i Czosnowską Wolę z czynszem książ. po 9 gr w półgr z Łaźniewa, a po 3 gr w półgr z pozostałych wsi (MK 9, 65-65v); 1479 Jan Łaźniewski z Cz. dostaje od ks. Bolesława V pr. nieodpowiednie i zwolnienie od kar sąd. (MK 9, 112v); 1526 czynsz książ. z Cz. Wielkiego z 3 wł. po 1 gr, a z in. 3 wł. po 3 gr; czynsz z Cz. Małego z 2 3/4 wł. po 2 gr (ASK I 27, 451v).

5. 1439 Jan Czosnowski jest głównym kolatorem kośc. par. w Cieciszewie (AE I 13v; NowDzieje 2, 349); 1676 dzies. z Cz. należy na zmianę do kościoła [Ś. Trójcy] kan. regularnych w Błoniu i kościoła w Łomnie (Rybus 288).

6. 1410 Maciej syn Klemensa z Cz. student Uniw. Krak. (MUK 1 nr 10/071).

1445 i 1446 zapisy w metryce książ. Bolesława IV datowane są w Cz. (MK 3 k. 323v, 329v).

1448-79 Zdzisław (Aleksy) z Cz. i Małocic: 1448-57, 1460-61 star. zakr., 1461-71 podsędek warsz., 1471-72 chor. warsz., 1472-79 sędzia ziem. warsz. (PacSpis; WolffStudia s. 289, 291).

1474-1518 Stanisław syn Zdzisława z Cz.: 1474 student Uniw. Krak. (MUK 1 nr 74h/180), 1482 pisarz ziem. warsz. (PacSpis; WolffStudia 301), 1483-84 dworzanin ks. Bolesława V (Tarcz. 5, 63v; MK 9, 166), 1496-1518 sędzia ziem. zakr. (PacSpis; WolffStudia s. 163, 166, 313), zm. a. 1523 (MK 32, 183).

1496-1501 Aleksy z Cz. syn Zdzisława: 1496-98 star. zakr., 1499-1501 chor. warsz. (PacSpis; WolffStudia 219; Sobol 182), zm. a. 1502 (Warsz. 8, 559).

1509 Jan z C. przyjęty do pr. miej. Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 435); 1510 Mikołaj syn Stanisława z Cz. student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1510e/043); 1513 Paweł syn Stanisława z Cz. sędziego ziem. zakr., student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1513h/059); 1515 Aleksy syn Stanisława z Cz. student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1515e/057).

1535-53 Rafał Czosnowski: 1535 dworzanin król. dostaje nominację na wojskiego płoc. (MS 4 nr 17810), 1535-53 wojski płock. (PacSpis), 1539 star. samborski (MS 4 nr 19546), 1538-49 podkom. ciech. (PacSpis; MS 4 nr 19546; ZR nr 2657).

7. PacPuszcza 204-206.

Uwaga: Nie tworzymy osobnego hasła dla Czosnowa Małego (Czosnówka), występującego w źródłach z XVI w., poświadczonego po raz pierwszy w 1526. Leży ono na NEE od Cz. i objęło cz. tej wsi sięgającą Wisły.