(1334 Krusevie, 1426 Cruszewe, Cruschewye, Crussevye, 1502 Magna Cruszewie, 1528 Cruseuo Magna, 1580 Krusewo Maior) 8 km na SSW od Tarczyna, dziś Kruszew.

1. 1445 n. distr. warsz. (MK 3, 327v); 1517 n. pow. tarcz. (MK 32, 4v); 1580, 1603 par. Rembertów (ŹD 292; Vis. 1603, 121-121v; NowDzieje 2, 527).

2. 1334 wieś K. ma ustalone granice [z sąsiednimi dobrami] (Lub. nr 60, NKDMaz. 2 nr 211); 1790 młyn → p. 3.

3. Włas. książ., potem szlach. 1334 ks. Trojden za wierne służby nadaje Lutkowi wieś K. wraz z imm.; mieszkańcy są zobowiązani do dawania księciu gęsi na posiłek podczas jego pobytu, a Lutek ma pr. do wznoszenia wszelkich budowli (Lub. nr 60, NKDMaz. 2 nr 211); 1340-43 Lutek → p. 6; 1426 ks. Janusz I daje Andrzejowi z C. 30 wł. w z. wiskiej (PP 5 nr 320); 1429 Czader prep. tarcz. [warsz.] i jego br. Dominik zyskują działkę w Kłodnie od Mikołaja z C. (Warsz. 2, 104); 1429 szl. Cedar z C. uzyskuje wydzieloną cz. w C. od stryja Mikołaja, który ma przenieść zabezpieczenie wiana ż. Ofki na inne dobra (Warsz. 2, 111); 1429 Cedar z C. uzyskuje wwiązanie w 1/2 części Mikołaja Liska [z Prac Wielkich] w Kłodnie w 30 kopach gr posp. (Warsz. 2, 111); 1429 Jakub z Prac Wielkich i jego zięć z K. (Warsz. 2, 111); 1429 Ofka ż. Mikołaja z K., siostra Gotarda [skąd?] (Warsz. 2, 125); 1433 w sprawie między Ofką i Cedarem z C. zapada wyrok, że Ofka ma trzymać swoje wiano zapisane jej na 1/2 C. przez męża, dopóki mąż nie przeniesie go na inne dobra przypadłe mu z podziału; Ofka ma nie trzymać męża w domu; a gdyby go tam zastano, to Ofka straci wiano na C. (Warsz. 2, 238); 1434 Cedar oskarżony o rozkazywanie poddanym Ofki (ZR nr 448); 1438 Małgorzata c. Mikołaja z C. zeznaje, że jej br. Tyfan zadośćuczynił jej za wszystkie dobra (MK 4, 75v); 1445 Anna c. [Mikołaja] z C., ż. Jakuba z Niemirowic zeznaje, że jej br. Tyfan z C. zadośćuczynił jej za jej części w C. i Pniewach (MK 3, 327v); 1448 Jakub syn Cedara z C., wnuk Jakuba z Prac (WarszDis. 1, 194v); 1450 Małgorzata siostra Tyfana z C., ż. Michała z Kopanej (Tarcz. 1 k. 71, 73); 1468 Jakub Doniczka z C. przedstawia świadków h. Łada, Półkozic i Korab (MZH nr 306); 1469 Mikołaj z K. → p. 6; 1490 Mikołaj Kruszewski uczestniczy w najeździe szlachty na dwór prep. kap. warsz. w Tarczynie (AC 2 nr 1872); 1493 Jakub Doniczka z synem Mikołajem h. Łada z C. ma sprawę z Przerowami z Belska (MZH nr 723); 1497 Mikołaj Kruszewski h. Łada (MZH nr 768; Bon. 12, 363); 1502 Mikołaj Doniczkowic z K. winien jest 6 kóp gr w półgr i 1 zł (ZR nr 1818); 1502 ksiądz Marcin kan. pułt., Jakub i Stanisław bracia z Wąsów, tenutariusze w M.C. (Tarcz. 4, 106v); 1517 poddani z K. biorą udział w najeździe szlachty h. Prus na dwór prep. kap. warsz. w Tarczynie (MZH nr 947); 1517 Jan z Jeżewic chor. zakr. sprzedaje z pr. odkupu czynsz roczny 4 grz. gr w półgr z Jeżewic, Drozd i K. za 40 kóp gr w półgr Stanisławowi Dąbrówce podpiskowi zakr. i altaryście na ołtarz w kośc. w Czersku (MK 32, 4v); 1519 tenże Jan sprzedaje z pr. odkupu czynsz roczny 5 grz. gr w półgr Mikołajowi z Mirowic dziekanowi płoc. i prep. kap. warsz. (MK 32, 39v); 1526, 1528 w C.M. 7 wł. os. (ASK I 27 k. 454v, 723v); 1533 ur. Gabriel Jeżewski sprzedaje 1 1/2 grz. czynszu rocznego z K.M. za 15 kóp na ołtarz w kośc. par. w Tarczynie (Knap. mps 688); 1563 Gabriel Jeżewski h. Prus III sędzia ziem. warsz. i Stanisław Teffan Kruszewski h. Rogala, obaj z K. (MH 9, 29); 1790 K. z młynem (TarDym.); XIX w. wieś K. ma 463 mr., tj. 15 1/2 wł. (SG 6, 319).

4. 1526 czynsz z K. po 18 gr z 1 wł. pobiera Florian Parys jako urzędnik (ASK I 27, 454v).

5. 1603 dzies. z K. należą do kośc. par. w Rembertowie (ŁOp. 3, 231).

6. 1340-43 Lutek [z K.]: 1340 rządca [czer.], 1343 skarbnik [czer.] (PacSpis; NKDMaz. 2 nr 241, 256); 1469 Mikołaj z K. pleb. w Nadarzynie (Knap.mps 401).

7. PacMożn. 434 n.