OKUNINO

(1386 Ocunino, Occunyno, 1416 Okunino, 1421 Occuinno, 1577 Okunin) 3 km na ENE od Nowego Dworu, dziś Okunin.

1. 1415 par. O. (NowDzieje 2, 37); 1448 n. distr. warsz. (MK 4, 88); 1526 pow. warsz. (ASK I 27, 452).

2. 1416 → p 3; 1486 kopiec odgraniczający ostrów na Wiśle naprzeciw Cząstkowa wytycza granicę od narożnika Suchocina i O. aż do końca ostrowa ku Skierdom (BOZ 70, 208); 1506 → p. 3; 1516 jez. w O. (PułtTest. 1, 292v); 1518 rz. Narew, jezioro → p. 3.

3. Włas. szlach. 1386 Dziersław z O. kupuje Załubice od Klemensa z Biejkowa za 90 grz. krak. (DKM s. 343-345, nr 50; BOZ 70, 22); 1416 Dobrogost dz. z O. darowuje kl. czerw. 1/2 rz. Narwi naprzeciw Pomnichowa [dziś Pomiechowo] od wierzby w miejscu zw. Topolno aż do gran. Góry, z wyjątkiem starych ostrowów (ADP perg. 166; MK 3, 111v; BOZ 70, 74); 1419-24 pan Dobrogost z O. (Czer. nr 1136, 1150; Warsz. 1, 19; Zakr. I nr 683, 813); 1421 Mikołaj z O. kapłan diec. płoc. zraniony przez Jana syna Władymira pleb. w Winnicy (BulPol. 4 nr 892); 1434 Piotr i Paweł z Otwocka ss. Wita stolnika czer. dziedzice z Dudy kwitują Jana z Kuchar chor. ciech. z zadośćuczynienia za dobra w imieniu Doroty wd. po Dobrogoście z O. i jej c. Przybki ż. Jana (MK 3, 128v); 1434 rękojemcy ręczą, że stren. Jan z Kuchar chor. z ż. Przybką zrzekną się na rzecz opactwa czerw. wsi Załubice i Woli [Wolica Załubska] wart. 400 kóp gr dla uczczenia pamięci Dobrogosta z O. (AGAD perg. 6605; BOZ 70, 183); 1448 ur. Przybka córka zm. ur. Dobrogosta z O., ż. Jana z Kuchar chor. ciech., sprzedaje swą ojcowiznę Załubice i Wolę [Wolica Załubska] wraz z barciami kl. czerw. za 530 kóp gr w półgr (AGAD perg. 6651; MK 4, 88; BOZ 70, 24); 1464 Bolesta z Kuchar zapisuje 160 kóp gr w półgr wiana swej ż. Elżbiety, c. zm. Krystyna z Jasieńca łowczego soch.! [gost.] na całym dziedzictwie O. i wsiach założonych w jego obrębie (Zakr. 24, 222); 1472 Anna c. zm. Bolesty Kucharskiego z O., ż. Mikołaja Łukowskiego kwituje Piotra syna Więcława z Trębek z zadośćuczynienia za dobra ojczyste i macierzyste w Trębkach Wielkich (MK 9, 12v); 1472 Dorota c. tegoż Bolesty, ż. Jana z Opaczy kwituje w/w Piotra z zadośćuczynienia za dobra w Trębkach Wielkich (MK 9, 81); 1477 Elżbieta c. zm. Krystyna z Jasieńca łowczego, wd. po Boleście z O. kwituje z zadośćuczynienia za jej posag i wiano 160 kóp gr na dobrach O. swego zięcia Andrzeja z Chylina podkoniego i dworzanina ks. Bolesława V, przekazując mu swe pr. tamże (Zakr. 24, 222v); 1477-87 Andrzej Chyliński z O. → p. 6; 1478 Jan z Lipy kaszt. wis. i sędzia ziem. zakr. ręczy za ks. Bolesława V, że wypłaci on Andrzejowi z O. podskarbiemu 100 fl. pod wwiązaniem w swe dobra Wolę [Gumowską] k. Zakroczymia z młynem zw. Mochatka (Zakr. 13, 98v); 1478 ks. Bolesław V daje Andrzejowi Chylińskiemu z O. podskarbiemu przyw. pr. chełm. na O. i Wolę Okuńską, zwalnia go od wszystkich sądów oprócz książęcych i od kar sąd. z wyjątkiem kary pięćdziesiąt (MK 9, 105); 1479 Wojciech Kucharski z Noskowa podkom. ciech. daje Janowi z Radzymina podkom. zakr. swe pr. bliższości po swej matce Przybce, c. zm. Dobrogosta z O., na Załubice i Wolicę Załubską (MK 9, 113);

1480 ur. Andrzej z O. podskarbi warsz. [ks. Bolesława V] (Warsz. 5, 389); 1482 Maciej z Nieksyna kan. warsz. i pleb. zakr. odstępuje temuż Andrzejowi Chylińskiemu z O. podskarbiemu warsz. i marszałkowi Piotra bpa płoc. 12 wł. między Obrębem i Lipinami [Mościskami] z dopłatą 50 kóp za jego wieś Czarnowola o 12 wł. (MK 9, 153-154); 1487 tenże Andrzej pobiera 1/2 kopy gr od Macieja z Pianek nauczyciela w O., który pobił jego kmieci z O. (Ep. 10, 520); 1492 Elżbieta wd. po zm. Boleście Kucharskim z O. i Małgorzata wd. po zm. Andrzeju z O. (Warsz. 6, 873); 1499 prac. Mikołaj rybak z O. (Ep. 16, 34v); 1504 Stanisław i Bolesta synowie zm. [Andrzeja syna] Wojciecha Chylińskiego z O. zabezpieczają dług 100 kóp gr w półgr Grzegorzowi z Komorowa na Czarnej Woli czyli Pustelniku, za zgodą swych sióstr Doroty i Anny, macochy Małgorzaty oraz Anny ż. Stanisława (MK 32, 2); 1506 ugoda o granice między O. a Pomnichowem między braćmi Stanisławem i Bolestą z O. a opactwem czerw.; wyspa z łożyskiem, gdzie dawniej płynęła rz. Narew naprzeciw łąk O. oraz połowa łożyska naprzeciw Pomnichowa, gdzie płynie rz. Wkra, będą należeć do opactwa (BOZ 71, 232); 1509 Jan syn Pawła ze Szczytna [z. ciech., SHGPłoc. 299, nietrafnie przypisuje do Szczytna w pow. płoc.] winien jest 100 kóp gr w półgr Wojciechowi Popielskiemu pisarzowi ziem. zakr. pod utratą pr. bliższości do dóbr Załubice i Wolicy Załubskiej, które ma po zm. stryju Dobrogoście z O. i po zm. siostrze stryjecznej Przybce, c. tegoż Dobrogosta i ż. Jana Kucharskiego chor. ciech. (BOZ 70, 184); 1510 ur. Abraham z Nowego Dworu jest winien 100 kóp gr Boleście synowi zm. Andrzeja z O. pod karą przepadku pr. bliższości do dóbr O. uzyskanych od w/w Jana Szczycieńskiego; gdyby Bolesta zmarł bez męskiego potomstwa albo te dobra chciał sprzedać, to pr. bliższości przysługuje Abrahamowi (Zakr. 11, 467); 1513 Wojciech z Popielżyna kan. warsz. i pisarz ziem. zakr. swe pr. bliższości do Załubic i Wolicy Załubskiej po swej stryjecznej i herbowej siostrze Przybce c. Dobrogosta z O. odstępuje opactwu czerw. w zamian za Lubomin i 230 kóp gr (BOZ 71, 228; AGAD perg. 6820; MS 4 nr 6525); 1514 Bolesta z O. winien jest ur. Pawłowi z Pniewa skarbnikowi zakr. 40 kóp gr w półgr, które są zabezpieczone na O. i Woli Okuńskiej (Zakr. 23, 171; MK 60, 69; MS 4 nr 6526); 1516 Marek włodarz z O. zabiera sieć wikariuszowi w O., gdy ten łowił ryby w jez. za zezwoleniem pani Okuńskiej; Maciej Chorek kmieć z O. w wieku 40 lat; Stanisław Jelonowic kmieć z O. (PułtTest. 1, 292v-293); 1517 Paweł Pniewski z O. rok temu zabronił swym poddanym łowić ryby w swoim jez. (PułtTest. 1, 372); 1517 Bolesta Okuński winien jest Feliksowi Zembockiemu 2 1/2 kopy gr (PułtTest. 1, 476); 1517 Grzegorz z Komorowa uzyskuje od dziedziców O. potwierdzenie przepadku Czarnej Woli [Pustelnika] z 1504 (MK 32, 2); 1517 Małgorzata, wd. po Andrzeju z O. podskarbim księcia Bolesława V, daje swe wiano [zapisane na połowie O.] swemu zięciowi Piotrowi z Rydzewa w zamian za dożywocie w Ujazdowie w z. płoc.! [na Zawkrzu] (Zakr. 20, 670-670v); 1518 Bolesta Chyliński z O., za zgodą ż. Barbary z Prus, sprzedaje Mikołajowi, synowi Jana z Reguł dra medycyny, cz. O. z obu brzegami rz. Narwi i jeziorem (MK 32, 18v); 1519 Anna c. zm. Andrzeja Chylińskiego z O., ż. Piotra syna zm. Mikołaja Rydzewskiego z Ujazdowa sprzedaje działy w O. i Woli Okuńskiej z ostrowami Pawłowi Pniewskiemu z Krzyszczek skarbnikowi zakr. (MK 32, 48v); 1519 Piotr syn zm. Piotra z Rydzewa ustępuje Pawłowi Pniewskiemu skarbnikowi zakr. oprawę wiana swej teściowej Małgorzaty, wd. po Andrzeju z O., zapisaną na O. (MK 32, 48v; MS 4 nr 6552); 1519 Stanisław z O. odwołuje sprzedaż dokonaną przez swoją siostrę Annę c. zm. Andrzeja Chylińskiego z O. Pawłowi Pniewskiemu, ponieważ Anna zawarła małżeństwo z Piotrem Rydzewskim bez zgody rodziny (MK 32, 49); 1519 król zezwala na wykup wójtostw w Miedniewicach, Woli Miedniewskiej i Starych Wiskitkach z rąk Stanisława i Bolesława! [Bolesty] braci Okuńskich [z O.] oraz Jadwigi Gniewieskiej (MS 4 nr 23191); 1520 Bolesta z O. sprzedaje braciom Janowi i Andrzejowi z Cieciszewa swe części w O. i Woli Okuńskiej wraz z pr. patronatu [kośc. par. w O.] za 200 kóp gr w półgr (MK 32, 84; MS 4 nr 6564);

1520 Paweł Pniewski z O. skarbnik zakr. przedstawia przywileje na O. z 1464 i 1477 (Zakr. 24, 222); 1521 świadkowie zeznają, że bracia Stanisław i Bolesta ss. Andrzeja i Anny byli posiadaczami O. i sprzedali ongiś swe części w O. z wszelkimi prawami Pawłowi Pniewskiemu; Stanisław sprzedał cały swój dział, a Bolesta pół działu; ich siostra przyrodnia Anna c. Małgorzaty, obecnie wd. po Rydzewskim również sprzedała swe części temuż Pawłowi; Pniewski wykupił od Rydzewskiego wiano jego teściowej Małgorzaty, zapisane na dobrach O. za 150 kóp; na podstawie pr. bliższości Pniewski wykupił dobra O. od zm. opata czerw. Ambrożego zastawione przez właścicieli; obecnie Pniewski ma wielką cz. O., tj. 4 części O. wraz z lasami, a Cieciszewscy 1 cz. (Ep. 204, 90); 1521 podział O. pomiędzy Pawłem Pniewskim skarbnikiem zakr. a Elżbietą c. zm. Bolesty z O., wd. po Jakubie Cieciszewskim stolniku zakr.; Paweł dostaje 4 części O., w których ma stary dwór i kmieci siedzących na 1/2 wł. (Jan Więckowic, Stanisław Jeleń, Marek, Maciej Luba, Maciej Dziecię, Eliasz) oraz kmieci siedzących na 1/4 wł. (Marcin Reszka, Wawrzyniec Lis, wd. Pawłowa, Stanisław karczmarz, Stanisław Łuń, Maciej Chorek, Jan karczmarz, Andrzej Bogacz, Andrzej Grad); tenże Paweł ma mieć także siedlisko 1/4 wł., na którym siedzi Bolesta; Elżbieta dostaje 1 cz. O., którą zyskała od Stanisława i Bolesty z O.; na tej cz. ma siedlisko, na którym siedzi kmieć Andrzej Szymanowic, oraz siedlisko sąsiadujące z siedliskiem kmiecia Luby; ma kmieci siedzących na 1/2 wł. (Andrzej syn Szymona i Stanisław Natała), na 1/4 wł. (Maciej Rozoga) i na 1/8 wł. (Wojciech Rozoga); kmiecie nie mający pełnych ćwiartek będą mieć je dopełnione, z wyjątkiem Wojciecha Rozogi; role i łąki folw. dotąd są nie wymierzone, ale będą wymierzone (MK 32, 91); 1526 w O. 7 wł. os. (ASK I 27, 452; → p. 4); 1539 Andrzej Cieciszewski uzyskuje potwierdzenie dok. zastawu z 1514, cesji wiana z 1519 oraz sprzedaży O. i Woli Okuńskiej z 1520 (MS 4 nr 6526, 6527, 6552, 6564); 1563 Jakub Cieciszewski h. Roch III z O. (MH 9, 7); 1580 tenże Jakub Cieciszewski płaci pobór od 4 wł. os. i 2 zagr. z rolami (ŹD 257); XIX w. O. ma ok. 32 1/2 wł. (SG 7, 442; Małc. 190).

4. 1478 ks. Bolesław V daje przyw. pr. chełm. na O. i Wolę Okuńską z czynszem książ. po 3 gr z 1 wł. os. (MK 9, 105; → p. 3); 1526 czynsz książ. po 6 gr z 1 wł. os. pobiera skarbnik Pniewski jako posiadacz urzędu (ASK I 27, 452; → p. 3).

5. 1415-20 [?] Maciej pleb. w O. i Nowym Dworze ma proces z Andrzejem bpem pozn. i oficjałem warsz. Kiełczem (NowDzieje 2, 37); 1419 Mikołaj pleb. w O. w diec. płoc. w konflikcie z kolatorami, zostaje poraniony i obrabowany z rozkazu Jana oficjała płoc. (AC 2 nr 148); 1433 Andrzej pleb. z O. (Warsz. 2, 237); 1459 Jan pleb. oraz Jan wikariusz w O. (Ep. 5, 101v); 1485 Klemens wikariusz w O. (Ep. 11, 121); 1487 Maciej z Pianek nauczyciel w O. skazany na karę 1 kopy gr za pobicie sługi Mikołaja pleb. w O, wikariusza wiecz. katedry płoc. (Ep. 10, 508); 1497 tenże Mikołaj pleb. w O. (Ep. 15, 118); 1512-16 Jakub pleb. w O. (Ep. 7, 20v; PułtTest. 1, 293); 1516 świadkowie nie wiedzą nic o przeznaczeniu dzies. folw. z nowo uprawianych ról w Nowym Dworze dla Wojciecha wikariusza, ale jako wikariusz ma on dzies. snop. z niektórych wsi (PułtTest. 1, 293); 1520 pr. patronatu → p. 3; 1521 ksiądz Paweł komendarz w par. O.; ksiądz Michał pleb. w Przewodowie, prezentowany na pleb. w O.; kośc. i poświętne w O. leżą w części Pawła Pniewskiego; śwd. słyszał, że Bolesta prezentował pleb. w O., a inny śwd. wie, że i Marcin Cieciszewski też prezentuje pleb. w O. (Ep. 204, 90); 1530 par. O. należy do dekanatu nur.; Michał pleb. przysięga, że jego dochód wynosi 24 kopy gr, 2 wikariuszy 6 kóp, a nauczyciela 40 gr (AECPolt. 388); 1775 kośc. [pw. Ś. Wawrzyńca], drewn. „staroświeckiej budowy”, ma 5 ołtarzy; poświętne: 2 pola w O., 3 ogrody, łąka nad Wisłą w Nowym Dworze; par. obejmuje O., Górę, Suchocin, Skierdy, Krubin, Nowy Dwór, Janówek (Mat. 8, 55-61); 1792 par. przeniesiono z kośc. w O. do kośc. w Nowym Dworze (RAW 353).

6. 1477-87 Andrzej Chyliński z O.: 1477 podkoni i dworzanin ks. Bolesława V (Zakr. 24, 222v), 1478-87 podskarbi ks. Bolesława V, zw. też skarbnikiem warsz. (Zakr. 13, 98v; Warsz. 5, 389; Ep 10, 520), 1482-87 marszałek dworu Piotra bpa płoc. (MK 9, 153-154; Ep. 10 k. 328, 520; Tarcz. 3, 76).

1506 bak. Marcin Galina z O. (Ep. 149, 83).

1536 Jan syn Bolesty z O. student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1536h/021).