ORŁY

(1417, 1418 Orly, Orli) osada dziś nie istnieje, leżała k. Bożejek i Konotopy1O. nie uwzględnia ani PerthéesMaz., ani Mapa Kwat. Z kolei Gilly-Cron zaznacza O. ok. 2 km na NE od Ożarowa. O. nie można identyfikować z istniejącą obecnie wsią o tej nazwie, widoczną na MTop. 1934 w odległości 8 km na W od Ożarowa. W świetle źródeł bowiem O. graniczyły z Bożejkami położonymi k. Konotopy, a więc na SE od Ożarowa. W sprawie lokalizacji por. AHPMaz; Konotopa 2,5 km SE od Ożarowa.

1. [1417] n. distr. warsz. (MK 3, 62, 103v); 1528 pow. warsz. (ASK I 27, 419); 1580 par. Babice (ŹD 263).

2. [1417] działka w O. leżąca za gościńcem z Ożarowa do Piaseczna k. gran. Bożejek (MK 3, 62; MK 9, 38v); 1418 pole w O. zw. Dominikowa Niwa (WarszDis. 1, 192v); 1428, 1431 droga → p. 3.

3. Włas. szlach. [1417] Jarosław z O. sprzedaje Rafałowi z Gołąbek działkę w O. k. gran. Bożejek za 10 kóp gr pras. (MK 3, 62; MK 9, 38); 1418 Jarosław z O. procesuje się z Piotraszem Kędzierzawym z Czechowic o pole w O., które Jarosław mu zastawił (WarszDis. 1, 192v); [1419?] Andrzej z O. sprzedaje Tomaszowi z O. cz. swego działu z siedliskiem, gdzie siedział jego ojciec w O. (MK 3, 103v); 1421 Marcisz Mora zięć Jarosława z O. (Warsz. 1, 3); 1421 Stanisław (Stasek) z O. i Andrzej Orzeł z O. (Warsz. 1, 5, 8v); 1422 Jarosław z O. wyznacza córce posag 8 kóp gr posp. (Warsz. 1, 17); 1422 Marcisz Korytko z O. (Warsz. 1, 21v); 1422 Wszebor i Wojciech Biała Kania z O. (Warsz. 1, 23); 1422 Święszek z O. (Warsz. 1, 28); 1424 Tomasz Orzeł (Warsz. 1, 108v); 1424 Paweł i Stanisław z O. (Warsz. 1, 109); 1424 bracia Stanisław Orzeł i Wyszek (Warsz. 1, 114v); 1424 Tomek z O. ma wydzielić połowę ojcowizny Rafałowi z O. (Warsz. 1, 116v); 1424 Jakusz z O. z ss. Tomaszem i Świętosławem (Warsz. 1, 146v); 1424 bracia Stanisław, Wisław, Andrzej i Paweł dziedzice z O. „wypuścili” Umiastów Broniszowi z Wolicy, ale nie „wypuścili” mu Wolicy; Bronisz z Wolicy zastawia Umiastów Tomaszowi z O. na 34 lata w 8 1/2 kopach gr pod karą przepadku (Warsz. 1, 155v); 1425 Jarosław z O. (Warsz. 1, 184); 1425 Orzeł z O. (Warsz. 1, 185); 1425 Tomasz z O. kupuje 1 wł. os. w Rakowcu od Michała, Piotra i Mroczsława braci z Rakowca za 20 kóp gr posp. (PP 5 nr 163); 1426 Jakusz z O. ma w O. cz. ojcowizny i cz. dokupioną (Warsz. 1, 223); 1426 Paszek z O. i syn Święszek z Reguł (Warsz. 1, 225v); 1427 Katarzyna z O. z synem Mikołajem procesuje się z Markiem z Gołąbek (Warsz. 1, 291v); 1427 Paszek Oppala [z O.] (Warsz. 1, 292); 1428 Tomasz Opalic z O. (WarszDis. 1, 111v); 1428 Tomasz i Stanisław z O. [h.] Orla (WarszDis. 1, 110v); 1428 Marcin Korytko z O. (Warsz. 2, 1); 1428 Mikołaj z Sokołowa daje swą cz. w Sokołowie, kupioną od Sędka z Sokołowa, Andrzejowi z O. w zamian za jego cz. w O. (Warsz. 2, 13); 1428 Mikołaj [skąd?] wygrywa sprawę o dziedzictwo z Pawłem Opalą i zastawia mu swą cz. w O. (Warsz. 2, 20); 1428 Tomasz z O. występuje przeciw Jarosławowi, Mścigniewowi i Opale (Warsz. 2, 21); 1428 Mikołaj z O. sprzedaje dział w O., który ma od Doroty swej siostry stryjecznej, Piotrowi [Drozdowi] z Odolan za 10 kóp gr posp., poręczając spokój ze stro-ny swej matki Jachny i tejże Doroty; ks. Janusz I zwalnia kmieci z tej cz. od prac przy starych grodach (PP 5 nr 723); MK 9, 43v); 1428 Piotr Drozd pozywa Jana Jelito z O. o zaoranie drogi, która ich dzieli (Warsz. 2, 22); 1429 Tomasz Opala z synem Tomaszem z O. (WarszDis. 1, 114v); 1429 Paweł Opala ma zaręczyć Bronisławowi z Wolicy, że dzieci Święchny zrzekną się dóbr w Wolicy i Umiastowie (Warsz. 2, 38); 1429 Andrzej z O. i Staszek Orzeł (Warsz. 2, 42);

1430 Paweł Opala (Warsz. 2, 54); 1431 Krystyn Warzysmoła pozywa Andrzeja z O., który zrobił sobie drogę przez [jego] łąki (Warsz. 2, 71); 1431 Paweł Opala z dziećmi powinien oprawić Broniszowi [z Wolicy] swą cz. w O. (Warsz. 2, 80); 1432 Katarzyna Mleczkowa z O. (Warsz. 2, 99); 1432 Jarosław z O. (Warsz. 2, 100); 1432 Dzichna ż. Jana Orzeszytarga ze Starego Miasta [Warszawy] pozywa Mikołaja z O. o cz. w O., którą wykupiła za 4 kopy gr; Mikołaj powołuje się na rękojemstwo swej matki Jachny, lecz wg sądu to nie wystarczy, gdyż siedzi ona na ratajstwie u Mikołaja Komora z Nowego Miasta [Warszawy] (Warsz. 2, 100-101); 1432 taż Dzichna odkupioną za 4 kopy gr działkę w O. ma trzymać do wypłacenia jej tej sumy przez [Jachnę z O.] (Warsz. 2, 127); 1432 Stanisław syn Opali z O. kupuje 2 stogi pszenicy za 8 kóp gr posp. (Warsz. 2, 169); 1433 Stanisław Opalic jest winien Mikołajowi z Macierzysza 4 kopy gr i 10 gr za stóg pszenicy (Warsz. 2, 201); 1433 Tomasz Stary Orzeł i Stanisław Orzeł (Warsz. 2, 208); 1433 szl. Dzichna ż. Orzeszytarga ze Starego Miasta [Warszawy] zastawia Piotrowi Drozdowi z Łomianek w 4 kopach gr cz. w O., którą odkupiła za swe wiano (Warsz. 2, 215); 1433 Paweł Opala z O. kupuje od Żyda Aleksandra rolę, którą ten trzyma w zastawie w 10 gr od Katarzyny Mleczkowej z O. (Warsz. 2, 220); 1433 Stanisław Opalic pożycza od Żyda Aleksandra, za poręczeniem braci Stanisława i Andrzeja z O., 1 1/2 kopy gr na 1 1/2 gr lichwy i ma dać Żydowi 6 młodych kogutów wart. 1/2 gr każdy oraz 1 korzec czystej pszenicy dobrej na chleb (Warsz. 2, 219); 1433 Bronisz [z Wolicy] zeznaje, że Stanisław Opalic zadośćuczynił mu swoimi pieniędzmi za 8 1/2 kopy gr, za które poręczył Stanisławowi i Andrzejowi braciom z O. za swego ojca i swych braci (Warsz. 2, 219); 1433 Przechna [ż. Bronisza] z Wolicy, c. Tomasza, odwołuje dobra od Stanisława z O., ponieważ wg prawa jest bliższa niż Stanisław, a dziecku da więcej o 1 kopę gr niż było ugodzone (Warsz. 2, 230); 1433 taż Przechna ma trzymać dobra [Szczepana] syna Tomasza z O. aż do jego pełnoletności; zapiska skreślona z rozkazu marszałka [książ.] (Warsz. 2, 236); 1433 Stanisław z O. ma trzymać dobra tegoż Szczepana syna Tomasza z O. aż do jego pełnoletności, a potem ma je zwrócić Szczepanowi z 14 kopami gr (Warsz. 2, 239); 1434 Świętosław z O. z synem (Warsz. 2, 249); 1434 Katarzyna Mleczkowa z O. (Warsz. 2, 249); 1434 Stanisław i Andrzej z O. (Warsz. 2, 255); 1438 Anna c. Stogniewa z Osiemborowa, ż. Stanisława z O., kwituje swego stryja Włodzisława z Osiemborowa z zadośćuczynienia za cz. w Osiemborowie (MK 3, 214v); 1447 Paweł z O. za zgodą Stanisława swojego ojca sprzedaje z pr. odkupu Janowi Lisowskiemu kan. warsz., pleb. w Ostrołęce [pow. war.] swą cz. w O. za 12 kóp gr w półgr (MK 4, 58v); 1449 tenże Jan Lisowski przeznacza dla kap. warsz. m. in. dany mu przez Pawła z O. czynsz roczny 1 kopy gr z O. z pr. odkupu za 12 1/2 kopy gr (MK 4, 145); 1449 szl. Paweł Orzeł [z O.?] (PP 3 nr 1164, 1170);

1450 Zbychna wd. po Wojciechu z Chabdzina sędzim ziem. czer. i warsz. zapisuje Piotrowi z O., w zamian za jego służby, 10 kóp gr w półgr swego posagu i wiana na 1 wł. Chylińskiej w Kawęczynie [z. czer.] do czasu wypłacenia tej sumy (MK 4, 134); 1450-51 szl. Maciej Orłowski (PP 3 nr 1208, 1333, 1335); 1452 Marta z O. oraz bracia Maciej, Paweł i Jan [ss.] Macieja z O. sprzedają 1 wł. w O. Stanisławowi i Michałowi braciom z Gosek [z Czechowic] za 20 kóp gr (MK 4, 9); 1462 naganiony Mikołaj syn Macieja z O. przedstawia jako świadków ze swego rodu h. Orły Stanisława i Michała ss. Jeroszka [z O.] (MZH nr 201); 1468 Trojan Rek z Rakowca i O. i jego br. Marcin (MK 5, 89v); 1482-1502 Marek z O.→ p. 6; 1483 ks. Bolesław V daje szl. Markowi z O. za jego służby 12 wł., bez barci książ., między Pogorzelcem a Łazami nad rz. Koszelanką, z czynszem książ. po 6 gr posp. z 1 wł. os. (MK 9, 159); 1483 Marek z O., rządca książ. w Kamieńcu [dziś Kamieńczyk], kupuje części w Czechowicach od dziedziców z Czechowic za 80 kóp gr w półgr i ma od nich otrzymać dokumenty na te części (MK 9, 160); 1484 tenże Marek z O. zamienia z Mikołajem Kaliszem z Książek całą swą cz. w Czechowicach na wójtostwo z karczmami w Wielkiej Woli, dopłacając mu 20 kóp gr w półgr i 30 fl. węg. (MK 9, 168v); 1485 ks. Bolesław V daje Markowi z O. za jego zasługi 1 wł. roli w Wielkiej Woli z tytułu posiadanego tam wójtostwa (MK 9, 169); 1491 ur. Marek z O. star. czer. wwiązany w dział Jana z O. (Warsz. 6, 690); 1503 Paweł Opala z O. przedstawia świadków ze swego h. Orły: Grzegorza syna Wojciecha z O. i Macieja Jeroszka z O. (MZH nr 827); [1509-10] Wojciech Jeroszek z O. ma sługę (ZR nr 2088); 1511 Marek z Orłów zamienia z ks. Anną [Konradową] 14 wł. w Koszelance na 2 wł. z siedliskami w Wielkiej Woli, w cz. wsi Odolany i w Stanclewicach (MK 8, 22v); 1515 Paweł Opala h. Orły (MZH nr 930); 1516 Trojan woźny warsz. razem z szl. Franciszkiem z O. i Wawrzyńcem z Reguł poświadczają opis występków, jakich dopuścili się zbuntowni uczestnicy nielegalnego sejmiku warszawskiego w Warszawie we dworze książ. i w samym mieście (Warsz. 11, 462; Sobol 124); 1518 Stanisław Opala, 1520 Jan syn Marka, Jakub Kądziołka → p. 6; 1523 Maciej Jeroszek z O. (ZR nr 2226); 1525 Jan i Paweł ss. zm. Marka z O. zamieniają ze szl. Mikołajem Kazubem z Górc 2 wł. w Wielkiej Woli, otrzymane niegdyś od zm. ks. Anny za 14 wł. k. Kamieńca, na bagno Rzeźne Błoto w Górcach (MK 41, 65); 1528 wieś bezkm. (ASK I 27, 419); 1530 zm. Świętka z O. (ZR nr 2390); 1563 Orłowscy: Jan syn Feliksa h. Ciołek, Jan syn Mikołaja Opala oraz Maciej syn Feliksa h. Orla z O. (MH 9, 40); 1580 Paweł Orłowski płaci pobór od 1 1/4 wł. os.; pozostałe działy: 1/4 wł. os., 1/4 i 1/8 wł. bezkm. (ASK I 28, 357; ŹD 263).

4. 1428 ks. Janusz I nadaje pr. niem na dział w O. z czynszem książ. po 6 gr pras. z 1 wł. os. Piotrowi [Drozdowi] z Odolan (PP 5 nr 723; MK 9, 43v).

5. 1603 dzies. z O. należą do kośc. par. w Babicach (NowDzieje 2, 521; ŁOp. 3, 317).

6. 1482-1502 Marek z O.: 1482-90 burgr. warsz. (Warsz. 5, 875; Warsz. 6, 295; Tarcz. 3, 327); 1483-85 star. (rządca książ.) w Kamieńcu, 1490-91 star. czer., 1502 star. nur. (PacSpis; MK 9, 160; Warsz. 5, 888; Warsz. 6, 690); 1518 Stanisław Opala z O. pleb. w Żelechowie (MK 32, 9v); 1520 Jan syn Marka z O. student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1520e/069); 1520 szl. Jakub Kądziołka z O. woźny warsz. (MK 32, 67v).

1 O. nie uwzględnia ani PerthéesMaz., ani Mapa Kwat. Z kolei Gilly-Cron zaznacza O. ok. 2 km na NE od Ożarowa. O. nie można identyfikować z istniejącą obecnie wsią o tej nazwie, widoczną na MTop. 1934 w odległości 8 km na W od Ożarowa. W świetle źródeł bowiem O. graniczyły z Bożejkami położonymi k. Konotopy, a więc na SE od Ożarowa. W sprawie lokalizacji por. AHPMaz.