OŻARÓW

(1417 Ozarowo, Oszarowo, 1437 Oszdzarowo, 1469 Hoszyarowo, 1480 Zarowo, 1509 Oszarow, 1565 Pozarow) 14 km na WSW od Starego Miasta Warszawy, dziś m. Ożarów Mazowiecki.

1. [1419] n. distr. warsz. (MK 3, 15v); 1527 pow. warsz. (ASK I 27, 671); XVI-XIX w. par. Żbików (Kart. AHPMaz.; SG 7, 792).

2. [1417] dział w Orłach za gościńcem z O. do Piaseczna (MK 3, 62; MK 9, 38); 1475 wł. zw. Biernatowska leży k. włók wójtowskich w O. (Lub. nr 231); 1480 pewne części włók uprawnych wymierzone z folw. książ. w Z. zostały przekazane niegdyś zagrodnikom w czasach ks. Bolesława IV (AE III 12); 1503 najazd na gospodę w O. (ZR nr 1925, 1926); 1521 płosa w Umiastowie-Szpakach od gościńca błońskiego do gran. O. (MK 32, 91v); 1565 karczma w O. na gościńcu, ma stajnię gościnną (LM 1565 I, 31); 1565 O. graniczy od wschodu z Broniszami i Nietykszami [z Konotopy], od południa z Martowskimi [Nartowskimi z Duchnic] i Czajkowskimi [z Czajek], od zachodu z Ołtarzewskimi [z Ołtarzewa], Umiastowskimi [z Umiastowa], od północy z Osowińskimi [z Piotrkowa] (LM 1565 I, 32); 1565 O. ma folw. dwupolowy; 1 pole przy wsi ok. 4 wł., 2 pole przy gran. Ołtarzewskich ma ok. 8 wł. (LM 1565 I, 32; → p. 3); 1661 O. graniczy z Kaputami, Piotrkówkiem, Broniszami, Konotopą, Duchnicami i Sokółkami (LM 1660-1661, 65); 1790 młyn → p. 3.

3. Włas. książ. i szlach. [?]. 1421-22 Paweł rządca ożarowski (Warsz. 1 k. 13v, 30v); 1422 S. [?] Wrocławski z Opaczy pasierb Mikołaja Piotrkowskiego odwołuje sprzedaż O. nabytego przez ojczyma od Jana Tłusty z Kłodna, ale sprawę przegrywa (Warsz. 1, 19v); 1424 szl. Marcin rządca w O. (Warsz. 1, 108v); 1425 rządca w O. (PP 5 nr 886); 1428 Piotr Rydz z O. (Warsz. 2, 2); 1431 kmieć z O. „wstał” [odszedł] od Piotra Grodziczskiego (Warsz. 2, 68); 1431 Zygmunt podrzędczy z O. (Warsz. 2, 70); 1437 ks. Bolesław IV nadaje swej matce ks. Annie na pobożne fundacje m.in. czynsz pieniężny 6 kóp gr w półgroszach z O. (AGAD perg. 2100; AECVars. s. 13, nr 32); 1437 [kmieć] Wojtek z O. ustanawia pełnomocnikiem swego br. Macieja [z Warszawy] (PP 3 nr 419); 1441 Jadwiga c. Stanisława z Bliznego, ż. Jana z O., kwituje ojca z zadośćuczynienia za swój dział (MK 3, 239v); 1447 Anna wd. po Piotrze Zarychcie odstępuje swój dom w Starej Warszawie opatrz. Bernardowi z O. (PP 3 nr 1015); 1448 ks. Bolesław IV nakazuje staroście warsz., a także rządcy książ. w O. zaprzestania pobierania opłat z dóbr opactwa czerw. (AGAD perg. 6649; MK 4, 77v; BOZ 70, 20); 1469 [kmieć] Mikołajek z H. zobowiązuje się zapłacić Wojciechowi Radło 6 kóp gr za dom Okuniowski w Nowej Warszawie (ŁawWN nr 710); 1472 kmieć Maciej z O. (ZR nr 1342); [ok. 1472] wiel. Mikołaj Dołęga z Łęgu tenut. w O. (WarszDis. 1, 100); 1504 Paweł i Piotr bracia z O. (Warsz. 8, 853); 1509 ks. Anna [Konradowa] regentka zobowiązuje się zapłacić Serafinowi i jego ż. Marcie mieszczanom warsz. 150 kóp gr w półgr jako resztę sumy zapisanej na dzierżawie O.; jeśli księżna nie zapłaci, będą oni trzymać O. w tej sumie (AGAD perg. 1545); 1516 Jakub piwowar, mieszcz. warsz. jest dłużny prac. Franciszkowi z O. 4 kopy gr (RadWS nr 1176); 1526 wieś książ. O ma 26 wł. os. i 1 wł. pustą; O. trzyma w zastawie Gabriel Tarło (ASK I 27, 448); 1565 wieś ma grunt dobry, pole tylko dwojne; wieś i folw. należy do starostwa warsz., wieś ma 25 wł. os., 38 kmieci, 10 zagr. (LM 1565 I, 31; → p. 2); 1790 O. z młynem (TarDym.); XIX w. folw. i wieś O. mają ok. 41 wł. (SG 7, 792).

4. [1419] Piotr z Pilchtowa [Pilitowa] sprzedaje Jakuszowi z Umiastowa sołectwo w O. (MK 3, 15v); 1421 Jakusz wójt z O. powinien wydzielić połowę swej cz. w Wolicy dz. Więcławowi, któremu tę cz. sprzedał (Warsz. 1, 9v); 1425 Jakusz [z Umiastowa] wójt z O. procesuje się ze skarbnikiem z Umiastowa (Warsz. 1, 181); 1425 Jakub [Jakusz] zamienia działy w Umiastowie (PP 5 nr 49); 1432 szl. Jakub Długi wójt z O. (Warsz. 2, 107); 1437 Jakub wójt z O. procesuje się ze swymi braćmi Broniszem z Wolicy, Andrzejem i Piotrem z Umiastowa o pr. bliższości do działów w Umiastowie i Wolicy, które Jakub kupił od Pasikonia [skąd?] (MK 3, 306); 1474 Dobiesław, Osanna, Barsabea i Jadwiga dzieci zm. Jana Umiastowskiego wójta z O. sprzedają Ludwikowi mieszcz. warsz. wójtostwo z 3 wł. we wsi książ. O. za 100 kóp gr w półgr; Michał Rakowski i Mikołaj Wierzbowski poręczają spokój ze strony swej siostry Sybilli (MK 9, 53); 1475 Ludwik Rechenmajster posiada [wójtostwo] w O. i cło (RadWS nr 155); 1475 ks. Bolesław V zwalnia tegoż Ludwika wójta w O. od posług posp. i wojennych należnych z wójtostwa i daje mu 1 wł. Biernatowską, zwalniając ją od czynszu książ. i odpracowywania dni (MK 9, 59; Lub. nr 231); 1501 tenże Ludwik sprzedaje z pr. odkupu czynsz roczny z wójtostwa wykonawcom testamentu Piotra Łoja z przeznaczeniem na ufundowanie ołtarza w koleg. warsz. (MK 18, 129); [ok. 1504] tenże Ludwik tenut. z O. (WarszDis. 1, 5v); 1519 Dorota, wd. po Jakubie Lodwiku [synu Ludwika] mieszcz. warsz. wójcie w O., sprzedaje to wójtostwo z 3 włókami ks. Annie [Konradowej] za 100 kóp gr i przyrzeka wykupić czynsz roczny sprzedany [w 1501] (MK 32, 58); 1526 czynsz roczny w O. po 35 gr z 1 wł. (ASK I 27, 448); 1526 O. daje owies (ASK I 27, 671); 1565 kmiecie płacą po 35 gr i dają po 13 korców owsa z 1 wł. os. (LM 1565 I, 31).

5. 1480 Uriel bp pozn. potw. czasowo Bartłomiejowi i następcy Zygmunta, mansjonarzom kośc. Ś. Piotra na zamku w Czersku posiadanie dzies. bpiej od zagrodników z Z., którą zm. ks. Bolesław IV nadał niegdyś w/w mansjonarzom (AE III 12; NowDzieje 2, 599); 1555 na prebendę fundi O. po zm. Grzegorzu Czechowskim instytuowany jest Piotr z Sambora pleban ostrowski prezentowany przez królową Bonę (NowDzieje 2, 599); 1565 dzies. ze wsi O. wart. 60 fl. należą do bpa pozn. (LM 1565 I, 31); 1565 dzies. z folw. należą do kanonii czer. [Rosłana] Oczko [wikariusza koleg. warsz., pleb. w Żukowie] (LM 1565 I, 33); 1603 prebenda kan. fundi O. w kośc. Ś. Piotra na zamku w Czersku; należą do niej dzies. z folw. i od zagrodników w O. (Vis. 1603, 123v; NowDzieje 2 s. 303, 599).

6. 1427 pobyt ks. Janusza I wraz z otoczeniem w O. [we dworze książ.?] (PP 5 nr 559); 1431 pobyt ks. Bolesława IV wraz z otoczeniem w O. (PP 6 nr 270).

1497 opatrz. Marcin Siełąk z O. syn Mikołaja starego Siełąka, 1500 Maciej z O., przyjęci do pr. miej. Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 312, 367); 1508 Jakub Zaborowski z O., 1530 Jakub z O. Szwarnowicz przyjęty do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 5, 477); 1537 Jan syn Bartłomieja z O. student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1537h/018).