(1419 Radzimino, 1430 Radzymino, Radzynyno, 1475 Redzimino, 1563 Radzimin, 1772 Radzymin) miasto 13 km na SE od Serocka, dziś Radzymin.

1. Od 1475 miasto (MK 9, 62; Warsz. 4, 1078-1081; WarszDis. 18, 278-280v); 1475 distr. warsz. (MK 9, 62); par. Klembów, od 1473-75 par. R. → p. 5.

2. 1422 zniszczenie granic między R. a Dybowem (Warsz. 1, 19); 1473 gran. dóbr Załubice opactwa czerw. i dóbr Błażeja z Dybowa idzie rz. Rynią do granicy dóbr R. (AGAD perg. 6691; BOZ 70, 191-193); 1483 fortalicja, drogi → p. 3; 1484 granica dóbr Nieporęt z dobrami R. jest usypana, zaczyna się od sosny zw. Orzeł, na której orzeł miał gniazdo, i idzie w kierunku dóbr Rynia (MK 9, 164-4v); 1514 rz. Rynia dzieli dobra opactwa czerw. i dobra Marcina z R. (Ep. 7, 237v); 1539 fortalicja → p. 3.

3. Włas. szlach. 1409 Benedykt z R. śwd. dok. ks. Janusza I (TKap. 72, 9-12; Wilska 87); 1417-48 Czesław z R. (Czer. nr 570; MK 18, 163); 1417 Czesław [z R.] ustanawia rozjemców w sprawie o granicę Miastkowa [z. czer.] (Czer. nr 570); [1419] Czesław z R. sprzedaje Piotrowi Gąsię ze Służewa swe prawo bliższości do połowy Gostkowa w z. ciech. za 20 kóp gr [posp.] (MK 3, 18); [ok. 1421] Czesław z R. sprzedaje prawo bliższości do połowy Gostkowa w z. ciech. Piotrowi Gąsię ze Służewa (MK 3, 18); 1422 Czesław z R. zarzuca Błażejowi z Dybowa zniszczenie granic (Warsz. 1, 19); 1422 Włodek z R. (Warsz. 1, 22v); [ok. 1422] Czesław z R. pozwany przez Klemensa z Mrokowa o Gostkowo (WarszDis. 1, 106); [1424] Jachna c. Macieja z R., ż. Pawła z Gzów kwituje swego br. Czesława [z R.] z zadośćuczynienia (MK 3, 37v); Czesław z R. sprzedaje Gostkowo k. Wielińca [z. nur.] Janowi z Góry dworzaninowi książ. za 10 kóp gr, ręcząc za spokój ze strony swej siostry Doroty (MK 3, 42v); 1425 tenże Czesław sprzedaje Mikołajowi Wężowi z Dobrzankowa podkom. wysz. połowę Gostkowa w z. ciech., którą kupił od Andrzeja z Galemina za 150 kóp gr pras. (PP 5 nr 134); 1430 Czesław z R. sprzedaje Abrahamowi z Golędzinowa Załęże w z. warsz. za 60 kóp gr posp., w tym 30 kóp już otrzymał, a 30 kóp ma otrzymać w ciągu roku pod karą przepadku (PP 6 nr 184, 645); 1430 Wojciech ze Słopska zapisuje swej ż. Dorocie, c. Macieja z R. 60 kóp gr na połowie swej włas. w Słopsku (PP 6 nr 598); 1430 taż Dorota kwituje swego br. Czesława z zadośćuczynienia (PP 6 nr 211); 1430 Czesław z R. jest dłużny 41 1/2 kopy gr Wojciechowi ze Słopska pod karą wwiązania w swą włas. w Dręszewie z wyjątkiem młyna tamże (PP 6 nr 597); 1431 Czesław z R. zamienia ze swoim stryjem Abrahamem z Golędzinowa Załęże w z. warsz. na cz. w Golędzinowie oraz 40 kóp gr posp., po czym sprzedaje tę cz. Golędzinowa za 23 kopy gr posp. Pawłowi i Ostaszowi z Golędzinowa (PP 6 nr 296); 1432 Czesław z R., jego szwagier Wojciech ze Słopska (Warsz. 2, 93); 1447 Czesław z R. bierze w zastaw połowę Starej Dąbrówki i 1 wł. w Nowej Dąbrówce [pow. kam.] razem z pr. patronatu (MK 18, 162v); 1448 tenże Czesław odstępuje 1 wł. w Nowej Dąbrówce, zatrzymując połowę Starej Dąbrówki (MK 18, 163);

1456 Jan syn Czesława z R. bierze w zastaw lasy w Starej Dąbrówce i 1 wł. w Nowej Dąbrówce pod karą przepadku [pozyskał te dobra ostatecznie w 1489] (MK 18 k. 48v, 163); 1471 Jan z R. sprzedaje czynsz z Miastkowa w z. czer. z prawem odkupu (MK 5, 152v); 1471-99 Jan z R. → p. 6; 1472 ks. Konrad III daje Janowi z R. swemu kuchmistrzowi pr. do lokowania miasta w Miastkowie [Małym] [z. czer.] (MK 5, 164, zapis unieważniony); 1473 Jan z R. → p. 5; 1474 ks. Bolesław V daje z tytułu służb Janowi z R. podkom. zakr. 16 wł. błot i borów w oznaczonych granicach między Nieporętem a Słupnem [potem Radzymińska Wólka] wraz z barciami, zobowiązując go do spłacenia bartników książ. (MK 9, 46); 1475 ks. Bolesław V daje temuż Janowi z R. podkom. zakr. pr. lokowania miasta w jego dziedzictwie R. z pr. chełm., z czynszem książ. po 2 gr posp. na m. R. oraz wsie Dąbrówka i Dręszewo; nadaje mu pr. nieodpowiednie i zwolnienie od kar sąd.; zezwala na wznoszenie młynów w jego dobrach z wykorzystaniem książ. brzegu rz. (MK 9, 62; Warsz. 4, 1078-1081; WarszDis. 18, 278280v); 1477 ks. Bolesław V daje temuż Janowi przewóz książ. na Narwi pod Serockiem (MK 9, 81v); 1477 tenże Jan zamienia 1 wł. w Nowej Dąbrowie [pow. kam.] na Wolę Wrzosowską w z. czer. (MK 5, 184); 1478 ks. Bolesław V daje temuż Janowi z R. podkom. zakr. wieś książ. Dziekciniec z pr. wypasu w dobrach Wiązowno (MK 9, 95 [Dziekciniec 6 wł. – zapis skasowany], 96, 96v); 1476! [1479] ks. Konrad III zwalnia od prac przy grodach szlachtę z. czer. i liw., w tym ur. Jana z R. podkom. zakr. i jego kmieci z Miastkowa [Małego] i Woli Wrzosowskiej (Lub. nr 236); 1482 ks. Konrad III daje Janowi Radzymińskiemu kaszt. warsz. czynsz książ. po 2 gr posp. z 1 wł. os. na dobra Miastkowo, Miastkowska Wola i Wrzosowska Wola w z. czer. (MK 5, 202); 1482 Nikiel Cedlic z Czerniakowa sprzedaje temuż Janowi z R. kaszt. warsz. dziedzictwo czyli dąbrowę Kąckie, daną mu przez Hinczę Czerniakowskiego, za 120 kóp gr w półgr (MK 5, 205v); 1483 ks. Bolesław V zezwala temuż Janowi z R. i jego potomkom na wystawienie fortalicji w R. i zezwala na zamknięcie dróg wiodących do Warszawy w promieniu 1 mili od R. oraz na wytyczenie ich przebiegu przez R., z pr. do ściągania kar za ich naruszenie (MK 9, 160v); 1485 Jan z R. prezentuje discr. Andrzeja z Błonia wikariusza w R. na kośc. par. w Dąbrówce (Ep. 11, 206); 1488 Bartłomiej z R. śwd. w sprawie o prawo prezenty Jana z R. na kośc. par. w Dąbrówce (Ep. 11, 165v); 1490 tenże Jan z R. kaszt. zabezpiecza swej ż. Beacie, c. Michała Lasockiego z Brzezin podkom. łęcz. 300 grz. posagu i wiana na swoich dobrach (Bon. 13, 387); 1496 ks. Konrad III oddaje Janowi z R. wsie Dziekciniec i Wiązowno, cło wodne w Kamieńcu oraz tenutę Nowe Miasto z wsiami Sobieszczki, Sarnowa Góra, Latonice, Zasonie w z. zakr., zgodnie z prawami, które przedłożył (MK 17, 127; MS 2 nr 580; PSB 30, 97); 1497 król Jan Olbracht podczas wyprawy mołdawskiej daje rotmistrzowi Janowi z R. kaszt. warsz. prawa do dóbr Andrzeja i Mikołaja w obu Gołuszynach i w Bielawach w woj. płoc. (MK 16 k. 139, 198; MS 2 nr 803, 977); 1499 ss. zm. Jana z R. kaszt. warsz. (Warsz. 7, 987); 1499 Marcin syn Jana z R. → p. 6;

1501 Bartłomiej z R. bierze w zastaw Rozniszew w z. czer. od Macieja Ciołka z Rozniszewa (MK 32, 57); 1501 ur. Beata Radzymińska wd. po [Janie] kaszt. warsz. (Warsz. 8 k. 161, 172); 1503 ks. Konrad III potw. przepadek dóbr Stara Dąbrówka na rzecz Bartłomieja, Michała, Marcina, Rosłańca, Mikołaja ss. zm. Jana z R. kaszt. warsz. (MK 18, 162); 1504 zakład między synami kaszt. warsz. a Janem z Zamienia wdą maz. (Warsz. 8, 853); 1508-32 Bartłomiej Radzymiński → p. 6; 1509 Bartłomiej Radzymiński chor. wysz. jest komisarzem ks. Anny regentki do rozgraniczenia dóbr w z. liw. i z. łukowskiej (MS 4 nr 603); 1509 wzmianka o dworze [Jana] Radzymińskiego kaszt. warsz. w R. (Ep. 149, 131); 1509 pan Rosłaniec Radzymiński (PułtTest. 1, 394); 1511 prac. Michał z R., Mikołaj Wojtkowic, Marcin włodarz, Jan Fusznik i Andrzej Zdun z R., Walenty Bartkowic z R. lat 25 (Ep. 149, 157v); 1512 ks. Anna regentka ustanawia zakład 200 kóp gr między braćmi z R. a Mikołajem z Komorowa cześnikiem warsz. (Warsz. 10, 1167); 1513 Rosłan Radzymiński oskarżony o zabójstwo Mikołaja Komorowskiego cześnika warsz. zostaje oczyszczony z zarzutu (MS 4 nr 10467); 1514 tenże Rosłan ma kmieci w Dąbrówce i Dręszewie (PułtTest. 1 k. 85v, 86v); 1514 Marcin Radzymiński oskarża poddanych opata czerw. [z Załubic] o szkody w dobrach R. (Ep. 7, 237v); 1514 tenże Marcin oskarżony o najazd na las dóbr załubickich opactwa zwany Przyspa poza rz. Rządzą (PułtTest. 1, 215v); 1515 Jan Rogula lat 60, Jan Czysz, Wojciech, kmiecie Marcina Radzymińskiego w R. (PułtTest. 1, 240v); 1517 Bartłomiej Radzymiński z Miastkowa cześnik czer. i Rosłaniec Radzymiński z Dręszewa członkowie opozycji szlachty przeciw dalszym rządom regencyjnym ks. Anny Konradowej (OBA 21341, 5; Warsz. 11 k. 509, 511, 515, 517-525, 563-564); 1517 Mikołaj z R. uczestnik obrad sejmu maz. (Sobol s. 125-126, 190); 1519 Bartłomiej Radzymiński cześnik czer. dostaje potwierdzenie przepadku zastawu Rozniszewa (MK 32, 57); 1523 dobra Wiązowno panów Radzymińskich (ZR nr 2310, 2312); 1525 Rosłaniec Radzymiński dz. w Dąbrówce (Ep. 204, 270); 1526-32 Adam Radzymiński → p. 6; 1526 w R. 20 wł. os. [w tym Radzymino-Wieś] (ASK I 27, 452v); 1539 Marcin Radzymiński z R. uzyskuje wypis dok. z 1484 na młyn w Prusinowej Gaci (MS 4 nr 6443); 1539 tenże uzyskuje wypis zezwolenia z 1484! [1483] na budowę fortalicji w mieście R. (MS 4 nr 6448); 1544 Jan, Stanisław, Czesław i Anna dzieci Doroty, c. zm. Jana Łosia z Krzynowłogi podsędka ciech. i wdowy po zm. Marcinie Radzymińskim, dziedzicu z R. i Kąckiego (MS 4 nr 21544); [ok. 1546] Dorota wd. po tymże Marcinie uzyskuje wpis przyw. z 1475 do księgi z. warsz. (WarszDis. 18, 278-80v); 1563 Jan Radzimiński h. Brodzic podczaszy czer. z Wiązowna, Dziekcińca; Dorota z R. (MH 9, 41); 1580 m. R. (ŹD 256); 1790 m. R. ma 79 dymów (TarDym.); XIX w. miasta i grunty miej. 44 1/2 wł. (SG 9, 478).

4. 1473 → p. 5; 1475 ks. Bolesław V zezwala Janowi z R. na założenie miasta w jego dziedzictwie R. oraz daje mu na dobra pr. chełm. z czynszem książ. po 2 gr posp. od wł. od mieszkańców miasta R. oraz kmieci wsi Dąbrówka i Dręszewo (MK 9, 62; Warsz. 4, 1078-1081); 1526 czynsz książ. po 2 gr z 1 wł. os. (ASK I 27, 452v).

5. 1473 ks. Bolesław V uwalnia od czynszu książ. 2 wł. ziemi, które Jan dz. z R. star. liw. i kuchmistrz ks. Konrada III nadał kościołowi w R. (MK 9, 25); 1474 Jan pleb. w Kobyłce sprzeciwia się erekcji kośc. w R. i wyłączeniu wsi Słupno ze swej par. (Ep. 10, 89); 1475 Paweł z Nowego Miasta pleban nowo erygowanego kośc. par. w R. zostaje zobowiązany przez bpa płoc. do wspomagania Jakuba pleb. w Klembowie i jego następców w opłacaniu corocznym denara Ś. Piotra (Ep. 10, 120); 1475 młyn związany z wsią Dybowo należy wraz z wsią do par. Klembów (Ep. 10, 141). 1478 discr. Jakub z R. (Ep. 13, 201). 1482 Paweł pleb. w R. składa rezygnację; Piotr bp płoc instytuuje na pleb. w R. Stanisława syna Floriana ze Słupna kleryka diec. płoc. (Ep. 10, 224); 1485 wielm. Jan z R. prezentuje na pleb. w Dąbrówce discr. Andrzeja z Błonia wikariusza z R. (Ep. 11, 206); 1488 Stanisław pleb. w R. (Ep. 11, 165v); 1492 Stanisław pleb. w R. zamienia z tymże Janem z R. 2 wł. kościelne ciągnące się od radlni [?] do granic dybowskich na 1 wł. położoną między rolami kmiecymi i folw. (Ep. 15, 230); 1511 nauczyciel szkoły, kantor i uczniowie szkoły w R. (Ep. 149, 157v); 1512 Bernard nauczyciel w R. (Ep. 7, 24); 1516 Stanisław pleb. w R. toczy spór z plebanami w Klembowie i Dąbrówce o przynależność parafialną nowo założonej wsi Wola Zawadzka (Ep. 149, 225); 1516 Jan bp pozn. instytuuje na pleb. w R. Wojciecha Postruskiego prezentowanego przez kolatorów (NowDzieje 2, 37); 1518 Wojciech nauczyciel szkoły w R. (PułtTest. 1, 365v); 1525 Wojciech Kliczewski pleb. w R. (Ep. 204, 270-3); 1530 Wojciech pleb. ma dochód 9 kóp gr, wikariusz i drugi kapłan zamiast rektora [szkoły] mają 3 kopy gr rocznie (AECPolt. 388).

6. 1471-99 Jan z R. [h. Broda]: 1471-73 kuchmistrz ks. Konrada III, 1474-81 podkom. zakr., 1480 marsz. dworu ks. Bolesława V, 1481-99 kaszt. warsz., zm. 1499 (PSB 30, 96-98; PacSpis; WolffStudia 186, 295; MK 6, 358v; MZH nr 778, z mylną identyfikacją).

1499 Marcin syn Jana z R. student Uniw. Krak. (MUK 1 nr 99e/014).

1508-32 Bartłomiej Radzymiński z R. i Rozniszewa, syn Jana: 1508-11 chor. wysz., 1509-12 star. czer., 1512-15 chor. warsz., 1515-32 cześnik czer. (PSB 30, 97; PacSpis; WolffStudia 292; Czer. s. CII).

1526-32 Adam Radzymiński z R. podkom. warsz. (PacSpis; WolffStudia 294; Sobol 184; MS 4 nr 15787, 16319).

7. RAW 383-385; Miasta pol. 2, 506; PSB 30, 96-98.

8. Murowany kośc. par. Ś. Jana Chrzciciela z końca XV w., nieistniejący od XVIII w. (Kunkel 310).

Uwaga: W wykorzystanych źródłach nie widać mieszczan ani władz miejskich z R., a występują jedynie kmiecie z R. Można zatem sądzić, że miasto i przylegająca do niego wieś o o cechach przedmieścia miały długo wspólny status prawny, → też Radzymino-Wieś.