SKUŁY

(1408 Sculi, 1425 Scluli!, 1429 Sculy) 12 km na W od Tarczyna.

1. 1432 n. distr. warsz. (PP 6 nr 420); 1492 pow. tarcz. (MK 18, 55); 1439 n. par. S. (BulPol. 5 nr 884).

2. 1451 granice skulskie → p. 3; 1477 młyny, sadzawki i ruda w S. (MK 9, 88); 1480 włóki k. sadu z nową sadzawką za dworem i ogrodem w S. (MK 9, 126); 1487 pierzeja rynku i ulice w S., młyn → p. 3; 1487 lasy w dziale Mikołaja kanonika: Bukowie, Biegarzewo, Czarnówka, Chrabkówka, Miedzewie, Grabówka, Olszyny, Cisek, Sienne, Osiek, Siedliszczko w dobrach S. i Słubica przy granicach dóbr Radziejewice [z. raw.], Grzegorzewice, Piotrkowice, Płaski, Many, Zaręby, Kaleń, Osowiec [z. raw.] (Tarcz. 3, 242); 1487 droga z Kaleni do S., pole w S. zw. Pruskiełąki (Tar. 3, 260v); 1491 młyn z sadzawką zw. Cisek, gościniec z S. do Petrykoz (MK 18, 84); 1571 poświętne w 3 polach wsi S. wraz z sadzawką (Knap.mps 592).

3. Włas. szlach. 1408 wojewoda [Piotr Pilik, o nim → p. 6] ma mieć proces z Mikołajem z Zalesia, kiedy przyjedzie do [swej rezydencji] S. (Czer. nr 86); [1417] Piotr wda [z S.] kupuje Małe Chabdzino w z. czer. od Jana z Żukowa (MK 3, 114); 1425 ks. Janusz I zezwala Piotrowi wojewodzie z S. lokować [miasto] w Raźnach (PP 5 nr 79; AECVars. s. 11, nr 25); 1429 Piotr Pilik dz. z S. wojewoda sprzedaje cz. Otwocka w z. czer. za 50 kóp Pawłowi z Otwocka (PP 6 nr 48); 1429 tenże Piotr Pilik darowuje kapitule warsz. Chabdzino [Małe], zastrzegając dożywocie dla siebie i ż. Doroty (PP 6 nr 240); 1430 tenże Piotr daje swej ż. Dorocie klejnoty i ruchomości (Warsz. 2, 334); 1431 tenże Piotr sprzedaje ks. Annie Bolkowej dobra Kaczkowo [Kiczki] w z. czer. za 250 kóp gr (AECVars. s. 12, nr 27); 1432 tenże Piotr i jego bratankowie Jan, Stanisław i Piotr [skąd?] (Warsz. 2, 177); 1432 tenże stren. Piotr [syn Jana] Pilika z S. wda maz. darowuje swym bratankom Janowi i Abrahamowi z Łosia swe dobra, na których ma wiano jego ż. Dorota: S., Słubica, Ruda, Dobrzyszewo, Byczyna, Chynowo, Wola Chynowska i Krężel w ziemiach czer. i warsz., po śmierci swojej i tejże żony (PP 6 nr 420); 1433 tenże Piotr ponawia darowiznę w/w wsi tymże bratankom (PP 6 nr 467); 1434 tenże wielm. Piotr z S. sprzedaje kapitule warsz. Raźny za 400 grz. gr krak. z pr. wykupu dla siebie i krewnych (AECVars. s. 12, nr 30); 1434 tenże Piotr uposaża kośc. par. w Chynowie (Czer. s. VIII); 1436 w pożarze dworu w S. zostały utracone przywileje książ. na dobra, w tym na Głodną w z. czer. (MK 3, 196); 1449 podział dóbr między szl. Janem Łoskim z Łosia i Janem z Uwielin po przewidywanej śmierci ur. Doroty wojewodziny; Jan z Uwielin ma dostać S. i Słubicę (MK 4, 144); 1451 Janowi Uwielińskiemu zniszczono stare oznaczenia granic skulskich (ZR nr 917, 918); 1453 Dorota wd. po wojewodzie z S. procesuje się o kmiecia Michała, który był u niej karczmarzem (TymProc. 288); 1454 ur. Dorota z S. (Tarcz. 1, 254); 1458 Jan Uwieliński z S. odmawia spłaty długów po zm. Dorocie wojewodzinie z S. (Tarcz. 1, 425); 1461-91 Mikołaj Łoski z S. → p. 6; 1466 kolatorzy kośc. → p. 5; 1468 Anna dz. z S., wd. po Janie Łoskim (Tarcz. 1, 734-735); 1476 synowie zm. Jana z Łosia podkom. zakr. przeprowadzają podział dóbr; Mikołaj i Jakub Boruta biorą po połowie S. i Słubic (Bon. 16, 8); 1477 Mikołaj Łoski z S. bak. sztuk wyzw. sprzedaje kapitule warsz. z pr. odkupu 5 grz. w półgr czynszu z S. za 50 kóp w półgr (MK 9, 88); 1480 tenże Mikołaj Łoski z S. sprzedaje 5 wł. w S. za 80 kóp Janowi Pilikowi Łoskiemu z Wągrodna (MK 9, 126); 1480 Jakub Boruta z S. dworzanin książ. uzyskuje odnowienie pr. na dobra Słubica (MK 9, 121); 1480 Jan Pilik Łoski z Wągrodna sprzedaje z pr. odkupu Bernardowi pleb. w Prażmowie czynsz roczny 5 grz. z 5 wł. w swoich dobrach S., wykupionych przezeń od swego br. Mikołaja bak. prawa za 50 kóp gr w półgr (ADP perg. 374; MK 9, 128); 1481 ks. Bolesław V daje Jakubowi Borucie Łoskiemu z S. przywilej pr. chełm. na dobra Słubica z pr. łowu zwierząt oprócz tura (MK 9, 137v); 1486/87 Mikołaj Łoski z S. kan. warsz. jest winien 30 kóp swemu br. Marcinowi z Dobrzyszewa (Warsz. 6, 1); 1487 Mikołaj kan. warsz. i Jakub Boruta bracia z Łosia dzielą dobra S. i Słubica, które przypadły im z podziału z braćmi; Jakubowi przypada cz. S. z pierzeją rynku, w której siedzą kmiecie Kruk i Poździoch; może tam lokować karczmy, tak jak są inne karczmy lokowane w tej pierzei; otrzymuje także 7 1/2 wł., na których siedzą kmiecie: Maciejka Rogacki, Mika, Jakubkowie, Niemiec, Kuta, Wsiemiołowie, Poździch, Zdun; powinien tam uczynić siedlisko, folwark i zagrodę oraz mieć zagrodników i sadzawkę; Mikołajowi kanonikowi przypada pozostała cz. S. z kmieciami na rolach i ogrodach w rynku i ulicach, z młynem we wsi S., z sadzawkami, a także siedlisko stare z folwarkiem i łąkami przynależnymi do starego dworu oraz lasami; szlachta i kmiecie mają mieć wspólne pastwiska (Tarcz. 3, 241-242); 1487 Mikołaj Łoski kan. zapisuje br. Jakubowi Borucie cały las Bukowy między granicami dóbr Ossowiec [z. raw.], Kaleń i Grzmiąca, do drogi z Kalenia do Skuł, z polem zw. Pruskiełąki w S.; ponadto zapisuje mu 4 1/2 wł. w S., na których siedzą kmiecie Heliasz, Jan i Maciej Legatowie, Stanisław Wójcik, Mikołaj Wrzeszcz, Maciej Opoczka, Mikołaj Tkacz i Jan Łuczywko (Tarcz. 3, 260v); 1491 Mikołaj Łoski z S. kan. warsz. i pisarz ziem. czer. jest winien 100 grz. swemu br. Andrzejowi Łoskiemu z Chynowa i zamiast tego ma oddać 3 wł. w S., młyn z sadzawką zw. Cisek oraz dąbrowy do gościńca z S. do Petrykoz (Warsz. 6, 697); 1492 Jan syn zm. Hieronima Łoskiego z Wągrodna sprzedaje Janowi Pilikowi z Wągrodna cz. w dobrach S., które ma po swym zm. stryju Mikołaju Łoskim kan. warsz. i pisarzu czer. (MK 18, 55); 1492 zm. Mikołaj kan., pleb. w Radwankowie, dziedzic w S. (Tarcz. 3, 397); 1500 Jakub Boruta z S. wraz z braćmi i krewnymi, spadkobiercami Piotra z S. wdy maz., odstępuje kapitule warsz. dobra Raźny za 810 kóp gr (MK 18, 116; AECVars. s. 27, nr 87); 1501 Stanisław z Łosia albo S. zastawia pod karą przepadku braciom Mikołajowi i Jakubowi, ss. zm. Pilika z Wągrodna, dział w S., który ma po swoich braciach Mikołaju kan. i Andrzeju skarbniku wraz z cz. siedliska i dworu kanonika w S. (MK 32, 217v); 1505 Mikołaj i Jan ss. zmarłego ur. Marcina z Dobrzyszewa starosty czer. zastawiają w 112 1/2 kopach gr w półgr swe cz. w S. Mikołajowi i Jakubowi ss. zm. Pilika z Wągrodna (Tarcz. 4, 334); 1513 prac. Stanisław Proboszcz z S. płaci karę sąd. (Tarcz. 6, 252); 1514 kolatorzy kośc. → p. 5; 1515 ks. Anna regentka Mazowsza za zasługi uwalnia szl. Barbarę Pilikową z S. na 1 rok od sądów i kar sąd. w z. warsz. (Bł. 4, 673v); 1515 ks. Anna [regentka] kładzie zakład 100 kóp gr w półgr między Barbarą wd. po Mikołaju Piliku z S. a Dziersławem synem zm. Boruty z S. (Bł. 4, 674); 1517 bracia Mikołaj i Jan, ss. zm. Marcina Łoskiego z Dobrzyszewa i S. winni są 210 kóp Dziersławowi synowi Boruty z S. (Tarcz. 6, 537v); 1519 Dziersław Skulski sprzedaje z pr. odkupu czynsz roczny z Bukowej Woli kapitule warsz.; [ok. 1525] czynsz odkupiony (MK 32, 59); 1519-57 Dziersław Skulski → p. 6; 1524 Mikołaj z Runowa w imieniu swoich krewnych Katarzyny i Elżbiety cc. zm. Mikołaja z Wągrodna wykupuje wierzytelność na S. z 1501 (MK 32, 217v); 1526 w S. 12 1/2 wł. os., w tym Pilikowa i Mikołaj mają 9 1/2 wł., a Dziersław stolnik warsz. 3 wł. i jako urzędnik pobiera czynsz książ. (ASK I 27, 455); 1563 Melchior, Florian, Adam i Stanisław Skulscy h. Rogala z S. i Słubicy (MH 9, 42); 1580 pobór od 16 1/4 wł. os. w 5 działach (ŹD 297); 1584 Skulscy h. Rogala (Papr. 655); XIX w. wieś S. ma 19 wł., folw. 14 wł. (SG 10, 737).

5. [Ok. 1364] fundacja kośc. par. w S. → niżej, pod 1514; 1439 Jan syn Marcina pleban w S. uzyskuje dyspensę w sprawie o zabójstwo swego służebnika kleryka (BulPol. 5 nr 884); 1443 Jan pleb. w S. (NowDzieje 2, 526); 1466 pr. prezenty mają dziedzice z Łosia, bracia Piotr, Abraham, Jan [Pilik], Mikołaj, Hieronim, Stanisław, [Jakub] Boruta, Marcin; po zm. pleb. Janie z Mniszewa prezentowany jest Jan kapłan diec. pozn. (AE II 145); 1476 Jan pleb. w S. (Tarcz. 2, 561); 1484 Mikołaj pleb. w S. (Knap.mps 592); 1487 Mikołaj [Łoski] kan. [warsz.] będzie jedynym kolatorem kośc. w S. aż do swej śmierci (Tarcz. 3, 242); 1509 Jan ze Stróżewa [?] pleb. w S. (Ep. 16, 301); 1514 Jan pleb. w S. ma proces o meszne z kolatorami Mikołajem Borutą Łoskim i Barbarą Pilikową Skulską; jest z nimi w konflikcie o finansowanie budowy albo remontu kośc. par.; fundacja kośc. nastąpiła przed ok. 150 laty (NowDzieje 2, 526); 1598 kośc. drewn. pw. Wszystkich ŚŚ., ma 2 wł. gruntu, niegdyś było 3 kmieci; zamiast pleb. jest komendarz; są wikariusz i rektor szkoły; dokumentu erekcji brak, pr. patronatu mają Nadarzyński i Skulscy; wyposażenie: 3 kielichy srebrne, krzyż, monstrancja miedziana (Knap.mps 593, 597); 1603 do par. S. należą wsie S., Wolica Bukowska i Grzmiąca; dzies. z folwarków w par. należą do plebana; dzies. od zagrodników w S. i od kmieci plebana wydzielone są dla wikariusza i nauczyciela (Vis. 1603, 122; NowDzieje 2, 526); 1616 pleb. uprawia 3 wł. (Knap.mps 592).

6. 1385-1434 Piotr Pilik z S. h. Rogala, syn Jana Pilika wdy maz.: 1385-99 marszałek dworu, 1390-99 podkom. zakr., 1398 też podkom. warsz., 1400-34 wda maz., zm. 1434 (PacSpis; PSB 26, 279; WolffStudia 295; Wilska 114-115).

1461-91 Mikołaj Łoski z S.: 1461 bak. sztuk wyzw. (KProm. nr 61/22B; jako Mikołaj z Łosia), od 1486/87 kan. warsz., 1487-91 pisarz ziem. czer., pleb. w Radwankowie, zm. 1491 (MK 9, 88; Warsz. 6, 1; Tarcz. 3 k. 241-242, 260v, 397; WolffStudia 300; PacSpis).

1519-57 Dziersław Skulski z S.: 1519-39 stolnik warsz., 1539-57 wojski zakr. (MK 32, 59; WarszDis. 2, 27; MS 4 nr 19737; MS 5 nr 8022; Sobol 185).

7. RAW 341 n.