ZABORÓW

(1368 Zaborow, 1418 Zaborowo, Szaborowo, 1484 Zaborowo Major, 1510 Magna Zaborowo, 1521 na Vyathszem Zaborowye, 1580 Zaborowo Maior) 9 km na NNE od Błonia.

1. [14124] n. distr. warsz. (MK 3, 43); 1428 pow. bł. (WarszDis. 1, 111); 1465 n. par. Z. (NowDzieje 2, 515; Vis. 1603, 139).

2. [1424] młyn i las Jasienie w dobrach Z. (MK 3, 43); 1438 łąka Żarnowo, Żarnowałąka (MK 3 k. 217, 223v); 1454 dobra Z. z folw. i młynem (MK 4, 20v); 1670 poświętne 2 wł. roli w 3 polach miary chełm.; naddatki przy gran. Borzęcina (Knap.mps 902).

3. Włas. szlach. 1368 Wojciech zw. Gębołys [Gęba Łysa] z Z. śwd. dokumentu ks. Siemowita III w Liwie (NKDMaz. 3 nr 98; PacUzup. 177); 1377-1406 tenże Wojciech → p. 6; 1418 Sasin z Z. (Czer. nr 631); 1422 Sasin z synem Andrzejem z Z. procesuje się ze swym br. księdzem Bernardem z Z. kanonikiem płoc. [→ p. 6] o dobra Z.; Wojciech syn Sasina (Warsz. 1, 27); [ok. 1422] Bernard kan. płoc. pozywa swego br. Sasina z Z. o 70 kóp gr zapisanych na ziemi pana Wiganda (WarszDis. 1, 106v); 1423 Sasin z Z. ze swoimi ss. Wojciechem, Niemierzą, Szczepanem i Andrzejem, (ponadto Sasin poręcza za młodszego syna Jana, a 4 braci za Ninotę ich br.) sprzedają działkę graniczącą z działką Ścibora z Sąchocina wewnątrz murów Starej Warszawy temuż Ściborowi (MK 32, 72v); 1424 Andrzej syn Sasina zabezpiecza pod karą przepadku szl. Piotrowi z Bród dług 6 1/2 kopy gr posp. na cz. młyna w Z., na lesie Jasienie i na pr. bliższości do tegoż młyna (Warsz. 1, 112v); [1424] Andrzej syn Sasina z Z. sprzedaje swą 1/6 cz. młyna w Z. wraz z lasem Jasienie Piotrowi [Drozdowi] z Woźników za 6 1/2 kopy gr (MK 3, 43); 1425 Andrzej z Z. sprzedaje swą cz. w Żeliszewie swemu br. Wojciechowi z Z. za 24 kopy gr posp. (PP 5 nr 18); 1426 Szczepan z Z. sprzedaje Pietraszowi Drozdowi z Bród swą cz. w Z. i w Nastołach albo Zaborowskiej Woli wraz z pr. bliższości za 100 kóp gr posp. (PP 5 nr 365); 1426 Szczepan syn Sasina z Z. sprzedaje cz. w Żeliszewie za 24 kopy gr posp. swemu br. Wojciechowi (PP 5 nr 384); 1427 Katarzyna c. Andrzeja z Z., ż. Pietrasza [Drozda] odstępuje swój dział w Żeliszewie w z. czer. Wojciechowi z Z. w zamian za jego działy w Z. i Zaborowskiej Woli (PP 5 nr 550); 1427 taż Katarzyna odstępuje dział swego siedliska w Warszawie panu marszałkowi [Ściborowi z Sąchocina] (PP 5 nr 552); 1427 Pietrasz Broda z Z. z [ż.] Katarzyną, córką Andrzeja zamieniają swe działy w Żeliszewie z Wojciechem z Z. na jego działy w Z. i Zaborowskiej Woli; Piotr dopłaca z własnych pieniędzy 80 kóp gr posp., a Dorota ż. Wojciecha zrzeka się wiana na Z. i Zaborowskiej Woli; Piotr poręcza za matkę swej ż., że jeśli ma wiano na Żeliszewie, to nie będzie przeszkadzać Wojciechowi (PP 5 nr 551); 1427 Sasin z synem Andrzejem dziedzice z Z. zamieniają swe działy w Z. i Zaborowskiej Woli z Pawłem z Młochowa na jego dobra Młochów z przynależnościami (PP 5 nr 562); 1427 tenże Paweł sprzedaje swe wsie Z. i Zaborowską Wolę z przynależnościami stren. Ściborowi z Sąchocina za 500 kóp gr pras. (PP 5 nr 563);

1428 Piotr Drozd z Bród zamienia swe części w Z. na Odolany z marszałkiem [Ściborem], który mu dopłaca 525 kóp gr i daje konia; Piotr ręczy, że także jego ż. i świekra dokonają rezygnacji (PP 5 nr 595); 1428 podsędek zakr. [Marcin Broda] ręczy, że Pietrasz Drozd z Bród inaczej Odolan zapisze swej żonie Katarzynie, c. Andrzeja z Z. 300 kóp gr posp. wiana na odpowiednich dobrach (PP 5 nr 822); 1428 tenże Piotr swej ż. Jachnie! [Kachnie] c. Andrzeja „de Zayata” [Z.?] zapisuje na Odolanach 60 kóp gr pras. wiana, które poprzednio miała zapisane na Z. (PP 5 nr 823); 1431 Śmichna ż. Andrzeja syna zm. Sasina [z Z.?] (Warsz. 2, 70); 1432 w podziale dóbr między Janem z Sąchocina i jego br. Ściborem [ss. marszałka], Ścibor dostaje Z., Dalonowo, oba Leszna, Kołoząb, Niewiklę, Milewo, Bądkowo, Kosmy, Stare Kuchary z lasami i dom w Zakroczymiu; Jan dostaje [miasteczko] Sąchocin i Kiełpino, Ciemniewo, Obrąb, Zieloną, Konradziec, Rzy, Nowe Kuchary, Gromadzyn, Brzeźnicę, Chodziszewo i dom w Ciechanowie, a bór Milczybor z barciami oraz dom w Warszawie [Starej] podzielą po połowie (PP 6 nr 387; WolffZamek nr 16); 1432 pani Mścichna z Michrowa pozywa Ścibora z Z. i jego br. Jana z Sąchocina o 300 kóp gr swego wiana (Warsz. 2, 81); 1432 ksiądz Stanisław pisarz Ścibora z Z. (Warsz. 2, 82); 1433 Ścibor z Z. sprzedaje Szczepanowi prep. warsz. i Stanisławowi podskarbiemu br. z Mniszewa swe dobra Bądkowo i cz. Kosm w z. ciech. za 300 kóp gr pras. i 1 konia (PP 6 nr 435); 1434 Ścibor z Z. zobowiązuje się wypłacić swemu szwagrowi Arnoldowi z Gołymina 280 kóp gr posp. karą pod wwiązania w obie wsie Dalanowo (PP 6 nr 450); 1434 Greta c. zm. Ścibora marszałka, ż. Arnolda z Gołymina kwituje swego br. Ścibora z Z. z zadośćuczynienia za dobra, z wyjątkiem działu w Zgierzu [dziś Zegrze] (MK 3, 138); 1435 Śmichna c. Jakuba z Białejłęki kaszt. czer., ż. Ścibora z Z. sprzedaje swą cz. Gołymina Witowi z Wilamowic (MK 3, 170); 1435 taż Śmichna sprzedaje Golędzinowo Dziersławowi z Targowego, ale Mikołaj Wąż kaszt. ciech. odwołuje tę sprzedaż (MK 3, 170v); 1436 Ścibor syn marszałka [Ścibora] z Z. sprzedaje Dalanowo Większe i Mniejsze Szczepanowi z Mniszewa prep. warsz. i kanclerzowi książ. za 400 kóp gr posp. (MK 3, 186); 1437 Anna c. zm. Ścibora marszałka kwituje Ścibora syna marszałka [Ścibora] z Z. z zadośćuczynienia za dobra (MK 3, 211v); 1437 stren. Ścibor z Z. ma zwrócić kmiecia Święcha, który uciekł Pawłowi [z Leszna] kaszt. soch. (TymProc. 285); 1438 Ścibor z Z. syn marszałka [Ścibora] sprzedaje 1/3 Uniecka w z. płoc. za 200 kóp gr w półgr Rogali zw. Wyszel z Kozolina (MK 335, 22v; SHGPłoc. 316); 1438 tenże Ścibor kupuje od Mroczka i Jana braci z Wąsów ich działy w Wąsach wraz z pr. patronatu kośc. w Rokitnie za 200 grz. w półgr, konia wart. 20 kóp i łąkę Żarnowo w Z. (MK 3, 217); 1438 Piotr dawniej z Brześca całą swą cz. w Kotorydzu odstępuje Janowi synowi Włodka z Wąsów w zamian za łąkę w Z. zw. Żarnowałąka i za pewną sumę pieniędzy (MK 3, 223v); 1439 Ścibor z Z. sprzedaje Milewo z Żelechowem Maciejowi Śle-dziowi z Kobylnik (MK 3, 226);

1442 Anna c. zm. Ścibora marszałka, ż. Szymona Gostyńskiego z Ciechomic darowuje swemu mężowi swój posag w pieniądzach, złocie i srebrze oraz wszystkie dobra; Jan Rogala marszałek jako [starszy krewny i] opiekun Jana i Ścibora ss. marszałka z Z. odwołuje tę darowiznę (MK 3, 267v); 1442 Ninota ze Święcic kwituje Ścibora syna marszałka z Z. z zadośćuczynienia za swe działy w dobrach Z. (MK 3, 274); 1444 Śmichna c. zm. Jakusza [z Białejłęki] kaszt. czer., ż. Ścibora [syna] marszałka z Z. sprzedaje swą trzecią cz. Tarchomina Męcimirowi z Mniszewa podczaszemu za 100 grz. w półgr (MK 3, 310); 1444 Jan z Sąchocina odstępuje 1/2 Kałuszyna [z. liw.] swemu br. Ściborowi z Z. (MK 3, 296v); 1444 Ścibor z Z. sprzedaje ks. Annie matce ks. Bolesława IV swą cz. siedliska w Warszawie obok siedliska marszałka Jana Rogali (MK 3, 298); 1448 Ścibor z Z. darowuje i sprzedaje swe pr. bliższości do dóbr Sąchocin z przyległościami w z. ciech. Janowi Rogali z Węgrzynowa wdzie maz. (MK 4, 78); 1448 Jan Sąchocki winien w ciągu 1 roku oswobodzić wieś Kiełpino i dać ją bratu stren. Ściborowi z Z. we władanie, a ten w zamian zrzeknie się Brzeźnicy i całej cz. w Chodziszewie; Jan powinien zapłacić 10 kóp gr w półgr Ściborowi (MK 4, 86); 1449 Jan Rogala z Węgrzynowa wda zamienia wieś Kiełpino na Brzeźnicę i cz. Chodziszewa ze stren. Ściborem z Z. (MK 4, 143v); 1449 stren. Ścibor z Z. sprzedaje stren. Janowi Milonowskiemu podkom. czer. 8 kóp gr w półgr czynszu rocznego z Białut za 100 kóp gr w półgr (MK 4, 148v); 1449 Jan Sąchocki z Zaborowa [z. wysz.] sprzedaje Kiełpino i Gromadzyn Janowi z Węgrzynowa wdzie maz. za 450 kóp gr w półgr; tę sumę wda wypłaci wierzycielom Jana Sąchockiego, Mikołajowi Kępskiemu i Janowi Gadnowskiemu; Ścibor z Z. odwołuje sprzedaż jedynie Kiełpina (MK 4, 153v);

1451-64 Ścibor z Z. syn Ścibora → p. 6; 1452-53 Ścibor z Z. chor. zakr., śwd. działań ks. Bolesława IV (MK 4 k. 1, 4, 15); 1454 stren. Ścibor z Z. chor. zakr. sprzedaje z pr. odkupu kapitule warsz. 3 kopy szer. gr pras. czynszu rocznego z Z. za 38 1/2 kopy gr pras. (MK 4, 20v; AECVars. s. 17, nr 58); 1455-59 Jan syn Ścibora z Z. → p. 6; [po 1461?] kapituła warsz. kwituje szl. Katarzynę Zaborowską i jej syna Mateusza ze spłaty 20 kóp, tj. 1/2 kwoty zapisanej na Z. z 1454 (MK 4, 21); 1462 ur. Ścibor z Z. cześnik warsz., pełnomocnik swej ż. Śmichny odkłada sprawę sądową z Łoskimi dziedzicami z Łosia na najbliższe roki książ. w Warszawie (Warsz. 3, 884; Sobol 24); 1466 sprawa o pobicie i zranienie Mikołaja kmiecia z Białut, poddanego Jakuba Zaborowskiego z Z. (ZR nr 1186); 1470 Jakub, Mikołaj, Stanisław ss. zm. Ścibora z Z. cześnika warsz.; Zuzanna c. tegoż Ścibora, ż. ur. Jakuba z Mikołajewa sędziego ziem. soch. (MK 5, 134); 1470 ks. Konrad III nadaje Śmichnie wd. po Ściborze z Z. cześniku warsz. przywilej pr. nieodpowiedniego (Bł. 2, 99); 1474 ks. Bolesław V daje przyw. Jakubowi i Stanisławowi dworzanom oraz Mikołajowi, braciom z Z.; uwalnia ich od kar sąd., a ich kmieciom z Z. daje czynsz książ. po 6 gr w półgr z 1 wł.os. (MK 9, 47v); 1475/76-88 Jakub Zaborowski → p. 6; 1476 Mikołaj z Z. zapisuje swej ż. Annie, c. wielm. Andrzeja [Milanowskiego] kaszt. warsz. 210 kóp gr wiana na 1/2 dóbr Z. i Białuty, przypadłych mu z podziału z braćmi, oraz na całym siedlisku w Z. (Warsz. 10, 485-486); 1478 ks. Bolesław V daje przyw. Jakubowi stolnikowi warsz., Mikołajowi i Stanisławowi braciom z Z., obniża czynsz książ. do 4 gr posp. z 1 wł. os. (MK 9, 96v); 1479 podział dóbr Z.: Jakub stolnik warsz. dostaje połowę Białut i Leszna, las oraz całość Kiełpina wraz z z pr. patronatu kośc.; Mikołaj i Stanisław dostają połowę Białut i całe Z. (Warsz. 5, 229-232); 1481 ks. Bolesław V uwalnia tychże od roków posp. (MK 9, 142); 1484 Jakub Zaborowski chor. zakr. uzyskuje zwolnienie od czynszów książ. z połowy Białut i Z. (MK 9, 161); 1484-1508 Stanisław z Z., 1484-1505 Mikołaj z Z. → p. 6; 1484 Mikołaj z Z. stolnik zakr., syn Ścibora z Z. kupuje od Stanisława syna Stanisława Wnukowica z Wąsów i jego matki Katarzyny cz. w Wąsach za 80 kóp gr w półgr (MK 9, 161v); 1487 Helena c. zm. Jerzego Stromiły z Dmoszyna kaszt. lwowskiego, ż. Zygmunta z Pomorzan star. trembowelskiego darowuje Jakubowi z Kiełpina [i Z.] chor. zakr. i Andrzejowi z Zaborowa [z. wysz.] swym braciom ciotecznym 1/3 cz. ojczystą i macierzystą, a sprzedaje za 2000 kóp gr w półgr pozostałe 2/3 m. Zgierza i wsi do niego należących, m. in. Golędzinowa i Zagrobów [swego działu] (MK 9, 178; Zakr. 13, 384v);

1502 Anna ż. Mikołaja z Z. stolnika zakr. darowuje mężowi trzecią cz. wiana zabezpieczonego na dobrach Z. i Białuty (MK 18, 147); 1506 Ścibor Kiełpiński i Stanisław Zaborowski stolnik warsz. sprzedają z pr. odkupu czynsz roczny 8 grz. za 80 kóp gr w półgr (Ścibor na Białutach, a Stanisław na Z. i Białutach) wykonawcom testamentu Janusza z Leśnego Młyna i jego siostry Agnieszki z Z., na erekcję altarii w kośc. par. w Worowie (MK 18, 252; AE IV 92v); 1510 ks. Anna [Konradowa] zawiesza sprawę między Anną wd. po ur. Mikołaju z W.Z. stolniku zakr. a [zm.] Stanisławem z Z. stolnikiem warsz., Ściborem i Janem z Kiełpina (Warsz. 10, 307); 1510 Anna wd. po Mikołaju uzyskuje uchylenie pozwu Ścibora i Jana z Kiełpina oraz dzieci zm. Stanisława z Z. [stolnika warsz.] (Warsz. 10, 502); [po 1510?] Maciej i Jakub ss. ur. Stanisława z Z. stolnika warsz. (WarszDis. 6, 189v); 1511 Stanisław syn zm. Jana z Lasocina kasztelana wysz. zapisuje swej ż. Dorocie, c. zm. Stanisława z Z. stolnika warsz. 225 kóp w półgr na 1/2 swoich dóbr (Bł. 5, 169); 1515 Anna c. tegoż Stanisława, ż. Pawła z Kozyr jest winna swoim braciom Jakubowi i Maciejowi z Z. 400 kóp w półgr pod karą przepadku swej cz. w Z. i Białutach (Bł. 4, 636); 1521 NN posiadaczka boru na W.Z. (ZR nr 2263); 1526 w Z. 28 wł. os. (ASK I 27, 458v); 1561 Andrzej Zdziech Zaborowski dz. w Z. (KnapWar. 3); 1563 Andrzej Zdzieszek Zaborowski h. Przerowa; Stanisław syn Macieja Zaborowski h. Rogala (MH 9, 44); 1579 pobór od 22 1/2 wł. os. (ASK I 28, 300v); 1580 pobór od 10 wł. os. w 2 działach (ŹD 283); XIX w. wieś Z. ma 95 mr., folw. 1157 mr., inne wsie włościańskie 1163 mr., folw. Z. Leśny 3320 mr, łącznie 6735 mr., tj. 224 1/2 wł. (SG 14, 197; podobne dane: Małc. 194).

4. 1438 ks. Bolesław IV daje Ściborowi z Z. pr. niem. z czynszem po 6 gr z 1 wł. os. (MK 3, 223); 1474 czynsz książ. po 6 gr w półgr z 1 wł. os. (MK 9, 47v); 1526 czynsz książ. po 4 gr z 1 wł. os. (ASK I 27, 458v).

5. 1465 Andrzej bp pozn. darowuje kościołowi w Z. dzies. snop. z nowo założonej wsi Księgińska Wola albo Opypy; 1465-66 Jan pleb. w Z. (NowDzieje 2, 515; AE II 165); 1504 Maciej pleb. w Z. (Bł. 4, 109v); 1520 Wojciech syn Jana z Kosaćca pleb. w Z. wyświęcony na kapłana za zgodą swego bpa [pozn.] (BOss. 4874/I, 70v); 1520 tenże Wojciech Kossacki pleban w Z., zm. a. 1558 (Knap.mps 902); 1603 kośc. pw. Ś. Anny; pleb. ma 2 wł. roli, ogrody, łąki, 2 zagrody os., dzies. z wsi Opypy – Księgińska Wola; wikariusz ma dzies. z folw. i niektórych ról kmiecych w Z. (Vis. 1603, 139-139v; NowDzieje 2, 515); XIX w. włas. poproboszczowska w Z. obejmuje 100 mr. [3 1/3 wł.] (Małc. 194).

6. 1377-1406 Wojciech Gębołys z Z. kaszt. warsz. (PacSpis; Wilska 126; SuprMaz. 215).

1422 Bernard z Z., brat Sasina, kan. płoc. → p. 3; [zapewne był identyczny z Bernardem ze Starzyna w z. wysz., kanonikiem płockim 1385-1422 (ZDPł. 1 nr 57; Radzimiński 2, 40-41)].

1451-64 Ścibor z Z., syn marszałka Ścibora z Sąchocina, h. Rogala: 1451-58 chor. zakr., 1458-64 cześnik warsz., zm. a. 1470 (PacSpis; WolffStudia 293; WolffZamek nr 16; Sobol 177; PP 6 nr 387).

1455 Jan syn Ścibora z Z. student Uniw. Krak. (MUK 1 nr 55e/099), 1459 bak. sztuk wyzw. (KProm. nr 59/43B).

1475/76-88 Jakub Zaborowski, Kiełpiński, syn Ścibora: 1475/76-77 skarbnik warsz., 1478-82 stolnik warsz., 1483-88 chor. zakr., zm. 1488 (PacSpis; WolffStudia s. 185, 293; Sobol 185).

1484-1508 Stanisław z Z. syn Ścibora, stolnik warsz. (PacSpis; Sobol 185).

1484-1505 Mikołaj z Z. syn Ścibora, stolnik zakr. [niekiedy mylnie jako stolnik warsz.], zm. a. 1508 (PacSpis; WolffStudia 296; Sobol 185).

1484 opatrz. Maciej Panięta krawiec z Z., 1500 Mikołaj kuśnierz, zięć Pąkatego, syn Chudkowa z dóbr Z., 1512 Aleksy z Z. syn Macieja, 1514 opatrz. Stanisław Śliwka syn Piotra z Z., przyjęci do pr. miej. Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 118, 361, 443, 454).

7. RAW 374; M. Wilska, Ścibor z Sąchocina – przykład niezwykłej kariery dworskiej z początku XV wieku, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 5, Warszawa 1992, s. 225-237; PacPuszcza 206 n.