(1473 gran. Sbyroska, 1474 Sbyrosz, Sbiroscha, 1502 ze Sbyroshey, 1505 Sbyroza, 1507 Szbyrosza, 1529 Sberosz, 1543 Sbrossa!, 1580 Zbirosa) 6 km na SE od Mszczonowa.

1. 1474 distr. warsz. (MK 9, 45); 1489 pow. tarcz. (MK 18, 33); 1580 par. Lutkówka (ŹD 297).

2. 1473, 1485 S. graniczy z Dwórznem (MK 9 k. 34, 170); 1489 S. graniczy z wsiami Popiele, Badowo i Strzeże; w S. jest młyn ze stawem, 1502 młynarz → p. 3; 1505 w Dwórznie jest siedlisko i dwór od strony S., jadąc [drogą] do Mszczonowa (MK 18, 245).

3. Włas. szlach. 1474 Anna c. zm. Pełki z Kobylina, ż. Mikołaja z Obór, sprzedaje Krystynowi z Osuchowa kaszt. rawskiemu Lutkową Wolę [Lutkówka] i 100 grz. w półgr zapisanych jej ojcu na Gnojnie i Z. za 500 kóp gr w półgr (MK 9, 45); 1474 Mikołaj z Obór daje temuż Krystynowi Lutkową Wolę i zapis pieniężny na Z. i Gnojnie uczyniony ojcu jego [zmarłej] ż. Anny, c. Pełki z Kobylina, a otrzymuje w zamian Sierśnie i in. dobra w z. czer. (MK 5, 176); 1489 w podziale dóbr Andrzeja z dziećmi, tenże Andrzej bierze siedlisko stare z działem położonym obok stawu młyńskiego aż do granic popielskich i dworzeńskich; syn Stanisław dostaje siedlisko kmiecia Pirszy z działem blisko granic dworzeńskich i aż do granic strzeżewskich i badowskich; c. Świętka dostaje siedlisko kmiecia Mikołaja Kurpa z rolami i łąkami (MK 18, 33); 1502 oskarżenie o zabójstwo młynarza Grzegorza z S., ojca Jana i Wojciecha (ZR nr 1820); 1502 temuż młynarzowi zrabowano miecz, pawężkę [tarczę] i siekierkę (ZR nr 1821); 1502 Dorota młynarka z S. zostaje pobita (ZR nr 1822); 1502 Jan Osuchowski z Lutkowej Woli ma proces o S. i Gnojnę ze Stanisławem z Dwórzna (Zakr. 15, 524v); 1504 tenże Jan kupuje od Andrzeja i jego syna Stanisława z S. dobra S. i młyn na rz. Gogolinie w Gnojnie obok S. za 500 kóp gr w półgr, za zgodą Katarzyny ż. Stanisława; Stanisław Pucek z Dwórzna kwituje tegoż Jana z zadośćuczynienia zobowiązaniom (MK 18, 214); 1505 tenże Jan Osuchowski z Lutkowej Woli albo z Z. (Tarcz. 4, 308v); 1507 Walenty z Osuchowa ma sprawę z Janem z Boglewic o dobra Lutkową Wolę i Sz. (Tarcz. 5, 181); 1529 oświadczenie właściciela, że on i jego przodek był w spokojnym posiadaniu dóbr S. „wyżej trzech lat” (ZR nr 2477); 1543 w Z. 1/2 wł. os. (ASK I 28, 343v); 1580 Osuchowski płaci pobór od 1 1/2 wł. os. (ŹD 297); XIX w. folw. Z. z nomenklaturą Czerwonka mają ok. 25 wł. obszaru, wieś Z. niecałe 2,5 wł., wieś Marianki niecałe 4 wł. (SG 14, 519).