MILIK

(1470-80 Mylyk - DLb. 3 s. 356; 1575 Milik - Ep. 30 k. 443v-444), wieś k. Muszyny w biskupim kluczu muszyńskim, zanikła w XV/XVI w., następnie relokowana, dziś 3 km na W od Muszyny.

1. 1629 pow. sąd., par. Muszyna (RP 1629 s. 234).

2. 1470-80 M. k. Muszyny →p. 3; 1575 granice przyszłej wsi M. zaczynają się od potoku →Milik i wiodą aż do miejsca Długa Połomia i do pagórka (ad collem seu monticulum) [może Wierch Milika w Szczawniku lub w Górach Milickich - Pawłowski, Nazwy →p. 7, s. 215 i Mapa Obrębów], następnie ze szczytu tego pagórka do Łazów [niezid.], stąd do Przeimy [niezid.], a potem na Izdebne [niezid.]. Z Izdebnego granica wiedzie prosto do Skałki [zapewne góra Skałka lub miejsce zw. Skałka, dziś osada między Żegiestowem a M. - UN 9 s. 98, Pawłowski, Nazwy →p. 7, s. 84], stąd do miejsca zw. Staniowskie [dziś las w Żegiestowie nosi nazwę Staniwski - Pawłowski, Nazwy →p. 7, s. 191] i do Czeremchy nad Kobylanką [polana lub potok w Żegiestowie - Pawłowski, Nazwy →p. 7, s. 80 i Mapa Obrębów] za sołtysim lasem o nazwie Ślebodny. Dalej granica prowadzi na dół, a potem wierzchem góry nad potokiem większym Milik [był też mniejszy Miliczki, pr. dopływ Milika] aż do pierwszej wierzchowinki, gdzie stoją pasieki albo barcie mieszkańców Andrzejówki. Z wierzchowinki granica przekracza ww. potok i biegnie aż do wzniesienia zw. miejsce Mikowskie, a stamtąd do wierzchowinki od strony pola Tatarczyska k. łąki kmieci z Andrzejówki. Tam granica skręca do miejsca Poprad1Dziś w Andrzejówce cz. wsi nazywa się Poprady - UN 9 s. 164 i Mapa Obrębów, ale te leżą na NW, a według opisu powinny się znajdować na E. Musiało być zatem inne miejsce Poprady, a potem od wierzchowinki i od pola folw. dochodzi do potoku Milik (Ep. 30 k. 443v-444)2Obecnie M. rozciąga się wzdłuż doliny rz. Milik, od środkowego jej biegu aż do ujścia do Popradu, na pewno więc został lokowany na obszarze dawnej średniowiecznej wsi, bowiem uwarunkowania terenowe nie dały innej możliwości, zob. Mapa Obrębów; 1668 M. graniczy z Żegiestowem wierzchem [góry] (AKapKrak., rps Inv. B. 2 s. 674, 677).

3. Własn. bpstwa krak. w kluczu muszyńskim. 1470-80 mówi się, że k. Muszyny między wsiami M. a Szczawnikiem znajduje się dużo złota (DLb. 3 s. 356; Morawski, Sądecczyzna 2, s. 320); 1575 →p. 4.

4. 1575 bp krak. Franciszek Krasiński daje uczc. Teodorowi sołtysowi z Andrzejówki pr. lokowania na pr. wołoskim nowej wsi M. na surowym korzeniu w lasach muszyńskich nad potokiem Milik i wyznacza granice przyszłej wsi →p. 2. Sołtys otrzymuje 3 ł. do wykarczowania, 2 łąki zw. obszar, wolną karczmę z pr. propinacji i 2 zagrody wg zwyczaju klucza muszyńskiego oraz pr. budowy młyna. Powinien osadzić we wsi 8 kmieci, przydzielając każdemu ¾ ł., może też osadzić popa na ¾ swego trzeciego łanu. Kmiecie są zobowiązani mleć zboże w młynie sołtysa pod karą 3 grz., z których ⅔ przypadnie sołtysowi, a ⅓ bpowi krak. Wieś otrzymuje 20 lat wolnizny, po czym kmiecie winni będą bpowi świadczenia wg zwyczaju klucza muszyńskiego, w tym podwody w celu przywozu wina i in. towarów z Węgier do zamku Muszyna. Dla sołtysa będą świadczyć 2 dni pańszczyzny w roku w celu zżęcia zboża i pokosu siana. Sołtys będzie sprawował sądy we wsi wg pr. wołoskiego i otrzymywał ⅓ z kar sąd. (Ep. 30 k. 443v-444)3Była to ponowna lokacja tej wsi →Uw. Błędnie na ten temat Stamirski, O nowożytnej akcji →p. 7 s. 207 przypis 106; 1597 mieszczanie Muszyny pozywają przed sąd bpi sołtysów wsi należących do klucza muszyńskiego, m.in. sołtysa z M. o to, że wbrew przywilejowi bpa krak. Piotra Myszkowskiego dla Muszyny [z 1589 r.] bezprawnie warzą piwo i palą gorzałkę oraz że szynkują te trunki i inne sprowadzane skądinąd. Sąd zachowuje wymienionych sołtysów, m.in. z M., w ich dawnych prawach (Kuraś Ordynacje s. 61; Ep. 34 k. 206; →Miastko p. 4).

7. W. Bębynek, Starostwo Muszyńskie. Własność biskupstwa krakowskiego, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 42, 1914, z. 1, s. 118, 124, 213-4, 615; S. Inglot, Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku, Lw. 1925, s. 61; E. Pawłowski, Nazwy terenowe ziemi sądeckiej, Wr. 1984; K. Pieradzka, Na szlakach Łemkowszczyzny, Kr. 1939, s. 61-3, 68; S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII-XVIII, RS 9, 1968, s. 131; H. Stamirski, O nowożytnej akcji osadniczej w Sądecczyźnie (l. 1573-1800), RS 10, 1969, s. 197-8, 207 przypis 106, 212; H. Stamirski, Rozmieszczenie punktów osadniczych Sądecczyzny w czasie (do 1572 r.) i w przestrzeni, RS 6, 1965, s. 29, 34.

Uw. W literaturze błędnie utożsamia się M. z wsią →Mikowa. O osadnictwie w kluczu muszyńskim pisał Stamirski, Rozmieszczenie →p. 7. Uważał on, że na obszarze późniejszego klucza muszyńskiego, tj. między Popradem a Białą, pod koniec średniowiecza istniało zaledwie 6 osad: Muszyna, Andrzejówka w dolinie Popradu, Brunary Wyżne nad górną Białą, →Miastko (późniejszy Tylicz) i Muszynka w pobliżu Przełęczy Tylickiej oraz Jaszkowa k. Brunar. Uznał on bowiem za falsyfikaty dok. Jagiełły z 1391 r. oraz fragment Długosza w DLb., zawierający rzekomy testament Wydżgi wraz z dłuższym komentarzem, wzmiankującym szereg nieznanych skądinąd miejscowości na tym terenie, w których występować miało złoto, m.in. M. i Szczawnik. Stamirski bezpodstawnie uznał ten ważny dopisek za część testamentu. Za pierwsze wzmianki o tych dwóch miejscowościach uznał więc dopiero dok. lokacyjne z 1516 dla Szczawnika i z 1575 dla M., a ich powstanie wiązał z nową falą osadniczą w dobrach biskupich zapoczątkowaną w XVI w. (Stamirski, Rozmieszczenie →p. 7, s. 29 przypis 151). Już jednak F. Kiryk udowodnił, że dok. z 1391 r., chociaż interpolowany, nie jest fals., co potwierdziła powtórna autopsja kopii →Miastko p. 3 i przypis 7. Testament Wydżgi istotnie jest fals. →Lemiesz przypis 2 i →Maszkowice przypis 2. Autopsja or. DLb. potwierdza, że informacja o M. i Szczawniku nie należy do tekstu rzekomego testamentu Wydżgi, jak sądził Stamirski. Jest tematycznie powiązanym, lecz odrębnym dopiskiem, podobnie jak dopisek o złożach złota w Stadnikach k. Wieliczki. Oba dopiski zostały wpisane ręką pisarza DLb. i nie są nowożytnymi glosami. Ich stylizacja dowodzi ponadto, że Długosz nie zmyślił, ale powtórzył plotkę o złocie w M., Szczawniku i Stadnikach (AKapKrak. rps 193, k. 245v, 245a, 246; por. też →Homola góra, gdzie wzm. o niej w tekście Długosza została potwierdzona przez wiarygodne źródło z połowy XV w.). Oznacza to, że M. był wsią, która istniała przynajmniej do czasu spisania DLb. Wieś mogła opustoszeć jeszcze w XV w. lub na początku XVI w., skoro nie odnotowuje jej LR. Podobny los spotkał wymieniony w DLb. Szczawnik i obie wsie wymagały powtórnej lokacji (o Szczawniku zob. Pieradzka, Na szlakach →p. 7, s. 62).

1 Dziś w Andrzejówce cz. wsi nazywa się Poprady - UN 9 s. 164 i Mapa Obrębów, ale te leżą na NW, a według opisu powinny się znajdować na E. Musiało być zatem inne miejsce Poprady.

2 Obecnie M. rozciąga się wzdłuż doliny rz. Milik, od środkowego jej biegu aż do ujścia do Popradu, na pewno więc został lokowany na obszarze dawnej średniowiecznej wsi, bowiem uwarunkowania terenowe nie dały innej możliwości, zob. Mapa Obrębów.

3 Była to ponowna lokacja tej wsi →Uw. Błędnie na ten temat Stamirski, O nowożytnej akcji →p. 7 s. 207 przypis 106.