właściwie Mruków (1475—80 Mrukow) góra i pozostałości grodu lub zamku, położone na górze zw. dziś Gród lub Zamczysko na terenie wsi Mrukowa (UN 158 s. 166), 17 km na S od Jasła¹W haśle przyjęto nazwę Mrukowa, aby nie oddzielać tego obiektu od wsi Mrukowej. Ponadto w literaturze dla pozostałości grodu przyjęto nazwę Mrukowa.

[Pow. biec.].

1475—80 M. skalista góra w pobliżu miasta Żmigród [Nowy], na której są ślady dawnego zamku (DHn. 1 s. 103)²Znana dziś redakcja Chorografii pochodzi z lat 1475—80 (W. Szelińska, Jan Długosz i opis Małopolski w jego „Chorographia Regni Poloniae”, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, red. S. Gawęda, Warszawa 1980, s. 227).

Grodzisko położone jest na wzgórzu nad potokiem Szczawa, którego jedna z cyplowatych odnóg zwana jest Zamczysko i ma kształt owalu o wymiarach 22 na 50 m odciętego od zaplecza fosą głębokości 4 m. W północno-zachodniej części grodziska widoczne są pozostałości murowanej budowli wystawionej z bloków piaskowca łączonego zaprawą wapienną. Ślady ceramiki znalezione na obszarze grodziska datowane są na czas od przełomu XIII/XIV do przełomu XIV/XV w. (A. Żaki, Mrukowa i Żmigród Stary — dwa górskie fortalicja w Beskidzie Niskim, AAC 5, z. 1—2, s. 77—84; idem, Karpacka Ekspedycja Archeologiczna w latach 1951—1955, „Sprawozdania Archeologiczne”, V, 1959, s. 193—212 [s. 199, 202]; J. Jaskanis, Katalog stanowisk archeologicznych objętych rejestrem zabytków nieruchomych w Polsce (stan z końca 1993 r.), Zeszyty Generalnego Konserwatora Zabytków, Archeologia, z. 2, Warszawa 1998, [s. 94]; S. Kołodziejski, Średniowieczne rezydencje obronne możnowładztwa na terenie województwa krakowskiego, Kr. 1994, s. 163—4, nr 46; F. Kotula, Po rzeszowskim podgórzu błądząc, Kr. 1974, s. 153—8, 160; A. Kunysz, Grodziska w województwie rzeszowskim, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1966, s. 25—87 [s. 61]; J. Kurczab, O działalności Karpackiej Ekspedycji Archeologicznej, w: Polonia Minor Medii Aevi. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Żakiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Z. Woźniak, J. Gancarski, Kraków—Krosno 2003, s. 83—120 [s. 103]; A. Marciniak-Kajzer, Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek archeologiczny, Łódź, 2011, s. 389—90; J. Marszałek, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Warszawa 1993, s. 147).

Uw. Funkcjonująca w literaturze informacja o Mik. (Skaleńskim) Skalnickim, który w 1420 był właścicielem M. jest nieścisła, gdyż był on wyłącznie „właścicielem dominium sołeckiego” w Brzozowej, Skalniku i Mrukowej (S. Kołodziejski, Średniowieczne rezydencje, s. 164; J. Radziszewska, Wieś w regionie jasielskim na przełomie XIV i w XV stuleciu, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, red. J. Garbacik, Kraków 1964, s. 94; → Mrukowa p. 4). Ponieważ zamek leży na terenie wsi M. będącej w XV w. królewszczyzną, a w pobliżu znajduje się wieś Mytarz, której początki wiążą się z komorą celną, zamek w M. w XIII—XIV był siedzibą królewską kontrolującą najbliższą okolicę, gdyż sąsiedni gród w Żmigrodzie Starym znajdował w rękach rycerskich (Z. Perzanowski, Średniowieczny Żmigród, w: Discernere Vera ac falsa. Prace ofi arowane Józefowi Szymańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, Lublin 1992, s. 277—9).