SYMBOLE DOKUMENTACYJNE
AAG – Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
AAP – Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu
AC – Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, cz. 1-3, Kraków 1894-1908 (Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 13, 16, 18)
ACapPloc. – ADP, Acta capituli Plocensis; wykorzystano m.in. sygn. 50: Excerpta varia de metrica ecclesie Plocensis per reverendum in Christo patrem dominum Erasmum episcopum Plocensem
ACons. – AAG, Archiwum Konsystorza Generalnego
ACP 2 – Acta capituli Plocensis 1514-1577, wyd. B. Ulanowski, w: AKH 10, Kraków 1916, s. 129-305
ACV – BLAN, Acta capituli Vilnensis
ADP – Archiwum Diecezjalne w Płocku
ADS D 1 – Archiwum Diecezjalne w Siedlcach, Księga konsystorza janowskiego diecezji łuckiej z lat 1469-1486
ADW – Archiwum Diecezjalne we Włocławku
AE – AAP, Acta episcopalia
AECPolt. – Materiały do dziejów kolegiaty pułtuskiej (1449-1601), wyd. B. Ulanowski i S. Zachorowski, w: AKH t. 10, Kraków 1916, s. 306-415
AECVars. – Acta ecclesiae collegiatae Varsoviensis, wyd. B. Ulanowski, w: AKP t. 6, Kraków 1897-1926, s. 1-90
AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
AHPMaz. – Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 7: Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, red. W. Pałucki, cz. 1 (mapa) i 2 (komentarz), Warszawa 1973
AHPLub. – Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 3: Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. S. Wojciechowski, cz. 1-2, Warszawa 1966
AHPSand. – Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 2: Województwo sandomierskie w drugiej połowie w XVI wieku, red. S. Trawkowski, cz. 1-2, Warszawa 1993
AKH – Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności
AKP – Archiwum Komisji Prawniczej (Polskiej) Akademii Umiejętności
AOfPult. – ADP, Acta officialia Pultoviensia
APHP - Atlas podziału hydrograficznego Polski, cz. 1 mapy w skali 1:200 000, cz. 2 Zestawienie zlewni, red. H. Czarnecka, Warszawa 2005
ASK I – AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego; wykorzystano zwłaszcza rejestry poborowe pow. liw.: r. 1535 t. 39, k. 33-36; r. 1540 t. 46, k. 80-85v; r. 1541 t. 46, k. 113-118; r. 1563 t. 38, k. 359-379; r. 1567 t. 38, k. 588-601v; r. 1578 (niezachowany w całości) t. 27, k. 939-950v; t. 51, k. 1-10v; inwentarz stwa liw. z r. 1568 t. 28, k. 832-839v; rejestry z r. 1663: podymnego t. 65, k. 842-847 i pogłównego t. 66, k. 867-882v oraz pogłównego z r. 1673 t. 66, k. 884-888
ASK XLVI – AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Lustracje, rewizje i inwentarze dóbr królewskich, 1549-1800
ASK LIV – AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Zbiór pism rozmaitych tyczących się dóbr królewskich, 1494-1802
ASK LVI – AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Inwentarze starostw z l. 1495-1795; wykorzystano sygn. L.3: Inwentarze starostwa liwskiego i kamienieckiego, l. 1543-1776
ASLiw - Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, rps 8322: Teki Pawińskiego nr 5 (Akta sejmikowe ziemi liwskiej z lat 1512-1795)
AT – Acta Tomiciana, t. 1-8, wyd. T. Działyński [i in.], Poznań 1852-1860; t. 9-13, Poznań 1876-1915; t. 14-17, wyd. W. Pociecha, Poznań 1952-1966; t. 18, wyd. W. Urban, A. Wyczański, Kórnik 1999
AV – AAP, Acta visitationum; wykorzystano t. 1, k. 35-185v: wizytacja archidiakonatu warszawskiego z 1603 r.
AZP – Archeologiczne Zdjęcie Polski
Bartne – A. Borkiewicz-Celińska, Kamieńczykowska księga sądów bartnych 1501-1517 (fragmenty), KHKM 22, 1974, nr 2, s. 255-282
BCzart. – Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie; wykorzystano rps 1100: Regestr pogłównego prowincji wielkopolskiej 1674-1676 (mf. 1856 w BN)
Bijak – U. Bijak, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków 2001
Bilut – E. Bilut, Gewässernamen im Flussgebiet des Westlichen Bug (Nazwy wodne dorzecza Bugu), Stuttgart 1995 (Hydronymia Europanea 10, red. W. P. Schmid)
Biskup – M. Biskup, Z badań nad „Wielką Wojną” z Zakonem Krzyżackim, KH 66, 1959, s. 671-712
BLAN – Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie; wykorzystano fond 16-251: notaty Benedykta Płoszczańskiego z ksiąg sądowych drohickich
Bł. – AGAD, księgi ziemskie błońskie
BN – Biblioteka Narodowa w Warszawie
Bon. – A. Boniecki, Herbarz polski, t. 1-16, Warszawa 1899-1913
BOss. – Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu; wykorzystano rps 4874/I: Metryka święceń diecezji płockiej 1515-1530 oraz rps 501/III 300: Fundusze szpitali w ziemi liwskiej, z r. 1790
BOZ – BN, Biblioteka Ordynacji Zamoyskich; wykorzystano: rps BOZ 70: Diversorum privilegiorum monasterii Czervinscensis ab anno 1155 ad annum 1746 copiae
BulPol. – Bullarium Poloniae, t. 1-7, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, t. 1-7, Romae 1982 – Romae-Lublin 2006
CDIAUK – Centralnyj Dierżawnyj Istoriczeskij Archiw Ukrainy w Kijowie (Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy); wykorzystano fondy: 966-1-74 (Index seu summarium documentorum variarum familiarum gentis, nobilis Polonae, ex actis castrensibus […], cura et studio […] Adalberti Vincentii in Vielądki Podolak Wielądko authoris operis Heraldici Privilegiati conscriptus 1802 anno, wykorzystano t. T-Z) oraz 966-1-99 i 966-1-100 (wypisy I. Kapicy z ksiąg ziemskich łomżyńskich)
Chodyński – ADW, ks. Stanisław Chodyński, Katalog prałatów i kanoników włocławskich, (rps ukończony w 1914).
CP – AAP, Capitulum Posnaniense
Czer. – Księga ziemi czerskiej 1404-1425, wyd. J. T. Lubomirski, Warszawa 1879
DA – Joannis Długossii, Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. I-XII, Warszawa 1964 – Kraków 2005
DepTest. – ADP, Depositiones testium; wykorzystano sygn. 244 (zeznania świadków składane przed bpem płoc.), z lat 1524-1528
DepTestPult. – ADP, Depositiones testium officialatus Pultoviensis; wykorzystano sygn. 204 z lat 1519-1528
DK – zbiór dyplomów w AAP (część dot. dokumentów pergaminowych kapitulnych)
DKM – Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., wyd. B. Ulanowski, w: AKH t. 4, Kraków 1888, s. 111-531
DLb. – Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, wyd. L. Łętowski, t. 1-3, Kraków 1863-64 (Opera omnia, t. 7-9)
DrohG – AGAD, księgi grodzkie drohickie, seria II
DrohZ – AGAD, księgi ziemskie drohickie
Ep. – ADP, Acta episcopalia (cytowane wg nowych sygnatur)
GoskaNowik – A. Goska, A. Nowik, Ciągłość dziejów gniazd rodowych. Osadnictwo szlachty cząstkowej w parafii Kałuszyn od XV do XXI wieku, „Rocznik Kałuszyński” 7, 2007, s. 25-57
GrabDyn. – J. Grabowski, Dynastia Piastów mazowieckich. Studia nad dziejami politycznymi Mazowsza, intytulacją i genealogią książąt, Kraków 2012
Grodziska – I. Górska, L. Paderewska, J. Pyrgała, W. Szymański, L. Gajewski, Ł. Okulicz, Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego), Wrocław 1976
Heldensfeld 1801-04 – Anton Mayer von Heldensfeld, Karte von West-Gallizien, 1801-1804, (arkusze 1-275), 1:28800, rps (or. w Kriegsarchiv w Wiedniu; mf. i powiększenia fotograficzne w zbiorach Zakładu Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN w Warszawie)
Heldensfeld 1808 – Anton Mayer von Heldensfeld, Carte von West-Gallizien, Wien 1808, (arkusze 1-12), redukcja mapy z 1801-04 do skali 1: 172800, wyd. Hieronim Benedicti
Hydr. Wisły – Hydronimia Wisły, cz. 1: Wykaz nazw w układzie hydrograficznym, red. P. Zwoliński, Wrocław 1965
Iura – Iura Masoviae terrestria, opr. J. Sawicki, t. 1-3, Warszawa 1972-1974
JaszczołtGran. – T. Jaszczołt, Granica pomiędzy ziemiami drohicką i liwską w świetle protokołów komisji z 1546 roku, „Rocznik Liwski” 6, 2012/2013, s. 13-54
JaszczołtMat. – T. Jaszczołt, Materiały Słownika historyczno-geograficznego Podlasia w średniowieczu, w Zakładzie Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii PAN w Warszawie
JaszczołtNap. – T. Jaszczołt, Napływ rycerstwa do północnej części ziemi liwskiej w XV i początkach XVI w. (parafie Korytnica i Pniewnik), „Zeszyty Korytnickie” 4, 2011, s. 143-169
Kart. AHPMaz. – kartoteka informacji z XVI w. i materiały pomocnicze w zbiorach Zakładu Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN w Warszawie
Kart. Wolffa – kartoteka wypisów z materiałów źródłowych dot. osadnictwa na Mazowszu, zapoczątkowana przez A. Wolffa i A. Borkiewicz-Celińską, przechowywana obecnie w Zakładzie Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii PAN w Warszawie; skany części kart dostępne w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych
KatKr. – Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej Ś. Wacława, t. 1-2, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874-1883 (Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 1, 8)
KatWil. – Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz, t. 1 (1387-1507), Kraków 1932
KH – „Kwartalnik Historyczny”
KHKM – „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”
KK – AGAD, Księgi Kanclerskie, podzespół w ramach MK
KN – ADP, Kodeks dyplomatyczny norbertanek płockich. Odpisy dokumentów z XII-XVII wieku głównie z rpsu Biblioteki Krasińskich sygn. 2930, sporządzone przez ks. Władysława Mąkowskiego (mf. 9907 w BN)
Knap.mps – W. Knapiński, Notaty do historii kościołów diecezji warszawskiej, mps sporządzony przez Z. Boczkowską, powielony ok. 1949 i przechowywany w Krajowym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie
KnapWar. – W. Knapiński, Notaty do historii kościołów warszawskich, Warszawa 1949 (Materiały do Dziejów Sztuki i Kultury Państwowy Instytut Historii Sztuki 6), mps powielony
Koch. – Codex diplomaticus et commemorationum Masoviae generalis, t. 1, wyd. J. K. Kochanowski, Warszawa 1919
KowalczykNajst. – E. Kowalczyk-Heyman, Najstarsze nazwy miejscowe ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski” 7, 2014, s. 9-16
KowalczykOsad. – E. Kowalczyk, Osadnictwo ziemi liwskiej do połowy XIV w. w świetle źródeł pisanych, w: Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, Wrocław 1996, t. 2, s. 193-197
KowalczykTop. – E. Kowalczyk, Toponimia Mazowsza w oczach historyka i archeologa. Na marginesie ostatnich publikacji toponomastycznych, „Rocznik Mazowiecki” 16, 2004, s. 283-296
KowalczykWłość – E. Kowalczyk, Włość kałuska w średniowieczu. Z dziejów osadnictwa na wschodnim Mazowszu, „Rocznik Kałuszyński 4, 2004, s. 9-25
Kozicki – ks. Z. Dunin-Kozicki, Notaty z ksiąg sądowych podlaskich, Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, sygn. 8822-8824 (z podaniem numeru zeszytu i karty)
KProm. – Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402-1541, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, Warszawa 2011
KRSW – AGAD, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych
Kunkel – R. Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa 2006
Kwiat. – ks. W. Kwiatkowski, Powstanie kapituły św. Jana przy zamku xx. mazowieckich w Warszawie, Warszawa 1938
LietuvosKat. – V. Ališauskas, T. Jaszczołt, L. Jovaiša, M. Paknys, Lietuvos katalikų dvasininkai XIV-XVI a., Vilnius 2009 (Bažnyčios Istorijos Studijos II)
Lites – Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, t. 1-2, [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1890-1892; t. 3, wyd. J. Karwasińska, Warszawa 1935
LiwPam. – Liw. Dawne pamiątki stołecznego miasta ziemi liwskiej siedziby książąt mazowieckich, wyd. K.R. Leszczyński, bmw. 1913
LL – AGAD, Libri Legationum, podzespół w ramach MK
LM 1565 – Lustracje województwa mazowieckiego 1565, cz. I-II, wyd. I. Gieysztorowa i A. Żaboklicka, Warszawa 1967-1971
LM 1569 – Regestr lustracji województw płockiego i mazowieckiego, BN rps IV 3082
LM 1617-20 – Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, cz. 1, wyd. A. Wawrzyńczyk, Wrocław 1968
LM 1660-61 – Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku, cz. 2, wyd. A. Wawrzyńczyk, Warszawa 1989
LM 1789 – Lustracja starostw liwskiego i korytnickiego i wsi Popowo, ASK XLVI 176
Lub. – Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego, wyd. J. T. Lubomirski, Warszawa 1863
Lustracje dz. XVIII – AGAD, podzespół w ramach MK
Lustr.Dymów 1790 – Archiwum Narodowe w Krakowie, Variae civitates et villae – zbiór szczątków zespołów, sygn. 29/121/306: Taryfa dóbr dziedzicznych w województwie mazowieckim ziemi liwskiej leżących do podatku podymnego, z lustracji dymów roku 1790 nastąpionej, ułożona
ŁęczG – AGAD, księgi grodzkie łęczyckie
ŁOp. – J. Łukaszewicz, Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej diecezji poznańskiej, t. 1-3, Poznań 1858-1863
LZG – księgi liwskie ziemskie i grodzkie (do 1944 w AGAD, obecnie nie istnieją, znane tylko z wypisów; księgi ziemskie zachowane niegdyś od r. 1445, grodzkie od r. 1581; → Wstęp)
Mapa Kwat. – Mapa Kwatermistrzostwa Wojsk Polskich, stan ok. 1830 r. (skala 1:126000)
MatHer. – Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, wyd. B. Ulanowski, w: AKH t. 3, Kraków 1886, s. 271-471
MDwS – Muzeum Diecezjalne w Siedlcach; wykorzystano pergaminy przechowywane niegdyś w archiwum kościoła par. w Liwie
MH – „Miesięcznik Heraldyczny”, wykorzystano m.in.: J. Nowacki, Gniazdo „Paniącząt” – Doliwów. Uwagi na tle procesu o tożsamość i prawne pochodzenie Jana Szczyckiego w r. 1446/47, MH 10, 1931, nr 7-8, s. 168-181
MK – AGAD, Metryka Koronna; obejmuje obecnie również 21 ksiąg wpisów kancelarii mazowieckiej (Metryka Mazowiecka) z l. 1414-1526
ML – AGAD, Metryka Litewska, transkrypcje pierwszych 66 ksiąg ML, a także AGAD, tzw. Metryka Litewska – z tego zespołu wykorzystano sygnatury: tzw. ML II-A 5; tzw. ML IV-B 7; tzw. ML IV B-36 (dla obu zespołów zastosowano ten sam skrót główny)
MNK – Muzeum Narodowe w Krakowie
MS – Matricularum Regni Poloniae summaria, t. 1-4, 5/1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905-1919; t. 5/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, Warszawa 1961
MS s.n. – Sumariusz Metryki Koronnej. Seria nowa, t. 5-8, red. K. Chłapowski, Warszawa 2009-2016
MTop. (z datą) – Mapy topograficzne Wojskowego Instytutu Geograficznego, skala 1:100000
MUK 1 – Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508, t. 1-2, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska przy współpracy R. Grzesika, Kraków 2004
MUK 2 – Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509-1551, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska przy współpracy R. Grzesika, Warszawa 2010
MuzLiw –Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie; wykorzystano dokumenty ze zbiorów muzeum (sygn. ML)
MZH – Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI w., wyd. A. Wolff, Kraków 1937
NGABM – Nacyjanalnyj Gistarycznyj Archiv Belarusi (Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi) w Mińsku; wykorzystano: fond 1759-2-2: księga ziemska drohicka z l. 1501-1509; fond 1759-2-5: księga ziemska drohicka z l. 1541-1544; fond 1759-2-23: księga ziemska drohicka z l. 1539-1541; fond 1759-2-24: księga ziemska drohicka z l. 1546-1547; fond 1759-2-64: księga ziemska drohicka z r. 1621
NKDMaz. – Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, t. 2, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś we współpracy z K. Pacuskim, H. Wajsem, Warszawa 1989; t. 3, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś we współpracy z J. Piętką, Warszawa 2000
NowDzieje – ks. J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 1-2, Poznań 1959-1964
NowikOsad. – A.M. Nowik, Osadnictwo rycerskie w parafii korytnickiej w średniowieczu, „Zeszyty Korytnickie” 3, 2011, s. 17-36
OBA – Ordensbriefarchiv, zespół w Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem
Okazowanie – AGAD, tzw. ML IV B-36, s. 495-522: Okazowanie [pospolitego ruszenia] powiatu liwskiego in anno 1622
PacElita – K. Pacuski, Elita władzy ziemi liwskiej w XV w., „Rocznik Liwski” 1, 2005/2006, s. 73-93
PacMat. – K. Pacuski, Materiały do słownika historyczno-geograficznego ziemi liwskiej w średniowieczu i w XVI wieku, dostępne on-line: http://atlasfontium.pl, dostęp: 15.04.2017
PacMożn. – K. Pacuski, Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej w XIV i XV wieku. Studium z dziejów osadnictwa i elity władzy na Mazowszu średniowiecznym, Warszawa 2009
PacPleb. – K. Pacuski, Plebani ziemi liwskiej w XV wieku, „Rocznik Liwski” 8, 2015, s. 119-132.
PacSpis – Spis urzędników ziemskich mazowieckich XIV-XV wieku, opr. K. Pacuski, mps w Zakładzie Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii PAN w Poznaniu
PacUzup. – K. Pacuski, Uzupełnienia i sprostowania do „Nowego Kodeksu dyplomatycznego Mazowsza”, część III: dokumenty z lat 1356-1381, „Studia Źródłoznawcze” 40, 2002, s. 167-200
Papr. – B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, wyd. 1: 1584, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858
PerthéesLiw – Karol Perthées, Ziemia liwska, 1781, ok. 1:222500, AGAD, Zb. Kart. 43-35
PerthéesMaz. – Karol Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa mazowieckiego, Warszawa 1783, 1:225 000; or. spłonął w czasie II wojny światowej, klisze szklane przechowywane w Zakładzie Atlasu Historycznego Polski Instytutu Historii PAN w Warszawie; 2. redakcja poprawiona z l. 1789-1791 r., or. niezachowany, znana z kopii rosyjskiej wykonanej między 1798 a 1812 r. w petersburskim Depo Kart, AGAD, Zb. Kart. AK 94, fotokopie w zbiorach Zakładu Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN w Warszawie
PerthéesNur – Karol Perthées, Ziemia nurska, 1781, ok. 1:222500, przerys autorstwa pułk. Grzegorza Czapskiego, Vilniaus Universiteto Biblioteka, rankrasciu skyrius (Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego, dział rękopisów), fond. 23, sygn. 136, skan w zbiorach Zakładu Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN
PH – „Przegląd Historyczny”
PiberAnd. – M. Piber-Zbieranowska, Andrzej Zaliwski i jego bracia. Przyczynek do dziejów szlachty ziemi liwskiej za regencji księżnej Anny Radziwiłłówny, w:Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza, Warszawa 2014, s.600-630
PiberSpis – Materiały do spisu urzędników ziemskich mazowieckich w XVI wieku, opr. M. Piber-Zbieranowska, mps w Zakładzie Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii PAN w Warszawie
PiberUdz. – M. Piber-Zbieranowska, Udział szlachty ziemi liwskiej w zarządzie księstwem mazowieckim w latach 1503–1526. Wybrane przykłady, „Rocznik Liwski” 8, 2015, s. 133-147
Płoń. – Księga ziemska płońska 1400-1417, wyd. M. Handelsman, Warszawa 1920
Popis – Lwiwska nacjonalna naukowa bibliotieka Ukrainy imieni W. Stefanyka, oddział rękopisów, zespół 4 (zbiór rękopisów Biblioteki Baworowskich), dział I, sygn. 67 k. 29-121v: Conscriptio nobilitatis districtus Livensis anno 1621 (rejestr popisowy pospolitego ruszenia szlachty powiatu liwskiego)
Postek – R. Postek, Architektura zamku gotyckiego w Liwie, „Rocznik Liwski” 3, 2007, s. 87-102
PP – Pomniki prawa, t. 3: Księgi ławnicze miasta Starej Warszawy z XV wieku, t. 1, wyd. S. Ehrenkreutz, Warszawa 1916; t. 5: Metryka Księstwa Mazowieckiego z XV-XVI wieku, t. 1, wyd. A. Włodarski, Warszawa 1918; t. 6: Metryka Księstwa Mazowieckiego z XV-XVI wieku, t. 2, wyd. A. Włodarski, Warszawa 1930
Przyjęcia Lwów – Album civium Leopoliensium. Rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388-1783, wyd. A. Janeczek, t. 1-2, Poznań-Warszawa 2005
PrzyjęciaSW – Album civium civitatis Antiquae Varsoviae. Księga przyjęć do prawa miejskiego Starej Warszawy 1506-1586, opr. A. Bartoszewicz, Warszawa 2000
PSB – Polski słownik biograficzny, t. 1 n., 1935 n.
PułtTest. – AGAD, Księgi grodzkie pułtuskie, Pułtuskie testamenta konsystorskie
RadWS – Księga radziecka miasta Starej Warszawy, t. 1, wyd. A. Wolff, Warszawa 1963
Radzimiński – A. Radzimiński, Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV wieku. Studium prozopograficzne, t. 1-2, Toruń 1991-1993
Rauhut – L. Rauhut, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” 1971, t. 1, s. 435-656
RegDiec. – Regestr diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784, wyd. S. Górzyński, Warszawa 2006
RegTheut. – Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, opr. E. Joachim, wyd. W. Hubatsch, cz. 1: Regesten zum Ordensbriefarchiv, t. 1-3, Göttingen 1948-1973
RejArchid. – A. Dunin-Wąsowicz, Rejestr poboru od duchowieństwa archidiakonatu warszawskiego w 1561 r., „Studia Warszawskie” 24, 1977, s. 103-132
RogWyp. – Wypisy ks. Władysława Roguskiego z ksiąg ziemskich i grodzkich liwskich z lat 1445-1795, oprac. A. M. Nowik, dostępne wkrótce on-line: http://minskmaz.com; cytowane z podaniem księgi LZG i karty, z której pochodzi wypis
RódŚwięt. – Walery Robert Sapek-Świętochowski OP, Ród Świętochowskich, Archiwum Prowincji OO. Dominikanów w Krakowie, sygn. S 12/5
RTH – Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie
RThel. – Regestra thelonei aquatici Wladislaviensis saeculi XVI, wyd. S. Kutrzeba i F. Duda, Kraków 1915
SalinaPol. – A. Salina, Polityka książąt mazowieckich wobec władz Kościoła od początku XIV wieku do 1526 roku, Poznań 2011
SalinaStruk. – A. Salina, Struktury administracji kościelnej w ziemi liwskiej do końca XVI wieku, „Rocznik Liwski” 8, 2015, s. 149-169
SemkWyw. – Wywody szlachectwa w Polsce XIV-XVII w., wyd. W. Semkowicz, RTH 3, 1911-12, wyd. 1913
Senk. – J. Senkowski, Skarbowość Mazowsza od końca XIV wieku do 1526 roku, Warszawa 1965
SG – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski, t. 1-15, Warszawa 1880-1902
SHGPłoc. – Słownik historyczno-geograficzny województwa płockiego w średniowieczu, opr. A. Borkiewicz-Celińska, z. 1-4, Wrocław 1980 – Warszawa 2000
SHGPozn. – Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I n., Wrocław 1982 n.
SHGWarsz. – Słownik historyczno-geograficzny ziemi warszawskiej w średniowieczu, oprac. A. Wolff i K. Pacuski, do druku przygotowały M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, red. T. Jurek, Warszawa 2013
SHGWysz. – Słownik historyczno-geograficzny ziemi wyszogrodzkiej w średniowieczu, opr. A. Wolff i A. Borkiewicz-Celińska, Wrocław 1971
Sobol – B. Sobol, Sejm i sejmiki ziemskie na Mazowszu książęcym, Warszawa 1968
Sum. 1566 – AGAD, ASK XLVI 142: Sumariusz wszystkich i osobliwych prowentów z imion królewskich, z starostw i z dzierżaw w województwach rawskim, płockim i mazowieckim będących
SumPriv. – Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie, Akta Parafii Liw (APLw), sygn. III/Q/1, s. 1-22: Summarium privilegiorum, documentorum ac iurium ecclesiae praepositurali parochiali Livensi servientium, ok. 1778
SuprUzup. – A. Supruniuk, Uzupełnienia i uwagi do „Nowego Kodeksu dyplomatycznego Mazowsza”, część III: dokumenty z lat 1356-1381, „Studia Źródłoznawcze” 40, 2002, s. 107-165
Tab. 1827 – Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, t. 1-2, Warszawa 1827
Tarcz. – AGAD, księgi ziemskie tarczyńskie
Theiner – Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia, wyd. A. Theiner, t. 1-2, Romae 1860-1861
TŁun. – T. Łuniewski, Brzegi i dolina rzeki Liwca, „Pamiętnik Fizjograficzny” 1, 1881, s. 453-463
TPaw. 1 – Liber quitantiarum Alexandri regis ab a. 1502 ad 1506, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1897 (Teki Pawińskiego, t. 1)
TymProc. – K. Tymieniecki, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich, Warszawa 1921
TymSąd. – K. Tymieniecki, Sądownictwo w sprawach kmiecych a ustalanie się stanów na Mazowszu pod koniec wieków średnich, Poznań 1922
TymWoln. – K. Tymieniecki, Wolność kmieca na Mazowszu w XV w., Poznań 1921
TymWyp. – K. Tymieniecki, Wypisy z ksiąg sądowych liwskich, Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, sygn. 428; cytowane z podaniem księgi LZG i karty, z której pochodzi wypis
Účty – Účty dvora prince Zikmunda Jagellonského, vévody hlohovského a opavského, nejvyššího hejtmana Slezska a Lužic, z let (1493) 1500-1507, wyd. P. Kozák, Praha 2014
UDR – Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, pod red. A. Gąsiorowskiego, t. 1 n., Wrocław 1985 n., Kórnik 1990 n.
Ur. – S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 1-15, Warszawa 1904-1931
Varia I – AGAD, Varia Oddziału I, wykorzystano sygn. 7, k. 144-150: Villae et bona ducalia obligata et alienata per olim dominos duces et dominam ducem Annam in toto ducato Masouie; sygn. 55: Granice między Koroną Polską a Wielkim Księstwem Litewskim i Mazowszem roku 1546; sygn. 56: Anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo sexto, descriptio finium, iniurium et differenciarum subditorum Sacre Maiestatis Regie Magni Ducatus Lithuanie et Mazouie occasione finium utriusque exortarum
VC – Volumina constitutionum, t. 1, cz. 1-2, t. 2, cz. 1-2, wyd. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 1996-2008
Vis. 1609 – ADP, AV 1609 nr 10, wizytacja dekanatów wyszkowskiego, nurskiego, stanisławowskiego, wiskiego i łomżyńskiego (skan z mf. w Zakładzie Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii PAN w Warszawie)
Vis. 1725 – ADP, AV 1725 nr 259, wizytacja dekanatów radzymińskiego, stanisławowskiego i kamienieckiego
VisLiw – Archiwium Diecezjalne w Drohiczynie, Akta Parafii Liw (APLw), sygn. III/Q/1, s. 1-55: wizytacja parafii Liw z 1778 r.
VL – Volumina legum, t. 1-2, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859
Warsz. – AGAD, księgi grodzkie i ziemskie warszawskie
WarszDis. – AGAD, księgi ziemskie i grodzkie warszawskie, fragmenty dissoluta
Wilska – M. Wilska, Mazowieckie środowisko dworskie Janusza Starszego. Studium społeczne, Warszawa 2012
WilskaLiw – M. Wilska, Liw w czasach Księcia Mazowieckiego Janusza I, „Rocznik Liwski” 1, 2005/2006, s. 55-71
Wittyg – W. Wittyg, Nieznana szlachta polska i jej herby, Kraków 1908
Wp. – Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1-4, [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1877-1881; t. 5, wyd. F. Piekosiński, Poznań 1908; t. 6, wyd. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa 1982; t. 7, wyd. A. Gąsiorowski i R. Walczak, Warszawa 1985; t. 8-10, wyd. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa 1989, 1990, Poznań 1993; t. 11, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999
WolffNazwy – A. Wolff, E. Rzetelska-Feleszko, Mazowieckie nazwy terenowe do końca XVI w., Warszawa 1982
WolffStar. – A. Wolff, Starszeństwo urzędów. Metoda ustalania na przykładzie hierarchii Mazowsza udzielnego, Warszawa 1928
WolffStudia – A. Wolff, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370-1526, Wrocław 1962
Zakr. – AGAD, księgi zakroczymskie ziemskie wieczyste relacje
Zakr. I – Księga zakroczymska pierwsza 1423-1427, wyd. A. Rybarski, Warszawa 1920
Zakr. II – Księga zakroczymska druga 1434-1437, wyd. K. Tymieniecki, Warszawa 1920
ZakrG. – AGAD, księgi zakroczymskie grodzkie wieczyste
ZapLiw. – Z. Wdowiszewski, Zapiski liwskie z XV w., MH 11, 1932, nr 1, s. 1-5
Zb. Kart. – AGAD, Zbiór Kartograficzny
ZDM – Zbiór dokumentów małopolskich, t. 1-3, wyd. S. Kuraś, t. 4-8, wyd. I. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, Wrocław 1962-1975
ZR – Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, opr. W. Kuraszkiewicz i A. Wolff, Kraków 1950
ZZG – Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Zygmunta Glogera
ŹD – A. Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 5: Mazowsze, Warszawa 1892 (Źródła dziejowe, t. 16)
ŻabZmiany – A. Żaboklicka, Zmiany w strukturze drobnej własności szlacheckiej w XV-XVI w. na przykładzie ziemi liwskiej, PH 49, 1958, z. 2, s. 250-260
Żychl. – T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t. 1-31, Poznań 1879-1908
SKRÓTY RZECZOWE
a. – ante (przed)
abp – arcybiskup
ap. – apostoł, apostolski
archid. – archidiakon
ark. – arkusz
bak. – bakałarz
bełs. – bełski
bened. – benedyktyni
bezkm. – bezkmiecy
bial. – bialski
biel. – bielski
bł. – błoński
bp – biskup
bpstwo – biskupstwo
br. – brat, bracia
burgr. – burgrabia
burm. – burmistrz
c., cc. – córka, córki
chełm. – chełmiński
chor. – chorąży
ciech. – ciechanowski
cz. – część
czcig. – czcigodny (honorabilis)
czer. – czerski
czerw. – czerwiński
czynsz. – czynszowy
ćw. – ćwierć
dek. – dekanat
den. – denar
diec. – diecezja
discr. – discretus
dok. – dokument
dor. – doroczny
dot. – dotyczący
dr – doktor
drewn. – drewniany
droh. – drohicki
duch. – duchowny
dystr. – dystrykt (→ s. VI)
dz. – dziedzic, dziedziczka
dziedz. – dziedziczny
dzierż. – dzierżawiony, dzierżawiona
dzies. – dziesięcina
E – East (wschód)
ekon. – ekonomiczny
fals. – falsyfikat
fl.– floren
folw. – folwark, folwarczny
garw. – garwoliński
gąb. – gąbiński
gen. – generalny
gnieźn. – gnieźnieński
gost. – gostyniński
gr – grosz
gran. – granica, graniczny
grodz. – grodzki
grój. – grójecki
grz. – grzywna
h. – herb
ident. – identyczny
imm. – immunitet
in. – inny
jez. – jezioro
k. – koło (w tekście), karta (w sygnaturze źródłowej)
kam. – kamieniecki
kan. – kanonik, kanonicki
kap. – kapituła, kapitulny
kaszt. – kasztelan
kat. – katedra, katedralny
kl. – klasztor
klaszt. – klasztorny
kol. – kolumna
koln. – kolneński
koleg. – kolegiata, kolegiacki
komor. – komornik, komornicy
kop. – kopia
kośc. – kościół, kościelny
krak. – krakowski
król. – królewski
Król. Pol.– Królestwo Polskie
krzyż. – krzyżacki
ks. – książę, księżna, księstwo
książ. – książęcy
kw. – kwarta
l. – lata
lit. – litewski
liw. – liwski
łęcz. – łęczycki
łomż. – łomżyński
łuk. – łukowski
m. – miasto
magd. – magdeburski
mak. – makowski
małol. – małoletni
maz. – mazowiecki
mf. – mikrofilm
mgr – magister
miej. – miejski
mieszcz. – mieszczanin
mław. – mławski
młyń. – młyński
mps – maszynopis
mr. – morga
mszczon. – mszczonowski
mur. – murowany
N – North (północ)
n. – następne
niedz. – niedzborski
niem. – niemiecki
niezident. – niezidentyfikowany
nlb. – strony nienumerowane
NMP – Najświętsza Maria Panna
NN – osoba nieznana, bez imienia
nowom. – nowomiejski
nur. – nurski
ok. – około
opatrz. – opatrzny
opust. – opustoszały
or. – oryginał
os. – osiadły, osadzony
ostroł. – ostrołęcki
ostrow. – ostrowski
p. – punkt (w ramach hasła)
pap. – papież, papieski
par. – parafia, parafialny
perg. – pergamin, pergaminowy
pien. – pieniężny
pleb. – pleban, plebański
płoc. – płocki
płoń. – płoński
pocz. – początek
podkancl. – podkanclerzy
podkom. – podkomorzy
podstar. – podstarości
pol. – polski
posp. – pospolity
potw. – potwierdza
pow. – powiat
pozn. – poznański
półgr – półgroszek
półwł. – półwłóczek
pr. – prawo
prac. – pracowity
pras. – praski
prawdop. – prawdopodobnie
preb. – prebenda
prep. – prepozyt
przas. – przasnyski
przyp. – przypis
przyw. – przywilej
publ. – publiczny
pułt. – pułtuski
pw. – pod wezwaniem
r. – rok
rac. – raciąski
radz. – radziłowski
raw. – rawski
reg. – regest
roż. – rożański
rps – rękopis
ryc. – rycerski
rz. – rzeka
rzem. – rzemieślnik
S – South (południe)
s. – strona
sand. – sandomierski
sąch. – sąchocki
sąd. – sądowy
sek. – sekcja
ser. – serocki
sierp. – sierpecki
sk. – skojec
sław. – sławetny (famatus)
snop. – snopowa
soch. – sochaczewski
sr. – srebra
ss. – synowie
stan. – stanowisko
star. – starosta
stwo – starostwo
Stol. Apost. – Stolica Apostolska
stren. – strenuus (rycerz pasowany)
szer. – szeroki
szl. – szlachetny (nobilis), szlachta
szl. bezkm. – szlachta bezkmieca, tj. zagrodowa
szlach. – szlachecki
szreń. – szreński
szt. – sztuka, sztuki
ś., śś. – święty, święci
śwd. – świadek, świadkowie
tarcz. – tarczyński
tenut. – tenutariusz, tenutariuszka
trans. – transumpt
tyg. – tygodnie
uczc. – uczciwy (honestus)
Uniw. Krak. – Uniwersytet Krakowski
ur. – urodzony (generosus)
v – verso
W – West (zachód)
war. – warecki
warsz. – warszawski
wart. – wartość
wąs. – wąsoski
wd. – wdowa
wda – wojewoda
węg. – węgierski
wiard. – wiardunek, wiardunkowy
wiecz. – wieczysty
wiel. – wielebny (venerabilis)
wielm. – wielmożny (magnificus)
wil. – wileński
wis. – wiski
WKLit. – Wielkie Księstwo Litewskie
Wlkp., wlkp. – Wielkopolska, wielkopolski
wł. – włóka
włas. – własność
właśc. – właściciel, właściciele
włocł. – włocławski
woj. – województwo
wójt. – wójtowski
wspomn. – wspomniany
w/w – wyżej wymieniony
wysz. – wyszogrodzki
wyzw. – wyzwolone (sztuki)
wzm. – wzmianka
z. – ziemia
zagr. – zagrodnik
Zak. Krzyż. – Zakon Krzyżacki
zakr. – zakroczymski
zamb. – zambrowski
zawkrz. – zawkrzeński
ziem. – ziemski
zł – złoty
zm. – zmarły (z imieniem), zmarł (z datą)
zw. – zwany
ż. – żona
żyd. – żydowski
→ zobacz
SCHEMAT UKŁADU TREŚCI W OPISACH OSAD
Nagłówek: nazwa obiektu w średniowieczu, data pierwszej wzmianki z pierwszą formą nazwy, istotne odmiany nazwy w pisowni źródła wymienione w kolejności chronologicznej, położenie geograficzne.
1. Charakter osady (z wyjątkiem wsi), przynależność administracyjna, polityczna i kościelna.
2. Topografia i granice osady, obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora, lasy, bagna itp.) i komunikacyjne (drogi, mosty, przewozy) oraz obiekty techniczne (młyny, rudy) na jej terenie.
3. Własność osady, jej obszar i zaludnienie, obciążenia mieszkańców, przywileje ekonomiczne, informacje o dworach, kompleksach majątkowych.
4. Lokacja na prawie niemieckim i związane z nią urządzenia i osoby.
5. Elementy kościelne i parafialne, ich uposażenie.
6. Zdarzenia historyczne, klęski elementarne, osoby pochodzące z osady.
7. Literatura.
8. Zabytki archeologiczne i architektoniczne.