KOMORY

1459 kop. XIX w. Komory (CDIAUK 966-1-74, 478), 1475 or. Comory (MK 5, 179v), 1476 Comori (Lub. nr 236), 1485 Comorowo (AOfPult. 112, 124), 1539 Comory Olchowka (MS 4/1 nr 6406; MK 60, 192), 1563 Komorowo (ŹD 419; ASK I 38, 375), 1578 Komorowo Olchowka (ASK I 51, 10), ok. 11,5 km na NW od Liwa.

1. 1435 dystr. czer., koło Liwa (MK 3, 174v); 1476 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 192v); 1563 n. par. Korytnica, [diec. płoc.] (ŹD 419; ASK I 38, 375; Vis. 1609, 53v).

2. 1565, 1570 wieś Komorowskich [czyli K.] graniczy w wsią król. i folwarkiem Korytnica (LM 1565 II s. 186, 187; ASK LVI L.3 58v-59).

3. 1435 szl. Maciej Załuska i Paweł Komor z K. [pow. ciech.] otrzymują od ks. [Bolesława IV] 10 wł. miary chełm. położone koło granicy Pawła Kęsy [→ Kownaty-Kęsy] z obowiązkiem służb posp. a z wyłączeniem barci (MK 3, 174v); 1446! [1476?]1O przypuszczalnej dacie, → Wielątki Mikołaj Wielątko z Połazia jest winny Bartłomiejowi Komorowi 10 kóp gr w półgr (CDIAUK 966-1-74, 529); 1459 szl. Piotr z K. dostaje od Macieja Wielątki [Osieckiego] z Połazia 7 1/2 wł. [wydzielone] z 20 wł. w Połaziu [nabytych od ks. Bolesława IV w 1452] (CDIAUK 966-1-74, 478); 1470-[a. 1483] szl. Mikołaj Komorowski Wielątko z Połazia, K. i Żelazowa h. Ostoja, → Wielątki, p. 3; [a. 1475?] Piotr z K. zakłada na surowym korzeniu wieś → Wielątki na otrzymanych [w 1459] od Macieja włókach2Wspominają o tym świadkowie w procesie między plebanami Pniewnika i Korytnicy o dzies. ze wsi Wielątki, toczonym w l. 1518-19. O przypuszczalnym czasie lokacji tej wsi, → Wielątki (wzm. z 1518-19: PułtTest. 1, 332v-333v; DepTestPult. 204 k. 8v-10, 35v-37); 1475 szl. Mikołaj i Jakub ss. Daćboga z C. kupują od ks. Konrada [III] 1 1/2 wł. miary chełm. w pobliżu granic dóbr książ. Korytnica, z drugiej strony (ultra) ich 7 1/2 wł. [tj. Wielątki] za 6 kóp gr w półgr z prawem, które mają dla posiadanych już włók (MK 5, 179v; MS 4/1 nr 6400; MK 60, 203); 1476 szl. Wojciech, Paweł, Stanisław bracia z Żelazowa oraz Mikołaj Komorowski Wielątko, dz. w Żelazowie i C., wymienieni wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 192v); 1483 (kop. 1500) Michał syn zm. Mścisława z K. zastawia swemu stryjowi Jakubowi i swemu bratu stryjecznemu Jakubowi synowi zm. Mikołaja, obu z Połazia, cz. ojczystą w Połaziu, gdzie siedzi Wielątko [który?], za 10 kóp gr w półgr (CDIAUK 966-1-74, 478); 1519 Piotr z C. niegdyś właściciel dóbr Wielątki wspomn. jako zm., pochowany w kośc. w Korytnicy; w sądzie występuje jako śwd. szl. Mikołaj z Wielątek jego bratanek (DepTestPult. 204, 35v-37); 1531 szl. Marcin Komorowski [z K.?] śwd. Stanisława pleb. w Brańsku w procesie ze Stanisławem Sienickim star. liw. o zabór dzies. z → Popowa (PułtTest. 2, 262); 1539 Marcin syn zm. Jana i Andrzej syn Jakuba z C.O, 1544 Jan syna Włodka z C.O. Andrzej i Stanisław ss. zm. Jakuba z Wielątek → Olchówka, p. 3.

1535-67 pobór: 1535 od 7 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 35); 1540-41 od 7 wł. i od 12 mr. szl. bezkm. (ASK I 46 k. 83, 117); 1563, 1567 od 6 wł., 1 kw. i 2 mr. szl. bezkm. (ŹD 419; ASK I 38 k. 375, 597v); 1578 od 5 wł. szl. bezkm. w 4 działach: z działu Wojciecha i Aleksego ss. zm. Marcina, Stanisława i Andrzeja ss. zm. Jana, Piotra syna zm. Jana, Feliksa syna zm. Jana Kujawki, Andrzeja i Jana ss. zm. Jakuba, Marcina, Jana i Macieja ss. zm. Jana od 2 wł.; z działu Malchera [Melchiora] i Piotra ss. Włodzimierza od 1 wł.; z działu Jakuba syna zm. Marcina i jego cc. Małgorzaty i Zofii od 1 wł. podzielonej na 2 cz.; z działu Tomasza i Wojciecha ss. zm. Jakuba od 1 wł. (ASK I 51, 10).

1663 pogłówne od 49 osób (ASK I 66, 878v).

1485 uczc. Maciej Moderka mieszczanin! z C. przekazuje Janowi Pieniążkowi kanonikowi pułt. cz. z należności, którą ma u chłopów (laici) z Korytnicy: od Macieja Siwka 50 gr i od Macieja Pakacza 28 gr (AOfPult. 112, 124).

Uwaga: Osada K. wydzielona została z tej samej, zapewne lesistej włości książ., na której in. części wcześniej powstała osada → Olchówka. Nazwa K. pochodzi od przydomka pierwszego właściciela Pawła Komora, pochodzącego z Komorów w par. Sońsk w pow. ciech. (JaszczołtNap. 155; PacMat. 79). Nie sposób zgodzić się natomiast ze stwierdzeniem, że K. to wcześniej Olchówka (NowikOsad. 30 i PacMat. 79), gdyż nadanie z 1435 objęło teren stanowiący własność książ. i nie mogło dotyczyć ziemi znajdującej się już w posiadaniu szlach. Zapisy źródłowe dowodzą, że obie osady funkcjonowały niezależnie (np. Lub. nr 236). W końcu XV lub na początku XVI w. K. wchłonęły Olchówkę, najpewniej w wyniku powiązań własnościowych. Stan przejściowy, gdy Olchówka stanowiła już przysiółek K., odzwierciedlają zapisy z 1529, 1539 i 1544, w których występują dziedzice wsi Komory Olchówka. AHPMaz. 2, 180, stosuje zbliżoną formę nazwy: Komorowo-Olchówka, być może na podstawie zapisu w rejestrze poborowym z 1578.

1 O przypuszczalnej dacie, → Wielątki.

2 Wspominają o tym świadkowie w procesie między plebanami Pniewnika i Korytnicy o dzies. ze wsi Wielątki, toczonym w l. 1518-19. O przypuszczalnym czasie lokacji tej wsi, → Wielątki.