1424 kop. 1455-59 Korithnicza (MK 3, 42v), 1427 or. Corithnycza, Korzithnicza (PP 5 nr 501), 1430 Corithnicza (PP 6 nr 194), 1464 Korythnicza, Korythnycza (AOfPult. 110, 140v), 1466 Corinthnycza (AOfPult. 110, 205), 1467 Corytnicza, Corythnicza (AOfPult. 110, 224v-225), 9 km na WNW od Liwa.

1. 1430, 1439 dystr. warsz. (PP 6 nr 194; AGAD perg. 237); 1540 n. pow. liw. (ASK I 46, 80); 1439 diec. płoc. (AGAD perg. 237); 1464 n. par. własna, diec. płoc. (AOfPult. 110, 140v); 1506 n. dekanat nur. (Ep. 6, 108; AECPolt. 388).

2. 1424 gran. wsi → Pniewnik biegnie od gran. dziedziny K., przez gran. z Ossównem aż do trzech dębów; druga cz. Pniewnika rozciąga się od Jadowa, poczynając od gran. K. i idąc przez las Połazie aż do rz. Pniewnik, a następnie aż do drogi zw. Rekowa (MK 3, 42v; MK 60, 101); 1427 20 wł. zw. Moszczona leży koło dziedziny K. (PP 5 nr 501); 1430 dziedzina K. graniczy z 60 wł. zw. Kruszewiec (PP 6 nr 194); [1452] 20 wł. lasu [należącego] do wsi K., na części tego obszaru lokowano potem → Wielątki (wzm. z 1518-19: PułtTest. 1 k. 332v-333, 336-337); 1471 lasy z barciami → p. 3; 1475 K. graniczy z Kruszewcem i Turną (MK 5, 179v-180); 1475 2 wł. i 7 mr. naddatków k. gran. K., Kruszewa i Żelazowa, czyli Szostkowego Rzepiska, idąc w kierunku rz. Turna, która wyznacza te gran. k. znaku Pisarzowska Łąka (MK 5, 180v; MK 60, 196); 1477 las zw. Połazie między K. a Rabianami (MK 5, 182av); 1483 pola w K. graniczą z Roguszynem i Połaziem (MK 5, 210v); 1483 las Połomia graniczy z Kruszewem i K. z jednej strony, a z Żelazowem i Zawadami z drugiej (MK 5, 210v); 1484 las Połazie jest położony w pobliżu granic Żelazowa, Czapli i pól w K. (MK 18, 14v); 1484 las i dąbrowa Połomia i Rekowa Łąka graniczą z jednej strony z Kruszewem, a z drugiej z Zawadami, Popowem i K. (MK 18, 14); 1491 dąbrowa → p. 3; 1503 las zw. Połazie położony między K. i Gołąbińcem (MK 18, 156); 1511 ruda (minera) na rz. Liwiec w miejscu zw. Myszadła od strony dóbr K. (MK 8, 22v); 1518, 1526 las → Korytnica; 1522 lasy → Puszcza Korycka; 1544 młyn [Załęskich] na rz. Liwiec → p. 4; 1563 młyn dor. o 2 kołach koło K. (ASK I 38, 362); 1565 lasy, barcie → Puszcza Korycka; 1565-66 przy K. są 4 młyny [król.]: pierwszy na odnodze rz. Liwiec w użytkowaniu Załęskich [z → Załęża] ma 2 koła walne mączne i staw, drugi nowy zw. Trwoga na odnodze Liwca ma 1 koło walne i mały staw, młynarz ma pr. do 1/3 miary od królowej [Bony], trzeci na Jelenim Gruncie, w budowie [→ Księży Młyn], czwarty zw. Chluba na rz. Koryczance ma 1 koło korzeczne a młynarz uprawia ogród (ogrodna rola) w K.; całkowity dochód z młynów wynosi 51 zł i 20 gr; wieś K. ma gran. z wsiami szlacheckimi Komory, Jaczewo, Górki, Kruszewo, Zalesie, Roguszyn i Wielątki; 3 pola folw.: pierwsze pod Liwem ma gran. z Żelazowem, drugie pod Wolą Korycką gran. z Wielątkami, trzecie gran. z Komorami (LM 1565 II 186-187; ASK XLVI 142, 194); 1568 w młynie dzierż. [przez] wójtów Załęskich wymielono 5 korców słodów posp., 80 korców żyta i 5 korców pszenicy; w dzierż. młynie Trwoga 30 korców żyta; w młynie Szymer i nowo zbudowanym Księżym Młynie nic nie wymielono (ASK I 28, 835); 1569! [recte: 1570] do wsi K. należy 6 młynów: 3 na odnogach Liwca, 2 na Liwcu, 1 na Koryczance; młynarze posiadają te młyny dziedzicznie z pr. do 1/3 miary; całkowity dochód wynosi 36 zł (LM 1569, 317); 1570 do wsi K. należy 7 młynów (razem z opust.): pierwszy na rz. Liwiec w użytkowaniu pana Górskiego, który oddaje z niego 80 korców żyta, 5 pszenicy i 5 słodu pospolitego, drugi zw. Trwoga na odnodze Liwca ma 1 koło walne mączne i niewielki staw, młynarz ma pr. do 1/3 miary i oddaje 30 korców żyta, trzeci niedawno zbudowany na Jelenim Gruncie [→ Księży Młyn], czwarty na rz. Koryczance z 1 kołem korzecznym, młynarz ma ogród w K., płacił 6 zł za dzierżawę, ale teraz nic nie płaci, bo młyn jest zepsuty, piąty opust. o 1 kole walnym [należący do] Macieja Wójta na tejże rzece [Koryczance], szósty Simira na rz. Liwiec, siódmy Mikołaja Zajka [→ Myszadła]; całkowity dochód z młynów wynosi 50 zł 10 gr; przy wsi jest też ruda na rz. Liwiec [→ Ruda]; we wsi jest słodownia z browarem¹W inwentarzu stwa liw. z 1570 (ASK LVI L.3, 58v) granice wsi K. są opisane identycznie, jak w lustracji z 1565 (LM 1565 II 186-187) (ASK LVI L.3 k. 18v, 58v-59, 60); 1572 młyny należące do zamku liw.: [dziedz.]: młyn wójtów [Załęskich] koło K. na rz. Liwiec, z którego młynarz wg [umowy] dzierżawy płaci 80 korców żyta, 5 pszenicy i miele 5 korców słodów posp., młyn Trwoga na odnodze Liwca, z którego młynarz płaci 30 korców żyta; młyny dzierż.: młyn na Jelenim Gruncie → Księży Młyn, młyn Szymer [Simira?] na Liwcu koło K., w którym ani w tym ani w poprzednim roku nic nie wymielono, ponieważ [młynarz] zmarł z powodu zarazy, a młyn potem się spalił (ASK LVI L.3, 78v).

3. Włas. monarsza. 1439 wieś książ. lokowana na 60 wł. → p. 5; 1471 w podziale księstwa maz. między synów ks. Bolesława [IV], ks. Konrad [III] otrzymuje ziemie czer. i liw. z dobrami książ., w tym m.in. wsie Krypy, Popowo i K. z lasami i barciami miodowymi (Iura 1 nr 126; GrabDyn. s. 570, nr 18); 1491 ks. Konrad [III] sprzedaje szl. Maciejowi wójtowi w Czerwonce 1 wł. i 4 mr. dąbrowy w dobrach K., rozciągające się od granic Olchówki aż do narożnika Wielkiego Kruszewca po obu brzegach strugi Koryczanka za 7 kóp gr (MS 4/1 nr 6455; MK 18, 46; MK 60, 241v); 1497 ks. Konrad [III] zabezpiecza posag swej ż. Annie, c. Mikołaja Radziwiłłowicza wdy wileńskiego i kanclerza WKLit., na Liwie oraz całej ziemi liw. z dobrami przynależnymi do zamku, tj. wsiami Czerwonka, K., Krypy, Popowo, Grodzisko, Turek [pow. warsz.], Zawady i in. z całym prawem książ. (Lub. nr 265; Iura 2 nr 159); 1499 ks. Konrad [III] odnawia i poszerza zapis z 1497 (Iura 2 nr 160); 1525-26 ks. Janusz [III] zastawia [Michałowi Zaliwskiemu] kaszt. liw. wsie K. i Wola Korycka za 400 kóp gr (Varia I 7, 144v); 1596 król Zygmunt [III] potw. oddanie przez Annę Jagiellonkę Sebastianowi Porębskiemu i jego ż. Jadwidze z Miączyna K. i Woli Koryckiej, wsi w stwie liw., w dożywotnią dzierżawę²W 1593 Porębski dostał w dzierżawę wieś → Czerwonkę w stwie liw (MK 140, 104-106).

1540-67 pobór: 1540-41 od 21 1/2 wł. os. (ASK I 46 k. 80, 113v); 1563 od 43 wł. os., 4 karczem, 2 szynkarek gorzałki, 3 rzeźników (ŹD 416; ASK I 38, 361v); 1567 od 42 1/2 wł. os., 4 zagr., 2 sukienników, 4 karczem (ASK I 38, 589).

1565-70 wieś z folwarkiem w stwie Liw: 1565-66, 1568 w K. 47 kmieci na 43 wł. os. z każdej wł. płacą 20 gr czynszu oraz 1 1/2 gr wiecnego³Wiecne albo obiedne to obowiązek utrzymywania pana feudalnego przyjeżdżającego na wieś dla odprawienia sądów wielkich, z czasem zamieniony na opłatę pieniężną (Słownik staropolski, t. 10, Warszawa 1989, s. 126-127); jest 26 zagr., z których każdy płaci 13 gr czynszu; 8 karczmarzy, „którzy siedzą na zaciężnych rolach”, płaci po 1 zł czynszu; 6 rzeźników płaci po 5 zł targowego, 7 komor. z własnymi domkami nie płaci czynszu, ale we dworze pracują przy sianie i przędziwie; cała wieś przynosi zatem 55 zł 2 gr 9 den. czynszu, 50 zł 5 gr za owies, 5 zł 22 gr za kapłony, 4 zł 9 gr za gęsi, 2 zł 26 gr za jaja, w sumie za daniny 63 zł 2 gr; robocizna wynosi 2 dni na tydzień z każdej wł. os., [kmiecie] powinni świadczyć przewód za dnia (krom dnia) do Kamieńca, do Zawiszyna i do młynów, a stróżę we dnie i w nocy; zagrodnicy powinni prząść po 3 łokcie bez zapłaty; komornicy niezależnie od dnia i bez zapłaty powinni pomagać we dworze – grabić siano, pleć i też naprząść po 3 łokcie; 3 wł. wójt. wraz z budowaniem [budynkami] niegdyś w posiadaniu Załęskich, ale z rozkazu król. zabrane im z przeznaczeniem na folwark i wymienione [w 1535] na 3 1/2 wł. chełm. lasu w Puszczy [Koryckiej] niedaleko tej wsi nad rz. Liwiec; kmiecie i zagr. płacą w naturze gajowe za używanie puszczy [→ Puszcza Korycka] i za żołędzie, każdy po 1 korcu owsa i po 1 kapłonie, co daje [rocznie] dochód 17 zł 5 gr za owies i 6 zł 26 gr za kapłony; dochód z kar wynosi 12 zł rocznie (LM 1565 II 185-186; Sum. 1566, 194; ASK I 28, 833v-834); 1569! [recte: 1570] 47 kmieci na 43 wł. os., 2 wł. poświętnego, 28 zagr., 8 karczmarzy, 8 rzeźników (LM 1569, 317); 1570 47 kmieci na 43 wł. os., 29 zagr., 8 karczmarzy, 6 rzeźników, 7 komor.; cała wieś przynosi 56 zł 12 gr 9 den. czynszu, 50 zł 5 gr za owies, 3 zł 2 gr za kapłony, 4 zł 9 gr za gęsi, 2 zł 26 gr za jaja, w sumie za daniny 60 zł 12 gr; robocizna wynosi 2 dni na tydzień z każdej wł. os.; [kmiecie] powinni świadczyć przewód za dnia (krom dnia) do Kamieńca, Liwa i Warszawy, a stróżę we dnie i w nocy; zagr. powinni prząść po 3 łokcie; komornicy powinni pomagać we dworze i też naprząść po 3 łokcie; kmiecie i zagrodnicy płacą w naturze gajowe za używanie puszczy [→ Puszcza Korycka] i za żołędzie, każdy po 1 korcu owsa i po 1 kapłonie, co daje [rocznie] dochód 20 zł 6 gr za owies i 6 zł 26 gr za kapłony (ASK LVI L.3, 57-58v); 1572 43 wł. os., 26 zagr., 4 karczmy, od których płacą po 1 zł i 4 opuszczone z powodu biedy i zarazy; cała wieś przynosi 46 zł 2 gr 9 den. czynszu; daniny roczne: 301 korców owsa, 43 gęsi, 86 kapłonów, 21 1/2 kopy jajek, 20 korców owsa gajowego (ASK LVI L.3, 76).

Folwark: [ok. 1546], 1549 zabudowania: dom mały z 2 izbami o oknach ze szklanymi błonami i piecami, komorą obok drugiej izby zw. białą, piekarnią (pistrina), małą kuchnią i spiżarnią o pojemności ok. 20 łasztów z kamienną posadzką i komorą, dom pokryty dachem z desek, za domem 2 stajnie na 20 koni, kurnik, domek w ruinie opuszczony, nowa obora na ok. 24 konie kryta słomą, owczarnia oraz 2 stodoły mniejsza i większa kryte słomą; z folw. zebrano 360 kóp żyta za 14 zł 11 gr, 9 kóp żyta jarego (co daje 10 korcy), 36 kóp pszenicy (42 korce), 32 kopy jęczmienia (48 korcy), 8 kóp grochu (18 korcy), 160 kóp owsa za 6 zł 30 gr!, 3 1/2 kopy prosa (6 korcy), 4 [stogi] siana: 2 do zamku i 2 do sąsieka; w oborze: 11 krów mlecznych, 17 jałówek, 24 cielęta, 2 byki, 1 wieprz, 3 stare świnie, 16 prosiąt, 15 gęsi, 10 kur (ASK LIV 28 t. 1 s. 236-237; ASK XLVI 139 k. 59, 110); 1565-66, 1569! [recte: 1570] areał folw. obejmuje w sumie ok. 7 wł. rozdzielonych na 3 pola [→ p. 2]; z folw. zebrano 475 kóp żyta (z każdej kopy wymłóci się po 2 1/2 korca), 16 kóp żyta jarego (po 2 korce), 16 kóp pszenicy (po 2 korce), 94 kopy jęczmienia (po 3 korce), 160 kóp owsa (po 3 1/2 korca), 8 kóp grochu (po 2 korce), 15 kóp tatarki (po 2 korce), 7 kóp prosa (po 2 korce), 12 kóp konopi (wymłóconego siemienia 7 korców), 8 kóp lnu (4 korce), około 20 korców chmielu, 8 stogów siana z łąk i łęgów⁴W LM 1569 zanotowano inną wysokość plonów dla żyta – 398 kóp i jęczmienia – 90 kóp; zapisano też, że zbiory lnu, konopii i innych roślin ogrodowych przeznacza się w całości na użytek folw., a z zebranych 8 stogów siana, 2 idą na potrzeby bydła; wysiano z tego 121 korców żyta, 6 żyta jarego, 6 pszenicy, 31 jęczmienia, 92 owsa, 3 grochu, 4 tatarki, 2 prosa, 3 konopi, 2 lnu⁵W LM 1569 zanotowano inną wysokość wysiewu dla: żyta – 100 korców, jęczmienia – 40 korców i grochu – błędnie 4 korce (biorąc pod uwagę całościowe obliczenia, inentyczne jak w LM 1565); [po wysianiu] zostaje: 1094 korce żyta za 364 zł 20 gr, 26 korców żyta jarego za 8 zł i 20 gr, 26 korców pszenicy za 15 zł 18 gr, 251 korców jęczmienia za 100 zł 12 gr, 503 korce owsa za 83 zł 25 gr, 13 korców grochu za 6 zł 15 gr, 26 korców tatarki za 6 zł 15 gr, 12 korców prosa, z którego będzie 6 korców jagieł, za 6 zł, 4 korce konopi za 1 zł 18 gr, 2 korce lnu za 1 zł 18 gr, siana za 40 zł⁶W LM 1569 zapisano inne wartości dla: żyta – 895 korców za 298 zł 10 gr, jęczmienia – 240 korców za 96 zł, owsa – 495 korców za 82 zł 15 gr, tatarki – 26 korców za 6 zł 28 gr (8 gr za korzec, a nie 7 1/2 jak w LM 1565), siana – 30 zł (za sprzedaż 6 stogów); w folw. są 2 ogrody, które dają płodów za 6 zł, oraz 2 sadzawki; obora z 41 sztukami bydła oraz 40 świniami; jest 40 gęsi, 8 kur z kogutem; w sumie dochód z gospodarstwa wynosi 28 zł⁷W LM 1569 zapisano, że dochód z gospodarstwa wynosi 16 zł, a całkowity dochód z folw. 678 zł i 11 gr (LM 1565 II 187-189; LM 1569, 318-318v; ASK XLVI 142, 195); 1570 dwór: po lewej stronie spiżarnia z małą sionką i komorą, nad komorą kolejna komora, po tej samej stronie kuchnia z glinianym (lepionym) piecem, dalej izba o 3 oknach ze szklanymi błonami w drewnianych ramach, z murowanym piecem, stołem z ławami i szafą, obok komora z drzwiami na zewnątrz, przed izbą sień z glinianym piecem i 3 drzwiami, przy sieni komora z mniejszą komórką oraz piekarnia z glinianym piecem, nad sienią kolejne pomieszczenie; przy domu 2 stajnie na 23 konie; całość tych zabudowań pokryta dranicami; niedaleko domu wolarnia (wołownia) i stary spichlerz, a naprzeciw nich stara chałupa, [obok] szopa, obora i 3 chlewy z bydłem, świniami, owcami oraz kurami i gęśmi; obok wrót mały domek z sienią i izdebką o 3 oknach ze szklanymi błonami (2 w drewnianych ramach, 1 w ołowianej), z glinianym piecem; pośrodku podwórza kolejny dom z piwnicą i małą izbą na piętrze; w gumnie znajdują się 2 stodoły z plewnią, kryte słomą; całość zabudowań folw. otoczona dębowym płotem; areał folw. obejmuje w sumie ok. 7 wł. rozdzielonych na 3 pola, z folw. zebrano 475 kóp żyta (z każdej kopy wymłóci się po 2 korce), 15 kóp żyta jarego (po 2 korce), 30 kóp pszenicy (po 1 1/2 korca), 70 kóp jęczmienia (po 2 korce), 200 kóp owsa (po 3 korce), 8 kóp grochu (po 2 korce), 15 kóp tatarki (po 1 1/2 korca), 7 kóp prosa (po 2 korce), 12 kóp konopi (wymłóconego siemienia 7 korców), 8 kóp lnu (5 korców), około 20 korców chmielu, 8 stogów siana z łąk i łęgów; wysiano z tego 120 korców żyta, 4 żyta jarego, 16 pszenicy, 20 jęczmienia, 80 owsa, 3 grochu, 4 tatarki, 2 prosa, 3 konopi, 2 lnu; zostaje 830 korców żyta za 332 zł, 26 korców żyta jarego za 10 zł i 12 gr, 29 korców pszenicy za 21 zł 8 gr, 120 korców jęczmienia za 52 zł, 520 korce owsa za 103 zł, 13 korców grochu za 8 zł 20 gr, 18 1/2 korców tatarki za 6 zł 5 gr, 12 korców prosa, z którego będzie 6 korców jagła, za 7 zł 6 gr, 4 korce konopi za 2 zł, 3 korce lnu za 3 zł, siana za 40 zł; w folw. są 2 ogrody, które dają płodów za 4 zł, oraz 2 sadzawki; obora z 23 sztukami bydła oraz 8 świniami i 1 wieprzem, jest 55 gęsi i gęsiąt, 12 kokosz i 20 kurcząt⁸Dane liczbowe dotyczące pogłowia trzody chlewnej i bydła oraz drobiu hodowanego w folwarku podane w inwentarzu stwa liw. z 1570 różnią się nieznacznie w różnych miejscach opisu; w sumie dochód z gospodarstwa 20 zł 10 gr, a całkowity dochód z folw. 596 zł 11 gr (ASK LVI L.3 k. 17v-18, 59v-60).

Mieszkańcy: 1464 Wojciech Budek i Stanisław Dudek kmiecie w K. → p. 5; 1469 Małgorzata ż. Jana kmiecia z K. toczy proces z Mikołajem z Górek; Mikołaj z Broszkowa przekłada Małgorzacie termin rozprawy sądowej z powodu [jej] choroby (TymSąd. 35); 1472 uczc. Paweł i Świętosław kmiecie z K. → p. 5; 1476 Bogusz z K. → p. 6; 1485 Maciej Siwek i Maciej Pakacz chłopi (laici) z K. są winni uczc. Maciejowi Moderce z Komorowa odpowiednio 50 gr i 28 gr (AOfPult. 112, 124); 1510 uczc. Stanisław Rogala i Jakub Jerząb obaj z K. świadkowie w sprawie zawarcia ślubu między Andrzejem Wruplem⁹Zapis w PułtTest. określa Andrzeja jako Wojtowicza wójtem z K. a Anną Jerząb z K., c. Macieja z K., zeznają, że Andrzej został w żelaznych kajdanach przyprowadzony przed ołtarz kośc. w K., żeby poślubić Annę, kapłan Grzegorz udzielił im ślubu, otrzymawszy gwarancję opłacenia [grożącej mu] kary biskupiej; Wojciech Brzywszko i Maciej Grysz, obaj z K., zeznają, że to Anna została siłą doprowadzona do domu plebana przez Andrzeja; mgr Jakub z Brzoza, pełnomocnik Anny dowodzi, że została ona porwana z pola i uprowadzona przez Andrzeja do lasu i tam nakłoniona do współżycia obietnicą małżeństwa; Anna szacuje swoje szkody na 8 kóp gr; oficjał ustanawia karę umowną: każda ze stron ma zapłacić po 15 kóp gr; zgodnie z wyrokiem Andrzej ma zapłacić Annie 8 kóp gr w dwóch ratach (PułtTest. 1 k. 71-71v, 77; AOfPult. 113 k. 81, 100, 102v, 104v, 106v, 111, 113, 128); 1510 uczc. Maciej i Wojciech [z K.], śwd. we wspomn. sprawie pozwani przez discr. Stanisława z Dąbrówki, pełnomocnika (substitutus) kośc. pułt. o wstrzymywanie się od zeznań (AOfPult. 113, 110v); 1510 uczc. Andrzej z K. wójt w K. (AOfPult. 113, 80v); 1511 uczc. Andrzej wójt w K. toczy proces z braćmi Janem i Andrzejem z K. o zbrojną napaść na polu podczas prac polowych, świadkami są prac. Maciej Jerzap i uczc. Stanisław syn Jakuba Jerzapa lat ok. 16, obaj z K. oraz Piotr uczeń szkoły pułt. (PułtTest. 1, 134v-135; AOfPult. 113 k. 251, 256v, 259v); 1511 Stanisław rządca (villicus) w K. → p. 5; 1512 Andrzej szewc z K. pozwany przez Pawła kleryka z Rudy o zranienie, Paweł ocenia swą szkodę na 4 dukaty (AOfPult. 114, 155); 1513 prac. Florian z K. kupuje od ks. Anny [Radziwiłłówny] 1 wł. wójtostwa w nowo lokowanej wsi książ. Mościska [potem → Wola Korycka] za 12 kóp gr (MK 8, 23v); 1519 prac. Stanisław kmieć książ. z K. (DepTestPult. 204, 36v); 1521 Wojciech syn Stanisława z K. → p. 6; 1540-67 zagrodnicy i rzemieślnicy → wyżej: pobór; 1565-72 kmiecie, zagrodnicy i rzemieślnicy → wyżej: wieś z folwarkiem; 1565 bartnik z K. → Puszcza Korycka; 1570-72 czeladź folwarku K.: 1570 urzędnik dostaje rocznie 6 zł, dwórka 2 zł, dziewka 1 zł, parobek 1 zł 18 gr, pasterz 1 zł 10 gr (ASK LVI L.3, 61v); 1572 w sumie 11 osób: zarządca (factor) samowtór z 2 końmi pobiera 24 zł rocznie, zarządczyni starsza¹⁰W źródle użyto słowa „factrix”, co można tłumaczyć zarówno jako zarządczyni jak i żona zarządcy, jednak biorąc pod uwagę fakt pobierania uposażenia, należy przychylić się do pierwszej opcji. W pochodzących z tego czasu źródłach polskojęzycznych, w opisach czeladzi większych folw. pojawia się natomiast termin „pani stara”, oznaczający najpewniej osobę zarządzającą gospodarstwem i sprawami domowymi 4 zł, kucharka młodsza 3 zł, klucznik 4 zł, pasterz 2 zł, 1 wójt, co odmierza zboże oraz 4 strażników leśnych [w obu przypadkach brak uposażenia]; rządca¹¹W tym miejscu użyto słowa „villicus” będącego zasadniczo synonimem słowa „factor”. Użycie dwóch różnych terminów, może jednak sugerować, że chodzi o dwie różne funkcje. Przeczy temu jednak podana przez spisującego liczba pracowników folwarku, tj. 11 osób. Sądzić zatem można, że użyto dwóch różnych terminów dla określenia tej samej osoby ma zwyczaj jeść sam; wspomn. strażnicy też jadają we dworze (ASK LVI L.3, 87v).

4. 1510-11 uczc. Andrzej wójt w K. → p. 3: Mieszkańcy; 1518 uczc. Wojciech wójt w K., lat ok. 70, śwd. → p. 5; 1535 bracia Jan, Stanisław i Maciej Załęscy [z → Załęża] oraz ich bratanek Stanisław, wójtowie w K. otrzymują od króla Zygmunta [I] 3 1/2 wł. położone w pobliżu rz. Liwiec między dobrami Jaczewo i Kęsy tytułem zamiany za posiadane przez nich 3 wł. wójt. we wsi K.¹²Wedle LM 1565 II 186-187, na tych 3 wł. wójtowskich utworzono następnie folwark w K. Lustratorzy zanotowali również nazwisko braci będących wójtami w K., z którymi król zamienił wspomn. wł. wójt; król przenosi im na wspomn. 3 1/2 wł. sumę 122 kóp gr w półgr, które wcześniej mieli zapisane na 3 wł. wójt. (MK 50, 347v-348v; MS 4/2 nr 17189; LM 1565 II s. 186, 216); 1544 bracia Stanisław mansjonarz liw. i Maciej [Załęscy z → Załęża] razem z oboma bratankami (nepotes), wójtowie w K., wsi należącej do stwa kam.!, skarżą się królowi Zygmuntowi [I] na zabór przez [Mikołaja Zawiszę] star. liw. młyna stojącego na polach, które dostali oni od króla [w 1535] w zamian za role wójt. [w K.]; komisarze król. stwierdzają, że wspomn. młyn został wzniesiony zanim dokonano zamiany i stanowi własność król.; król zezwala im na użytkowanie młyna z pr. do 1/3 miary [mąki] (MS 4/3 nr 21691; MK 68, 275-277); 1565 włóki wójt. → p. 3; 1567 Jakub syn zm. Jana z Załęża właściciel cz. wójtostwa w K. za zgodą króla wykupuje pozostałe cz. wójtostwa od Macieja syna zm. Wojciecha oraz od Wawrzyńca, Jana i Mikołaja, swoich braci rodzonych (MS 5/1 nr 3627).

5. 1439 Stanisław bp płoc. na prośbę ks. Anny wd. po Bolesławie [Januszowicu] i jej syna ks. Bolesława [IV] zapisuje kaplicy NMP i ś. Anny w koleg. warsz. ś. Jana Chrzciciela dzies. snopowe wraz z dzies. lnu we wsi [książ.] K. lokowanej na 60 wł.; wcześniej wspomn. dzies. należały do stołu biskupiego (AGAD perg. 237; SalinaPol. 334).

1464-66 Maciej pleb. i witrycy kościoła w K. toczą proces z szl. Andrzejem z Żelazowa¹³PacMat. 82, błędnie odczytuje ten zapis, stwierdzając, że pochodzący z Żelechowa Andrzej był plebanem w K.; przypuszcza też, że chodzi tu o Żelechów w pow. tarcz. Tę samą zapiskę PacMat. 204, umieszcza następnie słusznie pod hasłem „Żelazowo”. Nie znając jednak wszystkich zapisów w tej sprawie, podaje inną interpretację zapisu z k. 140v; witrycy twierdzą, że [zm. Wszebor, ojciec Andrzeja] w testamencie zapisał wspomn. kościołowi 1 wł. ze swego dziedzictwa [w Żelazowie?] już po podziale [dóbr] przeprowadzonym z synami Andrzejem i Wszeborem, a na innej wł. zabezpieczył temuż kościołowi 3 kopy gr na 3 lata, poświadczają ponadto, że szl. Wszebor [br. Andrzeja] niegdyś z Żelazowa spłacił tutejszemu kośc. swą część zabezpieczenia tj. 1 1/2 kopy gr tytułem wykupu 1/2 wł.; Andrzej sprzeciwia się zapisowi testamentowemu swego ojca i odmawia spłaty swojej cz. długu; oficjał wydaje wyrok: Andrzej ma zapłacić [kośc. w K.] 1 1/2 kopy gr, tj. połowę zapisanej przez ojca sumy oraz pokryć koszty procesu, w zamian otrzyma połowę tejże włóki (AOfPult. 110 k. 140v, 203v, 205, 206, 208; TymSąd. 70).

1466-77 Jan Świerczewski ze Świercz [pow. nowom.] pleb. w K., potem w → Kałuszynie: 1466 Jan pleb. w K. ustanawia swoim pełnomocnikiem mgr Gamleta (AOfPult. 110, 202); 1467 tenże śwd. w sądzie biskupim (Ep. 1, 184); 1467 tenże pozwany przez Jakuba kapłana w Liwie o 1 kopę i 6 gr, które jest mu winien za koszulę (tunica) (AOfPult. 110, 215v); 1467 tenże pozwany przez mansjonarzy [koleg.] w Warszawie o zabranie dzies. z 7 wł. opust. (AOfPult. 110, 224v); 1467 tenże toczy proces z Domaratem mansjonarzem warsz. (AOfPult. 110, 225); 1467 tenże pozwany przez Szymona ze Świercz o sprawowanie posługi kapłańskiej (servitium stolae¹⁴Chodzi zapewne, o jedną z posług duchownych, przy których używa się stuły (stola) – chrzest, ślub lub pogrzeb (z zapisu nie wynika o którą); AOfPult. 110, 225); 1471-72 tenże toczy proces z mansjonarzami koleg. warsz. o dzies. z 1 wł. w K., jego pełnomocnikiem jest opatrz. Piotr Zoch (Ep. 2, 37-38; wzm. Ep. 11, 9); 1475 tenże zamienia się beneficjami z discr. Stanisławem z Mogilnicy bak. sztuk i altarystą [w koleg.] w Pułtusku, ale Kazimierz bp płoc. unieważnia tę zamianę; Stanisław prezentowany na plebana w K. przez ks. Konrada [III] (Ep. 2 s. 119, 132-133); 1476 tenże pozwany przez prac. Krzyżana [skąd?] o spłatę 9 1/2 kopy i 7 gr długu (AOfPult. 111, 52); 1476 tenże jest winny [komu?] 1 kopę gr w półgr, jeśli nie spłaci długu do Bożego Narodzenia, wówczas prawo poboru dzies. z Zaszkowa [pow. nur.] za następny rok przypadnie szl. Stanisławowi [skąd?] (AOfPult. 111, 77); 1476-77 tenże zawiera ugodę ze szl. Grzegorzem de Wyercza [ze Świercz?], na mocy której Grzegorz ma mu zapłacić 1 kopę gr w dwóch równych ratach; świadkowie umowy: szl. Piotr ze Świercz z zięciem Janem (AOfPult. 111, 18v); 1477 tenże wspólnie z opatrz. magrem Piotrem mieszcz. z Pułtuska pełnomocnicy uczc. Katarzyny ze Świercz w procesie ze szl. Janem Czyżewskim o zabór pieniędzy i ruchomości po śmierci jej ojca (AOfPult. 111 k. 86, 93-93v); 1477 tenże zeznaje, że pozwał Benedykta mieszcz. z Ciechanowa na prośbę jego żony (AOfPult. 111, 87); 1477 tenże pozywa Stanisława pleb. w Pniewniku o 1 wiardunek (AOfPult. 111 k. 107v, 113v); 1477 tenże pozwany przez wójta Macieja z Czyżewa [pow. nur.] o zniesławienie jego żony Jadwigi przez zarzucenie jej nierządu (AOfPult. 111, 93); 1477 tenże pozywa Andrzeja pleb. we Wroniu [obecnie Andrzejewo, pow. nur.] o zniesławienie przez nazwanie go kłamcą czyli mataczem, oceniając swą krzywdę na 100 fl. (AOfPult. 111, 93); 1477 tenże Jan jako pleb. w Kałuszynie toczy spór z discr. Stanisławem bakałarzem [sztuk] i altarystą pułt. o tunikę wartości 2 1/2 kopy gr, koszulę wartości 8 gr i o 1/2 kopy gr danych przez Stanisława Janowi w czasie, gdy zamienili się beneficjami [w 1475], w zamian za rzeczy i sprzęty liturgiczne, które Jan powinien był zostawić mu w kościele w K. (AOfPult. 111 k. 109v, 117v); 1477 tenże zawiera ugodę z Andrzejem Gałeckim pleb. w K. → niżej; 1481 Jan pleb. w K.¹⁵Jan ze Świercz był wówczas już pleb. w → Kałuszynie, a nie w K. jak podano w cytowanym zapisie. Jedna z toczonych przez niego w tym czasie spraw dotyczyła sporu z Maciejem wójtem w Czyżewie (AOfPult. 112, 12), który zaczął prowadzić będąc jeszcze plebanem w K., stąd być może wynikła pomyłka pozwany przez Stanisława bakałarza szkoły [gdzie?] o zabranie wiatyku [modlitewnik podróżny?] danego mu przez [Stanisława] Żelawskiego kanonika warsz. (AOfPult. 112, 11v); 1518 tenże wspomn. jako zmarły (PułtTest. 1, 336).

1472 uczc. Paweł i Świętosław kmiecie z K. osadzeni (locati) na gruntach należących do uposażenia kościoła par. w K. toczą proces z mansjonarzami koleg. warsz. o dziesięciny z tych pól (Ep. 2, 37).

1475-76 Wojciech komendarz w K.: 1475 tenże toczy proces z discr. Mikołajem wikariuszem w Ciechanowie o dziesięcinę kupowaną przez tegoż Mikołaja u plebana w K. przez 6 lat (Ep. 2, 102); 1476 tenże toczy proces ze Stanisławem pleb. w Pniewniku o opóźnianie odpowiedzi na pozew (AOfPult. 111, 57v).

1475 opatrz. Jan mieszcz. z Liwa wezwany przez sąd wyższej instancji na wniosek kośc. w K. (Ep. 2, 148).

1477-87 Andrzej Gałecki z → Chojeczna-Gałek, 1476 rządca liw., pleb. w K.: 1477 tenże zawiera ugodę z Janem ze Świercz, na mocy której Jan ma przez 6 lat pobierać dzies. [snop.] i konopną z Turny z ról szlach. i kmiecych i przez 3 lata całą dzies. z Zaszkowa z ról kmiecych (Ep. 2, 168); 1480 tenże ustanawia mgr Piotra swoim pełnomocnikiem we wszystkich sprawach (AOfPult. 111, 262v); 1487 tenże ustanawia discr. Macieja z Mieczyna [woj. sand.] swoim pełnomocnikiem (AOfPult. 112, 280); 1487 tenże pozywa Piotra pleb. w Pniewniku o zabranie [należnej] mu dzies. z ról szlach. w Wielątkach, należących do parafii w K. o wartości 4 grz.; Piotr oświadcza, że dzies. tę pobierali już jego poprzednicy (AOfPult. 112, 280).

1493-1502 Paweł z Polikowa-Piotrowic¹⁶Paweł Piotrowski, syn Andrzeja, był w 1482 r. pisarzem ziem. liwskim (MK 32, 172), zaś w 1493 jako notariusz publiczny nominacji cesarskiej otrzymał admisję w diec. płoc. (w stopce znaku notarialnego miał inskrypcję Sancta Katherina; Ep. 3, 104), więcej o nim → Polikowo-Piotrowice, p. 6 pleb. w K.: 1493-94 tenże pozwany przez mansjonarzy [koleg.] warsz. o zabranie dziesięciny z K. z pewnych ról folwarcznych¹⁷W zapisie z 1521 (Ep. 11, 9) omawiającym ten spór wspomniano, że chodziło o dzies. z 1 wł. w K i z pól nowo wymierzonych (crescentes), jego pełnomocnikiem jest Mikołaj z Obidzina; strony zawierają ugodę: dzies. snop. ze wszystkich dóbr zwanych zbytki [tj. nowizn] w K., nie wyłączając ról należących do karczmarzy, młynarza i folwarku, należy do mansjonarzy na mocy przywileju erekcyjnego [z 1439]; Paweł po zwróceniu bezprawnie zajętej dziesięciny zobowiązuje się nie przeszkadzać więcej w jej pobieraniu pod karą 100 fl. (Ep. 3 k. 118v, 123v); 1502 tenże ustanawia swoim pełnomocnikiem Michała Pniewskiego pleb. w Przewodowie (Ep. 4, 152v); 1502 temuż wyznaczony jest termin przed sądem bpa (Ep. 4, 159v); [a. 1503] tenże toczy w konsystorzu pułt. proces z Piotrem Modzelewskim pleb. w Pniewniku o dzies. z 7 1/2 wł. w Wielątkach; oficjał pułt. przysądza dziesięcinę Pawłowi¹⁸Tak zeznał szl. Adam z Jaczewa w późniejszym procesie Jana pleb. w Korytnicy z Janem pleb. w Pniewniku o dzies. z wsi Wielątki (1519), stwierdzając, że towarzyszył wówczas pleb. Pawłowi w drodze na rozprawę w Pułtusku toczoną przed tamtejszym oficjałem i zakończoną jego wyrokiem (DepTestPult. 204, 36v) (wzm.: 1519: DepTestPult. 204, 36v).

1503 Stanisław Piotrowski z Polikowa-Piotrowic pleb. w K. podpisek warsz.¹⁹ZR XXIII i PacMat. 82, błędnie podają, że zapis w Tarcz. 4, 62 z 1501 notuje Stanisława jako pleb. w K. Tymczasem cytowane źródło wspomina tylko, że Stanisław był wówczas podpiskiem warsz. W l. 1509-15 Stanisław Piotrowski pełnił urząd pisarza ziem. liw. (MK 32, 192v; MK 340 k. 28, 41, 56; Ep. 10, 39-40), w 1509 był też star. liw. (MK 32, 192v). Nie wiadomo, jak długo był pleb. w K. Zapewne zrezygnował po awansie na pisarza. Następny pleb. w K. jest znany w 1509 (Warsz. 9, 8; Bartne nr 17).

1509-30 Jan z Liwa pleb. w K.: 1509 ks. Anna [Konradowa] prezentuje tegoż na pleb. w K. (AOfPult. 113, 1v); 1511 tenże razem z Mikołajem Obrębskim, Chidem [?] i Stanisławem rządcą w K., jego domownikami (familiares), toczą proces z discr. Grzegorzem z Roguszyna kapłanem, niegdyś wikariuszem w K. (AOfPult. 113 k. 235v, 243v, 247, 251v; Ep. 6, 273); 1518-19 tenże toczy proces z Janem pleb. w → Pniewniku i Karniewie o dzies. ze wsi → Wielątki; śwd. Grzegorz Roguski mający ok. 80 lat zeznaje, że nie pamięta erekcji kośc. w K., śwd. Maciej z Roguszyna mający ok. 80 lat oraz Jan z Roguszyna mający ok. 60 lat zeznają, że nie pamiętają zm. Jana Bubalki pleb. w K.; ponadto Roguscy stwierdzają, że podczas ponad dziesięcioletniego wakatu plebanii w Pniewniku, pleb. w K. przywłaszczył sobie dzies. z pól kupionych niegdyś przez szlachciców z Wielątek od Macieja Osieckiego i odsprzedanych następnie szlachcicom z Roguszyna; szl. Piotr z Rowisk, mający ok. 70 lat, oraz szl. Adam z Jaczewa ok. 50 lat, zeznają, że kośc. w K. był erygowany wcześniej niż kośc. w Pniewniku; Piotr wspomina, że po śmierci plebana Macieja [1466] kościół w K. objął jego rodzony stryj Jan Świerczewski, a po nim pleb. został Jan z Kałuszyna²⁰Chodzi zapewne właśnie o Jana ze Świercz, który po plebanii w K. objął parafię w → Kałuszynie; Wojciech wójt w K. i Jakub z Górek, parafianie kośc. w K., zeznają, że plebanami w K. byli kolejno: Maciej, Jan Świerczewski, Andrzej Gałecki, Paweł Piotrowski, Stanisław Piotrowski, a obecny pleb. Jan [z Liwa] to, wedle ich pamięci, szósty pleb. w K.; szl. Mikołaj z Wielątek zeznaje, że od 50 lub więcej lat pleb. w Korytnicy pobiera dzies. z dóbr Połazie zw. Wielątki, ale w bieżącym roku pleb. z Pniewnika zrabował wspomn. dzies. (PułtTest. 1 k. 332v-333v, 336-337; DepTestPult. 204 k. 8-10v, 35v-37v); 1521 tenże przedstawia 2 dok. z 1471 i 1494 dotyczące zawarcia ugody pleb. w K. z mansjonarzami koleg. warsz. co do dzies. z K. (Ep. 11, 8v-9); 1521 tenże pozywa Jana Karniewskiego pleb. w Pniewniku i przedstawia sądowi pismo poświadczające, że jego wydatki związane z kosztami procesu wynoszą 13 kóp i 15 gr (AOfPilt. 116, 133v); 1529 tenże pozywa Klemensa włodarza w Zaszkowie o zabieranie dzies. przez 3 lata z pewnego węgła (angulus) pól [gdzie?] wartości w sumie 6 kóp gr (AOfPult. 117, 367); 1529 temuż szl. Stanisław, Jan i Andrzej z Wielątek przysięgają, że ich brat [stryjeczny] Aleksy z Wielątek nie będzie już utrzymywać u siebie konkubiny Katarzyny ani płodzić z nią dzieci; Aleksy zobowiązuje się odprawić Katarzynę (AOfPult. 117, 369); 1530 tenże przysięga, że dochód roczny kościoła wynosi 18 kóp gr, 2 wikariusze mają 6 kóp, rektor szkoły 1 1/2 kopy (AECPolt. 388).

1510 szl. Jan syn Piotra z Dąbrówki [pow. kam.] i zm. Doroty z Turny przekazuje w testamencie 2 kopy na [budynek] kościoła w K. i 5 1/2 kopy na jego wyposażenie (PułtTest. 1, 397v).

1514 Mikołaj kapłan, wikariusz w K. zraniony przez szl. Piotra Gąsiorowskiego parafianina kośc. w K.; Piotr zobowiązuje się dać jako zadośćuczynienie 2 kamienie wosku na rzecz kolegiaty pułt. (AOfPult. 114, 259v).

1524 szl. Adam Jaczewski pozwany przez mansjonarzy warsz. o dzies. z K. (AOfPult. 116, 324).

1524 Mikołaj wikariusz w K. w imieniu swoim i innych wikariuszy tamże toczy spór z szl. Janem z Borzego o zabór dzies. z Borzego, należnej tymże wikariuszom, o wartości 1 kopy gr; Jan zeznaje, że wspomn. dzies. odesłał [już] Stanisławowi wikariuszowi w K. (AOfPult. 116, 335); 1527 [tenże?] Mikołaj Pniewski altarysta w Sochaczewie i wikariusz w K. ustanawia swoim pełnomocnikiem Andrzeja Ogląckiego (AOfPult. 117, 203v); 1530 [tenże?] pozywa szl. Mikołaja Górskiego o 3 kopy i 5 gr (AOfPult. 118, 23v).

1536 discr. Jan Flakowicz z K. składa przysięgę, że nie wziął 8 gr od pisma (conscriptio) [jakiego? zapis niejasny] bractwa ubogich w K. (AOfPult. 116, 8).

1544 Wojciech Goliański pleb. w K. przyjmuje w zastaw od Jana Świętochowskiego syna Mikołaja 1/4 wł. w [Świętochowie]-Trawach (RódŚwięt. 28).

1549 z folwarku w K. oddanych jest 17 kóp żyta dzies. należnej bpowi płoc. (ASK XLVI 139, 110).

1557 Stanisław Kruszewski geometra pow. liw. zapisuje w testamencie kościołowi w K. 15 kóp gr w półgr z przeznaczeniem na dzwon oraz 7 kóp gr w półgr, zabezpieczone na dobrach Borze Górki [→ Borze], po połowie na monstrancję i dla kapłana, który ma się modlić za jego duszę (PułtTest. 3, 185).

1561 król Zygmunt August za zgodą bpa płoc. przekazuje kościół par. w K. z całym uposażeniem mansjonarzom koleg. warsz. (MS 5/2 nr 9001; MK 95, 538v-539; Ep. 33, 116-118, nowa sygn.); 1565 kościół drewn. patronatu król. przekazany mansjonarzom warsz., należy do niego dzies., ale pan starosta ją odkupuje; kmiecie dają po 3 korce od każdej kopy żyta, po 1 korcu od kopy owsa, po 1 mierze jagieł od prosa i po 1 kapłonie; zboże dziesięcinne odbiera się od nich wg miary kamienieckiej, która jest większa niż liwska; 2 wł. poświętnego w K. (LM 1565 II 185-186).

1566-67 [pleb.?] w K. toczy spór [z kim?] o zabór dzies. z Rabian[-Moszczony] oraz o dzies. z Turny wartości 20 kóp gr (wzm.: Ep. 144/149, 143).

1570 kościół drewn. niegdyś patronatu król., a teraz inkorporowany do [kolegium] mansjonarzy warsz., do nich też należy dzies. z K.; 2 wł. poświętnego w K. (ASK LVI L.3 k. 57, 58); 1609 kościół par. ś. Wawrzyńca, patronatu król., drewn. zbudowany na własny koszt przez ur. Sebastiana Porębskiego obecnego dzierżawcę dóbr [K.], kośc. ma 3 ołtarze²¹Według kolejnej zachowanej wizytacji w kościele w K. było 5 ołtarzy; w ołtarzu głównym znajdował się wówczas obraz ś. Wawrzyńca, a poniżej niego obraz ś. Mikołaja; pr. patronatu mieli już wówczas mansjonarze kolegiaty warszawskiej (Vis. 1725, 64v-65); kośc. ma 7 plebanów, ponieważ został niegdyś włączony do kościoła [koleg.] warsz. dla mansjonarzy, zastępuje ich wikariusz albo komendarz; uposażenie plebańskie stanowią 2 wł. z 6 zagr.²²W 1725 uposażenie kościoła stanowiły 3 włóki i 2 ogrody (w tym jeden przy plebanii), bez żadnych łąk (Vis. 1725, 67), dochód roczny z dzies. wynosi 151 zł; wikariusz, rektor szkoły, kantor, dzwonnik i altarysta mają własne uposażenie [nie wpisano jakie]; parafia rozciąga się w jedną stronę na milę [ok. 6 km] a w drugą na 1/4 mili, do par. należy 19 wsi: K., Wola Korycka, Rabiany, Wielątki, Żelazowo, Ostasze, Kruszewo, Guzowo, Chmielewo, Turna, Grubałki, Górki Średnie, Borze, Jaczewo, Komorowo, Pękule, Kęse, Rowiska, Trwogi oraz 4 młynarzy (Vis. 1609, 51v-53v).

6. 1476 mierniczy Bogusz z K. uczestniczy w podziale dóbr Kamianka w z. droh. (DrohG II 1, 162v).

1521 Stanisław syn Wojciecha z K., student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1521h/028).

1546 rozporządzenie o odbywaniu sądów ziem. powiatu liw. w par. K. → Liw – powiat sądowy.

1572 zaraza → p. 3.

7. NowikOsad. 17-36; Z. Czumaj, Parafia korytnicka w połowie XVIII wieku. Kościoły i ich wyposażenie, „Zeszyty Korytnickie”, 3, 2011, s. 61-72; PacMat. 81-82.