MYSZADŁA

1511 kop. 2 poł. XVI w. Mschadle (MK 8, 22v), 1549 or. Mscadle (AGAD perg. 798), 1565 Misziadla, Missadla, Miszadla (LM 1565 II s. 158, 165), 1572 Misadla (ASK LVI L.3, 65), 1576 Myszadla (ASK I 38, 673v), 18 km na SE od Kamieńczyka.

1. 1564, 1576 pow. kam. (ML IV-B 7, 344; ASK I 38, 673v); 1663 pow. liw., par. Korytnica (ASK I 66, 879), 1725 par. Jadowo, diec. płoc. (Vis. 1725, 60v).

2. 1511 ruda (minera) na rz. Liwiec w miejscu zw. M., 1549 ruda i młyn w dobrach Jadowo czyli w M. → Ruda; 1564 las → Myszadła; 1565, 1569! [recte: 1570] wieś M. osadzona w Puszczy [Koryckiej] (LM 1565 II 186; LM 1569, 317); 1565, 1569! [recte: 1570] wieś M. założona przez Mikołaja Zawiszę na polecenie starej królowej [Bony] w lesie Myszadła w puszczy Łochowiec, graniczy z Królową Wolą (LM 1565 II s. 158, 164, 165; LM 1569, 305v-306); 1570 pośrodku wsi M. 2 sadzawki [stawy rybne]: większa ogrodzona, ma 1 stajanie długości i 1 szerokości, mniejsza bez ogrodzenia, ma wzdłuż 1 stajanie a wszerz pół; są też w tej wsi zdroje [źródła] odkryte staraniem star. [Mikołaja Zawiszy], od których wykopano rowy pod [nieukończoną] budowę stawu; od zdrojów tych jest poprowadzona woda do sadzawek i dworu w Zawiszynie; bór zw. Łochowiec opust. z powodu założenia [w nim] 3 wsi: Królowa Wola, Zawiszyn i M. (ASK LVI L.3 k. 31, 94); 1570 młyn siódmy przy Korytnicy [należący do stwa liw.] w dzierżawie Mikołaja Zajki (ASK LVI L.3, 59); 1572 młyn Ziajka k. wsi M. na strudze Moszczona, który miele zwykle wiosną, płacą z niego tytułem dzierżawy 4 zł (ASK LVI L.3, 79v); 1572, 1576 karczma → p. 3.

3. Włas. król. [Ok. 1555]1Data lokacji M. nie jest znana, ale można ją w przybliżeniu określić. W LM 1565 (→ niżej) zapisano, że kmiecie z M. cieszą się jeszcze wolnizną, zatem wieś musiała powstać w ciągu ok. 10 lat od przeprowadzenia lustracji. Sąsiednia → Królowa Wola, założona również przez Mikołaja Zawiszę z polecenia Bony, otrzymała co prawda wolniznę na 8 lat, jednak w przypadku M. okres ten musiał być dłuższy. Terminus ante quem lokacji wyznacza bowiem wyjazd królowej z Polski, który miał miejsce 1 II 1556 (→ LM 1565 I, XXVI). Być może okres wolnizny w M. trwał 12 lat, ponieważ nie zapłaciły podatku także w 1567 Mikołaj Zawisza star. liw., na polecenie królowej [Bony] lokuje na surowym korzeniu wieś M. na 30 wł. chełm. lasu (wzmianki: LM 1565 II 165; LM 1569, 305v-306); 1565-66 M. w dożywotniej dzierż. Mikołaja Zawiszy → niżej; 1569 Mikołaj Zawisza star. liw. i kam. odmawia wpuszczenia do wsi król. M. i Zawiszyn rewindykatora dóbr król. (recuperator bonorum nostrorum et Reipublicae) i zwrócenia mu wspomn. wsi; król Zygmunt August poleca Zawiszy przyjąć swoich wysłanników i wyznacza zakład w wysokości 60000 zł, a oceniwszy szkody skarbu król. wynikające z przetrzymywania przez Zawiszę wspomn. dóbr wraz dochodami z nich na 20000 zł, nakazuje mu jak najszybszą spłatę zaległości pod karą 14 grz. pol. oraz zwrot dóbr z wyłączeniem 3 wł. wójt. [w Królowej Woli] (MK 106, 120; MK 128, 134v-135).

1565-72 wieś z folw. w star. Kamieniec, [do 1569 w dzierżawie star. kam.]: 1565 w dożywotniej dzierż. Mikołaja Zawiszy, w M. 60 kmieci na 44 wł. os. wymierzonych przez starostę, każda [liczy] po 7 zagonów, kmiecie jeszcze nic nie płacą ani nie robią, ponieważ mają wolniznę (wolę) i pól nie rozrobili [nie przygotowali do uprawy]; 12 wł. nieosiadłych, które użytkuje starosta, a zboże [z nich] wozi do → Zawiszyna; jest 4 zagr., ale może być ich więcej, kiedy pola rozrobią (LM 1565 II 165; ASK LIV 13, 18v); 1566 dzierż. Mikołaja Zawiszy, kmiecie jeszcze żadnego dochodu [w M.] nie płacą, bo mają wolniznę, ale robią na folw. w Zawiszynie (ASK XLVI 142, 108); 1572 wieś M. [należy do] dóbr → Zawiszyn, obejmuje 44 1/2 wł. os., z każdej [kmiecie] płacą po 21 1/2 gr czynszu i wiecne2→ Królowa Wola, przyp. 3 i 7, [rocznie] w sumie 36 zł 6 gr i 13 1/2 den.; było 6 zagr., którzy nie płacili czynszu, tylko pracowali, ale [wszyscy] zmarli w bieżącym roku z powodu zarazy; 1 karczma, karczmarz płaci [rocznie] 2 zł; kmiecie jako daniny oddają w sumie 311 1/2 korców owsa, 44 1/2 gęsi, 89 kapłonów i 27 1/2 kopy jajek (ASK LVI L.3, 65).

1569! [recte: 1570] wieś M. w stwie Liw, 56 kmieci na 44 1/2 wł. os. wymierzonych przez starostę, każda [liczy] po 7 zagonów, płacą czynszu [rocznego] po 20 gr z każdej wł. razem z wiecnym, w sumie 29 zł 20 gr; tytułem daniny dają [rocznie] 311 1/2 korców owsa za 51 zł 27 gr 9 den., 44 1/2 gęsi za 4 zł 13 gr 9 den., 89 kapłonów za 5 zł 28 gr; jest 8 zagr., każdy ma trochę roli (LM 1569, 306).

Folwark: 1569! [recte: 1570] role folw. nie są jeszcze wymierzone; w tym roku wysiano na nich 90 korców żyta, a zebrano 700, na pustych rolach 17 korców, zebrano 160, a na nowinach 7, zebrano 72; pola [zwykle] obsiewa się 2 lata z rzędu, a w trzecim roku jest ugór, zatem corocznie [średnio] zbiera się 553 kóp żyta (z każdej kopy wymłóci się po 2 1/4 korca), 21 kóp żyta jarego (po 1 1/2 korca), 10 kóp pszenicy (po 1 1/2 korca), 30 kóp jęczmienia (po 2 1/2 korca), 70 kóp owsa (po 3 korce); z tego wysiewa się 100 korców żyta, 6 korców żyta jarego, 3 korce pszenicy, 10 korców jęczmienia, 30 korców owsa; [po wysianiu] zostaje 1144 3/4 korca żyta za 381 zł 17 gr 9 den., 25 1/2 żyta jarego za 8 zł 15 gr, 12 korców pszenicy za 8 zł, 65 korców jęczmienia za 26 zł, 180 korców owsa za 30 zł; w oborze jest 15 krów dojnych, 6 krów jałowych, 7 młodych wołów (nieuków), 1 byk, 9 cieląt, 28 gęsi, 18 kokoszy, 21 świń; dochód za nabiał i inne produkty gospodarskie [rocznie] wynosi ok. 20 zł; czeladź: urzędnik, pani stara, dziewka i pasterz [ich uposażenia nie podano] (LM 1569 k. 306-307, 309); 1570 zabudowania: folw. (dworzec) z gumnem i oborą otoczone dębiną, wjazd od południa; naprzeciwko wjazdu jest niewielki dom gospodarski z komorą i białą izbą z piecem i 3 szklanymi oknami; dom ma sień z komorą i piekarnią, za którą jest kolejna komora do chowania zboża; za domem jest niewielka obora, a w niej 2 chlewy; przed domem jest dół zamiast sadzawki, a przy nim studnia; po północnej stronie domu jest gumno, a w nim wielka nowo wybudowana stodoła [licząca] wzdłuż 28 sążni [ok. 50 m] a wszerz 6 sążni [ok. 10,5 m], jeszcze bez sąsieków; bydło, zboże i sprzęt [gospodarski] ma w swojej opiece ksiądz [imię?] Borkowski [skąd?]3Z adnotacji zamieszczonej w opisie → Zawiszyna wynika, że ksiądz Borkowski był poddzierżawcą starosty kam. Lustratorzy Zawiszyna i M. nie podali informacji dot. bydła i produkcji zbożowej oraz opisu sprzętu gospodarskiego, odsyłając do inwentarza gospodarstwa księdza Borkowskiego. O inwentarzu tym nic bliżej nie wiadomo, nie został on włączony do zachowanych inwentarzy starostw liw. i kam. z l. 1543-1776 (ASK LVI L.3) (ASK LVI L.3, 31); 1572 z folw. zebrano 361 kóp żyta (z czego wymłócono w sumie 723 1/2 korca), 94 kopy pszenicy (94 1/2 korca), 27 kóp jęczmienia (21 korców), 31 1/2 kopy tatarki (cicer, 21 1/2 korca), 2 kopy prosa (3 1/2 korca), żyta jarego, grochu, owsa, lnu i konopi się nie wysiewa; czeladź: sługa, który dba o dwór i spichlerz, dostaje [rocznej] zapłaty 4 zł 25 gr, kucharka stara – 4 zł, kucharka młoda – 3 zł, rządca (villicus) [jego uposażenia nie podano] ma zwyczaj jadać z pracującymi kmieciami (subditi), na utrzymaniu [pańskim] są 4 osoby (ASK LVI L.3 k. 67, 69).

1576 pobór od 30 wł. os. i karczmy przewoźnej; [tym samym pismem na marginesie]: 14 wł. opust. (ASK I 38, 673v); 1663 pogłówne od 198 osób (ASK I 66, 879).

6. 1572 zaraza w M. → p. 3.

Uwaga: Przynależność powiatowa M. w 2. połowie XVI w. jest bardzo trudna do określenia z powodu braku źródeł. W zachowanych rejestrach poborowych M. pojawia się jedynie w 1576 wśród wsi pow. kam. W pozostałych rejestrach pow. kam. z lat 1564, 1577-81 i 1588 M. nie odnotowano, podobnie w rejestrach pow. liw. z 1563, 1567 i 1578. Więcej na ten temat → Królowa Wola, Uwaga.

1 Data lokacji M. nie jest znana, ale można ją w przybliżeniu określić. W LM 1565 (→ niżej) zapisano, że kmiecie z M. cieszą się jeszcze wolnizną, zatem wieś musiała powstać w ciągu ok. 10 lat od przeprowadzenia lustracji. Sąsiednia → Królowa Wola, założona również przez Mikołaja Zawiszę z polecenia Bony, otrzymała co prawda wolniznę na 8 lat, jednak w przypadku M. okres ten musiał być dłuższy. Terminus ante quem lokacji wyznacza bowiem wyjazd królowej z Polski, który miał miejsce 1 II 1556 (→ LM 1565 I, XXVI). Być może okres wolnizny w M. trwał 12 lat, ponieważ nie zapłaciły podatku także w 1567.

2 → Królowa Wola, przyp. 3 i 7.

3 Z adnotacji zamieszczonej w opisie → Zawiszyna wynika, że ksiądz Borkowski był poddzierżawcą starosty kam. Lustratorzy Zawiszyna i M. nie podali informacji dot. bydła i produkcji zbożowej oraz opisu sprzętu gospodarskiego, odsyłając do inwentarza gospodarstwa księdza Borkowskiego. O inwentarzu tym nic bliżej nie wiadomo, nie został on włączony do zachowanych inwentarzy starostw liw. i kam. z l. 1543-1776 (ASK LVI L.3).