1424 kop. 1456-59 Pnyewnyk (MK 3, 42v), 1427 or. Pynewnik (PP 5 nr 493), 1433 Pnyewnik (PP 6 nr 473), 1452 Pnyewniky (MK 4, 8v), 1469 Pnyewnyky (Ep. 1, 212v), 1477 Pniewnik (Ep. 13, 90), 11 km na W od Liwa.

1. 1424 koło Liwa (MK 3, 42v); 1427 dystr. warsz. (PP 5 nr 493); 1433 dystr. warsz., koło Liwa (PP 6 nr 473); 1436, 1438 dystr. czer. koło Liwa (MK 3, k. 187v, 215v); 1448 dystr. warsz. (MK 4, 138v); 1450, 1452 dystr. warsz., koło Liwa (MK 4 k. 8v, 111, 114); 1469 dystr. warsz. (MK 5, 125v); 1477 dystr. czer., koło Liwa (Tarcz. 2, 176); 1476 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 5, 191); 1501 dystr. warsz., koło Liwa (MK 60, 281; MS 4/1 nr 6486); 1518, 1523 pow. liw. (MK 32 k. 12v, 145v); 1526 z. liwska (MK 41, 127); 1457 n. par. własna (ACapPloc. 50, 16v; Ep. 33, 109-110); 1457 n. diec. płoc. (Ep. 33, 109-110; Ep. 1, 212v); 1506 n. dekanat nur. (Ep. 6, 108; AECPolt. 388).

2. 1424 las P. (Warsz. 1, 123v); 1424 gran. jednej cz. wsi P. biegnie od gran. dziedzictwa Korytnica, przez gran. z Ossównem aż do 3 dębów, od nich do wzgórza Rekowy Ostrów, a odtąd do miejsca [zw.] Szadykierz i dalej [z powrotem] przez znaki graniczne prosto do gran. Ossówna; druga cz. P. [później → Świętochowo] rozciąga się do Jadowa, poczynając od gran. Korytnicy, idąc przez las Połazie aż do strugi Pniewnik i jej wierzchowin oraz leżącego [nad nią] wzgórza, a następnie od tego wzgórza aż do Rekowej Drogi i od tej drogi aż do innego wzgórza, a od niego [sięga] aż do trzęsawiska zw. bagno; wspomn. dąbrowa w P. (MK 3, 42v); 1435 P. graniczy z Połaziem; blisko P. płynie rz. Czerwonka (MK 3, 174v); 1452 P. graniczy z Roguszynem (MK 4, 8v); 1468 dobra P. [między] rz. Ossownica i Gołąbiniec → p. 3; 1469 karczmy w P. przy drodze [z Warszawy do Liwa] (Ep. 1, 206v); 1477 P. graniczy z lasem zw. Połazie; w pobliżu granic P. płynie struga Wartopnik (MK 5, 182bv; MK 60, 57); 1478-80 w pobliżu granic P. płynie struga Czyrznik [obecnie Kobylanka, lewy dopływ Ossownicy] (MK 9 k. 105v, 112v, 117); 1482 przy [gran.] P. płynie rz. Ossownica; P. leży w pobliżu wsi Równe i Dzierżanowo [pow. kam.] (MK 9, 153); 1483 las Sulew położony między gran. dóbr Ossówno i P. (MK 9, 152v); [ok. 1491] barcie w gaju w P. (RódŚwięt. 56); 1501 młyn w P. na rz. Ossownica → Pniewnik (młyn); 1522 las Pniewnik należy do dóbr P. (DepTestPult. 204, 152v-153); 1526 las zw. Moszczona inaczej Gołąbnica położony między granicami P. i Świętochowa a Rabianami i wsią książ. Wola Korycka (MK 41, 127); 1538 P. graniczy ze Świętochowem i Roguszynem → p. 3; 1541 młyn opust. w P. → Pniewnik (młyn).

3. Włas. szlach. 1424-36 Jakub (Jakusz) ze Świętochowa [pow. tarcz.] dz. części w P. [która potem dała początek wsi → Świętochowo]: 1424 tenże oraz Piotr, Jan i Grozim dz. ze Świętochowa [pow. tarcz.] przeprowadzają z Piechną wd. po Wszeborze i jej synem Piotrem podział dóbr P.; będzie do nich należeć ta cz., która rozciąga się od Jadowa, [gran. → p. 2] (MK 3, 42v; MK 60, 101; SHGWarsz. 280); 1424 tenże otrzymuje od Grozima ze Świętochowa [pow. tarcz.] jego dział dąbrowy w P., a daje mu w zamian 20 kóp gr pras. i cz. w Świętochowie (MK 3, 42v); 1432 tenże pozywa swego brata Piotra [zw. Skała] o spadek (Warsz. 2, 91); 1435 tenże z bratem Piotrem sprzedają całą swoją cz. w Broszkowie [par. Niwiski] Siemionowi z Bliznego [pow. warsz.] za 50 kóp gr monety posp. (MK 3, 168v; SHGWarsz. 7); 1436 tenże dostaje od ks. Bolesława [IV] przyw. pr. niem. dla swych cz. w Pniewniku z czynszem po 8 gr z każdej włóki os. (MK 3, 187v; SHGWarsz. 280).

1424-34 Piechna wd. po Wszeborze sędzim czer., matka Ścibora i Piotra z Brześc [pow. czer.], dz. w P: 1424 taż wspólnie ze szl. Gotardem z Sokołowa [pow. warsz.] „wgaili” [dali prawo do korzystania] Mikołaja Pstrąga mieszcz. warsz. w las P., pozwalając mu obrabiać drewno za opłatę 3 kóp gr i 1 funt pieprzu od zachcyka [1000 szt. drewna] (Warsz. 1, 123v; SHGWarsz. 266); 1424 taż przeprowadza podział dóbr P. → wyżej: Jakub; 1434 taż → niżej: Ścibor.

1424-53 Piotr z Brześc [h. Bolesta], syn Piechny, brat Ścibora z Brześc, dz. w P.: 1424 tenże wraz z matką Piechną → wyżej, Jakub; 1427 tenże sprzedaje Janowi Oblowi z Falęcina [pow. grój.] swoją 1/3 cz. w P., którą miał jego ojciec, za 16 kóp gr posp.; Małgorzata ż. Piotra zrzekła się praw do posagu, który miała [zapisany] na P. (PP 5 nr 493); 1438 tenże sprzedaje swoje dobra w P. → niżej: Ścibor; 1443 tenże oraz Wszebor Obel z Falęcina mają wyznaczyć w sądzie ziemskim warsz. jednaczy w sprawie [podziału] dóbr P. (Warsz. 2, 671-672); 1446 temuż Wszebor Obel z P. zabezpiecza [jaką sumę?] na cz. w P. należącej do jego c. Katarzyny (RódŚwięt. 54, wg LZG); 1448 tenże sprzedaje swemu bratu Ściborowi swoją cz. w P., którą ma po swoim bracie Janie Biskupie, za 20 kóp gr w półgr (MK 4, 138v); 1450, 1453 tenże → Ścibor.

1433-55 Ścibor Lula z Brześc h. Bolesta, syn Piechny, brat Piotra z Brześc, dz. w P.: 1433 tenże sprzedaje Janowi Oblowi z Falęcina swoją część P. za 32 kopy gr (PP 6 nr 473); 1434 tenże dostaje od matki Piechny cz. dziedzictw Brześce, Kawęczyn [pow. czer.] i P. należącą do jej córek Piechny i Jachny (MK 3, 133); 1438 tenże z bratem Piotrem sprzedają Janowi Oblowi z Falęcina¹SHGWysz. 17, odnosi ten zapis do Falęcina w z. wysz części w P., które mają po swoim bracie Janie zw. Biskup i siostrach Piechnie i Jachnie (MK 3, 215v); 1442-50 tenże kuchmistrz ks. Bolesława [IV], 1448-55 tenże star. czer. (MK 4 k. 4, 20, 46, 100, 105v, 111, 114, 143v, 149; Czer., s. C; TymProc. 275); 1448 tenże → wyżej: Piotr; 1450 tenże daje swemu bratu Piotrowi i siostrze Katarzynie Żądłowej wieś Wola Brzeska czyli Baniocha [pow. czer.], a otrzymuje w zamian ich cz. P. oraz 5 kóp gr w półgr (MK 4, 114); 1450 tenże otrzymuje od ks. Bolesława [IV], w uznaniu za służbę, pr. polowania w P. na wszystkie zwierzęta i ptaki z wyjątkiem tura (centaurus), rysia (tigris) i sokoła (MK 4, 111); 1450 tenże otrzymuje od księcia pr. niem. → p. 4; 1452 tenże ma ż. Katarzynę c. Marcina ze Skaszewa (MK 4, 128v); 1453 tenże ustala z [bratem] Piotrem Brzeskim zasady dotyczące dóbr Baniocha i P.; Ścibor odkupi (exemere) od Piotra i siostry Katarzyny Żądłowej całą ich cz. P. za 15 kóp (MK 4, 46).

[A. 1438] Jan Biskup, brat Ścibora i Jana, dz. w P.: 1438 tenże → wyżej: Ścibor; 1448 tenże → wyżej: Piotr.

1457, 1464 Maciej z Rożana i Tarnowa, syn Wojciecha, kanclerz książ., właściciel dóbr dziedz. P. → p. 5²Wg PacMat. 133, po śmierci Ścibora (ok. 1455) P. mógł przejść na włas. książ. i następnie, w nieznanym czasie, z nadania władcy przypadł kanclerzowi Maciejowi z Rożana; o nim: PSB 19, 35-36.

1465 szl. Mikołaj z Ossówna bierze w zastaw od szl. Mikołaja syna zm. Piotra³Z braku dostatecznych źródeł nie można jednoznacznie stwierdzić, czy chodzi tu o Piotra z Brześc, brata Ścibora, czy o Piotra Skałę ze Świętochowa w pow. czer., który w 1424 uczestniczył razem z Jakubem, Janem i Grozimem w podziale P. z Piechną i jej ss. Skłaniamy się jednak do tej drugiej możliwości z P. 2 rączki miodu [czynszu rocznego], które płaci Mikołajowi Adam bartnik ze Słuchocina za 4 [kopy gr w półgr] bez 10 gr, na tak długo aż Mikołaj nie spłaci mu całej sumy (TymWyp.: LZG 1, 51v).

1465-77: Andrzej Świętochowski⁴RódŚwięt. 35, uważa, że Andrzej był prawdop. bratem stryjecznym Mikołaja, Prejtora i Jakuba braci Świętochowskich. Z zapisów z LZG z 1477 wiadomo, że ojcem Andrzeja był Mikołaj z P. Prawdop. chodzi o syna Piotra Skały (→ wyżej), brata Jakusza, a zatem brata stryjecznego wspomn. Mikołaja, Prejtora i Jakuba. Z braku dostatecznych źródeł kwestia ich wzajemnego pokrewieństwa pozostać jednak musi nierozstrzygnięta syn Mikołaja z P., pleb. w Mińsku: 1465 tenże występuje w sądzie razem z Mikołajem, Prejtorem i Jakubem, braćmi [z P., tj. → Świętochowa]⁵Zapis w NowDzieje, oparty na LZG 1, 108v, nie podaje żadnych szczegółów (NowDzieje 2, 549, wg LZG); 1468-70 tenże oraz br. Świętochowscy dziedzice z P. toczą proces z Stanisławem Targonią z P. o gran. → niżej; 1473 siostra tegoż Małgorzata, ż. Stanisława z Nosów [pow. tarcz.], ma w Czersku przed ks. Konradem [III] dokonać powzdania dóbr dziedz. P. na rzecz Marka ze Świętochowa [pow. tarcz.] pod karą pięćdziesiąt, czego poręczycielem jest Trojan z Paruli [pow. tarcz.] (Tarcz. 2, 61v-62); 1477 tenże poświadcza, że on i jego siostry Małgorzata i Anna posiadają równe części ojcowizny w P. (Tarcz. 2, 176; RódŚwięt. 34); 1488 tenże wspomn. jako zm. (AOfPult. 112, k. 48v, 63).

Od 1465: Mikołaj, Prejtor i Jakub, ss. Jakuba ze Świętochowa w pow. tarcz., który brał udział w podziale P. w 1424, oraz ich potomstwo → Świętochowo.

1468-88 Stanisław Targonia dz. P., Zakrzewa i Kobyłki [pow. warsz.]⁶PacMat. 132, błędnie podaje (zapewne na podstawie Kart. Wolffa), że pierwszy zapis dot. Stanisława pochodzi z roku 1467. Tymczasem wypis ten, z ksiąg oficjalatu pułt. (AOfPult. 111, 259; stara sygnatura Ep. 13), pochodzi w rzeczywistości z 1479 (→ niżej). W Kobyłce Stanisław był aktywny w l. 1430-1490 (SHGWarsz. 108): 1468-70 tenże toczy proces z Andrzejem pleb. w Mińsku oraz z br. Mikołajem, Prejtorem i Jakubem Świętochowskimi, dz. z P. [→ Świętochowo] o gran. (RódŚwięt. s. 35, 55, wg LZG); 1468 tenże zawiera ugodę z Mikołajem i Jakubem Pniewskimi! [Świętochowskimi, ss. Jakuba] dot. podziału dóbr P.: Mikołaj i Jakub otrzymują cz. przy rz. Gołąbiniec, a Stanisław cz. przy rz. Ossownica, 1470 obie strony wyznaczają termin pomiarów dla przeprowadzenia rozgraniczenia, 1477 sąd polubowny ogłasza porozumienie w tej sprawie [jakie?] (RódŚwięt. 27, wg LZG); 1469 tenże [dz.] z Kobyłki sprzedaje z zastrzeżeniem pr. odkupu prepozytowi szpitala Ś. Ducha w Czersku 4 grz. czynszu [rocznego] z P. za 40 kóp gr w półgr (MK 5, 125v-126); 1469-70 tenże → p. 5; 1471 tenże [rządca liw.?, → Liw – starostwo] pozywa Andrzeja Szczurowskiego o przejęcie kmiecia książ. (RódŚwięt. 28, wg LZG); 1472 tenże zgodnie z wyrokiem sądu ma wydzielić Mikołajowi Oblowi z Połazia 3 wł. w P. (RódŚwięt. 33, wg LZG); 1473-75 tenże jednacz [sądu] ciech. (MK 6, 70v); 1476 tenże dz. P. i Zakrzewa wymieniony wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (MK 5, 191; Lub. nr 236); 1476 tenże toczy proces ze szl. Jakimowskim [z Jakimowic, z. droh.] o zbiegłego kmiecia (DrohG II 1, 141); 1477 tenże toczy proces z Trojanem ze wsi Morskowo [Morzków?, z. droh.] o zbiegłego kmiecia; Stanisław żąda wypłaty 2 kóp gr (DrohG II 1, 229); 1477 tenże zgodnie z wyrokiem sądu ma wydzielić Mikołajowi Oblowi i Wszeborowi z Załubic [niezident.] 3 wł. w dobrach P. nad brzegiem rz. Ossownica poniżej młyna (RódŚwięt. 33, wg LZG); 1479-80 tenże jest oskarżony przez discr. Michała kapłana z Koprzywnicy o to, że kiedy Michał przybył do wsi P. i wszedł do karczmy, tenże polecił swoim sługom go pojmać i doprowadzić na zamek Liw, a następnie tamże uwięzić; z polecenia tegoż Michał został odarty z tuniki wartości 1 grz., a teraz ocenia swoją krzywdę na 100 fl.; tenże ustanawia mgra Piotra swoim pełnomocnikiem w tej sprawie; oficjał nakazuje Stanisławowi zwrócić Michałowi tunikę i zapłacić koszty procesu (AOfPult. 111 k. 225, 252, 281v, 288); 1479 tenże toczy proces z discr. Michałem z Barczyc (AOfPult. 111, 259v); 1487 tenże toczy proces z discr. Pawłem wikariuszem w Gralewa [pow. rac., dziś Stare Gralewo] (Ep. 2, 544); 1488 tenże pozwany przez Pawła z Bolęcina wikariusza w Gralewie oraz szl. Mikołaja jego brata rodzonego, Jakuba jego brata stryjecznego oraz Macieja i Jana jego bratanków o to, że zabrał i wymłócił 3 stogi i 1/2 stodoły (allodium sive plovyczastodoly) pszenicy w Zakrzewie o wartości 14 fl. węg., pozostałych po zm. uczc. Tomaszu z Zakrzewa ich stryju (Ep. 2, 560-561); 1494 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1490-94 Bernard Targonia, syn Stanisława Targoni z P. i Kobyłki (SHGWarsz. 108); 1491 Helena ż. Jana z Grodziska [pow. soch.?] i Anna ż. Jana z Klembowa [pow. kam.], cc. Stanisława [Targoni] z Kobyłki [i P.] kwitują br. Bernarda z dóbr po rodzicach (MK 9, 186; MK 18, 42v; SHGWarsz 108); 1494 tenże → niżej; 1506 tenże wspomn. jako zm. (MK 18, 250; SHGWarsz 108).

1494 szl. Katarzyna wd. po Stanisławie Kobyłce! [tj. Targoni] z P. pozywa szl. Bernarda Targonię z Kobyłki syna Stanisława (Warsz. 7, 254); 1518 taż Katarzyna c. zm. Jana z Miszewa [z. płoc.] kasztelana wis. zapisuje sumę 50 kóp gr na swoich dobrach oprawnych P., Zakrzewo i Radoszyna z przeznaczeniem na erekcję altarii lub mansjonarii w kościele par. w → Liwie (MK 32, 12v; MK 340 k. 64v, 89v); 1523 egzekutorem testamentu tejże Katarzyny jest Mikołaj Żukowski pleb. w Liwie → niżej.

1506-39 Anna c. Bernarda Targoni z P. i Kobyłki, dz. w P., primo voto Brochowska, secundo voto Mińska: 1506 opiekunem tejże jest jej krewny ur. Jan z Zamienia wda maz.⁷Dokładna data śmierci Bernarda Targoni nie jest znana. Jako zm. wspomniany jest po raz pierwszy w 1506, ale ostatnia pewna wzm. o nim jako żyjącym pochodzi z 1494. Być może pewną przesłanką co do ustalenia bliższej daty jego śmierci jest nadanie przez Konrada III w 1501 wspomn. Janowi z Zamienia brzegu rzeki Ossownica poniżej młyna w dobrach P. pod budowę rudy, które w 1539 oblatowała do MK Anna c. Bernarda, nosząca już po 2. mężu nazwisko Mińska (MK 60, 281). Już w 1501 ów Jan mógł być opiekunem Anny (MK 18, 250; SHGWarsz. 108); [a. 1508] Anna ż. Jana Brochowskiego stol. gost. (PułtTest. 1, 21v; RódŚwięt. 27, wg LZG); 1515 taż toczy proces z Janem [Lubrańskim] bpem pozn. przed sądem książ. (MK 340, 17v); 1515 taż pozwana przez ks. Annę [Radziwiłłównę]; termin rozprawy jest odroczony z powodu choroby Brochowskiej (MK 340, 30); [1515?] taż pozwana przez Prejtora i Mikołaja Świętochowskich o zniszczenie przez jej kmieci ich domu i stajni w P. (RódŚwięt. 28, wg LZG); 1519 [Jan] Brochowski, mąż tejże Anny → p. 5; 1521, 1528 taż toczy proces ze Świętochowskimi: Prejtorem i jego ss. oraz ss. zm. Mikołaja o pr. bliższości do P.; sąd ustanawia zakład 300 kóp gr (RódŚwięt. s. 27, 56, wg LZG); 1523 taż wd. po Janie Brochowskim⁸Jan Brochowski mylnie został tu określony jako stolnik soch. W rzeczywistości w l. 1516-22 był stol. gost sprzedaje z pr. odkupu Mikołajowi z Żukowa pleb. w Liwie, wykonawcy [zapisu zm.] szl. Katarzyny [z 1518; → wyżej] czynsz roczny z dóbr P., Radoszyna i Zakrzewo na erekcję altarii w kośc. par. w → Liwie (MK 32, 145; MK 339 k. 3v, 45; SHGPłoc. 193; SHGWarsz. 108); 1523, 1526, 1530 taż dz. w P., kolatorka tutejszego kościoła par. → p. 5; 1534 tęże Annę ż. ur. Mikołaja z Mińska kwituje Jan Miszewski z Kawęczyna cześnik płoc. z posagu i wiana zm. Katarzyny wd. po Stanisławie Targoni z P., siostry jego ojca, który przypadł mu z racji bezpotomnej śmierci Katarzyny (Warsz. 17, 763); 1538 taż zgodnie z wyrokiem sądu polubownego w sprawie rozdziału dóbr P. i Świętochowo ma wydzielić szl. Świętochowskim 142 1/2 wł. chełm., począwszy od kopca dzielącego pola P., Świętochowa i Roguszyna, idąc w kierunku [i potem] wzdłuż rz. Gołąbiniec (RódŚwięt. 27, wg LZG); 1539 taż prosi o wpisanie do metryki król. dok. z 1501 dot. nadania przez ks. Konrada [III] Janowi z Zamienia brzegu rz. → Ossownica pod budowę rudy (MK 60, 281; MS 4 nr 6486).

1522 śwd. zeznają, że momencie nadania książ. dobra P. obejmowały 61 wł., a obecnie mają 20 wł., resztę wyłączono przy wymierzaniu wsi Radoszyna i Zakrzewo → p. 5.

1572 Jan Brochowski z Brochowa Wielkiego [pow. soch.] dworzanin król. i Bartłomiej Nowodworski z Nowego Dworu [pow. warsz.], bracia przyrodni, zawierają umowę dot. wzajemnego dziedziczenia wszystkich posiadanych dóbr: Jana w woj. rawskim (m.in. Brochowa Wielkiego i Konarów) i w woj. maz. (m.in. P., Piwek i Zakrzewa) oraz Bartłomieja w woj. maz., m.in. Nowego Dworu, Olszewnicy i Pokrzywnicy, w razie bezpotomnej śmierci któregoś z nich (MS 5/1 nr 4489; MK 109, 803-806).

1540-78 pobór: 1540-41 od 7 wł. os. i 1/2 wł. wójt. (ASK I 46 k. 80v, 82v, 113v, 115v); 1563 od 7 wł. os., 4 karczem, od 2 rzeźników i 2 przekupniów (revenditores; ŹD 419; ASK I 38, 373); 1567 od 7 1/2 wł. os. i 8 zagr. (ASK I 38, 594v); 1578 od 7 1/2 wł. os., 8 zagr., 1 kowala (ASK I 51, 1v).

1663 pogłówne od 77 osób (ASK I 66, 882).

Rządcy wsi: 1462 Paweł [skąd?] (AOfPult. 110, 38); 1510 Jan Bieniawski rządca w P. → p. 5; 1519 szl. Adam Jaczewski (DepTestPult. 204, 8); 1533 Sebastian rządca w P. (AOfPult. 118, 264v); 1537 szl. Paweł Jaczewski rządca Mikołaja Mińskiego [w P.] wydzierżawia od szl. Świętochowskich wytwórnię potażu w Połaziu za 30 kóp gr (RódŚwięt. 28, wg LZG).

Mieszkańcy: 1489 Mikołaj z P. kościelny w Jadowie, 1516 Mikołaj syn Macieja z P. → p. 6; 1504 opatrz. Marcin Noga z P. oświadcza w sądzie bartnym, że swą barć w dziedzictwie Łochowiec, która decyzją sądu przepadła na rzecz Wawrzyńca Burzy, przekazał temuż Wawrzyńcowi, otrzymawszy od niego 5 kóp gr w półgr (Warsz. 9, 9; Bartne nr 20); 1522 prac. Szczepan z P. młynarz⁹Był prawdop. młynarzem w należącym do dóbr P. młynie na Ossownicy, → Pniewnik, młyn → p. 5.

4. 1436 pr. niem. dla cz. w P. należącej do Jakuba → p. 3; 1450 szl. Ścibor Lula z Brześc star. czer. i kuchmistrz książ. otrzymuje od ks. Bolesława [IV] dla P. takie prawo, jakie posiadają Brześce, tj. pr. chełm. z czynszem po 4 gr z włóki os.; ks. zwalnia mieszkańców P. od wszelkich ciężarów i powinności książ. z wyjątkiem tych związanych z zaślubinami, [wykupem] z niewoli i wykupem ziem, zaś tegoż Ścibora i jego potomnych zwalnia od kar, z wyjątkiem kar książęcych (MK 4, 100); 1463, 1535 sąd ławniczy w P. → p. 5; 1540-41 włóki wójt. → p. 3; 1572 Stanisław wójt w P. → p. 5.

5. 1457 (kop. 1619) Paweł [Giżycki] bp płocki za zgodą kap. kat. na prośbę Macieja syna Wojciecha z Rożana, kanonika płoc. i warsz. oraz kanclerza synów ks. Bolesława [IV] fundatora kościoła par. w swoich dobrach dziedz. P. w diec. płoc., eryguje w P. kościół par. NMP, śś. Jana Chrzciciela, Mateusza, Erazma, Zygmunta, Mikołaja i Leonarda oraz przyłącza do niego wsie Roguszyno, Szczurowo, Nojszewo, Skarzyno, Ossówno i Wola Ossowieńska, Żabokliki i Czaple w diec. płoc., lokowane na surowym korzeniu i nie podległe żadnej parafii; kościołowi przyznaje dzies. z 60 wł. w P. już zasiedlonych oraz z nowizn; Maciej dał kościołowi 3 wł. miary chełm. oraz siedliska dla wikariusza i kościelnego wymierzone w pobliżu kośc. i otrzymuje od bpa pr. patronatu kośc. (Ep. 33, 109-110v, stara sygn.; ACapPloc. 50, 16v).

1462-69 Jan Jezioro z Wysocza¹⁰Zapewne tenże Jan zapisał się na studia na Uniw. Krak. w 1452 (MUK 1 nr 52e/056) [pow. ostrow.] pleb. w P.: 1462 tenże ustanawia swoim pełnomocnikiem mgr Stanisława z Brzuczyna adwokata konsystorza pułt., w obecności m.in. Mikołaja kościelnego (minister ecclesiae) w P., Pawła rządcy wsi P. i Przecława z Janczewa kan. płoc. (AOfPult. 110, 38); 1463 temuż Jakub kmieć z Czerwonki na mocy wyroku osadzonego¹¹O stosowaniu przez szlachtę tzw. osadzenia prawa (locatio iuris) → Ossówno Nowe, przyp. 1 sądu ławniczego ma oddać 2 woły (TymSąd. 157); 1463 tenże płaci potrójną karę pięćdziesiąt, ponieważ nie chciał oddać wspomn. 2 wołów kmiecia Jakuba z Woli [tj. Czerwonki?]¹²O używaniu nazwy Wola w kontekście Czerwonki → Czerwonka, przyp. 1 tytułem zabezpieczenia (cautio) [do wydania ostatecznego wyroku przez sąd ziem.] oraz zeznaje, że woły zostały mu przysądzone przez sąd, który [sam] osadził wg pr. ziem. i niem., jako zadośćuczynienie za ucieczkę jego kmiecia na Ruś za namową tegoż Jakuba; sąd nakazuje, by 2 ławnicy i wójt, którzy wydali wcześniejszy wyrok, stawili się w sądzie i poświadczyli przysądzenie wołów (TymSąd. 53); 1463 tenże toczy w konsystorzu gnieźn. w trybie apelacyjnym proces [o dzies.] z Stanisławem Żelawskim pleb. w Liwie, występując w sądzie jako zachodźca (evictor) szl. Falisława z Nojszewa z ss., Jana, Mikołaja i Włodzimira z Liwa, Mikołaja Sarnki [z Nojszewa], Mikołaja z Ossówna, Andrzeja ze Szczurowa, Piotra, Bernarda, Świętosława, Połubiona, Damberta, Pawła, Świebora, Mikołaja i Bartłomieja z Roguszyna¹³SalinaStruk. 154, niesłusznie podaje, że ów proces apelacyjny dot. też wsi Żabokliki, Czaple i Skarzyno → Liw Stary, przyp. 40 (ACons. A 43 k. 117v-118, 130v); 1464 tenże pozwany przez kleryka Marcina z Czerwina [pow. ostr.], którego zwolnił ze służby w szkole (AOfPult. 110, 130v); 1464 tenże i Mikołaj kanclerz książ., dz. w P. i kolator tutejszego kośc. toczą proces ze Stanisławem Żelawskim kan. warsz i pleb. w Liwie o dzies. i pr. parafialne do wsi Żabokliki, Czaple, Skarzyno, Szczurowo, Roguszyno i Nojszewo; wyrok sądu polubownego kanoników koleg. warsz.: dzies. z Roguszyna i Nojszewa będą pobierane przemiennie przez obu plebanów, zaś mieszkańcy pozostałych spornych wsi mogą wybierać, któremu kościołowi oddawać dzies. (LiwPam. nlb.; VisLiw 5-6; SumPriv. s. 1, 9; Knap.mps s. 343; wzm.: AV 1, 40, pod błędną datą 1564!); 1464 tenże oskarża Jakuba pleb. w Kamieńcu o bezprawne zajęcie dzies. z dziedzictwa [zw.] Siedliska, która od czasu erekcji kościoła w P. przekazywana była do tegoż kościoła przez Macieja [z Różana i Tarnowa] kanclerza [maz.] dz. Siedlisk; po kupieniu Siedlisk przez Bartłomieja [skąd?], pleban z Kamieńca zajął tę dzies.; strony zawierają ugodę: pleb. z Kamieńca będzie corocznie pobierać w Siedliskach kolędę i świętopietrze, zaś dzies. snopową na zmianę z pleb. z P.; wspomn. Bartłomiej ze swymi kmieciami będzie przyjmować sakramenty w tym kościele, w którym będzie chciał (AOfPult. 110, 131v); 1465 tenże pozywa Jana kmiecia z Roguszyna o kocioł wart. 2 grz. (AOfPult. 110 k. 168v, 189v); 1466 tenże pozywa szl. Jakuba oraz innego szl. Jakuba i szl. Piotra z → Roguszyna o tegoroczną dzies. snopową ze wszystkich pól w wysokości 1 kopy gr, z jakich zobowiązani są [ją] oddawać na mocy ugody zawartej między tymże plebanem a [Stanisławem] Żelawskim pleb. w Liwie (AOfPult. 110, 206); 1466 tenże ustanawia Jana Szyszkę swoim pełnomocnikiem we wszystkich swych procesach (AOfPult. 110, 206v); 1469 Ścibor bp płoc. wysłuchawszy racji Jana rektora kośc. par. w P. i szl. Stanisława Targoni dz. z P., zarządza, że tenże pleb. ma wykupić księgi kościelne od ponad roku zastawione z woli poprzedniego kolatora [kośc.], zaś Stanisław może kontynuować budowę karczem usytuowanych po środku wsi czyli „na wągrodzie”, ale tylko pod warunkiem, że nie znajdują się one w pobliżu włók kościelnych lub plebańskich, a między tymi karczmami i włókami plebańskimi prowadzi droga publiczna (Ep. 1, 206v; wzm.: Ep. 144/149, 264); 1469 tenże zamienia się beneficjami z Jerzym rektorem kośc. w Mordach w diec. łuckiej (Ep. 1, 212v); 1470 tenże rektor kościoła par. w Mordach w diec. łuckiej zobowiązuje się zwrócić kościołowi par. w P., którego niegdyś był rektorem, dwie księgi – psałterz i antyfonarz; przyrzeka oddać też i inne rzeczy, jeśli szl. [Stanisław] Targonia kolator kośc. w P. dowiedzie, że rzeczy, które posiada w domu, nie stanowią własności tegoż Jana ani [zm.] Macieja [z Różana i Tarnowa] kanclerza Mazowsza, ówczesnego posiadacza dóbr P., lecz należą do kościoła w P. (Ep. 1, 219v).

1472-77 Stanisław [Gil?] pleb. w P.: 1472 tenże pozywa discr. Jerzego komendarza ze Śledzianowa [z. droh.] niegdyś plebana w P. (ADS D 1 k. 23, 26v); 1476 tenże pozwany przez discr. Wojciecha [komendarza] z Korytnicy o opóźnianie odpowiedzi na pozew (AOfPult. 111, 57v); 1476 uczc. Maciej Syrojadka z Ossówna witryk kośc. w P. ustanawia swoim pełnomocnikiem mgr Stanisława Zemiemy w sprawie przeciw Stanisławowi pleb. w P. i [innym] witrykom tamże o zniesławienie (AOfPult. 111, 62v); 1477 tenże zeznaje, że na wniosek Jana pleb. w Kałuszynie pozwał szl. Stanisława z Dmochów (AOfPult. 111, 108); 1477 tenże ustanawia swoim pełnomocnikiem discr. Tomasza z Sokołowa wikariusza pułtuskiego w sprawie, którą toczy z Janem pleb. w Kałuszynie (AOfPult. 111, 108); 1477 tenże toczy proces z czcig. Janem pleb. w Korytnicy o 1 wiard. (AOfPult. 111 k. 107v, 113v); 1477 tenże¹⁴W zapisie określony jako Stanisław pleb. w Pniewie, jednak tam wówczas pleb. był Paweł (więcej o tym → Kałuszyno, przyp. 15). pozwany przez Jana pleb. w → Kałuszynie m.in. o 1 wiardunek i zniesławienie wobec świeckich (AOfPult. 111 k. 108, 109v); 1477 tenże toczy proces z uczc. Pawłem wójtem w Czerwonce, a jego pełnomocnikiem jest dicr. Tomasz (AOfPult. 111, 138v).

1485 discr. Jakub z Brańska kościelny (minister ecclesiae) w P. na skutek procesu ze szl. Jakubem z Laskowa, obiecuje nie niepokoić go z powodu jego syna, który został oddany do szkoły [w P.?] (AOfPult. 112, 201v).

1485-87 Piotr Modzelewski z Modzeli pleb. w P.: 1485 tenże winny jest 6 fl. węg. Mikołajowi pleb. w Klukowie, bratu szl. Pawła (AOfPult. 112, 223v); 1485 tenże ustanowiony opiekunem (principalis) szl. Pawła syna Jakuba z Modzeli, swego bratanka (Ep. 2, 372); 1487 tenże pozwany przez Andrzeja pleb. w Korytnicy o zabranie [należnej] mu dzies. z ról szlacheckich w Wielątkach, należących do parafii w Korytnicy, o wartości 4 grz., oświadcza, że dzies. tę pobierali już jego poprzednicy (AOfPult. 112, 280); 1487 tenże wykonawca testamentu zm. pleb. w Klukowie, pozwany przez Małgorzatę ż. szl. Stanisława z Dzierżanowa [pow. kam.?] o to, że nie wykonuje zgodnie z testamentem zapisów [uczynionych] dla niej przez tegoż pleb. w Klukowie; Piotr oświadcza, że nic ze wspomnianych zapisów nie trafia do jego rąk (Ep. 2, 517).

1486 papież [Innocenty VIII] zatwierdza wyrok [z 1464?] w sprawie dzies. między plebanem w Liwie a pleb. w P. (SumPriv. 1)¹⁵Chodzi o krótki regest w sumariuszu dokumentów znajdujących się w kościele parafialnym w Liwie z ok. 1778. Zapis nie zawiera żadnych szczegółów.

[Ok. 1487] Jakub Karczewski pleb. w P. i Liwie → niżej, pod 1520.

1509 szl. Leonard z Nojszewa witryk kościoła w P. toczy proces z Mikołajem i Prejtorem braćmi z P. o spłatę 1 kopy gr zapisanej [niegdyś] w testamencie przez zm. Jakuba z P. ich ojca kościołowi w P. (Ep. 6, 11).

1510 kapłan Mikołaj Szczurowski wikariusz w P. toczy proces z Janem Bieniawskim rządcą w P.; z powodu ich jawnej wrogości sąd ustala karę umowną: dla Mikołaja 500 dukatów, a dla Jana 100 (AOfPult. 113, 115v).

1512-30 mgr Jan Karniewski pleb. w P. i w Czerwinie [pow. ostrow.], potem w Karniewie¹⁶Zapisany na studia na Uniw. Krak. w 1484 (MUK 1 nr 84e/036), bakalaureat otrzymał w 1486 (KProm. nr 86/38B), a mgrem został w 1489 (KProm. nr 89/15M): 1512 tenże wydzierżawia discr. Marcinowi Górskiemu na 2 lata wszystkie dochody kaplicy w P. za 14 kóp gr w półgr płatnych corocznie w Boże Ciało (AOfPult. 114, 117v); 1514 tenże pozywa discr. Marcina Góreckiego!¹⁷W tytule zapiski są „Górki” byłego dzierżawcę dochodów kośc. w P. (AOfPult. 114 k. 258, 268v); 1518 tenże toczy proces z pleb. z Korytnicy o dzies. z → Wielątków; szl. Grzegorz, Maciej i Jan z Roguszyna, parafianie kośc. par. w P., oddalonego od kośc. w Korytnicy powyżej 1/2 mili, kupili 3 1/2 wł. lasu Korytnica w dobrach wykarczowanych zw. Wielątki od spadkobierców Piotra Komorskiego i dają dzies. do kośc. par. w P. zamiast do kośc. par. w Korytnicy; tenże Grzegorz Roguski, lat ok. 80 lat, przyjmuje sakramenty w kośc. w Czerwonce; [nieznany z imienia] ur. Roguski zeznaje, że kościół par. w P. był erygowany ok. 60 lat wcześniej; świadkowie zeznają także, że Marcin Górski przed 4 laty dzierżawca dochodów kośc. w P., który pobierał dzies. z ról folwarcznych (allodium) dwóch lub trzech szlachciców z Roguszyna w par. P., uprawiających swoje pola w dobrach Wielątki, upomniany przez oficjała pułt. zwrócił dzies. Janowi, obecnemu pleb. w Korytnicy (PułtTest. 1 k. 332v, 336v-337); 1519 tenże Jan pozwany przez discr. Andrzeja wikariusza w Brańsku o niedopuszczenie do kaplicy w P., którą mu wydzierżawił; śwd. zeznają, że Andrzeja nie dopuszczono do P. nie z polecenia pleb., ale [Jana] Brochowskiego właśc. wsi (DepTestPult. 204, 7v-8); 1519 tenże toczy proces z Janem pleb. w Korytnicy o dzies. z Wielątków; świadkowie, szlachcice z Roguszyna, zeznają, że podczas ponad dziesięcioletniego wakatu parafii w P., pleb. w Korytnicy przywłaszył sobie dzies. z pól kupionych niegdyś przez szlachciców z Wielątek od Macieja Osieckiego (którego wszystkie dobra znajdowały się w granicach par. w P.) i odsprzedanych następnie szlachcicom z Roguszyna; szl. Piotr z Rowisk zeznaje, że kośc. w P. był erygowany później niż kośc. w Korytnicy (DepTestPult. 204 k. 8v-10, 35v-37v); 1520 tenże toczy proces z Mikołajem Żukowskim kanclerzem księstwa maz. i pleb. w Liwie o dzies. ze wsi Żabokliki, Ossówno, Czaple i Skarzyno; śwd. szl. Szczepan z Chrościc h. Trzaska zeznaje, że od chwili erekcji par. w P. wsie do niej należące znajdują się w diec. płoc., oprócz wsi Ossówno, której większa cz. należy do diec. pozn., oraz że dzies. ze wsi Nojszewo i Roguszyno należała niegdyś do pleb. w P., wreszcie, że tenże pleban nigdy nie był w spokojnym posiadaniu dzies. ze wsi Skarzyno, Czaple i Żabokliki, ale pobierał dzies. z połowy wsi Ossówno; śwd. szl. Piotr ze Szczurowa parafianin kośc. w P., lat ok. 100, zeznaje, że zaraz po erekcji [kośc. par. w Pniewniku] wsie Czaple, Żabokliki, Skarzyno, Wyrzyki i Lisia Góra wraz z dzies. należały do tejże par., ale po śmierci Piotra Modzelewskiego parafię w P. objął [Jakub] Karczewski pleb. liw. i przyłączył do Liwa wspomn. wsie i dzies.; śwd. ponadto poświadcza, że droga, która prowadzi przez Ossówno z Warszawy do Liwa a stamtąd dalej do WKLit., oddziela diec. płoc. od diec. pozn., a wsie Szczurowo, Żabokliki, Skarzyno, Lisia Góra, Nojszewo i Roguszyno należą do diec. płoc., z tych wsi pleb. w P. pobierał dzies.; śwd. szl. Prejtor h. Prus, lat ok. 90 lat, zeznaje, że, za jego pamięci wsie Nojszewo i Roguszyno należały do par. w P., ale od czasu, gdy pleb. w Liwie był Maciej! [Mikołaj?] kanclerz księstwa maz.¹⁸Na temat sprostowania zeznania Prejtora → Czerwonka, przyp. 7 objął on też par. w P. i zaczął przyłączać należne jej dzies. oraz wsie do kośc. filialnego w Czerwonce; tenże stwierdza, że pierwszym pleb. w P. był Wąsowski przez 6 lat, potem Gil przez 20 lat aż do śmierci, potem Piotr Modzel, a po jego śmierci [Jakub] Karczewski pleb. w Liwie i podkanclerzy maz. z prezenty dziedzica w P. (DepTestPult. 204, 44-45); 1521 tenże pozwany przez Jana pleb. w Korytnicy, który przedstawia sądowi pismo poświadczające, że jego wydatki związane z procesem wynoszą 13 kóp i 15 gr (AOfPult. 116, 133v); 1522 tenże toczy spór z [Erazmem Ciołkiem] bpem płoc. o dzies. snop. z Radoszyny; świadkowie plebana: Szczepan z P. młynarz, Andrzej wójt w Radoszynie oraz Mikołaj i Mikołaj Jemioło tamtejsi kmiecie zeznają, że dobra P. obejmowały w chwili nadania książ. 61 wł., z czego na 31 wł. należącego do nich lasu P. wymierzono Radoszynę, a na 10 wł. Zakrzewo i w P. jest teraz 20 wł.; pleb. pobiera dzies. z obu tych wsi; sąd stwierdza, że Radoszyna należy do kośc. w P., który zgodnie z aktem erekcyjnym ma pr. pobierać dzies. z 60 wł., zaś dzies. z włók ponad tę liczbę należeć ma do bpa płoc. (AC 3 nr 429; DepTestPult. 204, 152v-153; AOfPult. 116, 141); 1523 13 VI ugoda pod zakładem 100 dukatów w sporze tegoż Jana i Mikołaja Żukowskiego pleb. w → Liwie o dzies. snopową i w płodach rolnych ze wsi Żabokliki, Czaple, Skarzyno, Szczurowo, Roguszyno i Nojszewo; dzies. z Nojszewa pobierać ma dożywotnio Jan, potem zaś plebani z Liwa i P. przemiennie, a Mikołaj ma dać Janowi 4 kopy gr tytułem [poniesionych] kosztów; co do dzies. z pozostałych wspomn. wsi, w całości potwierdzone zostaje postanowienie pierwszej ugody w tej sprawie [z 1464]; wspomn. Anna dz. w P., kolatorka tutejszego kośc. par. (Ep. 11, 180v-182); 1523 25 VI tenże odwołuje porozumienie z Mikołajem pleb. w Liwie, ponieważ zmuszony został do niego pod groźbą uwięzienia → Liw Stary, p. 5A; [1524] Mikołaj Żukowski pleb. w Liwie prosi papieża o zatwierdzenie wyroku w sprawie dziesięcin [z 13 VI 1523] → Liw Stary, p. 5A; [1524] w sporze z tymże Janem, Mikołaj Żukowski pleb. w Liwie uzyskuje przysądzenie dzies. z Kryp, Popowa i Zawad, należących do tamtejszej par.¹⁹O dacie → Liw Stary, przyp. 50. SalinaStruk. 154, błędnie podaje, że spór o wspomn. wsie prowadzili pleb. w Liwie i Korytnicy (MuzLiw nr 862, 866); 1524 6 VII Marcin Świderski rządca klucza [dóbr bpa płoc.] w Wyszkowie i rządca dziesięcin (procurator decimarum) stołu biskupiego pozywa kmieci osadzonych na nowo lokowanych [gruntach] w P. [tj. w Radoszynie, → niżej] o dziesięciny snop. z nowizn; bp płoc. Rafał [Leszczyński] odkłada termin rozprawy na dzień posiedzenia kap. kat. płoc. w święto Narodzenia NMP [8 IX], dając temuż Janowi możliwość przedstawienia dok. erekcji kośc. w P. (Ep. 12, 82-83); 1524 9 IX Rafał bp płoc. wydaje wyrok we wspomn. sporze między Marcinem Świderskim a tymże Janem i kmieciami ze wsi Radoszyna, postanawiając, że pleb. z P. nie będzie pobierać dzies. w Radoszynie dopóki na wykarczowanych polach będą wymierzane włóki, co ma nadzorować rewizor bpa, zaś wszystkie włóki [wymierzone] ponad liczbę określoną w akcie erekcyjnym mają należeć do bpa (Ep. 12, 102); 1526 tenże pozwany przez Annę Brochowską dz. w P. i kolatorkę tutejszego kościoła o to, że przebywa stale poza parafią, zaniedbuje swe obowiązki duszpasterskie względem kościoła i wiernych, ponadto doprowadził do całkowitej ruiny dom i inne zabudowania plebańskie, a wykonywanie posługi kapłańskiej (m.in. pogrzeby) powierzył niepowołanym do tego osobom; pełnomocnikiem Jana jest mgr Andrzej Oglącki, a Anny Jan z Opoczna kleryk diec. krak.; Anna odmawia Janowi płacenia dzies. z P. w wys. 7 kóp gr i przedstawia śwd.: Stanisława Nosiszewskiego, Jana syna Bernarda i Jana syna Połubiona, obu z Roguszyna, Szczepana Krościszewskiego [?], Andrzeja wójta z Radoszyny oraz Wojciecha Swycha, Wojciecha Wilka i Jana Deja kmieci z Radoszyny; sąd nakazuje Janowi tytułem kary zapłacić 9 grz. i przebywać [stale przy kośc. P.; tekst trudno czytelny] (Ep. 12 s. 414, 417-418, 419-420, 427, 461, 464; zeznania śwd.: DepTest. 244, 75v-78); 1530 tenże z powodu starości i złego stanu zdrowia rezygnuje na rzecz Stanisława Brochowskiego pleb. Brochowie z beneficjum pleb. w P.; Jan ma dożywotnio otrzymywać od Stanisława roczną pensję w wys. 20 kóp gr z dochodów kośc. w P., pod karą 1000 fl. węg., poczynając od Bożego Narodzenia 1531 (AOfPult. 18, 17v-18v); 1530 Stanisław Brochowski przedstawia dok. prezenty na parafię ś. Leonarda w P., wakującą po rezygnacji tegoż Jana, wystawiony przez Annę Brochowską kolatorkę kośc. w P. i prosi o instytuowanie go na plebanię w P. (AOfPult. 118 k. 15, 17).

1511-14 Marcin Górski z Górek komendarz w P.: 1511 tenże toczy proces ze Stanisławem kościelnym (minister ecclesiae) w Kobyłce [pow. warsz.]; Stanisław domaga się od Marcina zapłaty zaległych 80 gr za jego służbę szkolną i kościelną (servitio scolastico et ecclesiastico) w P.; Marcin obwinia Stanisława o to, że, gdy był kościelnym, całkowicie zniszczył szkołę, podpalając m.in. schody i płot; zniszczenia i szkody ocenia na 3 kopy gr (AOfPult. 113, 258); 1512 tenże → wyżej; 1512 tenże pozywa szl. Jana Roguskiego o zabór i wymłócenie 1 stogu grochu i 1 stogu owsa bez zgody tegoż Marcina i szacuje swą szkodę na 6 kóp gr (AOfPult. 114, 94v); 1514, 1518 tenże → wyżej.

[A. 1519] szl. Maciej Osiecki i jego ż. są pochowani w kościele par. w P. (Ep 204, 8v-10).

1521 discr. Mikołaj wikariusz w P. (AOfPult. 116, 71v).

1527 discr. Andrzej zastępca kościelnego (viceminister) w P. ustanawia swoim pełnomocnikiem Andrzeja Ogląckiego w sporze, który toczy ze szl. Rafałem Szczuką z Niecek (AOfPult. 117, 133).

1528 kapłan Abraham wikariusz w P. pozwany przez szl. Leonarda Kobylskiego o to, że go zniesławił, nazywając łotrem i pobił jego służkę Dorotę; Leonard domaga się od Abrahama 20 dukatów oraz nałożenie na niego kary [synodalnej] 3 grz. za pobicie (AOfPult. 117, 268).

1528-32 Jakub Skarzyński komendarz i dzierżawca par. w P.: 1528 tenże ustanawia swoimi pełnomocnikami Andrzeja Ogląckiego i Prokopa scholastyka pułt. (AOfPult. 117, 308); 1529 tenże pozywa szl. Mikołaja Nojszewskiego o lżenie → Nojszew, p. 3; 1530 tenże, ponieważ nowy pleb. jeszcze nie został ustanowiony, zaświadcza, że dochód roczny kościoła w P. wynosi 18 kóp gr, 2 wikariusze mają 6 kóp, rektor [szkoły] 2 1/2 kopy (AECPolt. 388); 1530 tenże pozwany przez Mikołaja Żukowskiego pleb. w Liwie o zabór dzies. z Nojszewa wartości 10 kóp gr, należnej kościołowi w Liwie na mocy umowy zawartej między pleb. z Liwa i P. o przemiennym pobieraniu wspomn. dzies.; Jakub zeznaje, że w bieżącym roku pobrał wspomn. dzies. nie dla siebie, lecz dla przyszłego pleb. w P.; oficjał uwalnia go od zarzutu i postanawia, że do czasu powołania nowego pleb. w P. pobór wspomn. dzies. ma być wstrzymany (AOfPult. 118, 55); 1531 tenże i wikariusze w P. pozwani przez Mikołaja Zahorskiego komendarza kościoła par. w Dobrem o [bezprawnie] sprawowanie przez nich posługi duszpasterskiej i udzielanie sakramentów parafianom kośc. w Dobrem oraz zabór dzies. z ról folwarcznych w Kobylej Łące [pow. kam.] należnej tamtejszemu kośc.; zgodnie z wyrokiem bpa dzies. folwarczna z Kobylej Łąki ma być oddawana do kośc. w Dobrem, a ponieważ tegoroczna dzies. została już odsprzedana przez pleb. w P. szl. Leonardowi Kobylskiemu, bp nakazuje mu zapłacenie komandarzowi w Dobrem ekwiwalentu pieniężnego (Ep. 14, 120); 1532 tenże pozywa szl. Jana zw. Kochanek z Roguszyna o 2 1/2 kopy gr tytułem zaległej dzies., 2 woły wartości 3 kóp gr oraz 40 gr należnych mu za kupione ziarno (AOfPult. 118, 195); 1532-33 tenże²⁰Na rozprawie w kwietniu 1533 Skarzyński występuje już jako dzierżawca parafii w Smlodowie [pow. łomż.] toczy proces ze szl. Stanisławem, Mikołajem i Janem ss. Stanisława i Janem Synowcem z Nojszewa o dzies. z Nojszewa; Jakub kupił wspomn. dzies. od szl. Andrzeja Żukowskiego rządcy Mikołaja pleb. w Liwie, któremu została ona oddana w sekwestr do czasu zakończenia sporu [o nią] między tymże Mikołajem a Stanisławem Brochowskim pleb. w P. (prowadzonym przed oficjałem warsz.), lecz Andrzej obrócił wspomn. dzies. na swój użytek, więc Jakub wycenia swą szkodę na 7 kóp gr; a ciż szl. [z Nojszewa] oświadczają, że to oni kupili wspomn. dzies. od tegoż Andrzeja za 3 grz. za zgodą ur. Mikołaja Mińskiego opiekuna (tutor) Stanisława pleb. w Pniewniku (Ep. 14 s. 352, 527).

1530-32 Stanisław Brochowski pleb. w P. i Brochowie [pow. soch.]: 1530 tenże → wyżej; 1530 Andrzej Krzycki bp płoc., na prośbę Jana Dobrzynieckiego podstolego zakr., eryguje kościół par. w → Dobrem i przyłącza do niego nowo lokowane wsie, odrzucając sprzeciw tegoż Stanisława dotyczący wcześniejszej przynależności do parafii w P. wsi: Makowiec, Brzesznik i Kobyla Łąka (Ep. 14 k. 17-19, 208, 212, 413-418; kop. 1619, Ep. 33, 78-81 stara sygn.); 1531 uczc. Wojciech wójt i Jakub młynarz z Brzesznika zeznają, że ubiegłoroczną dzies. [z Brzesznika] zajął bezprawnie tenże Brochowski, tegoroczną jednak zabezpieczyli dla kapłana z Dobrego (AOfPult. 118, 125); 1531 tenże odsprzedaje dzies. folwarczną z Kobylej Łąki → wyżej; 1532 tenże przez swego pełnomocnika Wawrzyńca Olbrachcickiego ponawia apelację w sprawie [niesłusznego] przyznania kościołowi par. w Dobrem dzies. z ról folwarcznych i wójtowskich w Kobylej Łące (Ep. 14 s. 344, 350); 1532 tenże toczy przed oficjałem warsz. proces z Mikołajem Żukowskim pleb. w Liwie o dzies. z Nojszewa → wyżej.

1532 (wzm. 1778) zgodnie z wyrokiem w sporze między pleb. z Liwie a pleb. z Pniewnika dzies. z Nojszewa ma być odtąd pobierana na zmianę przez obu plebanów (SumPriv. 2).

1532-35 Abraham Pijanowski komendarz i wikariusz w P.: 1532 tenże pozwany przez Grzegorza wikariusza tamże (Ep. 14, 432); 1532 tenże zobowiązuje się spłacić zaległą karę 2 grz. (Ep. 14, 460); 1532 tenże ustanawia mgra Józefa z Nowego Miasta i Szczepana Wąsowskiego jako swoich pełnomocników w procesie, który toczy z szl. Filomeną Ślaską i innymi osobami (Ep. 14, 461); 1532 tenże Abraham pozwany przez Józefa z Nowego Miasta jako oskarżyciela z urzędu (officii instigator) o zakazywanie swym parafianom czczenia [roku] jubileuszowego (AOfPult. 118, 183-183v); 1532 tenże toczy proces z Mikołajem [Zahorskim] pleb. w Dobrem i Janem Dobrzynieckim (AOfPult. 118, 183v); 1535 tenże pozwany przez Jerzego kleryka z P.²¹W zapisie na k. 405 Jerzy jest określony jako „de Dobre” o bezprawny zabór ruchomości i nieruchomości po zm. ojcu tegoż Jerzego; Abraham oświadcza, że ojciec Jerzego przed sądem ławniczym w P. wybrał go na wykonawcę swego testamentu (AOfPult. 118 k. 399, 405).

1537 Wojciech Kierzkowski komendarz w P. (RódŚwęt. 28, wg LZG).

1560 [nieznany z imienia pleb.] w P. toczy proces ze [szlachtą czy kmiecami?] ze Świętochowa o zabór dzies. (wzm.: Ep. 144/149, 264).

1562 Wojciech gracjalista z P., egzekutor testamentu zm. Piotra Perkuły Roguskiego poświadcza, że Jan i Mikołaj Grisowie z Roguszyna-Kątów przekazali kościołowi w P. 3 1/2 kopy gr zapisanych mu w testamencie przez tegoż Piotra (RogWyp.: LZG 21, 295v).

1566 [nieznany z imienia] pleb. w P. toczy proces z mieszkańcami Kobylej Łąki [pow. kam.] o zabór dzies. wartości 30 kóp gr (wzm.: Ep. 144/149, 264).

1572 Stanisław wikariusz w P. i wójt tamże wezwany z sakramentem do umierającego Jana Świętochowskiego ze Świętochowa; Jan przekazuje w testamencie kościołowi w P. stóg owsa, stóg żyta ozimego, skrzynię pszenicy oraz 2 woły i 2 krowy (PułtTest. 3, 303-304).

1609 kościół par. w P., drewniany, pw. NMP, śś. Jana Chrzciciela, Mateusza, Erazma, Zygmunta, Mikołaja i Leonarda; pr. patronatu należy do Jana i Piotra Brochowskich; jest szkoła parafialna; uposażenie kośc. stanowi 2 1/2 wł. oraz dzies. z dóbr szlach. przynosząca rocznie 61 zł, zaś dzies. pobierana przemiennie z pleb. liw. daje rocznie 30 zł; do wikariuszy należy dzies. w wys. 34 zł, a do nauczyciela w wys. 22 zł; dzies. z dóbr Osęka, Straszowa Łąka, Trawy i Połazie należy do bpa płoc.; do parafii należy 17 wsi: P., Zakrzewo, Nowe Ossówno, Piwki, Osęka, Straszowa Łąka, Radoszyna, Świętochowo, Trawy, Połazie, Kwaśnianka, Leśniki, Decie, Stary Roguszyn, Szczurowo, Nojszewo, Ostasze oraz 4 młynarzy i 2 rudników (Vis. 1609, 53v-55v).

6. 1465-77 Andrzej z P. [cz. Świętochowska], pleban w Mińsku → p. 3.

1489 discr. Mikołaj z P. pozwany przez Andrzeja pleb. w Jadowie o to, że od kiedy Andrzej powierzył mu funkcję kościelnego (ministerium ecclesiae), tenże często czynił mu szkody w uposażeniu plebańskim i zniszczył szkolny piec, a poza tym był mu nieposłuszny i dopuszczał się rozrzutności i nieprawości; Andrzej ocenia swoje szkody na 3 kopy gr (AOfPult. 112, 142).

1516 Mikołaj syn Macieja z P. kleryk diec. płoc. otrzymuje święcenia subdiakona a następnie diakona (BOss. 4874/I k. 22v, 25).

7. JaszczołtNap. 167-169.

Uwaga: Po podziale w 1424 rozległej włości P. między Bolestów z Brześc i Prusów ze Świętochowa, z P. zaczęła wydzielać się stopniowo wieś → Świętochowo.