1417 kop. 1426 Skarzino (PP 5 nr 288; MK 333, 42), 1417 kop. 1455-59 Scarzino (MK 3, 113v), 1567 or. Skarzino Koszewnicza (ASK I 38, 597), dziś Skarżyn, 9,5 km na SW od Liwa.

1. 1436 dystr. czer., koło Liwa (MK 3, 187); 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236); 1457 par. Pniewnik (Ep. 33, 110); 1520, 1547-48 diec. płoc. (DepTestPult. 204, 44v; DK perg. 292); 1563 par. Czerwonka, [diec. pozn.] (ŹD 418; ASK I 38, 372v).

2. 1565, 1570 S. graniczy z wsią król. Czerwonka (LM 1565 II 182; ASK LVI L.3, 55).

3. Włas. szlach. 1417 Mikołaj, Paweł i Marcin z S. kupują od stren. Pomścibora z Chamska [pow. szreń.] podkom. ciech. 5 wł. w dziedzictwie Koszewnica, które ten ma od Pawła z Koszewnicy, za 18 kóp gr pras. (PP 5 nr 288; MK 3, 113v); 1436 Mikołaj z S. zeznaje, że jego brat Marcin posiada 1/3 dziedzictwa w S.; tenże Marcin sprzedaje Bernardowi ze Świdra [pow. czer.] wspomn. cz. w S. za 14 kóp gr (MK 3, 187); [a. 1451] Marcin Skarzyński [z S.?] dostaje od Brody [skąd?] dział ziemi [gdzie?, zapiska urwana i przekreślona] (MK 4, 128).

1463 szl. Jakub z S. toczy proces z Adamem [ze Smolechowa] star. [liw.] o kmiecia Marcina [z S.] (TymWoln. 61).

1466-83 Maciej syn Mikołaja z S.: 1466 tenże kupuje od Jakuba syna Tomasza z Zaliwia 1/2 jego działu w Zaliwiu za 30 kóp gr w półgr (MK 5, 94); 1475 tenże i jego brat Mikołaj z S. razem z Stanisławem, Mikołajem i Janem swoimi bratankami kupują od księcia [Konrada III] 18 mr. pozostałych po wymierzeniu przy gran. dóbr książ. Czerwonka, 10 mr. w dziedzictwie Koszewnica i 8 mr. przy granicy dąbrowy Wyrzyków i Lisiej Góry w dziedzictwie Nojszewo; ziemia ta zostaje objęta tym samym pr., które mają już dla Koszewnicy i Nojszewa (MK 5, 179v); 1476 tenże i jego brat Mikołaj oraz pozostali dz. w S., wymienieni wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 192); 1483 tenże z bratankami Stanisławem, Janem i Mikołajem, ss. zm. Jakuba, dziedzice z Koszewnicy kupują od księcia [Konrada III] 2 1/2 wł. naddatków w dobrach dziedzicznych Koszewnica za 30 kóp gr w półgr (MK 5, 210).

1472-76 Mikołaj syn Mikołaja z S., brat Macieja: 1472 szl. Katarzyna ż. tegoż Mikołaja, c. zm. Jana z Obrębu [pow. nowom.] podsędka zakr., kwituje swego brata Borka z Obrębu podskarbiego [ks. Konrada III] i wojskiego czer. z zadośćuczynienia za dobra (MK 5, 163v); 1475-76 → wyżej: Maciej.

1516 szl. Michał z S. toczy proces z Mikołajem Zeńbockim o niewywiązanie się z warunków transakcji zawartej w Zakroczymiu: Michał sprzedał Mikołajowi 4 łaszty smoły, 30 pługów żelaznych, 15 kłód sosnowych i 2 1/2 pręta drewna za 10 kóp gr, Mikołaj, zaś zapłacił 4 kopy, a resztę zobowiązał się zapłacić po powrocie z Gdańska, czego teraz odmawia; w sprawie zeznaje m.in. szl. Jan z Nojszewa, w wieku 26 lat, siostrzeniec Michała (PułtTest. 1, 277); 1521 tenże toczy proces z Janem z Nojszewa, swym siostrzeńcem, o przywłaszczenie 2 kóp gr, które Jan odebrał dla Michała od Mikołaja Zeńbockiego w Gdańsku (DepTestPult. 204 k. 70, 78).

1519 Maciej syn Michała z S., 1528-33 Jakub Skarzyński → p. 6.

1572 Jakub syn zm. Stanisława i Andrzej syn zm. Marcina, obaj z S., świadczą z h. Bończa Jenorożec jako krewni matki Jana syna zm. Wojciecha z Roguszyna-Wypychów (RogWyp.: LZG 26, 214).

1535-78 pobór: 1535 od 11 wł. szl. bezkm. (ASK I 39, 34v); 1540-41 od 11 1/2 wł., 1 kw. i 4 mr. szl. bezkm. (ASK I 46 k. 85, 118); 1563 od 16 1/2 wł., 1 kw. i 3 mr. szl. bezkm. (ŹD 418; ASK I 38, 372v); 1567 od 16 1/2 wł., 1 kw. szl. bezkm. i 1 zagr. (ASK I 38, 597); 1578 od 15 1/2 wł., 1 kw. i 3 1/2 mr. szl. bezkm. w 11 działach: z działu Macieja syna zm. Jakuba od 1 wł. i 2 mr.; z działu Jana i Salomona ss. zm. Macieja, Jakuba i Wojciecha ss. zm. Piotra oraz Stanisława i Szymona ss. zm. Jakuba od 3 wł.; z działu Jana i Marcina ss. zm. Grzegorza od 1 wł.; z działu Anny wd. po Wojciechu i jej dzieci od 1 wł.; z działu Wojciecha syna zm. Marcela od 1 kw.; z działu Macieja syna zm. Pawła, Wawrzyńca i Stanisława ss. zm. Mikołaja od 1 1/2 wł.; z działu Wojciecha syna zm. Jakuba od 1 wł. i 1 1/2 mr.; z działu Stanisława syna zm. Mikołaja, Jana syna zm. Macieja, Jana syna zm. Bartłomieja i Eleny c. zm. Marcina od 3 wł.; z działu Adama i Serafina ss. zm. Grzegorza od 2 wł.; z działu Walentego syna zm. Marcina od 1/2 wł.; z działu Jakuba i Stanisława ss. zm. Stanisława od 1 1/2 wł. (ASK I 51, 2).

1663 pogłówne od 42 osób (ASK I 66, 880v).

5. 1457 (kop. 1619) Paweł [Giżycki] bp płocki eryguje w → Pniewniku kościół par. i przyłącza do niego m.in. wieś S. w diec. płoc., lokowaną na surowym korzeniu i nie podległą żadnej parafii (Ep. 33, 109-110v, stara sygn.); 1464 wyrok sądu w procesie między plebanami w Pniewniku i w Liwie o dzies. i prawa parafialne w kilku wsiach, m.in. w S., 1486 pap. [Innocenty VIII] zatwierdza ten wyrok → Pniewnik, p. 5; 1520 Jan Karniewski pleb. w Pniewniku toczy proces z Mikołajem Żukowskim kanclerzem księstwa maz. i pleb. w Liwie o dzies. z kilku wsi, m.in. z S.; śwd. szl. Szczepan z Chrościc zeznaje, że pleb. z Pniewnika nigdy nie był w spokojnym posiadaniu dzies. ze wsi S., Czaple i Żabokliki, ale pobierał dzies. z połowy wsi Ossówno; śwd. szl. Piotr ze Szczurowa zeznaje, że zaraz po erekcji wsie te wraz z dzies. należały do par. w Pniewniku, ale gdy po śmierci pleb. Piotra Modzelewskiego plebanem został [Jakub] Karczewski pleb. w Liwie, przyłączył do parafii liw. wspomn. wsie i dzies., a potem doprowadził do erekcji filii par. liw. w Czerwonce; tenże śwd. stwierdza, że wieś S. znajduje się w granicach diec. płoc. (DepTestPult. 204, 44-45); [1524] Mikołaj Żukowski pleb. w Liwie stwierdza, że dzies. z kilku wsi, m.in. z S., należących do diec. płoc. pobierane były początkowo przez kościół par. w Liwie w diec. pozn., zaś w momencie erekcji kośc. w Pniewniku zostały przyznane tamtejszemu kościołowi; prosi papieża o zatwierdzenie wyroku w sprawie tych dziesięcin z 1523 → Liw Stary, p. 5A.

1547-48 bp płoc. Andrzej Noskowski i bp pozn. Benedykt Izdbieński za zgodą obu kapituł kat. ustalają przebieg granicy między obiema diec.; wieś S. należeć ma do diec. płoc. (CP 38, 172v; DK perg. 292; NowDzieje 2, 38).

1603 dzies. z S. należy do szkoły par. w Liwie (AV 1, 41); 1617 wieś S. należy do par. w Czerwonce (Knap.mps 86).

6. 1519 Maciej syn Michała z S., student Uniw. Krak. (MUK 2 nr 1519e/001).

1528-32 Jakub Skarzyński komendarz kościoła par. w → Pniewniku (Ep. 14, 120); 1533 tenże komendarz kośc. w Smlodowie [pow. łomż.] (AOfPult. 118, 232; Ep. 14, 527).

Uwaga: W rejestrze poborowym z 1567 nazwę naszego S. zapisano jako S. Koszewnica, co zapewne jest odbiciem jakichś powiązań własnościowych ze szlachtą z odległej o 3,5 na SE → Koszewnicy. W kolejnym zachowanym rejestrze z 1578, w Popis 59-60, oraz w rejestrach pogłównego i podymnego z XVII w. nazwę naszej wsi zapisano jako S.