TURNA

1427 or. Thurna (PP 5 nr 500), 1430 or. Thurka (PP 6 nr 194), 1439 Antiqua Thurnya (MK 3, 232), 1450 Turna (MK 4, 112v), 1540 Thvrna (ASK I 46, 81v), 1546 Thurnya (Varia I 56, 13), 8 km na NW od Liwa.

1. 1427 koło Liwa (PP 5 nr 500); 1439, 1444, 1450 dystr. warsz., koło Liwa (MK 3 k. 232, 314; MK 4, 112v); 1476, 1505 pow. liw. (Lub. nr 236; MK 18, 239); 1563 n. par. Korytnica, diec. płoc. (ASK I 38, 374v; ŹD 419; Vis. 1609, 53v).

2. 1427 struga Turna, → p. 3; 1430 T. graniczy z Kruszewcem, leży nad rz. Liwiec (PP 6 nr 194), 1475 T. leży nad strugą Turna, graniczy z Zawadami i Korytnicą (MK 5, 180v; MK 60, 206); 1546 T. leży nad odnogą rz. Liwiec, który stanowi gran. między Mazowszem a WKLit. (Varia I 56, 45); 1546 szl. Maciej Turski oraz Mikołaj, Jan i Marcin Laskowscy dz. w T. skarżą się komisarzom sprawdzającym stan granicy pol.-lit. na Stanisława Kiszkę wdę witebskiego dz. w Węgrowie i Jakimowiczach [z. droh.], że minionej zimy rękami swoich rządców i poddanych rozkopał dawne i naturalne koryto (alveus) rz. Liwiec, na którym ma 3 młyny, pozbawił ich [dostępu do] tegoż starego koryta Liwca razem z łąkami i lasem położonymi między tym korytem a odnogą rzeki Liwiec [przebiegającą] koło wsi T., wznosząc tamy, co powoduje znaczne wezbranie rzeki podczas ulewy i doprowadziło do zniszczenia ich młyna na wspomnianej odnodze Liwca; swoje szkody szacują na 700 zł (Varia I 56, 45-45v; JaszczołtGran. 53); 1563, 1567, 1578 młyn w T. → p. 3; 1552 bór zw. Popowski leży za wsią Popowo, w kierunku dóbr T. (MK 82, 457v-458; Knap.mps 358; VisLiw 8-9; SumPriv. 3).

3. Włas. szlach. 1427 ks. Janusz [I] daje Mikołajowi i Janowi z Kątów oraz Filipowi z Książek [pow. warsz.] 10 wł. po obu stronach strugi T. obok Kruszewca, z obowiązkiem służby posp. i wyłączeniem barci (PP 5 nr 500; SHGWarsz. 125).

1439-69 Wojciech z T., brat Abrahama i Macieja: 1439 tenże kupuje od swego brata Macieja z T. pleb. w Mielniku [z. droh.] 3 wł. i 10 mr. w T. za 10 kóp gr w półgr (MK 3, 232); 1444 tenże kupuje od swego brata Abrahama z T. 3 wł. miary chełm. i 10 mr. w T. za 10 kóp gr w półgr (MK 3, 314); 1450 tenże uzyskuje od ks. Bolesława [IV] dla swoich kmieci w T. zwolnienie od prac przy starych grodach oraz pr. chełm. dla swych dóbr T. z czynszem posp. (MK 4, 112v); 1469 tenże razem ze ss. Niemierzą i Janem czynią zadość szl. Katarzynie, c. tegoż Wojciecha, ż. szl. Jana z Połazia i Czerwonki, za dobra ojczyste i macierzyste (MK 5, 163v-164).

1468-76 Niemierza Turski h. Pobóg, syn Wojciecha: 1468 zakład między tymże a Janem Włochem z Sopęchów [pow. warsz.] h. Wierzbowa (MZH nr 301); 1469 tenże → wyżej; 1476 tenże i Jan z T., właściciele dóbr T. i Połazie, wymienieni wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (MK 5, 192v; Lub. nr 236).

1469-76 Jan syn Wojciecha, brat Niemierzy → wyżej.

1475 ks. Konrad [III] sprzedaje Wojciechowi, Pawłowi i Stanisławowi z Żelazowa 2 wł. miary chełm. w dziedzictwie T., jedną nad strugą Turną przy granicy z Zawadami i drugą przy granicy z wsią Korytnica za 7 kóp gr; Wojciech będzie posiadać 1 wł., a Paweł i Stanisław drugą bez podziału (MK 5, 180v; MK 60, 206; MS 4/1 nr 6401); 1477 [tenże?] Wojciech z T.1JaszczołtNap. 153, identyfikuje go z Wojciechem ojcem Niemierzy i Jana (→ wyżej). Jednak fakt, że nie został on wymieniony w dok. Konrada III z 1476 dla posiadaczy dóbr w pow. liw., przemawia za tym, że wówczas już nie żył świadczy za Jakubem Gilem z Wąsosza h. Awdaniec w jego sporze z Urbanem z Kryp h. Pobóg (ZapLiw. nr 10); 1483 tenże Wojciech Żelazowski z T. daje szl. Zygmuntowi z Rowisk 2 wł. miary chełm. w Równem w pow. warsz. koło Serocka, które ma od szl. Mikołaja z Szewnicy [pow. kam.], a otrzymuje w zamian całą cz. Zygmunta w Rowiskach (MK 5, 210).

1505 szl. Jan i Paweł z T. i Szostkowego Rzepiska2Zapis w źródle brzmi „Jan i Paweł bracia z T. alias Szostkowe Rzepisko”, co oznacza, że posiadali działy i w T. i w Rzostkowym Rzepisku, tj. cz. → Żelazowa ss. zm. Wojciecha z Sopęchów [pow. warsz.] kupują od szl. Andrzeja z Orzechowa syna zm. Bolesty pr. bliższości do 2 1/2 wł., które posiadają w T., za 50 kóp gr w półgr (MK 18, 239).

1510 szl. Jan syn Piotra z Dąbrówki [pow. kam.] i zm. Doroty z T. przekazuje w testamencie z 14 kóp, które otrzymał z dóbr T. i ulokował w dobrach swego stryja Michała, m.in. 2 kopy na [budowę] kośc. w Korytnicy, 3 kopy na budowę kośc. w Dąbrówce i 1 kopę na bernardynów warsz., postałych 37 kóp gr [swego majątku] zapisuje swemu ojcu Piotrowi; ponadto z dóbr T., które przypadły mu po matce, przekazuje 5 1/2 kopy gr na wyposażenie (pro ornato) kośc. w Korytnicy oraz 5 1/2 kopy na kielich dla kościoła w Dąbrówce (PułtTest. 1, 397v).

1539 szl. Wojciech syn zm. Macieja Pękula z Żelazowa prosi króla Zygmunta [I] o wpisanie do metryki dok. książ. z 1475 dot. sprzedaży 2 wł. w T. (MK 60, 205v-206; MS 4/1 nr 6401).

1546 Maciej Turski oraz Mikołaj, Jan i Marcin Laskowscy dziedzice w T. → p. 2.

1540-78 pobór: 1540-41 od 2 wł. i 1 kw. os. (ASK I 46 k. 81v, 114v); 1563 od 10 wł. i 1 kw. os. i od młyna dor. o 1 kole (ASK I 38, 374v; ŹD 419); 1567 od 10 1/2 wł. os., 2 zagr. i od młyna dor. o 1 kole (ASK I 38, 595); 1578 od 10 1/2 wł. os. i szl. bezkm. w 5 działach: z działu Stanisława Dąbrowskiego podsędka liw. od 1/2 wł. os., z działu Stanisława Laskowskiego od 3 wł. os., 1 1/2 wł. opust. wziętej na folw. i młyna dor. o 1 kole, z działu Pawła Laskowskiego od 1 wł. os., z działu Rafała Turskiego od 2 1/2 wł. szl. bezkm., z działu Bartłomieja Turskiego od 2 wł. szl. bezkm. (ASK I 51, 10v).

1663 pogłówne od 116 osób (ASK I 66, 879).

4. 1450 pr. chełm. dla T. → p. 3.

5. 1477 Andrzej Gałecki pleb. w Korytnicy zawiera ugodę z Janem ze Świercz [pow. nowom.], na mocy której Jan ma przez 6 lat pobierać dzies. [snop.] i konopną z T. z ról szlach. i kmiecych (Ep. 2, 168); 1567 [pleb.] z Korytnicy toczy spór o [należną mu] dzies. z T. wartości 20 kóp gr (wzm.: Ep. 144/149, 143).

1 JaszczołtNap. 153, identyfikuje go z Wojciechem ojcem Niemierzy i Jana (→ wyżej). Jednak fakt, że nie został on wymieniony w dok. Konrada III z 1476 dla posiadaczy dóbr w pow. liw., przemawia za tym, że wówczas już nie żył.

2 Zapis w źródle brzmi „Jan i Paweł bracia z T. alias Szostkowe Rzepisko”, co oznacza, że posiadali działy i w T. i w Rzostkowym Rzepisku, tj. cz. → Żelazowa.