1476 or. Zakrzewo (Lub. nr 236; MK 5, 191), 1541 Zakrzeuo (ASK I 46, 114), 1578 Zakrzew (ASK I 51, 1v), dziś Zakrzew, 13,5 km na WSW od Liwa.

1. 1476 n. pow. liw. (Lub. nr 236); 1563 n. par. Pniewnik, diec. płoc. (ŹD 419; Vis. 1609, 55v).

2. 1522 Z. graniczy z Pniewnikiem (DepTestPult. 204, 152v); 1522 młyn, 1563 ruda, 1578 młyn → p. 3.

3. Włas. szlach. 1476 Stanisław Targonia dz. → Pniewnika i Z. wymieniony wśród osób posiadających dobra w pow. liw., które ks. Konrad [III] zwalnia od powinności budowy i naprawy zamków i warowni (Lub. nr 236; MK 5, 191); 1488 tenże pozwany przez Pawła z Bolęcina [z. ciech.] wikariusza w Gralewie [pow. rac.], szl. Mikołaja jego brata rodzonego, Jakuba jego brata stryjecznego oraz Macieja i Jana jego bratanków o to, że zabrał i wymłócił 3 stogi i 1/2 stodoły pszenicy w Z. o wartości 14 fl. węg., pozostałych po zm. uczc. Tomaszu z Z. ich stryju¹Tomasz był prawdop. rządcą w Z. (tak PacMat. 194) (Ep. 2, 560-561); 1518 Katarzyna wd. po tymże, c. zm. Jana z Mniszewa [z. płoc.] kasztelana wis., zapisuje 5 grz. czynszu rocznego od sumy 50 kóp gr na swoich dobrach oprawnych Pniewnik, Z. i Radoszyna, z przeznaczeniem na fundację altarii lub mansjonarii w kościele par. ś. Jana Chrzciciela w → Liwie (MK 32, 12v; MK 340, 89v); 1523 Anna wd. po Janie Brochowskim stol. soch.! [gost.], c. [zm.] Bernarda Targoni z Pniewnika, sprzedaje z pr. odkupu Mikołajowi z Żukowa kantorowi włoc., kanclerzowi księstwa maz. i pleb. w Liwie, wykonawcy testamentu wspomn. Katarzyny, 4 grz. czynszu rocznego z dóbr Pniewnik, Radoszyna i Z. za 40 kóp gr, z przeznaczeniem na fundację wspomn. altarii (MK 32, 145v; MK 339, 45; SHGPłoc. 193); 1572 Jan Brochowski z Brochowa Wielkiego [pow. soch.] dworzanin król. i Bartłomiej Nowodworski z Nowego Dworu [pow. warsz.], bracia przyrodni, zawierają umowę dot. wzajemnego dziedziczenia wszystkich posiadanych dóbr: Jana w woj. raw. (m.in. Brochowa Wielkiego i Konarów) i w woj. maz. (m.in. Pniewnika, Piwek i Z.) oraz Bartłomieja w woj. maz., m.in. Nowego Dworu, Olszewnicy i Pokrzywnicy, w razie bezpotomnej śmierci któregoś z nich (MS 5/1 nr 4489; MK 109, 803-806).

1540-78 pobór: 1540-41 od 6 wł. os. (ASK I 46 k. 80v, 114); 1563 od 5 wł. os., rudy (minera) o 3 kołach i jej 5 czeladników (ŹD 419; ASK I 38, 373v); 1578 od 5 wł. os. i młyna o 3 kołach (ASK I 51, 1v).

1663 pogłówne od 37 osób (ASK I 66, 882).

1522 prac. Szczepan młynarz z Pniewnika i prac. Mikołaj Jemioło z Radoszyny, śwd. plebana w → Pniewniku w jego procesie z bpem płoc., zeznają w sądzie konsystorskim pułt., że wieś Z., obejmująca obecnie 10 wł., została wymierzona z dóbr Pniewnik i założona na terenie należącego do nich lasu (AC 3 nr 429; DepTestPult. 204, 152v-153).

5. 1522 dzies. z Z. należy do pleb. w Pniewniku (AC 3 nr 429; DepTestPult. 204 k. 152v-153); 1609 Z. należy do parafii w Pniewniku (Vis. 1609, 55v).

Uwaga: Wieś Z. została wydzielona z gruntów należących do dóbr Pniewnik. Z zeznań z 1522 wynika, że miało to miejsce w tym samym czasie, co założenie sąsiedniej wsi → Radoszyna, a zatem ok. 1511. W świetle zapisów z 1476 i 1488 sądzić jednak raczej należy, że wymierzenie wł. pod nasze Z. miało miejsce około połowy XV w. Stąd też zapis z 1427 o tym, że Cirzpięta z Zakrzewa kupuje 10 wł. w Olszówce k. Liwa (PP 5 nr 495) trzeba odnieść do innego Zakrzewa. Nazwę tę na Mazowszu nosiło kilka wsi (AHPMaz. 2, 239).