(1286 de Midlnik — KK 1, 86; 1397 Mydlniky — KSN 564; 1401 Mydlniki — KUJ 1, 19; 1415 Midlnyki — ZK 6 s. 48; 1420 Midlnÿkÿ — ZK 7 s. 76; Mimlnikÿ — GK 1 s. 370; 1423 Mydlynycza — GK 2 s. 125; Mydlnycza — GK 2 s. 134; 1425 Midlinikÿ — GK 2 s. 431; 1429 Mÿthlnÿkÿ, Mythlnikÿ — GK 3 s. 438—9; 1476 villa Mydlnyk — MPH 6 s. 500; 1504 Mydlynki — MS 3, 1942; 1527 Modlinki — MS 4, 15242; 1529 Mielnyky, Mnelniky — LR s. 54, 182; 1533 Medlnyki — Prawa, przywileje…, t. 1, z. 1, 754; 1535 Midlinki — MS 4, 17846) 7 km na NW od centrum Krakowa.

1. 1476, 1504 ziemia krak. (GK 20 s. 436—7; MS 3, 1942); 1438, 1444, 1476, 1490, 1504, 1515, 1529, 1530, 1563 pow. krak. (GK 6 s. 49; 8 s. 867; 20 s. 436—7; ŹD s. 432; MS 3, 1242; 4, 10517; ZK 28 s. 148; RP 1530 k. 1; RP 1563 k. 1, s. 29—30); 1581 pow. prosz. [= krak.] (ŹD s. 4); 1470—80, 1599 par. Ś. Szczepana w Krakowie (DLb. 2 s. 13; WRSkowron s. 57).

2. 1286 Leszek ks. krak., sand. i sier. zezwala dominikanom z Krakowa na poprowadzenie z M. w celach użytkowych wody z rz. Rudawy do ich domu klaszt. w Krakowie. Zakonnicy już wcześniej przekopali kanał do poprowadzenia wody przez terytorium wsi Krowodrzy należącej do duchaków (cruciferorum Cracoviensium), na co uzyskali ich zgodę, ale gdy chcieli poprowadzić kolejny odcinek koryta do M. przez tereny należące do komesa Grzegorza Żegocica dz. Balic, ten się sprzeciwił. Dopiero po skazaniu Grzegorza na śmierć za bunt wzniecony przeciw księciu i konfiskacie jego dóbr zakonnicy uzyskują zgodę księcia na sfinalizowanie dzieła. Książę zastrzega, iż ktokolwiek będzie szkodził klasztorowi w tym poniesie karę 100 grz. srebra (KK 1, 86); 1407 prepozyt kl. zwierz. procesuje się z Mikołajem włodarzem i młynarzem z M. o wyrządzenie szkody w rzece [Rudawie] (GK 1b s. 146); 1441 Adam z Będkowa kan. krak. pleb, kościoła NMP w Krakowie nie stawia się w sprawie przeciwko Katarzynie c. zm. Mik. Probołowskiego z M., ż. Piotra Mleczki z Jedlicza [pow. pilzn.] o nieodnowienie granic wg dawnych znaków między dziedziną Bronowice, należącą do Adama a dziedzinami M. i Rząska, należącymi do wspomnianej Katarzyny oraz o 100 grz. szkody (ZK 146 s. 406; 147 s. 11); 1444 lasy w M. i Rząsce, sadzawki i młyny w M. → p. 3a (GK 8 s. 867—9); łan Brachawski [Bzachawski?] przy rzece [Rudawie] w M. → p. 3a (GK 8 s. 928); 1464 Jan z Tęczyna kaszt. krak. oskarża Ewę wd. po Krzesławie z Kurozwęk kaszt. lub. i jej synów niepodzielonych Piotra i Dobiesława o bezprawne przegrodzenie rz. Rudawy w jej dziedzinie M. i zatrzymanie przepływu wody do jego młyna [Olszowego] przed murami Krakowa, która od dawna tędy płynęła; szacuje straty na 200 grz. i tyleż szkody (ZK 147 s. 341; Kurtyka Tęczyńscy s. 452; Kurtyka Latyfundium s. 96—7, 236); 1464—5 sprawa między Ewą z M. wd. po Krzesławie [z Kurozwęk] kaszt. lub. a Janem Rejem prep. w kościele Ś. Jerzego na zamku krak. dz. w Bronowicach Niemieckich o granice [między Bronowicami a M. i Rząską] zostaje przeniesiona do sądu pkom. krak. (ZK 16 s. 237, 275, 287, 293, 303); 1470—80 wieś M. graniczy ujazdami z Bronowicami [Niemieckimi] (DLb. 1 s. 598); wieś M. nad rz. Rudawą (DLb. 2 s. 13); 1476 rz. Rudawa → p. 6; 1504 Stanisław z Kurozwęk dz. z M. nadaje szl. Mikołajowi z Chełmu i jego spadkobiercom na potrzeby jego stawu i młyna wodę z rz. Rudawki czyli Niecieczy płynącej między Chełmem i M. Mikołaj ma skonstruować jaz na tejże rzece w celu spiętrzenia wody (ZK 154 s. 140—1); 1507 wytyczona granica między dobrami Chełm i Wola Chełmska biegnie m.in. przez łąki, zarośla i błota do rzeki zw. Nieciecza, rozgraniczającej dziedziny Chełm i M. i tu usytuowano narożnik odgraniczający dobra Chełm od Woli Chełmskiej (ZK 154 s. 327); 1512 młyn w M. (GK 31 s. 640—2); 1533 Zygmunt I rozstrzyga spór między Mikołajem z Kamiony prep. i NN przeoryszą kl. [norbertanek] na Zwierzyńcu z jednej strony, a radą m. Krakowa i Justem Ludwikiem Decjuszem sekretarzem król., karbarzem wielickim dz. Woli Chełmskiej z drugiej strony w sprawie przepływu wody z rz. Rudawy z wsi M. przez dziedziny Chełm, Wola Chełmska i dalej przez pastwiska miasta do tegoż klasztoru i młyna klaszt. Zakonnice oskarżają rajców krak. i dziedzica Woli Chełmskiej o przekierowanie wody ze starego koryta [młynówki Rudawy] do nowego koryta z korzyścią dla siebie, a bez porozumienia z klasztorem, co sprawia, iż woda nie zasila sadzawek klaszt. i nie porusza młyna klaszt. Na dodatek część starych dokumentów z nadaniami tej wody na rzecz klasztoru uległa spaleniu. Król nakazuje zamknięcie dotychczasowego koryta [młynówki] koło wsi M., biegnącego między granicami dóbr Olszanica i M. do dóbr i sadzawki Chełm na czas przedłożenia przez strony odpowiednich dokumentów. Dziedzic Chełmu Marcjan Chełmski przedkłada dok. zapisu wody dla swego ojca, wystawiony przez zm. Stanisława z Kurozwęk dz. M. Król nakazuje przywrócić i otworzyć stary kanał dla przepływu wody od wsi M. do samego klasztoru i poleca sporządzenie skrzyni dębowej z żelaznymi okuciami z otworem na ¾ łokcia krak. Ten kanał ma biec między granicami dóbr Olszanica i M. do sadzawek i młyna w dobrach Chełm, a w przypadku spuszczenia wody z sadzawek w Chełmie lub z innej przyczyny, ma biec starym korytem między M. a Chełmem i dalej przez dobra Wola Chełmska oraz Bronowice do sadzawek i młyna wspomnianego Justa Decjusza aż do granic między dobrami Woli Chełmskiej, m. Krakowem i klasztorem [norbertanek]. Poniżej dóbr Justa od miejsca, gdzie na kanale [rzece?] urządzono jaz skonstruowano drugą skrzynię na szerokość 1¼ łokcia i wysokość ½ łokcia, przez którą płynie woda zarówno na użytek klasztoru, jak i miasta, dwiema równymi strugami. Utrzymanie urządzeń wodnych, tj. skrzyń, kanałów i brzegów w należytym stanie i ich naprawianie jest obowiązkiem 3 zainteresowanych stron (Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa 1507—1795, wyd. F. Piekosiński, t. 1: 1507—1586, z. 1, Kr. 1885, nr 754; BJ rps 5348 cz. 2, s. 245—6; Wypisy 1530—1533, nr 940; Katalog Archiwum Aktów Dawnych m. Krakowa, t. I: Dyplomy pergaminowe, Kr. 1907, nr 511; Zwierz. s. 41, K. Bąkowski, Dawne kierunki rzek → p. 7, s. 157—8); 1555 Kaspar Kalecznik kotlarz król. wraz z Janem kotlarzem mieszcz. krak. skonstruowali we wsi M. pana [Andrzeja] z Górki [Miejskiej w woj. pozn.] hamer [kuźnicę] z miechami, nakowalnie, młoty, wały, koła, kunszty i upust (BJ rps 5348 cz. 2, s. 355)¹Według informacji Żegoty Paulego inicjatorem budowy hamru w M. był ojciec Andrzeja z Górki też Andrzej; 1561 Jazowa Rzeka płynąca ze starego koryta Rudawy w kierunku Woli Chełmskiej, koło kopców Chełmu, Woli Chełmskiej, M. i Bronowic (ZK 60 s. 453); 1564 na gruncie należącym do M. pan Chełmski [dz. Chełmu] ma na rz. Rudawce [Rudawie] skrzynię o szerokości 1 łokcia i wysokości ½ łokcia, przez którą płynie woda na jego grunt; na gruncie należącym do M. jest też hamer, który w czasie pracy pochłania i zatrzymuje wodę z Rudawki tak, że nie płynie ona dalej w dostatecznej ilości (LK 1 s. 15—6).

3. Własn. szlach. -a. Sprawy własnościowe. 1286 Grzegorz Żegocic z Balic h. Topór dz. M. (KK 1, 86; Kurtyka Tęczyńscy s. 62, 64, 133—4).

1401 Zaklika z M.,→ Kózek 1410 i Międzygórza [pow. sand.] 1377—1404 h. Topór, kanclerz Królestwa Pol. 1384—1409, prep. sand. 1384—94, star. kujawski 1398, mąż Anny Międzygórskiej, ojciec Jana i Zakliki, dobrodziej Uniw. Krak. (KUJ 1, 19; OK 4 k. 18v; UC 194; Katalog zbioru dokumentów pergaminowych Biblioteki Jagiellońskiej, oprac. K. Nabiałek, W. Świeboda, M. Zdanek przy współpracy R. Tatarzyńskiego, t. 1, Kr. 2014, nr 49, 61; Kurtyka Tęczyńscy ss. wg ind.; I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów, W. 1977, s. 271; J. Krzyżaniakowa, Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, cz. 2, Poznań 1979, ss. wg ind.; ZK 7 s. 76; Metryka UK s. 6).

1415—30 Anna Międzygórska z M. wd. po Zaklice z M. kanclerzu Królestwa Pol., matka Jana i Zakliki (ZK 6 s. 48; 7 s. 76, 259, 373; 8 s. 63, 200; GK 2 s. 125, 134, 339; 3 s. 424, 428, 438—9; 4 s. 9).

1415 [Anna] wd. po Zaklice z M. skazana na karę XV Piotrowi kmieciowi z Morawicy i tyleż sądowi za to, iż nie dała w porękę bydła rogatego i nierogacizny (ZK 6 s. 48).

1420 Zaklika z Balic [dz. M.] (GK 1 s. 370).

1421 Piotr z Chełmu zobowiązuje się poprzez swego pełnomocnika Jana z Łuczanowic zapłacić Annie wd. po [Zaklice] kanclerzu z M. 50 grz. półgr z tytułu poręki za [Annę wd. po Andrzeju z Tęczyna] kasztelanową wojn. pod rygorem dania w zastaw 5 grz. czynszu rocznego z dóbr kmiecych w Bielanach i Przegorzałach (ZK 7 s. 76); Grzegorz kmieć z M. ustanawia swym zachodźcą Zaklikę z Balic w sprawie przeciwko Katarzynie wd. z Chełmu o to, że przeprowadziła bezprawnie drogę przez jego dziedzinę w Chełmie i skosiła jego łąkę zebrawszy 5 wozów siana (GK 1 s. 370).

1421—30 Jan z M. i Międzygórza 1421—36 [h. Topór], s. Zakliki z M. kanclerza Królestwa Pol. i Anny Międzygórskiej z M., br. Zakliki z Międzygórza (OK 4 k. 223r; ZK 7 s. 320; 8 s. 127, 143, 239; 11 s. 138—9; GK 2 s. 417, 510; 3 s. 329, 424, 428, 438—9; 4 s. 9; SP 2, 2082).

1421 Jan z M. uczeń krak. stawia przed sądem swego pełnomocnika Jana z Łańcuta (Ruś) ucznia krak. w sprawie ze Świętosławem młynarzem de Oleschnicza (Olszanica?) (OK 4 k. 223r); 1423 Jan z Tęczyna zobowiązuje się zapłacić Piotrowi z Chełmu 50 grz. z tytułu poręki za matkę Annę, zadłużoną na tę sumę u Anny z M. wd. po Zaklice z M. kanclerzu (ZK 7 s. 259); Piotr włodarz z Olszanicy występuje przeciwko pani [Annie] kanclerzowej z M. o zadanie mu jednej rany na głowie, drugiej na ręce, 2 krwawych ran na nosie, jednej pod okiem, sinej z tyłu [głowy] i uprowadzenie do jej domu pojmanego Maczka (GK 2 s. 125, 134).

1424 Jan z M. ma zapłacić Grzymale [mieszcz.] z Krakowa 23 grz. do niedzieli pięćdziesiątnicy oraz 23 grz. do dnia ś. Jana Chrzciciela [24 VI] pod karami (ZK 7 s. 320); Piotr z Chełmu uwalnia Annę kasztelanową wojn. z tytułu 50 grz. poręki należnej [Annie] wd. po kanclerzu Zaklice, a Jan z Tęczyna uwalnia tegoż Piotra z tytułu tej sumy (ZK 7 s. 373); 1425 Anna z M. ma przedłożyć przed sądem przywilej w sprawie przeciwko Jakubowi prep. szpitala w Krakowie dla osądzenia w M. swoich poddanych (GK 2 s. 339); Anna z M. oddala sądownie roszczenia Grzymały mieszcz. krak. do 3½ grz. długu i tyluż szkody (ZK 8 s. 63); 1426 Jan s. Zakliki z M. kanclerza przeciwko Jurkowi złotnikowi z Krakowa o 6 grz. długu; tenże Jan skazany na karę 6 sk. Jurkowi złotnikowi krak. i sądowi „pro wstecz ad acta” (ZK 8 s. 127, 143).

1427—35 Zaklika Międzygórski z M., Rząski i Międzygórza 1427—36 [h. Topór], s. Zakliki z M. kanclerza Królestwa Pol. i Anny Międzygórskiej z M., br. Jana z Międzygórza, mąż Katarzyny (ZK 8 s. 239; 11 s. 73, 127, 138—9; 146 s. 331—2, 334; GK 3 s. 424, 428, 438—9; 4 s. 9, 610; 5 s. 475—6).

1427 Paszek z Krakowa w sprawie z Anną wd. po Zaklice z M. i jej pełnomocnikiem Wojciechem ze Sławkowic o 24 grz. długu i tyleż szkody (ZK 8 s. 200); na mocy wyroku sądu br. Jan i Zaklika z Międzygórza i M. mają wykupić od Paszka z Krakowa z zastawu srebro z sumą 148 grz. pod rygorem sprzedaży temuż srebra, pobrania tej sumy i uzyskania zwrotu reszty (ZK 8 s. 239); 1429 Anna Międzygórska z M. z synami Janem i Zakliką pozywa za niestawiennictwo Szczepana kmiecia z Rząski czyli z Wróżnej (GK 3 s. 424); Szczepan kmieć z Rząski przeciwko szl. Annie i jej synów Janowi i Zaklice z M. o bezprawne pozwanie. Wojciech pleb. z Bolechowic staje przy swoim kmieciu (GK 3 s. 428); Janusz Morawicki z Morawicy reprezentując Annę i jej synów Jana i Zaklikę z M. przekłada termin rozprawy przeciwko Szczepanowi kmieciowi z Rząski. Wojciech pleb. z Bolechowic staje przy swoim kmieciu (GK 3 s. 438); Wojciech pleb. z Bolechowic ma postawić przed sądem Wisława z Będkowic i Wojciecha z Gałązkowic w sprawie przeciwko Annie z M. i jej synom, prowadzonej z kmieciem Szczepanem (GK 3 s. 439); 1430 ma być zawarta ugoda między ww. stronami (GK 4 s. 9).

1431 Jakub z M. (SP 2, 2363).

1432 Zaklika Międzygórski ma w dziedzinie M. rozsądzić sprawę o 7 ran krwawych między Marcinem kmieciem z Zabierzowa a Mikołajem włodarzem, Grzegorzem Koczkiem, Klemensem, Szymonem, Wojc. Okrzeszą i jego br. Idzim Okrzeszą [z M.] (GK 4 s. 610); 1435 szl. Zaklika z Międzygórza daje szl. Mik. Probołowskiemu z Chełmu całe wsie M. i Rząska w zamian za cz. dziedziny w Kózkach (in Kostky) i dodatek 1200 grz. Zaklika ręczy za swą ż. Katarzynę, że zrezygnuje z praw do posagu i wiana tamże. Jan z Międzygórza br. rodz. Zakliki zatrzymuje dok. sprzedaży tych wsi (GK 5 s. 475—6 zp.).

1435—40 Mikołaj Probołowski z M., Rząski, → Chełmu i Probołowic [h. Ostoja], podstar. krak. 1434—5, wielkorządca krak. 1439—40, mąż Wichny z Dzietrzychowic [Wietrzychowic w pow. wiśl.], ojciec Katarzyny ż. Mleczki z Jedlicza i Wichny ż. Andrzeja Zborzeńskiego ze Zborzennej [pow. rad.] (GK 5 s. 475—6, 592, 600, 614; 6 s. 48—9, 479 jako zm.; ZK 11 s. 73, 138—9; 146 s. 331—2, 334; 150 s. 49, 63, 159; UM nr 1452).

1436 Zaklika dz. Międzygórza daje Mikołajowi dz. Chełmu dziedziny M. i Rząska w zamian za 900 grz. i 1000 grz. półgr oraz cz. dziedziny w Kózkach. Zaklika ręczy za swą ż. Katarzynę, że nie będzie stawiać przeszkód Mikołajowi z racji przysługującego jej posagu i wiana na tych dobrach (ZK 146 s. 331—2); Piotr z Pieskowej Skały wwda krak. z tytułu pr. bliższości aresztuje dok. odstąpienia dziedzin M. i Rząska przez Zaklikę z Międzygórza Mikołajowi z Chełmu (ZK 146 s. 334); Święszek włodarz w M. z ramienia szl. Mikołaja z Chełmu i Probołowic i tenże Mikołaj w sprawie z Jakubem Morawcem kmieciem z Bronowic o zatrzymanie 2 koni nocną porą (GK 5 s. 592, 600); prac. Jakub Morawiec kmieć z Bronowic zobowiązuje się dostarczyć Święszkowi włodarzowi z M. 2 achtele piwa ze Skały, jeden na dzień ś. Stanisława [8 V], drugi na dzień Zesłania Ducha Świętego, zapłacić mu 1 wiard. oraz dostarczyć Mikołajowi z Chełmu na dzień ś. Jana Chrzciciela 10 kop narybku szczupaków (GK 5 s. 614); Mikołaj z Probołowic protestuje przeciwko Zaklice Międzygórskiemu, gdyż był gotów przyjąć od Zakliki zapis dziedzin M. i Rząska (ZK 11 s. 73); Zaklika i Jan z Międzygórza protestują przeciwko Mikołajowi z Probołowic, gdyż byli gotowi zapisać mu dziedzinę M. (ZK 11 s. 138—9); 1437 Mik. Probołowski i Zygmut z Bobowej, poręczyciele za Jana z Chełmu głównego dłużnika, zobowiązują się zapłacić 100 grz. do dnia ś. Mikołaja [6 XII] Jakubowi Przekorze z Morawian [pow. wiśl.] pod rygorem wwiązania Jakuba do wsi M. i Rząska tegoż Mikołaja oraz wsi Ściborowice tegoż Zygmunta (ZK 150 s. 49); Mikołaj z Chełmu zapisuje swej ż. Wichnie c. Spytka z Dzietrzychowic 250 grz. posagu i tyleż wiana na połowie swych dóbr dziedz. w Chełmie, w M. i w Rząsce (ZK 150 s. 63); 1438 Mikołaj z Chełmu ręcząc za Dziersława z Rytwian ma zapłacić Przybysławowi z Sarnowa 300 grz. półgr. i 120 grz. w monecie obiegowej do dnia ś. Mikołaja pod rygorem wwiązania Przybysława do wsi M. w pow. krak. i zastawienia folwarku tamże wraz zasiewami ozimymi i jarymi (GK 6 s. 48—9 zp.).

1440—59 Katarzyna z M. i Rząski c. Mik. Probołowskiego z M., ż. Mikołaja albo Piotra Mleczki z Jedlicza [pow. pilzn.] (GK 7 s. 77, 587, 606; ZK 11 s. 572; 12 s. 134; 146 s. 406, 456, 551; 147 s. 2, 11, 72, 317).

1440—64 Wichna z M. i Rząski c. Mik. Probołowskiego z M., ż. Andrzeja Zborzeńskiego ze Zborzennej [pow. rad.], przed 1459 wd. (GK 7 s. 77, 587, 606; ZK 12 s. 134; 15 s. 58, 96—7, 127, 248; 16 s. 20; 147 s. 2, 73, 367).

1440 Wichna wd. po [Mikołaju] Probołowskim z M. i z Chełmu pozywa Mikołaja pleb. z Modlnicy o przybycie do karczmy przynależnej do Rząski i zabranie siekiery jej karczmarza. Wichna staje przy swoim poddanym (GK 6 s. 479); Katarzyna ż. Mleczki z Jedlicza i Wichna ż. Andrzeja ze Zborzennej cc. Mik. Probołowskiego z Chełmu odstępują dożywotnio [matce] Wichnie wd. po ich ojcu z racji posagu i wiana wieś Chełm; Wichna wd. po Mik. Probołowskim z Chełmu odstępuje Katarzynie ż. Mleczki z Jedlicza i Wichnie ż. Andrzeja ze Zborzennej wsie M. i Rząska (GK 7 s. 77); 1441 Jan [Głowacz z Oleśnicy] kaszt. sand. w sprawie z Wichną ż. Andrzeja ze Zborzennej i Katarzyną ż. Mik. Mleczki dziedziczkami M. (ZK 147 s. 2).

1442 Andrzej Donin, Dunin z M., Rząski i Skrzynna w pow. rad. [i Krajowa pow. rad.] h. Łabędź mąż Katarzyny wd.? po Zaklice z Międzygórza, ojciec Bartosza Dunina dz. M. i Ewy ż. Krzesława z Kurozwęk (GK 7 s. 1069—70, 1081; Bon. 5 s. 96).

1443—8 małoletni Bartosz Dunin dz. M. i Rząski s. Andrzeja Dunina z M. i Skrzynna oraz Katarzyny, br. Ewy ż. Krzesława z Kurozwęk (GK 8 s. 867—9; ZK 13 s. 128; 147 s. 45, 78, 104—5, 161, 165; SP 2, 3309, 3337; Bon. 5 s. 93, 96—7).

1443 → Modlnica Wielka p. 3B (ZK 12 s. 134); Adam z Będkowa kan. krak. [archipresbiter kościoła NMP w Krakowie] pozywa Katarzynę z M. ż. Mleczki o to, że z polecenia jej ojca służba tejże Katarzyny wycięła gaj w Bronowicach na szkodę 30 grz. (ZK 12 s. 163); 1443—4 Krzesław [z Kurozwęk] kaszt. wiśl. w sprawie z Bartoszem Duninem z M. (ZK 147 s. 45, 78); 1444 Mściwój ze Skrzynna jako opiekun dzieci zm. [Andrzeja] Donina [ze Skrzynna] wydzierżawia na pełne 4 lata począwszy od dnia ś. Jana Chrzciciela za 217 grz. Piotrowi Hersbargowi mieszcz. krak. [sołtysowi w Bronowicach Polskich] wsie tychże dzieci M. i Rząska położone w pow. krak. wraz ze wszystkimi pożytkami i czynszami. Mściwój z racji tej dzierżawy ma potrącać z tej sumy 30 grz. rocznie na utrzymanie dzieci Donina. Piotr wedle swego uznania ustali zakres robocizn i wysokość czynszów kmieci w tych wsiach. W ciągu tych 4 lat może ścinać drzewa w lasach w tychże wsiach i przewozić do swego folwarku w Bronowicach [Polskich] z przeznaczeniem na opał, budowę ogrodzeń i budowę domów. Może też w tym czasie ścinać drzewa w tychże lasach z przeznaczeniem na opał, budowę ogrodzeń i domów w M., jak też na naprawę sadzawek i młynów w M. Posiada też prawo połowu ryb tamże (GK 8 s. 867—9); br. rodz. Piotr z Chełmu kaszt. poł., Jan i Hanek z Chełmu oświadczają, że zm. Mik. Probołowski wielkorządca krak. zapisał niegdyś swemu słudze Janowi z Sulisławic na rok od Bożego Narodzenia 10 grz. na łanie Brachawskim [Bzachawskim?] w M. i na siedlisku tamże, położonym z jednej strony przy rzece, a z drugiej przy łanie Macieja Sokoła, a tenże Jan stwierdza, że ustąpił ten łan za 10 grz. sław. Piotrowi Hersbargowi mieszcz. krak. [sołtysowi w Bronowicach Polskich] (GK 8 s. 928); Jan [Głowacz] z Oleśnicy wwda sand. w sprawie z Katarzyną ż. Mleczki dziedziczką M. i z Wichną ż. Andrzeja ze Zborzennej dziedziczką M. (ZK 147 s. 72—3); 1446 Krzesław z Kurozwęk w sprawie z Bartoszem z M. s. Dunina (ZK 147 s. 104; Piotr i Jan z Chełmu w sprawie z Katarzyną Mleczkową i Wichną (ZK 147 s. 104); Bartosz s. Dunina z M. przeciwko Janowi [Głowaczowi] z Oleśnicy wwdzie sand. (ZK 147 s. 105).

1447—67 Ewa z M. c. Andrzeja Dunina z M. siostra Bartosza Dunina z M. ż. Krzesława z Kurozwęk, w 1462—7 wd., dziedziczka M., Rząski, → Goszyc 1462—7 i → Łuczanowic (ZK 15 s. 248; 16 s. 51, 67, 70, 85—6, 94—5, 98, 104—6, 108, 112, 120, 122, 125—6, 138, 160, 185, 192, 202, 218, 237—8, 275, 278, 287, 293, 303, 326; 17 s. 130, 238; 147 s. 161, 165, 267, 341, 352; 152 s. 122; GK 17 s. 191; 18 s. 269 zp., 370 — jako zm.).

1447—59 Krzesław z Kurozwęk kaszt. lub. mąż Ewy c. Andrzeja Dunina z M. opiekun dóbr, a następnie dz. M. i Rząski h. Poraj, ojciec Piotra, Dobiesława, Stanisława, Krzesława, Jana i Mikołaja (SP 2, 3309, 3337; ZK 13 s. 128; GK 15 s. 135; UM 539, 843, 1105; A. Gąsiorowski, Kurozwęcki Krzesław h. Róża, PSB 16, s. 271—2).

1447 Krzesław z Kurozwęk [pow. wiśl.] kaszt. lub. przejmuje sądownie od Dunina z Prawkowic [Pratkowic w ziemi łęcz.] opiekę nad Bartoszem s. szl. [Andrzeja] Dunina ze Skrzynna i jego dobrami dziedz., tj. M. i Rząską. Krzesław oskarżył Dunina o przetrzymywanie u siebie Bartosza, dzierżenie jego dóbr i niewypłacanie mu należnych pieniędzy z tych dóbr, na co Dunin odpowiedział, że dostarczał Bartoszowi każdego roku po 20 grz. Krzesław zobowiązał się wypłacać Bartoszowi po 30 grz. rocznie z tych dóbr aż do osiągnięcia wieku sprawnego. Sąd powierza Krzesławowi opiekę nad tymi dobrami do czasu osiągnięcia dorosłości przez Bartosza (SP 2, 3309); sąd orzeka, iż Dunin z Prawkowic ma w ciągu 6 tygodni pod karami przekazać opiekę nad Bartoszem i jego dobrami M. i Rząską Krzesławowi kaszt. lub. (ZK 13 s. 128); Ewa ż. Krzesława z Kurozwęk w sprawie z Bartoszem s. Dunina z M. (ZK 147 s. 161); 1448 Grot z Jankowic pozyskuje na Krzesławie z [Kurozwęk] kaszt. lub. opiekę na dobrami dziedz. Rząska i M. i zobowiązuje się płacić corocznie Bartoszowi s. [Andrzeja] Dunina 32 grz. z tych dóbr do końca trwania opieki (SP 2, 3337); Krzesław z Kurozwęk kaszt. lub. w sprawie z Bartoszem Duninem z M.; Ewa ż. tegoż Krzesława w sprawie z br. rodz. Bartoszem z M. (ZK 147 s. 165).

1451 Jan [Głowacz] z Oleśnicy wwda sand. w sprawie z Ewą z M. ż. Krzesława [z Kurozwęk] kaszt. lub. (ZK 147 s. 267).

1459 Jan [Głowacz] z Oleśnicy [pow. wiśl.] wwda sand. w sprawie z Wichną z M. wd. po Andrzeju Zborzeńskim o 2000 grz. zakładu (ZK 15 s. 58); → p. 6; sąd wyznacza Sitkę woźnego do zajęcia pszenicy Katarzyny Mleczkowej w M. na rzecz Jana [Głowacza] z Oleśnicy wwdy sand. (ZK 147 s. 317); 1460 sąd ziem. krak. nakazuje woźnym sąd. wwiązanie Jana wwdy sand. do dóbr Wichny Zborzeńskiej w M. (ZK 15 s. 96—7, 127).

1462 br. rodz. niepodzieleni Jan, Andrzej, Zbigniew i Jan Feliks z Oleśnicy pozywają Ewę z Szańca [pow. wiśl.] i Goszyc wd. po Krzesławie z Kurozwęk kaszt. lub. o odbicie siłą i uniemożliwienie wwiązania Jana z Oleśnicy wwdy sand. do wsi M., gdzie ten miał przezyski na Wichnie z M. wd. po Andrzeju Zborzeńskim (ZK 15 s. 248); 1463 taż Ewa z M. procesuje się z Mik. Nosem z Modlnicy Małej, osobno z Więcesławem prep. kl. zwierz. dz. Zabierzowa o odnowienie granic między Zabierzowem i Modlnicą Małą, osobno z czcig. Janem Rejem prebendarzem w kościele Ś. Jerzego [na zamku krak.] dz. Bronowic Niemieckich i osobno z Jerzym pleb. kościoła NMP w Krakowie dz. Bronowic [Polskich] (ZK 16 s. 85—6, 94—5, 98, 105, 120, 122; 17 s. 130); taż Ewa z M. procesuje się z panią Kat. Białuszyną (ZK 16 s. 104); 1463—4 taż procesuje się z Anną wd. po Stano Gertlerze starą celniczką krak. (ZK 16 s. 104, 108, 138); 1463—4 taż Ewa z M. procesuje się z Dorotą z Górki i Woli Chełmskiej wd. po Janie kanclerzu (ZK 16 s. 106, 125, 160); 1463—5 taż procesuje się z Ulrykiem pleb. z Giebołtowa sołtysem w Bronowicach Polskich (ZK 16 s. 112, 126, 192, 237, 278; 17 s. 238); 1464 taż procesuje się z Mik. Nosem z Modlnicy [Małej] (ZK 16 s. 185); taż procesuje się z Marcinem z Chełmu (ZK 16 s. 202, 218, 238).

1464—85 Piotr z Kurozwęk dz. M. h. Poraj s. Krzesława z Kurozwęk i Ewy Duninówny (ZK 147 s. 341; GK 18 s. 269 zp., 370; 19 s. 498—9; SP 2, 4230, 4298; UC 442, 740; UM 502, 766, 1301, 1361; PSB 16, s. 274—5).

1464—85 Dobiesław Kurozwęcki z Kurozwęk dz. M. h. Biała Róża [Poraj]²W DLb. 2 s. 13 błędnie h. Łabędź kaszt. roz. s. Krzesława z Kurozwęk i Ewy Duninówny, mąż Elżbiety Tarnowskiej, ojciec Stanisława dz. M. (ZK 147 s. 341, 455; GK 18 s. 269 zp., 370; 19 s. 532 zp., 539, 596; 20 s. 436—7; DLb. 2 s. 13, 16; SP 2, 4230, 4298; MS 3, 1242 — jako zm.; UC 273; UM 588, 996; PSB 16, s. 269—70).

1464 br. rodz. Jan, Andrzej, Zbigniew i Jan Feliks z Oleśnicy pozywają Ewę dz. M. wd. po Krzesławie z Kurozwęk kaszt. lub. (ZK 147 s. 352); ci sami przeciwko Wichnie z M. wd. po [Andrzeju] Zborzeńskim o wwiązanie do M. z tytułu przezysków uzyskanych na niej przez zm. Jana [Głowacza] z Oleśnicy wwdę sand. (ZK 147 s. 367); 1464—5 → p. 2; 1467 Ewa wd. po Krzesławie z Kurozwęk kaszt. lub. zobowiązuje się uwolnić swego zięcia Stanisława z Brzezia od poręki danej [jej synom] br.: Piotrowi, Dobiesławowi, Stanisławowi, Krzesławowi, Janowi i Mikołajowi z Kurozwęk deponując dla synów w srebrze: 6 misek, 2 miednice, 10 talerzy i 2 przystawki i płacąc im 200 fl. Ewa gwarantuje uwolnienie Stanisława z Brzezia wwiązaniem do swoich wsi: M. i Rząska po ojcu oraz Goszyc i Łuczanowic, które otrzymała jako oprawę (GK 18 s. 269 zp.); tenże Stanisław z Brzezia pozywa br. Piotra, Dobiesława, Jana i Mikołaja dz. Kurozwęk, M., Rząski, Łuczanowic i Goszyc w tejże sprawie z powodu śmierci ich matki Ewy z M. kasztelanowej lub. (GK 18 s. 370).

1467—85 czcig. Krzesław z Kurozwęk dz. M. i Szańca h. Poraj, s. Krzesława z Kurozwęk i Ewy Duninówny (GK 18 s. 269 zp., 370; 19 s. 498—9; ZK 147 s. 455; SP 2, 4230, 4298; UC 202, 924; UM 539, 843, 1105; A. Gąsiorowski, Kurozwęcki…, s. 272—3).

1471 br. Piotr z Kurozwęk i czcig. Krzesław z Szańca dziedzice M. zobowiązują się wspólnie zapłacić do Bożego Narodzenia 200 fl. węg. w złocie długu Stan. Wątróbce ze Strzelec kaszt. sądec. pod rygorem wwiązania Stanisława do całej ich dziedziny M. (GK 19 s. 498—9); Dobiesław z Kurozwęk zobowiązuje się zapłacić 400 fl. węg w złocie do niedzieli Zapustnej sław. Stan. Sworczowi mieszcz. krak. pod rygorem wwiązania tegoż Stanisława do swej dziedziny M. (GK 19 s. 532 zp.); woźny sąd. Andrzej Grisz zeznaje, że Dobiesław z Kurozwęk dał wwiązanie sław. Stan. Sworczowi mieszcz. krak. do wsi M. (GK 19 s. 539); Jan z Kurozwęk sprzedaje za 550 fl. węg. w złocie sław. Janowi Tesznerowi rajcy krak. cz. wsi Rząska (ZK 152 s. 224); Urszula ż. Eustachego ze Sprowy kaszt. rad. aresztuje dok. sprzedaży wsi Rząski przez swego br. Jana z Kurozwęk sław. Janowi Tesznarowi mieszcz. krak. z uwagi na jej pr. bliższości do tej wsi (ZK 152 s. 238); 1472 woźny sąd. Andrzej Grisz oświadcza, że włodarz we wsi M. z polecenia Dobiesława z Kurozwęk wwiązał sław. Stan. Sworcza mieszcz. krak. do wsi M. Mieszkańcy M. w obecności woźnego zaprzysięgli posłuszeństwo Stanisławowi (GK 19 s. 596).

1476 Dobiesław z Kurozwęk kaszt. roz. i star. krzepicki zastawia na rok od Bożego Narodzenia za 400 fl. węg. w złocie Janowi Kletnerowi rajcy krak. całą wieś M. w ziemi i w pow. krak. (GK 20 s. 436—7); 1480 br. rodz. Zbigniew, Andrzej kaszt. biec. i Jan Feliks z Oleśnicy pozywają br. rodz. Piotra podskarbiego Królestwa, Dobiesława kaszt. roz., Stanisława kanclerza Królestwa, Krzesława dziekana gnieźn. i Mikołaja dziedziców Kurozwęk i M. (SP 2, 4230); 1485 br. rodz. Zbigniew arcbp. gnieźn., Andrzej kaszt. sądec. i Jan Feliks dz. Oleśnicy pozywają br. rodz. Piotra podskarbiego Królestwa, Krzesława kanclerza Królestwa, Dobiesława wwdę lub. i Mikołaja kaszt. sier. z Kurozwęk dziedziców M. (SP 2, 4298).

1500—13 Stanisław z Kurozwęk dz. M. star. wiel., tenut. krzepicki s. Dobiesława z Kurozwęk i M., ojciec Barbary z Kurozwęk ż. Andrzeja z Borków [woj. sier.] star. wiel. (GK 27 s. 1289; 28 s. 1334, 1394—5; 31 s. 640—2, 1304; ZK 22 s. 97; 24 s. 351, 420—1; 28 s. 148; 154 s. 140—1, 365—6; 156 s. 68, 141, 171; 416a s. 139; BJ rps 5348 cz. 2 s. 182; MS 3, 1242, 1336, 1371, 1942; Prawa, przywileje…, t. 1, z. 1, nr 754).

1503 w sporze między Mikołajem z Kurozwęk wwdą lub. a jego bratankiem Stanisławem z Kurozwęk star. wiel. o prawo posiadania wsi M. sąd przyznaje tę wieś Stanisławowi (GK 28 s. 1394—5); 1504 Spytek z Jarosławia kaszt. krak., Jan z Tarnowa wwda sand. i Jan z Tarnowa wwda ruski rozsądzają spór między Elżbietą z Tarnowa wd. po Dobiesławie z Kurozwęk wwdzie sand. a Stanisławem z Kurozwęk s. Dobiesława o wieś M. w pow. krak. Dobiesław podówczas wwda lub. uczynił najpierw zapis posagu i wiana na rzecz Elżbiety na połowie tej wsi, a następnie zapisał całą wieś M. w dożywocie swemu br. Krzesławowi kanclerzowi Królestwa, pod warunkiem, iż po jego śmierci wieś wróci do spadkobierców Dobiesława (MS 3, 1242; W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, W. 1971, s. 277; tenże, Hetman Jan Tarnowski, W. 1985, s. 12, 336); Aleksander Jag. na prośbę Jana z Tarnowa wwdy sand. oraz w imieniu Elżbiety wd. po Dobiesławie Kurozwęk wwdy sand. i matki Stanisława z Kurozwęk star. wiel. zatwierdza powyższą ugodę zawartą w sprawie wsi M. (MS 3, 1336); tenże król zatwierdza podział dóbr po śmierci Krzesława z Kurozwęk bpa włocławskiego i kanclerza Królestwa, przeprowadzony przez Mikołaja z Kurozwek wwdę lub. i jego bratanka Stanisława z Kurozwęk, obejmujący m.in. dom na zamku krak. i wieś M. (MS 3, 371); tenże król zatwierdza podział dóbr między Mikołajem [Kurozwęckim] wwdą lub. i star. sier. oraz jego bratankiem Stanisławem [Kurozwęckim] star. wiel., tenut. krzepickim s. Dobiesława z Kurozwęk wwdy sand., przeprowadzony po śmierci Piotra z Kurozwęk kaszt. sand., podskarbiego Królestwa i star. krak. oraz śmierci Krzesława z [z Kurozwęk] bpa włocławskiego, kanclerza Królestwa, w wyniku którego Stanisławowi przypadła m.in. wieś M. w ziemi krak. (MS 3, 1942); 1505 Stan. Dobkowicz z Kurozwęk dz. M. (BJ rps 5348 cz. 2, s. 182).

1511 Mikołaj dz. Chełmu występuje przeciwko Stan. Kurozwęckiemu dz. M. (ZK 22 s. 97); 1512 [14 II] Stanisław z Kurozwek star. wiel. zastawia za 600 fl. pol. Mikołajowi z Szydłowca kaszt. i star. rad. połowę dziedz. wsi M. w woj. krak. wraz z połową młyna (GK 31 s. 640—2); [II] Mikołaj z Szydłowca kaszt. i star. rad. występuje przeciwko Stanisławowi dz. Kurozwęk i M. star wiel., gdyż był gotów przenieść zapis na dobrach M. z ksiąg grodz. krak. do akt nadwornych (ZK 156 s. 68); [8 III] tenże Mikołaj protestuje przeciwko temuż Stanisławowi, gdyż był gotów przyjąć od Stanisława zapis na połowie wsi M. zgodnie z wpisem w księgach sądu grodzkiego krak. (ZK 24 s. 351); [2 VI] tenże Mikołaj dz. w Pleszowie protestuje przeciw temuż Stanisławowi, gdyż był gotów przyjąć zapis na dobrach M. zgodnie z wpisem w księgach grodz. krak., ale Stanisław nie stawił się ani osobiście, ani poprzez pełnomocnika (ZK 156 s. 141); [7 VI] Mik. Szydłowiecki tenut. w M. protestuje przeciwko Stanisławowi z Kurozwęk tenut. Krzepic dz. M., gdyż był gotów przyjąć od Stanisława 600 fl. zgodnie z zapisem w księgach grodz. krak. (ZK 156 s. 171); 1513 [8 III] tenże Mikołaj ustanawia Jana Pieniążka z Krużlowej swoim pełnomocnikiem do odebrania 600 fl. od Stanisława z Kurozwęk star. wiel. zapisanych na dobrach M. (GK 31 s. 1304); [23 V] Stanisław z Kurozwęk, tenut. w Krzepicach, dz. M. realizując zapis na rzecz Mik. Szydłowieckiego z Szydłowca kaszt. rad. poczyniony w księgach grodz. krak. na wsi M., zastawia na rok począwszy od Bożego Narodzenia temuż Mikołajowi za 600 fl. pol. aż do pełnego wykupu ½ wsi M. wraz z przynależnościami (ZK 24 s. 420—1); 1515 Mikołaj z Szydłowca kaszt. i star. rad. oraz pkom. krak. zapisuje Annie Lanckorońskiej wd. po Feliksie Podlodowskim 450 fl. na wsi M. w pow. krak. (MS 4, 10517).

1519 Seweryn Boner rajca krak. wraz z ż. Zofią [c. Seweryna Betmana mieszcz. krak] dziedzice M. występują przeciwko Zygmuntowi Stoszowi tenut. z Zabierzowa (BJ rps 5348 cz. 2 s. 207).

1527 Mikołaj z Szydłowca kaszt. sand. odstępuje Sewerynowi Bonerowi burg. i żupnikowi krak. swe prawa do wsi M., którą mu przekazał w formie zastawu za 600 fl. zm. Stanisław z Kurozwęk (MS 4, 15242); 1529 Seweryn Boner z Balic burg. krak., żupnik i wielkorządca krak., star. biec. i rabsztyński, tenut. w M. ustępuje za 426 fl. Mikołajowi z Szydłowca kaszt. sand., podskarbiemu koronnemu, star. rad. i olsztyńskiemu połowę wsi M. w swej tenucie, którą ma w zapisie w charakterze zastawu od tegoż Mikołaja (GK 40 s. 1222—3); Mikołaj z Szydłowca potwierdza odbiór od Barbary z Kurozwęk ż. Andrzeja z Górki star. wiel. 600 fl. pol. zapisanych mu przez jej zm. ojca Stanisława z Kurozwęk na wsi M. w pow. krak. i unieważnia zapis (ZK 28 s. 148).

1534—5 Andrzej z Górki kaszt. kal. zastawia za 2000 fl. Sewerynowi Bonerowi kaszt. żarnowskiemu wieś M. w pow. krak.³W biogramie Andrzeja Górki w PSB 8, s. 401—5, autorstwa W. Dworzaczka brak informacji o posiadaniu przez tego magnata M (BJ rps 5348 cz. 2, s. 248; MS 4, 17846); 1552 z podziału dóbr między Łukaszem, Andrzejem i Stanisławem z → Górki Miejskiej [dobra, woj. pozn.] synami zm. Andrzeja, Andrzejowi przypadają dobra Koźmin…, M. i Szczebrzeszyn w ziemi chełmskiej⁴W życiorysie Andrzeja Górki w PSB 8, s. 405—7, pióra R. Żelewskiego, brak informacji o posiadaniu M. przez tegoż magnata (E. Raczyński, Wspomnienia Wielkopolski, t. 1, Poznań 1842, s. XXXVII—XLIV; SHGPoz. cz. 1, s. 644); 1554 → p. 2.

1563—81 Stan. Dębnicki dz. M. (RP z 1563, s. 29—30; LK 1 s. 15; ŹD s. 4).

-b. Włodarze, karczmarze, młynarze i kmiecie w M. 1396—7 Grzegorz karczmarz z M. (KSN 521, 654); 1407 Mikołaj włodarz i młynarz w M. (GK 1b s. 146); 1420 Grzegorz kmieć (GK 1 s. 370); 1424—5 Jurga, Jerzy młynarz w M., niegdyś w Prądniku [Biskupim czyli Małym] (GK 2 s. 301, 304, 316, 330—1, 339, 347—8, 385, 389); 1424 Jakub prep. szpitala Ś. Krzyża w Krakowie oskarża Jurgę młynarza z Prądnika o ucieczkę przed wymaganym czasem bez opłacenia czynszu na szkodę 80 grz. (GK 2 s. 301, 304).

1425—7 szl. Wojc. Sławkowski ze Sławkowic [pow. wiśl.] włodarz w M. z ramienia Anny wd. po Zaklice (GK 2 s. 363, 501—2, 513; ZK 8 s. 200); 1425 Jurga młynarz z M. niegdyś z Prądnika ma przedłożyć przywilej w sprawie przeciw Jakubowi prep. szpitala w Krakowie (GK 2 s. 330); Święch młynarz z Prądnika przeciwko ww. Jurdze (GK 2 s. 331); Grzegorz zagrodnik z M. i Mikołaj młynarz z M. świadkowie Jurgi młynarza z M. w sprawie przeciwko Jakubowi prep. szpitala w Krakowie przysięgają, iż Jurga nigdy nie groził spaleniem młyna ani nie odgrażał się młynarzowi z Prądnika (GK 2 s. 339); Jurga ma jeszcze raz przyprowadzić świadków w tej sprawie (GK 2 s. 347—8); Mik. Boskart mieszcz. krak. w sprawie z Wojciechem włodarzem z M. (GK 2 s. 363); czcig. Jakub prep. szpitala w Krakowie przeciwko Jurdze niegdyś młynarzowi w Prądniku o to, że groził Jakubowi doszczętnym spaleniem młyna w Prądniku (GK 2 s. 385); Mikołaj kmieć z M. i jego ż. Helena → p. 6; Mik. Świetla z M. w sprawie z Jurkiem złotnikiem z Krakowa (GK 2 s. 420); 1426 Stanek kmieć z M. wraz z ż. Święchną występują przeciwko Mik. Pachołowi z Olszanicy o okaleczenie palca i zadanie 2 ran krwawych Stankowi i 1 rany krwawej i 2 sinych Święchnie, a także zabranie tuniki oraz ½ grz. (GK 2 s. 480); Nanker prep. kl. zwierz. w sprawie przeciwko Stankowi kmieciowi z M. i jego ż. Święchnie przedkłada przed sądem przywilej, na mocy którego poddani z jego wsi mają być sądzeni w dziedzinach prepozyta a nie przed sądem grodzkim (GK 2 s. 489); tenże Nanker w odpowiedzi na skargę szl. Wojc. Sławkowskiego włodarza z M. i Stanisława kmiecia z M. ma odprawić w Olszanicy sąd nad Mikołajem swym kmieciem z Olszanicy, a ww. Wojciech i kmieć Stanek z M. mają złożyć przysięgę w sprawie z Nankerem, iż nie wiedzieli o jego prawie dziedzicznym (GK 2 s. 501—2); Stanek kmieć z M. przeciwko temuż Nankerowi o to, że nie chce osądzić swych poddanych wg pr. pol. (GK 2 s. 510); tenże Nanker ma wykluczyć sprawę Mik. Pachoła swego kmiecia z Olszanicy przeciwko Janowi z M. i jego kmieciowi Stan. Faszowi [Fastowi?] z sądu grodz. i rozstrzygnąć ją przed swym sądem zgodnie z przyw. księcia Leszka Czarnego wyłączającym poddanych wsi klasztoru zwierz. spod sądownictwa wojewodów i kasztelanów a także starostów⁵Zob. przyp. 18 do zapiski nr 2082 w SP 2 i innych sądów (SP 2, 2082; GK 2 s. 510); ww. Nanker ma zawrzeć ugodę z Wojc. Sławkowskim i Stanisławem kmieciem z M.; Stanisław kmieć z M. ma zawrzeć ugodę z Mik. Pachołem kmieciem z Olszanicy (GK 2 s. 513).

1429 Szczepan kmieć z M. pozywa Szczepana kmiecia z Rząski o 19 stogów owsa i 11 stogów tatarki wart. 7 grz. Pan Janusz staje przy swoim kmieciu (GK 3 s. 329, 341); Wojc. Otira pleb. z Bolechowic ma zadośćuczynić Szczepanowi kmieciowi z M. w sprawie przeciwko Szczepanowi kmieciowi z Rząski należącemu do tego Wojciecha (GK 3 s. 349); tenże Wojciech wraz ze swymi kmieciami Szczepanem i Stanisławem z Rząski ma zadośćuczynić sądownie Wojciechowi i Szczepanowi kmieciom z Rząski i M. (GK 3 s. 359—60); 1432 → p. 3a.

1436 Święszek włodarz w M. → p. 3a; 1441—5 Jan Sulisławski z Sulisławic i Bielan włodarz z M. (GK 7 s. 587, 606; 8 s. 659, 683, 928, 1057; 9 s. 21—2, 34; OK 6 s. 392; 8 s. 606; Cracovia artificum suppl. 1441—1450, 300); 1442 Maciej z Bronowic procesuje się z Janem i Mikołajem karczmarzem z M. (OK 6 s. 392); 1444 Stan. Rusek z Krakowa pozywa Jana włodarza z M. o 3 grz., 9 sk. długu i sukno (GK 8 s. 659, 683); kmieć Bernard z M. (OK 8 s. 564); 1445 Jan z M. oświadcza, że ustępuje Więcesławowi przeorowi z kl. Ś. Marka w Krakowie z dzierżawy w Bielanach na ręce Piotra Sołtyska mieszcz. krak. swego świekra. Jan jako główny dłużnik i Grzegorz Zarogowski jako poręczyciel mają zwrócić do folwarku tamże 5 sztuk bydła już nazajutrz, a szóstą sztukę w ciągu 3 tygodni (GK 9 s. 21—2); Świętosław przeor w kl. Ś. Marka w Krakowie w sprawie z Janem z M. (GK 9 s. 34).

1448 Mikołaj włodarz z M. ręczy za Macieja Małyszę włodarza z Bronowic, że będzie pozostawał w zgodzie z Klemensem z Krakowa pod zakładem 10 grz. (GK 10 s. 546); 1451 Piotr Głód kmieć z M. ma zapłacić 3 wiard. wd. Elżbiecie Naczkosowej z tytułu ugody zawartej wobec Jakuba Częstockiego kan. krak. (OK 9 s. 187); 1458 Mik. Serwatka i Piotr Suchywilk mieszczanie z Kleparza odstępując od swego sądu pr. niem. w Kleparzu zobowiązują się wspólnie zapłacić do Wielkanocy Maciejowi Tomaszowiczowi z M. 5 grz. w monecie obiegowej pod rygorem zapłaty 10 grz, i pod karami (GK 15 s. 87).

1459 Mik. zw. Proboszcz włodarz w M. (GK 15 s. 134—5); 1462 Mikołaj s. Marcina z Damic pozywa Piotra kmiecia z Rząski zw. Dym o 2 rany krwawe i 4 sine. Ewa z Kurozwęk kasztelanowa staje przy swoim kmieciu Piotrze Dymie (ZK 16 s. 51, 67); 1464 Elżbieta kmiotka z M. → p. 6; 1470 Andrzej młynarz, inny Andrzej i Wojciech z M. (GK 19 s. 107 zp.); 1490 → p. 5; 1500 szl. Maciej włodarz (factor) Stanisława [z Kurozwęk] dz. M. star. wiel. (GK 7 s. 1289); 1501 prac. Mik. Morawiec z Bronowic Polskich pozywa prac. Jana Mikosza z M. o 5 owiec, które woźny sąd. zaaresztował u tegoż Jana; prac. Grzegorz zw. Grześkiem z Bronowic Polskich pozywa tegoż Jana Mikosza z M. o 4 owce, które woźny sąd. zaaresztował u Jana (GK 28 s. 245); 1529 role kmiece w M. (LR s. 182).

-c. Folwark, areał, podatki, pobór, karczma, młyn. 1438 folwark w M. → p. 3a; 1464 wsie M. i Rząska należące do pani [Ewy wd. po Krzesławie z Kurozwęk] kasztelanowej lub. skazane na karę król. XIV za niezapłacenie podatku 6 gr (GK 17 s. 191); 1467 król Kazimierz Jag. pozywa Ewę z M. wd. po Krzesławie [z Kurozwęk] kaszt. lub. o niezapłacenie przez poddanych z M. pozostających pod władzą Ewy wiardunkowego (ZK 152 s. 122); 1470—80 we wsi M. łany kmiece, karczma z rolami i młyn z rolami (DLb. 2 s. 13, 16); 1490—96, 1501, 1507—12 we wsi M. pobór z 7 ł. (ŹD s. 432; RP k. 63r — zapłacił Wojc. Wilczek, 157r, 171r, 187r, 201r, 221r, 268r, 318v, 332r, 362r, 564r, 590r, 618r); 1497—8 M. wymienione bez danych o poborze (RP k. 31r, 102r); 1499 w M. pobór z 6 ł (RP k. 1r); 1500, 1513—20 w M. pobór z 9 ł. (RP k. 239r, 535r, 705r, 726r, 775v, 781r, 804r, 819r, 843r); 1512 w M. młyn (GK 31 s. 640—2); 1530 we wsi M. pobór z 9 ł., młyna dorocznego o 2 kołach i od 1 komor. (RP k. 1); 1555 → p. 2; 1563 w M. pobór z 7½ ł. (5½ ról), 1 karczmy dorocznej, z młyna dorocznego o 3 kołach i od 4 komor. (RP k. 1, s. 29—30); 1564 w M. pobór z 9 ł. (LK 2 s. 73); 1581 w M. pobór z 5½ ł., od 8 zagr. bez roli, od 5 komor. bez bydła, 1 piekarza, 1 rzemieślnika, z młyna dorocznego o 2 kołach, młyna o 2 kołach stępnych i 1 folusza (ŹD s. 4).

5. 1442 Piotr Dobromirski ma zapłacić mgrowi Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie 5 grz. do dnia ś. Michała [29 IX] z tytułu dzies. w M. i Rząsce (OK 8 s. 320); 1444 kmiecie Bernard z M. i Piotr z Rząski mają wspólnie zapłacić mgrowi Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie 19 grz. za zakupioną przez nich dzies. w M. i Rząsce, z tego 10 grz. do Niedzieli Palmowej, a pozostałe 9 grz. do dnia ś. Stanisława [8 V] (OK 8 s. 564); 1445 Mik. Konwa z ulicy Szewskiej w Krakowie ma zapłacić mgr Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie 8 grz. do Środy Popielcowej i 8 grz. do Wielkanocy z tytułu dzies. w M. i Rząsce (OK 8 s. 803); 1447 Mik. Dąbrowa z Krakowa ma zapłacić 26 grz. Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie z tytułu dzies. w M. i Rząsce, z tego 10 grz. od razu, 10 grz. do dnia ś. Jana Chrzciciela [24 VI], a pozostałe 6 grz. do dnia ś. Małgorzaty [20 VII] (OK 8 s. 996); 1451 Bieniek kmieć z Rząski zobowiązuje się zapłacić mgrowi Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie z tytułu zakupionej w tym roku dzies. w M. 4 grz. i 6 gr, a pozostałe 3½ grz. do dnia ś. Małgorzaty (OK 9 s. 120); 1454 Mik. Słączka, Jakub Strzemień i Grzegorz z Krakowa podrzędczy biec. mają wspólnie zapłacić czcig. dziekanowi sądec. z tytułu dzies. w M. i Rząsce 18 grz., z tego połowę do Wielkanocy, a pozostałą połowę do Zielonych Świąt (OK 9 s. 686).

1470—80 dzies. snop. i kon. wart. 10 grz. z łanów kmiec., ról karczemnych i młyńskich dla kościoła Ś. Anny w Krakowie (DLb. 2 s. 13, 16); 1471 Szytek woźny sądu ziem. krak. oświadcza, że Kordula z Nowej Wsi uzyskała z tytułu przezysków na Janie zw. Progar pleb. w kościele Ś. Anny dziesięciny z domów przy ul. Grodzkiej w Krakowie, czynsz od prepozyta szpitala oraz dochody w M., Rząsce i Zakrzowie (SP 2, 4032); 1472 małżonkowie Benedykt i Katarzyna i ich zięć Jan z ż. Elżbietą mają wspólnie zapłacić w określonych terminach 18 grz. i 1 wiard. Janowi pleb. w kościele Ś. Anny w Krakowie za zakupioną dzies. snop. w Rząsce i M. (OK 13 s. 297); 1477 małżonkowie Jan Bieniek i Elżbieta z Rząski mają wspólnie zapłacić 9½ grz. za dzies. w Rząsce i M. kupioną od czcig. dr dekretów Macieja (OK 13 s. 832); 1490 Piotr prep. raciborski w sprawie przeciw kmieciom z M. i Rząski o przynależne mu z tych wsi dziesięciny snop. powołuje pełnomocnika mgra Marcina z Wiślicy (OK 3 s. 484; W. Urban, Regesty śląskie z oficjaliów Archiwum Archidiecezjalnego w Krakowie, cz. 2: 1462—1500, „Studia i Materiały z Dziejów Śląska” 21, 1996, s. 58); 1527 dzies. snop. z wsi Rząska i M. należy do kościoła Ś. Anny w Krakowie, miejscowy pleb. pobierał ją od dawnych czasów (KUJ 4, 365, s. 157).

1529 dzies. snop. wart. 18 grz. z dwóch wsi Rząska i M. dla kościoła par. Ś. Anny w Krakowie (LR s. 54); dzies. snop. z ról kmiec. w M. wart. 1½ grz. dla altarii Trzech Króli w kat. krak. (LR s. 182); 1599 kościół Ś. Anny w Krakowie ma dzies. snop. z wsi Rząski, przynależnej do altarii w kościele NMP i dzies. snop. z wsi M., należącej do szlachty (WRSkowron s. 68).

6. 1401 papież Bonifacy IX na prośby króla Władysława Jag. oraz Jana z Tęczyna star. generalnego i Zakliki z M. kanclerza Królestwa Pol. nadaje Uniw. Krak. pr. patr. kolegiaty Ś. Idziego, należące dotychczas w połowie do Jana, Zakliki i ich krewniaków h. Topór i w połowie do kl. benedyktynów w Sieciechowie w diec. krak. (KUJ 1, 19).

1423 → p. 3a; 1425 Mikołaj sołtys z Białego Kościoła, oskarżony przez Mikołaja kmiecia z M. i jego ż. Helenę o to, że zadał kmieciowi 5 ran krwawych, a jego żonie 3 rany i o to że ww. kmiecia uwięził, przysięga, że w tym czasie był chory, zeznaje również o konfiskacie jego konia i prześcieradła przez woźnego sąd. Bogutę. Jan dz. z M. staje w sądzie przy swoich poddanych (GK 2 s. 417); 1426 → p. 3b.

1444 Szczepan kmieć z Bielan pozywa szl. Jana Sulisławskiego z Bielan niegdyś włodarza z M. o ranę krwawą. Piotr z Chełmu kaszt. poł. staje o karę przy swoim kmieciu (GK 8 s. 1057); 1459 Maciej z Bronowic i M. za zgodą Krzesława z Kurozwęk i Mikołaj zw. Proboszcz włodarz z M. odstępując od swego sądu pr. niem. oświadczają, że otrzymali od Jana s. Mosczyńskiego z Kleparza 10 grz. z tytułu główszczyzny za zabitego Marcina br. Macieja i zapewniają, że dzieci zabitego Marcina do osiągnięcia wieku sprawnego, ani ktokolwiek inny nie będzie szkodził Janowi z racji tego zabójstwa (GK 15 s. 134—5); 1464 Elżbieta kmiotka z M. [c. Marcina z Rząski] uzyskuje od szl. Marcina z Damic 7 grz. bez 9 sk. z tytułu główszczyzny za zabitego ojca (ZK 17 s. 181); 1476 trzyletnia córka Grzegorza z M. i jego NN żony niepilnowana przez rodziców wyszła z domu i utonęła w rz. Rudawie. Rodzice znaleźli ją dopiero po pewnym czasie zanurzoną w wodzie niedającą oznak życia. Po chwili wahania zdecydowali się ją zanieść do kościoła Ś. Anny do grobu Ś. Jana Kantego, gdzie miały miejsce liczne cuda i tu dzięki modlitwom rodziców córeczka ożyła (MPH 6 s. 500—1 — cuda Ś. Jana Kantego); 1559 Sebastian z Czarnej Wsi zeznał przed sądem kryminalnym rady miejskiej Krakowa, iż będąc na służbie w M. ukradł 6 gr z kalety (Księga kryminalna miasta Krakowa z lat 1554—1625, wyd. W. Uruszczak, M. Mikuła i A. Karabowicz, Kr. 2013, nr 54).

1561 Jan Dudek z M. przyjmuje pr. miejskie w Krakowie (Księgi przyjęć nr 3375).

7. K. Bąkowski, Dawne kierunki rzek pod Krakowem, „Rocznik Krakowski” 5, 1902, s. 138—72; K. Buczek, Książęca ludność służebna w Polsce wczesnofeudalnej, Wr.—Kr. 1958, s. 69; Kurtyka Tęczyńscy ss. wg ind.; J. Laberschek, Rozwój krakowskiego zespołu osadniczego extra muros XIII—XVIII w., w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. Praca zbiorowa, pod red. J. Wyrozumskiego, Kr. 2007, s. 304, 330—1; tenże, Rola rzeki Rudawy w gospodarce średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967—2014), W.—Poznań 2015, s. 332—3, 335—6; J. Mitkowski, Dawne warunki geograficzne jako podłoże, na którym rozwinął się zespół osad krakowskich, w: Kraków. Studia nad rozwojem miasta, praca zbiorowa pod red. J. Dąbrowskiego, Kr. 1957, s. 54—6, 61; K. Nabiałek, Szydłowiecki Mikołaj h. Odrowąż, PSB 49, s. 566—74; I. Nobis, Służebne nazwy miejscowe w Polsce Piastowskiej, Kr. 2013, s. 164; J. Rajman, Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, Kr. 2004, s. 9, 44, 74, 108, 172, 351, 354, 361; K. Rymut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wr. 1967, s. 109.

8. Kultura materialna. Na terenie M. pomiędzy torami kolejowymi a zabudowaniami miejscowości funkcjonowała wczesnośredniowieczna osada otwarta, datowana na podstawie ceramiki na VIII—XIII w. (E. Dąbrowska, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie powiatu krakowskiego, „Prace Archeologiczne” 4, 1962, s. 49—54; taż, Wielkie grody dorzecza górnej Wisły, Wr. 1973, s. 238—9; J. Poleski, Postawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce, „Prace Archeologiczne” 52, 1992, s. 111; K. Radwański, Kraków przedchrześcijański, w: Kraków. Nowe studia… (2007) → p. 7, s. 101; E. Zaitz, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Krakowa, w: Kraków w chrześcijańskiej Europie X—XIII w., Kr. 2006, s. 223; Żaki s. 521).

Uw. Wśród badaczy utrzymują się duże różnice zdań i poglądów w kwestii pochodzenia nazwy tej miejscowości. Buczek, Książęca ludność służebna → p. 7, a za nim Rymut, Nazwy miejscowe → p. 7 i Nobis, Służebne nazwy miejscowe → p. 7, są przekonani, iż nazwa wywodzi się od mydlników – producentów mydła, natomiast Mitkowski, Dawne warunki geograficzne → p. 7, a za nim K. Radwański, Kraków przedchrześcijański → p. 7, przyjmują, iż pierwotnie mieszkańcy tej wsi trudnili się wypłukiwaniem rudy darniowej, zalegającej w okolicy. Mieli do tego wykorzystywać wody rzeki Rudawy przepływającej przez wieś. Za koncepcją K. Buczka zdaje się świadczyć dość częste występowanie w źródłach średniowiecznych słów „mydlnik, mydelnik”, na oznaczenie ludzi wyrabiających mydło lub handlujących mydłem, oraz słowa „mydło” (SStarop., t. 4, s. 371—2) oraz istnienie w średniowieczu na wschód od Krakowa wsi służebnej Pracze, której mieszkańcy zajmowali się zawodowo praniem odzieży dla dworu książęcego, wykorzystując być może mydło wytwarzane w Mydlnikach (sugestia słowna F. Sikory).