NADOLICE

(1382 Nadalicze — DP 1, 13; 1437 Nadolicze — ZK 150 s. 54; 1465 Nadolycze — ZK 152 s. 96—7; 1489 Nadlowycze — RP k. 134r; 1496 Nadlowicze — RP k. 70v; 1507 Nadoliczye — MS 4, 8355; 1530 Nadalycze — MS 4, 15770; 1581 Mądolice — ŹD s. 73) wieś, występująca w XVI i XVII w. łącznie z wsią Góra (RP 1530 k. 57; RP 1563 k. 105; ŹD s. 73; RP 1629 s. 167; RP 1680 [1655] s. 169), później wcielona do tej Góry zw. Włodowską (Mat. do MWK s. 64; UN 205 s. 8), ok. 4 km na N od Włodowic.

1. 1507 ziemia krak. (MS 4, 8355); 1382 dystr. olsztyński (DP 1, 13); 1437, 1492, 1507, 1524 pow. lel. (ZK 150 s. 54; MS 2, 8; 4, 8355, 13979); [par. Włodowice]1Do par. Włodowice należała wieś Góra połączona już w XVI w. z wsią z N. (WR k. 358).

3. Własn. król, a przed 1437 i poźniej szlach. -a. Sprawy własnościowe. 1382, 1385 → p. 5; 1437 Mikołaj z Charbinowic [pow. wiśl.] odstępuje br. rodz. Janowi i Bartoszowi z Ogrodzieńca pkom. sand. zamek Ogrodzieniec z przynależnymi dobrami, w tym wsie N. i Góra w pow. lel. (ZK 150 s. 54); 1443 rycerz pasowany Hińcza z Rogowa [pow. wiśl.] kaszt. roz. star. rad. odstępuje na rok od Bożego Narodzenia za 200 grz. szer. gr aż do pełnej spłaty Janowi Przyborowskiemu [z Przyborowic w pow. sand.] wsie: Podlesiany, Góra, N. i Ruda przynależne do Podlesian (GK 8 s. 108); 1448 Jan i Tomasz Przyborowscy z Przyborowic odstępują za 200 grz. szer. gr Przecławowi z Dmoszyc [pow. sand.] wsie: Podlesiany, Góra, N. i Ruda przynależne do Podlesian, które nabyli w tej sumie od Hińczy z Rogowa kaszt. roz. i star. rad. (GK 10 s. 307—8); 1460 Paweł z Dmoszyc rezydujący w Ogrodzieńcu [jako zastawnik] zapisuje ż. Katarzynie c. Piotra z Zebrzydowic 100 grz. posagu i tyleż wiana na całych wsiach: Rudniki, Zagórzany, Góra, N. i na folwarku Podlesiany (ZK 314 s. 147—8); 1465 Bartosz z → Ogrodzieńca zastawia na rok od Bożego Narodzenia za 2325 fl. węg. w złocie aż do pełnej spłaty Jakubowi Dębińskiemu [z Dębna] skarbnikowi Królestwa i star. krak. zamek Ogrodzieniec z przynależnymi dobrami, tj. miastami Ogrodzieniec i Włodowice i wsiami: Rudniki, Parkoszowice, Góra, N., Podlesiany, Małe Rudniki i Zadolany, które trzymali w zastawie br. rodz. Przecław i Paweł z Dmoszyc w tej sumie (ZK 152 s. 96—7); Przecław z Dmoszyc zastawnik z Ogrodzieńca odstępuje za 2325 fl. węg. w złocie temuż Jakubowi [z Dębna] zamek Ogrodzieniec z miastami Ogrodzieniec i Włodowice i wsiami: Rudniki, Parkoszowice, Góra, N., Podlesiany Małe Rudniki i Zadolany (ZK 152 s. 97—8); 1470 Jan i Bartosz z Ogrodzieńca sprzedają za 8000 fl. węg. w złocie br. Imbramowi i Piotrowi Salomonowiczom mieszcz. z Krakowa zamek Ogrodzieniec z przynależnymi dobrami, tj. miastami Ogrodzieniec i Włodowice oraz wsiami: Rudniki, Parkoszowice, Góra, N., Podlesiany, Małe Rudniki, Rodaki, Kiełkowice, Wiesiółka, Wysoka, Niegowonice i ½ Kluczy. Bartosz i Jan zobowiązują się wydać braciom przywileje król. na te dobra i cło oraz wpisać tę transakcję do ksiąg ziemskich dla nadania jej mocy prawnej (GK 19 s. 227—8); 1471 wpis tej transakcji do ksiąg ziem. krak. (ZK 18 s. 84); Imbram i Piotr z Ogrodzieńca odstępując od pow. lel. zapisują dożywotnio swej matce Annie 2000 fl. węg. w złocie na cz. dóbr zamku Ogrodzieniec, tj. miastach Ogrodzieniec i Włodowice, oraz wsiach: Rudniki, Parkoszowice, Góra, N., Podlesiany, Małe Rudniki, Rodaki, Kiełkowice, Wiesiółka, Wysoka, Niegowonice i ½ Kluczy (ZK 18 s. 90—1); 1488 br. rodz. Jan starszy, Andrzej i Jan młodszy dz. Przybyszówki [ziemia sanocka] poręczają Janowi Pileckiemu wwdzie ruskiemu za dług 2000 fl. dobrami zamku Ogrodzieniec, m.in. z wsią N. (GK 22 s. 1055—7); 1492 Jan Feliks Rzeszowski prep. przem. i kan. krak. dz. Przybyszówki i Ogrodzieńca daje Janowi z Pilczy [Pilicy] wwdzie ruskiemu dobra zamku Ogrodzieniec w pow. lel., w tym wieś N., w zamian za wieś Zawiercie i dodatek 8000 fl. (MS 2, 8, 28; MK 15 k. 146r—v); 1493 transakcja ta dla jej uprawomocnienia ma być wpisana do ksiąg ziemskich na sesji w Lelowie (AGZ 17 nr 2517); 1501 z podziału dóbr dziedz. i trzymanych w zastawie między br. Mikołajem, Stanisławem i Janem synami Jana z Pilczy wwdy sand. i star. przem. Mikołajowi przypada m.in. zamek Ogrodzieniec z miastem [Ogrodzieniec] i wsie: Klucze, Rodaki, Niegowonice, Wysoka, Wiesiółka, Rokitno, Kiełkowice, Parkoszowice, Rudniki, Zagórzany, Góra, N. oraz [m.] Włodowice z wójtostwem tamże i kuźnicę Ciszówka (minera vel fabrica Czisowka) oraz inne wyszczególnione imiennie dobra (GK 28 s. 175—8); 1507 Mikołaj z Pilczy dz. Ogrodzieńca zapisuje swej ż. Magdalenie c. Spytka z Jarosławia [ziemia przem.] 5000 fl. węg. na dobrach ogrodzienieckich w ziemi krak. w pow. lel., m.in. na N., jak też na posiadłościach w ziemi przem. (MS 4, 8355); 1521 Mikołaj z Pilczy wwda bełski zastawia za 2500 fl. Mik. Chełmskiemu z Chełmu dobra zamku Ogrodzieniec, m.in. z wsią N. (GK 36 s. 115—8); 1522 Ścibor Zabierzowski zastawnik m. Włodowice i wsi doń przynależnych w pow. lel.: Parkoszowice, Gora, N. i Rudniki (GK 36 s. 263—4); Jan Chełmski dz. Chełmu zastawnik dóbr zamku Ogrodzieniec, m.in. wsi N. (GK 36 s. 562); 1524 Jan Chełmski z Chełmu dz. zamku Ogrodzieniec i przynależności w pow. lel., w tym wsi N., i jego ż. Anna [c. zm. wwdy kal. Jana Zaręby z Kalinowej, pow. kal.] zapisują sobie wzajemnie dobra (MS 4, 13979); 1526 Mikołaj z Pilczy wwda bełski ustępuje za długi Janowi Chełmskiemu burg. krak. w sumie 57 000 fl. dobra Ogrodzieniec, m.in. wieś N. (MS 4, 14912); Jan Chełmski ustępuje Sewerynowi Bonerowi dobra ogrodzienieckie, m.in. z wsią N. (BJ rps 5348 t. 2, s. 220 — materiały Żegoty Paulego); 1530 Seweryn Boner z Balic burgr. krak. sprzedaje za 8000 fl. pol. swemu br. rodz. Jakubowi Bonerowi dobra ogrodzienieckie, m.in. z wsią N. (MS 4, 15770); 1536 Seweryn Boner z Balic kaszt. biec., żupnik, burgr. i wielkorządca krak. oraz star.: ośw., zator., biec., rabsztyński i ojcowski wyznacza posag ż. Jadwidze c. zm. wwdy kal. Mikołaja z Kościelca [Kujawy] na dobrach Ogrodzieniec, w tym na N. (ZK 29 s. 298—9); 1537 Seweryn Boner z Balic kaszt. biec. sprzedaje za 2000 fl. wikariuszom kat. krak. czynsz roczny 80 fl. z dóbr zamku Ogrodzieniec, m.in. wsi N. (MS 4, 18909); 1557 z podziału dóbr między 4 synami Seweryna Bonera Stanisławowi Bonerowi synowi z 1-go małżeństwa przypadają dobra zamku Ogrodzieniec, m.in. wieś Góra2Ówcześnie N. występowały łącznie z wsią Góra, o czym świadczą chociażby rejestry poborowe woj. krak. z 1530 i 1563 (J. Ptaśnik, Bonerowie, „Rocznik Krakowski” 7, 1905, s. 72, 130—2).

-c. Areał, pobór. 1489 w N. pobór z 3 ł. (RP k. 134r); 1490—5 brak danych o poborze w N. (ŹD s. 436; RP k. 70v, 108v, 147r, 159v, 175r, 189v, 204v, 224r); 1497 wieś N. w całości opust. (RP k. 108v); 1507 w N. pobór z 5 ł. (RP k. 330v); 1508—11 pobór łącznie z N. i Góry z 5 ł. (RP k. 357r, 379v, 613r, 643v, 672r); 1512—5 pobór łącznie z N. i Góry z 6½ ł. (RP k. 559v, 586r, 722r, 747v); 1530 we wsiach N. i Góra łącznie pobór z 5 ł. i 1 karczmy dorocznej (RP k. 57); 1563 we wsiach N. i Góra łącznie, przynależnych do zamku lanckorońskiego [?] i ogrodzienieckiego, pobór z 5 ł. według starych kwitów, a z 7 ról według uchwał piotrkowskich, z 1 ł. sołtysiego i z 1 karczmy dorocznej (RP 1563 k. 105, s. 233—4); 1581 w M. pobór z 7 ł. kmiec. i 1 ł. sołt. (ŹD s. 73).

4. 1529 w Górze sołectwo (LR s. 112); 1530 w N. sołectwo (RP k. 65); 1563 we wsiach N. i Góra łącznie1 ł. sołecki (RP k. 105); 1581 w M.[N.] 1 ł. sołecki (ŹD s. 73).

5. 1382 Władysław ks. opol. uposaża nowo fundowany kl. Paulinów k. m. Częstochowy, m.in. dzies. miodową z wyszczególnionych imiennie wsi w dystr. olsztyńskim, w tym N. (DP 1, 13; 2, 58; DLb. 3 s. 121); 1385 tenże powiększając uposażenie kl. Paulinów w Starej Częstochowie zamienia dzies. miodową z wsi po drugiej stronie rz. Warty w dystr. olsztyńskim [w tym N.], brzeźnickim i wiel. z powodu dużej odległości od klasztoru na takąż dzies. z wsi Rększowice w dystr. olsztyńskim (DP 1, 18).

7. Literatura. T. Kos [ks. Czesław Skowron], Fundacja Klasztoru Jasnogórskiego w świetle nowej interpretacji źródeł, Kr. 2002, s. 49, 240, 243, 246; J. Laberschek, Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, Kr. 2006, s. 90; K. Nabiałek, Starostwo olsztyńskie od XIV do połowy XVII wieku, Kr. 2012, s. 95—6, 104, 117—8; L. Wojciechowski, Najstarsze klasztory paulinów w Polsce. Fundacja — uposażenie — rozwój do około 1430 roku, Studia Claromontana 11, 1991, s. 125—9; F. Sikora, Dzieje osadnictwa i własności ziemskiej w epoce staropolskiej, w: Wierzchosławice. Dzieje wsi i gminy, pod red. F. Kiryka i Z. Ruty, Kr. 1994, s. 63.

1 Do par. Włodowice należała wieś Góra połączona już w XVI w. z wsią z N. (WR k. 358).

2 Ówcześnie N. występowały łącznie z wsią Góra, o czym świadczą chociażby rejestry poborowe woj. krak. z 1530 i 1563.