WĄBIEWO

1303 or. Wambow (Wp. 2 nr 868), 1387 Wambovo (Lek. 1 nr 236), 1388 Wanbowo (Lek. 1 nr 472), 1396 Wøibewo (Lek. 2 nr 1900), 1408 Vambewo (ACC 2, 148), 1428 Wąmbewo (KoścZ 9, 74); 1430 Wambyewo (KoścZ 9, 252), 1450 Wabyewo (PG 4, 54v), 1530 Vambiewo (ASK I 3, 131), 7 km na NE od Wielichowa.

1. 1450 n. pow. kośc. (PG 4, 54v); 1443 n. par. Parzęczewo (ACC 26, 61v).

2. 1303 droga prowadząca z Kowalewa [k. Grodziska] do W. (Wp. 2 nr 868); 1427-28 Winc. Wąbiewski wraz z braćmi [imion nie podano] toczy proces z Zygmuntem Korzbokiem z Zielęcina o gran. między W. i Zielęcinem; sąd zabrania stronom zbierania chmielu z zagajnika (de sarepta alias paszeky), który leży pomiędzy Starkowym Brodem a Nową Gacią oraz nakazuje im przywieść na roki po 2 szlachciców i 6 starszych (KoścZ 8, 591v; KoścZ 9 k. 29v, 74, 75); 1440 wiatrak, dwór →p. 3; 1443 młyn, wiatrak →p. 5; 1571 przy Starkowym Brodzie leżą 3 kopce narożne, które dzielą wsie W., Zielęcin oraz Lubiechowo (KoścG 26, 269v-270v).

3. Własn. szlach. 1387 Blizbor pleb. w Brodnicy w imieniu swojej matki toczy spór z Winc. Łódzkim o dziedzinę W. (Lek. 1 nr 236).

1388 Mścigniew z Mieszewa uzyskuje od Bartłomieja Chomęckiego dziedzinę W. w procesie o porękę; Bartłomiej jest zobowiązany uwolnić wspomn. dobra od roszczeń in. osób (Lek. 1 nr 472).

1396 [wykaz zaległych kar sądowych?] „W. z 1/4 dziedziny”1Zbliżone, równie lakoniczne zapiski odnoszą się do in. wsi położonych na E od Wielichowa: Ręcska, Czaplic, Kotusza, Młodolic, Goździchowa oraz Lubiechowa (Lek. 2 nr 1898-1904) (Lek. 2 nr 1900).

1413 Mik. Wąbiewski i Mik. Granowski zaświadczają, że Janusz Jurkowski, ich współrodowiec (clenodarius) naganiony przez Bawora, ma po ojcu na tarczy księżyc i gwiazdę oraz zawołanie Leliwa (MHP nr 109; BR 628 nr 52).

1419-35 Winc. Wąbiewski z Wąbiewa: 1419 tenże śwd. (WR 3 nr 748); 1425 tenże toczy proces z Winc. Jaskóleckim (W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971, s. 37, przyp. 120; cytowanego tam aktu w KoścZ 7 nie odnaleziono); 1427 tenże dowodzi w sporze z Maciejem sługą Zygmunta Korzboka [z Gnina i Zielęcina], że nie zadał mu 5 ran (WR 3 nr 1295); 1427-28 tenże →p. 2; 1428 tenże zastępuje w sądzie Tomasza z Parzęczewa, Wawrz. Jaskóleckiego oraz Mikołaja i Jana Łąckich [z Łęk Wielkich] (KoścZ 9 k. 29v, 77, 95, 165); 1428 tenże ręczy za Przedpełka Łąckiego [z Łęk Wielkich] w jego sporze z Lysmanem i Piotrem kmieciami z Cykowa (KoścZ 9, 46); 1428-30 tenże i Piotr Kubacki [z Kubaczyna] toczą proces z Januszem Woźnickim (KoścZ 9 k. 74v, 157v, 234v, 261v); 1428 tenże ma zapłacić Zygmuntowi Korzbokowi 17 gr [kary] za konie (po 1 gr za konia), które zajął w zapowiedzianej dziedzinie Zielęcin (KoścZ 9, 87v); 1429-30 tenże jest jednym z licznych poręczycieli, którzy odpowiadają przed Januszem Korzbokiem z Zawady [k. Ponieca] za Janusza Lubońskiego na sumę 140 grz. bez 2 kóp gr (KoścZ 9 k. 220v, 228v, 252, 278v); 1435 tenże i Piotr Kubacki [z Kubaczyna] toczą proces z Januszem Woźnickim o granice między Kotowem [nal. do Woźnickiego] i Kubaczynem [nal. do Kubackiego i może też do Wąbiewskiego?] (KoścZ 11, 67).

1432 Paweł Wąbiewski toczy proces z Balcerem i Melchiorem z Ogrodów (KoścZ 10, 65).

1434-50 Jan Wąbiewski, brat Macieja i Mikołaja: 1434 tenże śwd. (WR 3 nr 1472); 1440 rozjemcy dokonują działów pomiędzy tymże a jego braćmi Mikołajem i Mac. Wąbiewskimi: cała dziedzina W. przypada Maciejowi i Mikołajowi, przy czym Maciej otrzymuje dwór sołtysa (curia scolteti), wiatrak i 1/2 wspomn. dziedziny, Mikołaj stary dwór, gdzie mieszkał ich ojciec, oraz drugą 1/2 W., Janowi przypada zaś 1/2 dziedziny Kubaczyn, a Mikołaj i Maciej winni mu dopłacić 30 grz., co potwierdzą wystawieniem odpowiedniego dok. (KoścZ 12, 174); 1445 tegoż ż. Kat. Wąbiewska toczy proces z Janem Łąckim [z Łęk Wielkich] (KoścZ 12, 345); 1445 tenże toczy proces z Jakuszem Cykowskim, Mik. Wąbiewskim, [Mik.] Grabiszą Strzeleckim [ze Strzelc k. Grodziska] i Mik. Goździchowskim (KoścZ 12, 648); 1446-47 tenże wraz z bratem rodz. Mikołajem z W. toczą proces przeciwko Kiełczowi z Otorowa i Janowi Szczepskiemu (PZ 15, 155; PZ 16, 25v); 1448 tegoż ż. Katarzyna toczy proces z Jadwigą, Elżbietą i Zuzanną siostrami niedz. z Wolikowa (KoścZ 13, 340); 1449 tenże domaga się od Winc. Siemka z Łęk Wielkich i jego brata niedz. Michała 33 grz. długu i tyleż tytułem szkody (KoścZ 13, 419a); 1450 tenże →niżej; 1475 wd. po tymże Katarzyna daje synowi Wawrzyńcowi z Wolikowa swoją ojcowiznę, tj. 1/3 wsi Puszczykowo [k. Wielichowa], oraz macierzyznę, tj. swoją cz. w Wolikowie (PG 9, 41).

1440 Mac. Wąbiewski →wyżej; 1450 Apolonia c. Mac. Wąbiewskiego w asystencji stryja rodz. Mik. Wąbiewskiego oraz wuja rodzonego Mikołaja niegdyś Goździchowskiego sprzedaje z zastrz. pr. wykupu stryjowi rodz. Janowi z W. 1/2 W. za 50 grz. (PG 4, 54v).

1440-74 Mik. Wąbiewski, brat Jana i Macieja: 1440 tenże →wyżej; 1443 tenże →p. 5; 1445 tegoż ż. Kat. Wąbiewska toczy proces z Janem Łąckim i Krystynem niegdyś z Łęk [Wielkich] (KoścZ 12, 618); 1445-47 tenże →wyżej; 1449 tenże wraz z in. osobami ręczy za Jana Mórkowskiego (KoścG 1, 155v-156); 1450 tenże →wyżej; 1459 tenże toczy proces z Andrzejem, Sędziwojem, Mikołajem i Jakubem braćmi niedz. z Ujazdku (KoścZ 14, 258); 1472 tegoż ż. Agnieszka kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Łukowskiego 1/2 wsi Parzęczewo za 300 fl. (PG 8, 148; PG 10, 110v); 1474 tegoż ż. Agnieszka oraz Jadwiga ż. Wincentego z Dąbrowy [k. Poznania] kupują z zastrz. pr. odkupu od Potencjana z Dąbrowy podsędka pozn. całą wieś Sobiesiernie za 400 fl. (PG 9, 17v); 1479 wd. po tymże Agnieszka toczy spór ze Stan. Łukowskim (PZ 20 k. 74v, 91v); 1481, 1489 Agnieszka wspomn. jako zm. →niżej.

1481-1502 Jan Wąbiewski [syn Agnieszki i zapewne Mik. Wąbiewskiego]: 1481 tenże zeznaje, że jego matka Agnieszka Wąbiewska zmarła krótko przed roczkami, dlatego nie mógł przełożyć spraw, w których była pozwana (PZ 20, 140v); 1485 tenże ma zapłacić 6 grz. szl. Barbarze Małamaćkowej ż. [Małego Maćka] mieszcz. kośc. (KoścG 3, 24); 1485 tenże toczy proces z Małgorzatą, Jadwigą, Katarzyną i Dorotą siostrami niedz. z Łukowa i Żernik (PZ 21, 25); 1486 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Dobiesławowi z Kociug folwark w Parzęczewie wraz z dworem oraz dzierżawą pastwisk ugorowych w Puszczykowie, Goździchowie i Parzęczewie za 100 fl.; folwark ten Agnieszka matka Jana kupiła z zastrz. pr. odkupu od Jana Łukowskiego [→wyżej, pod 1472] (PG 10, 41); 1489 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Dobiesławowi z Kociug burgr. pozn. za 300 fl. 1/2 Parzęczewa, którą jego zm. matka Agnieszka kupiła z zastrz. pr. odkupu od Jana Łukowskiego (PG 10, 110v); 1489 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Dobiesława z Kociug całą wieś Nietąszkowo za 100 fl.; Dobiesław nabył z zastrz. pr. odkupu wspomn. wieś od Piotra z Opalenicy sędziego pozn. również za 100 fl. (PG 10, 110v); 1491 tenże sprzedaje za 100 fl. z zastrz. pr. wykupu Tomaszowi Bieczyńskiemu całe swoje pr. do wsi Nietąszkowo, które nabył z zastrz. pr. odkupu od Dobiesława z Kociug (PG 10, 144v); 1491 tenże występuje jako wuj Zofii c. zm. Jana Ducha Skoraczewskiego (PG 10, 156); 1492 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Dobiesławowi z Kociug ojcowiznę i macierzyznę w W. oraz pr. wolnego wyrębu w lasach dziedziny Parzęczewo za 400 fl.; strony postanawiają, że gdy Jan będzie chciał wykupić Dobiesława, Dobiesław będzie mógł zabrać z W. zboże wszystkich gatunków, zarówno jare, jak i ozime; jeżeli Kociuski wzniesie w W. jakieś zabudowania, Wąbiewski zapłaci za nie według wyceny sędziego pozn. (PG 10, 169, dawniej k. 172); 1492-93 tenże wspomn. jako właściciel W. →niżej; 1496 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu bratu Dziersławowi Dąbrowskiemu [z Dąbrowy k. Poznania] 4 ł. w Sobiesierniach, które przypadły mu po śmierci wuja rodz. Adama z Dąbrowy dziekana pozn., za 60 fl. (PG 7, 184; PG 11, 122, dawniej k. 116); 1497 sąd daje Mik. Opalenickiemu wwiązanie w 2 1/2 ł. bez 1 kwarty w dobrach tegoż Jana, gdziekolwiek by ich nie miał, na poczet [długu] 36 fl. wraz z karami (PG 59, 248); 1497 król Jan Olbracht zaświadcza, że tenże Jan Wąbiewski tenutariusz w Parzęczewie sprzedał z zastrz. pr. wykupu Marcinowi Zbąskiemu swoje zastawy na 4 karczmach w Parzęczewie oraz 1/2 folw. tamże wraz z wszystkimi łąkami, z wyjątkiem jednej zw. Smug, za 120 fl. (MS 2 nr 883; MK 16, 90-91); 1500 tenże pozwany przez wikariuszy kat. pozn.; na Janie ciąży ekskomunika nałożona za niepłacenie czynszu (PG 63, 50v); 1501 tenże daje Stan. Ujejskiemu całą wieś W., a w zamian otrzymuje cz. Boszkowa i 600 fl. (PG 12, 150); 1502 tenże płaci kary na rzecz Dobiesława niegdyś Kociuskiego i Tomasza Bieczyńskiego (KoścZ 18, 33v); 1502 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Zofii Zbąskiej [wd. po Marcinie Zbąskim] i jej [drugiemu] mężowi Janowi Turkowi Łęckiemu [z Kamieńca] 1/2 Parzęczewa za 80 fl.; Wąbiewski zostawia dla siebie wyłącznie jajka i koguty [należne od kmieci] (PG 12, 212).

1486-93 Dobiesław z Kociug: 1486-92 tenże →wyżej; 1492 temuż Mikołaj z Kutna wda łęcz. i star. gen. Wlkp. daruje kary w wysokości 24 grz., które ciążyły na dobrach W. Jana Wąbiewskiego i zapowiada, że nie da wwiązania w 3 kmieci w W. [imiona →niżej] (PG 10, 171, dawniej k. 174); 1492 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Barbary Małamaćkowej mieszczki z Kościana przezyski, które nabyła na dobrach W. Jana Wąbiewskiego, za 18 grz. (PG 10, 171v); 1492 tenże zapisuje kolegiacie NMP in Summo w Poznaniu czynsz 8 grz. od sumy 100 grz. na W., które dzierży od Jana Wąbiewskiego (PG 10, 177); 1493 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Hinczce z Ujazdu swoje prawo do wsi W., na której Jan Wąbiewski zapisał mu 400 fl., oraz przezyski, które nabył z zastrz. pr. odkupu od Barbary Małamaćkowej, za 400 fl. (PG 10, 182v, dawniej k. 185v).

1493 Hinczka z Ujazdu: 1493 tenże →wyżej; 1493 tenże daje w dożywocie synowi Stanisławowi prawa do wsi W., które nabył z zastrz. pr. odkupu od Dobiesława z Kociug (PG 10, 182v, dawniej k. 185v); 1498 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1493-1514 Stan. Hinczka Ujejski, Wąbiewski z Ujazdu, syn Hinczki: 1493 tenże →wyżej; 1498 tenże Wąbiewski syn zm. Hinczki, mąż Kat. Łukowskiej (KoścG 5, 17); 1499 tenże w wyniku działów daje bratu wieś Ujazd, a w zamian otrzymuje wsie Rogoziniec i W. (PG 12 k. 28v, 31); 1501 tenże →wyżej; 1505 tenże Wąbiewski z Ujazdu kupuje z zastrz. pr. odkupu od Andrzeja Sułockiego 1 ł. roli os. w Jarogniewicach za 10 grz. (PG 13, 27); 1510 tenże [Stan.] Wąbiewski dzierżawca w Kubaczynie uprawia tamże 1 1/2 ł. opust.2W omawianym przekazie nie podano imienia Wąbiewskiego, do którego nal. wspomn. łany opust. w Kubaczynie, skądinąd jednak wiadomo, że nasz Stan. Ujejski wziął w 1499 w dzierżawę wieś Kubaczyn od opiekunów Bartłomieja syna zm. Hinczki Kubackiego (KoścG 9, 50) (LBP 100); 1510 tenże pozywa Zofię Zbąską (KoścZ 18, 91v-92); 1512 tenże Hinczka Wąbiewski toczy proces z Janem Turkiem Łęckim o bliższość do dóbr Parzęczewo i innych zm. Zofii Zbąskiej (KoścZ 18, 309); 1514 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Mik. Gołanickiego 1/2 wsi Bucz (KoścZ 19, 48).

1510 pleb. w Koszutach otrzymuje 1 grz. czynszu rocznego z W. w par. Parzęczewo (LBP 70).

1526-62 Mac. Ujejski czyli Wąbiewski i 1526-31 Stan. Ujejski [ss. Stan. Hinczki Ujejskiego; →Ujazd, przyp. 11]: 1526 ciż bracia niedz. sprzedają z zastrz. pr. wykupu Małg. Błockiej wd. po Andrzeju Błockim 10 grz. czynszu rocznego na W. i 1/2 Parzęczewa za 150 grz. (KoścZ 19, 119v) i wykupują go w 1530 (KoścG 19, 179v); 1527 ciż zostają skwitowani przez siostrę Annę, ż. Stan. Krajewskiego, z dóbr po rodzicach w Zieminie, Parzęczewie, W., Krzonie i Białym Jeziorze (KoścZ 19, 122v; KoścZ 24, 547v); 1530 tenże Maciej zapisuje swej ż. Katarzynie, c. Piotra Ocieskiego, po 500 fl. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr należnych z działów z tymże bratem Stanisławem w Parzęczewie, Krzonie, Białym Jeziorze, W. i Zieminie (PG 16, 328); 1531 w wyniku działów tenże Maciej otrzymuje W. i 1/2 Parzęczewa, Stanisław zaś Ziemin, 1/2 Krzonu i folw. w Białym Jeziorze (KoścZ 19, 146); 1533 tenże Maciej zapisuje swej ż. Katarzynie po 500 fl. posagu i wiana na wsi W. (KoścZ 19, 156v); 1533 tenże Maciej sprzedaje z zastrz. pr. wykupu stryjowi Janowi 6 ł. w W. (PG 16, 568v) i wykupuje je w 1536 (PG 76, 396v); 1545 tenże Maciej zapisuje ż. Katarzynie po 900 zł posagu i wiana na W. i 1/2 Parzęczewa (PG 18, 225v); 1553 tenże Mac. Wąbiewski posiada Ocieszyn (PWc. 1, 193v); 1556 tenże zapisuje Zofii c. Macieja Proskiego, przyszłej ż. swego syna Stanisława, 1000 grz. posagu na 1/2 wsi W. i Parzęczewo (PG 100, 547), 1557 wwiązanie Zofii w te dobra (KoścG 11, 251v); 1558 tenże Maciej otrzymuje od ż. Katarzyny jej cz. Ocieszyna oraz dobra po matce i ojcu, a następnie daje jej w dożywocie W., m. Ziemin i cz. Parzęczewa (PG 19, 575-576, dawniej k. 659-660); 1559 tegoż ż. Kat. Ocieska wspomn. jako zm. (PG 103, 197); 1562 tenże Mac. Wąbiewski zapisuje [drugiej] ż. Annie, c. zm. Piotra Zielęckiego, po 1500 zł posagu i wiana na 1/2 swych części w W., Parzęczewie, Białym Jeziorze, Krzonie, Skoraczewie, Prętkowicach i na 1/2 m. Ziemin (PG 20, 188v; PG 106, 698); 1567 [wd. po tymże Macieju] Anna z Zielęcina →niżej.

1567 Wojc. Zakrzewski sprzedaje za 3000 zł Andrzejowi Karchowskiemu czyli Bylęckiemu części Ziemina, W., Parzęczewa, Białcza, Krzona, Skoraczewa i Prętkowic, które otrzymał w spadku po zm. Mac. Ujejskim czyli Wąbiewskim (PG 20, 629v); 1568 Stanisław, Dorota i Anna Krajewscy sprzedają Janowi Kluczewskiemu części wspomn. dóbr, które otrzymali w spadku po zm. Mac. Ujejskim czyli Wąbiewskim, za 12000 zł (PG 20 k. 629v, 734, 752); 1569 wspomn. Andrzej Karchowski sprzedaje te dobra Janowi Czackiemu synowi Piotra za 3000 zł (PG 20, 752); 1570 Helena Ujejska [c. Stan. Hinczki Ujejskiego; →Ujazd, przyp. 12] wd. po Piotrze Czackim daje synowi Janowi Czackiemu części m. Ziemin oraz wsi Białe Jezioro, Parzęczewo, Krzon, Skoraczewo i W. (KoścZ 20, 68v); 1570 Jan Kluczewski i Jan Czacki, syn zm. Piotra, sprzedają Andrzejowi Stryjkowskiemu cz. Parzęczewa i całą wieś W. za 18000 zł (KoścZ 20, 75); 1571 wspomn. Wojc. Zakrzewski odkupuje od swego brata Stanisława jego cz. spadku po Mac. Wąbiewskim (PG 21, 263), a 1572 sprzedaje Janowi Czackiemu części wymienionych dóbr, swoje i nabyte od brata, za 1700 grz. (KoścG 26, 71v); 1572 wspomn. Jan Czacki wykupuje części wymienionych dóbr od Zakrzewskich [→wyżej] i od Jana Kluczewskiego (PG 21, 348); 1577 Andrzej Stryjkowski sprzedaje Andrzejowi, Piotrowi, Jakubowi i Mik. Jaskóleckim wieś W. i 1/2 Parzęczewa za 15000 zł (PG 21, 726); 1580-84 W. nal. do Andrzeja Jaskóleckiego (Piotrkowska 1 nr 631).

1494 W. zalega z zapłatą czynszu król. (PG 59, 43v); 1530 pobór od 3 ł. (ASK I 3, 131); 1535 zaległy pobór od 1/2 ł. opust. (ASK I 5, 142); 1563 pobór od 5 1/2 ł. i karczmy dor. (ASK I 4, 186v); 1564 w W. są 3 ł. (IBP 302); 1566 pobór od 4 ł. os., 1 ł. soł., karczmy dor. i 4 zagr. (ASK I 4, 273v); 1567 Anna z Zielęcina [wd. po Mac. Ujejskim] płaci pobór od 4 ł. os., 1 ł. soł., karczmy dor. i 4 zagr. (ASK I 5, 374); 1576-80 pobór z W. w par. Parzęczewo [formularz niewypełniony] (ASK I 5, 623; ASK I 6, 279).

Mieszkańcy: 1408 Grzegorz z V. wygrywa proces z pleb. z Parzęczewa (ACC 2, 148); 1492 Jakub, Janik i Grzywacz kmiecie z W. (PG 10, 171, dawniej k. 174).

4. 1440 dwór sołtysa →p. 3; 1485 Małgorzata wd. po Janie sołtysie z W. toczy proces Małgorzatą ż. Piotra sołtysa z Woźnik (ACC 63, 19); 1566-67 łan sołtysa w W. →p. 3; 1571 sołtys z W. śwd. (KoścG 26, 269-270v).

5. 1443 Marcin pleb. w Parzęczewie domaga się od Marka młynarza w W. zapłaty 2 miar mąki z młyna i wiatraka w W., z którymi młynarz zalega od 3 l., a które mają należeć do plebanów podług dawnego zwyczaju diec. pozn.; pleb. wnosi również o zapłatę 1/2 grz. rocznie tytułem dzies. z ogrodu młynarza, który został wydzielony z folwarku szl. Mikołaja [z W.], ponieważ pobierał ją, kiedy rola ta była jeszcze uprawiana przez szlachtę; młynarz twierdzi, że nigdy nie płacił mesznego z tych młynów, ogród zaś, z którego zebrał w tym roku zboże, otrzymał od dziedziców dla lepszego pożytku (ACC 26, 61v).

1564 dzies. wiard. z 3 ł. (w wysokości 3/4 grz.) z W. w par. Parzęczewo nal. do klucza bukowskiego bpów pozn. (IBP 302).

1 Zbliżone, równie lakoniczne zapiski odnoszą się do in. wsi położonych na E od Wielichowa: Ręcska, Czaplic, Kotusza, Młodolic, Goździchowa oraz Lubiechowa (Lek. 2 nr 1898-1904).

2 W omawianym przekazie nie podano imienia Wąbiewskiego, do którego nal. wspomn. łany opust. w Kubaczynie, skądinąd jednak wiadomo, że nasz Stan. Ujejski wziął w 1499 w dzierżawę wieś Kubaczyn od opiekunów Bartłomieja syna zm. Hinczki Kubackiego (KoścG 9, 50).