1309 obl. 1608 Wascow (Wp. 2 nr 924, 930), 1401 or. Wanszkowo (WR 3 nr 179), 1406 Vanszcowo (KoścZ 3, 29), 1419 Wanszcowo (KoścZ 5, 118v), 1420 Wansscowo (KoścZ 5, 240), 1420 Vazcowo, Vøskowo (KoścZ 6, 26), 1420 Vanscowo (KoścZ 6, 97), 1427 Wanschcowo (KoścZ 8, 423), 1428 Wąnschcowo, Wyaschcowo (KoścZ 9 k. 32v, 52v), 1470 Waskowo (PG 8, 199), 1502 Waszkowo (CP 10, 423v-424; PG 12, 203), 1505 Waschkowo (PG 13, 61), 1514 Wanschkowo (PG 15, 13v), 1530 Vaskova (ASK I 3, 131v), 1538 Vąszkowo (KoścZ 26, 189v-191), 1563 Wąszkowa (ASK I 4, 189), 1564 Wąskouo (IBP 308), 1566 Veskowa (ASK I 4, 275), 1567 Wąskowa (ASK I 5, 380), obecnie Waszkowo, 2,5 km na SW od Ponieca.

1. 1310 Henryk ks. głog. i wlkp. ustanawia w Poniecu dystrykt, w którego granicach ma się znaleźć m.in. W. [pełna lista miejscowości →Poniec – dystrykt prowincjonalny] (Wp. 2 nr 930).

1470 n. pow. kośc. (PG 8, 199); 1410 n. par. Poniec (Wp. 5 nr 169).

2. 1406 gran. między W. a Zawadą, 1424-25 folwark zw. Szyba w W. →p. 3; 1424 woźny zapowiada wszystkie boczne drogi (vie indirecte), zarośla, łąki i pastwiska w Zawadzie, Moraczewie i W. dziedzinach Janusza Korzboka (KoścZ 5, 477v); 1430, 1433 woźny zapowiada wszystkie użytki w dziedzinach Janusza Korzboka Zawada, Moraczewo i W. (KoścZ 9, 248v); 1538 kopiec narożny, który dzieli Janiszewo, Poniec i W.; kopiec ten leży przy Samicy za Wąszkowską groblą [przebieg całej gran. oraz dalsze warunki →Poniec] (KoścZ 26, 189v-191); 1563-67 wiatrak dor. →p. 3; 1619 droga z Ponieca do W. (AV 4, 207v-208).

3. Własn. szlach. 1309 Stanisław z W. śwd. (Wp 2 nr 924).

1382-1406 Tomisław, Tomasz Wąszkowski, Waszkowski z W.: 1382 tenże →p. 6; 1393-1406 tenże śwd. (WR 3 nr 57 – tu Tomasz, 181, 306); 1406 tenże oraz Janusz Korzbok w drodze ugody (amicabiliter) wyznaczają gran. między W. a Zawadą (KoścZ 3, 29); 1420 Tomisławowa i jej syn Wojciech →niżej; 1424-25 tenże wspomn. jako były [zm.?] posiadacz folw. Szyba w W. →niżej.

1401 Bartłomiej z W. śwd. (WR 3 nr 179).

1419 Hanka z V. toczy proces z Mik. Osęką (KoścZ 5, 88v).

1419-28 Małg. Osęczyna z W.: 1419-20 taż toczy proces z Barbarą wd. po Mik. Osęce o 2 ł. roli w W. (KoścZ 5, 118v; KoścZ 6, 26); 1419 taż dowodzi w procesie z Botą Czermińskim i Mik. Gołaszyńskim, że nie ma koni po [zm.] synu Mik. Osęce, a jedynie żyto; sędziowie orzekają, że nie musi ona odpowiadać [z W.?] za długi swego syna, ponieważ W. jest jej macierzyzną, czego dowiodła, przedkładając wyrok (littera adiudicacionis) [przysądzający jej tę dziedzinę] (WR 3 nr 745; KoścZ 4, 426); 1420 taż przed najbliższymi rokami sądowymi ma przedłożyć plebanowi w Poniecu dok. w sprawie dziedziny W. [ten sam co wyżej, pod 1419?], a następnie ustępuje „z tegoż półł.” (ab isto medio manso) [tego, którego dotyczył wspomn. dok.?] w W. na rzecz Wojciecha syna pani Tomisławowej (KoścZ 5, 240, dawniej k. 18; KObceRyc. 153); 1424 taż toczy proces z Barbarą z Ziółkowa (KoścZ 8, 99; KObceRyc. 21); 1424-25 taż →niżej; 1427 taż ręczy za Szargaja sołtysa [w W.], że ten nie będzie grozić Niklowi Osmanowi ławnikowi [w W.], a Janusz Korzbok ręczy za wspomn. Nikla, swojego człowieka, że będzie on [w sporach] z sołtysem postępować za pomocą prawa, a nie przemocy; sąd poleca, aby Janusz Korzbok okazał wyrok [sądu ławniczego] (ortilegium) oraz przywiódł 2 ławników (KoścZ 8 k. 327v, 423, dawna k. 86v, 183; KObceRyc. 153); 1428 taż →niżej.

1420-29 Paweł, Paszek Wąszkowski, Waszkowski z W., syn Agnieszki: 1420 tenże dz. w W. toczy proces z Szargajem sołtysem tamże (KoścZ 6, 97); 1425 tenże syn Agnieszki →niżej; 1426 tenże dowodzi w sporze z Januszem Korzbokiem, że chciał mu dać zastaw, tak jak to zostało zapisane w księdze, jednak ten w określonym terminie tego nie zażądał (WR 3 nr 1152); 1428-29 tenże Paszek wraz z matką Agnieszką Królikową mają stawić się przed star. w Kościanie i zapisać z zastrz. pr. wykupu Januszowi Korzbokowi 27 gr czynszu od sumy 5 1/2 grz. i 6 gr na 1/2 ł. soł. w W. uprawianym przez kmiecia Jana; Paweł z matką dopełniają tego zobowiązania dopiero po nałożeniu na nich kar sądowych (KoścZ 9 k. 5v-6, 101, 101v, 174v-175); 1428 w sporze z tymże Sławosz z Ponieca dowodzi, że nie stawił się na roku zawitym, bo był chory (WR 3 nr 1320); 1428 tenże toczy proces z Heleną z W.; za tegoż staje jego poddany (homo) Mikołaj, za Helenę zaś jej kmieć Wojciech (KoścZ 9, 32v); 1428 tenże →p. 4; 1428 tenże toczy spór z Janem Gościejewskim (KoścZ 9, 52v); 1428 tenże →niżej; 1429 tenże wraz z matką Agnieszką Królikową płacą Januszowi Korzbokowi i sądowi po 3 grz. kary za niedopełnienie zobowiązania powzdania przed star. 1 ł. roli w W. oraz zapisania 1 grz. czynszu [na roli] kmiecia Soćki [w W.] (KoścZ 9, 176).

1420 Wojciech syn Tomisławowej →wyżej.

1421-30 Agnieszka Królikowa Wąszkowska, Waszkowska z W., matka Pawła: 1421 taż zw. Królową toczy proces z Barbarą ż. Unolda Treplina (KoścZ 5, 336v, dawniej k. 122v; KObceRyc. 108); 1424-25 taż →niżej; 1425 taż zw. Królikową toczy proces z Henrykiem Wolfarthem kmieciem z Dzięczyny, który stawia na świadków ławników z Dzięczyny Kunczę Wolfartha i kołodzieja Bomgartha oraz Andrzeja Wysza sołtysa tamże, którzy zeznają, że nakazali Agnieszce zapłacić Henrykowi 5 grz.; sąd ziemski podtrzymuje ich wyrok; Agnieszkę zastępuje w sądzie syn Paweł (KoścZ 8 k. 142, 146v, 152v, dawniej k. 127, 131v, 137v; KObceRyc. 164); 1428-29 taż Królikowa →wyżej; 1428 taż Królikowa z synem [Pawłem] winni są Mik. Mirzewskiemu 10 grz. i od tej sumy zapisują mu czynsz 1 grz. [rocznie na roli] kmiotki Wężykowej [z W.], który będą płacić, dopóki suma nie zostanie spłacona (KoścZ 9, 86v); 1430 [taż?] pani z W. zostaje zwolniona przez sąd z wszystkich kar (KoścZ 9, 248v); 1430 taż toczy proces z Piotrem i Janem z Gościejewic (KoścZ 9, 253).

1424-25 Piotr kapelan z Ponieca i jego brat Michał w procesie z Małg. Osęczyną z W. i Agnieszką z W. dowodzą, że Piotr i jego przodkowie trzymają od 30 lat folw. zw. Szyba¹Wydaje się, że na wspomn. folw. w W. znajdowała się kopalnia, o czym świadczy sama jego nazwa. Por. Słownik staropolski, t. 8, Wrocław 1977-81, s. 588, gdzie słowo „szyba” (m.in. na podstawie cytowanych tu rot) zdefiniowane zostało jako „otwór prowadzący z powierzchni ziemi w głąb kopalni, szyb” oraz →Poniec, przyp. 71 w W., a Agnieszka i Małgorzata nie mają do niego żadnego prawa; ostatecznie Małgorzata i Agnieszka zrzekają się na rzecz Piotra pr. bliższości do 1/2 dziedziny W., która przypadła mu po wuju, oraz całego folw. Szyba, który dzierżyli [niegdyś] Michał [brat Piotra?] i Tomisław [z W.] (WR 3 nr 1089, 1249; KoścZ 8, 124v).

1424-33 Janusz Korzbok z Zawady: 1424 tenże →p. 2; 1426-29 tenże →wyżej; 1427 tenże toczy proces z Januszem Osęką, któremu sąd poleca przedłożyć dok. (munimentum) w sprawie 1 ł. w W. lub 2 ł., jeżeli ma [jeszcze jakiś] inny (KoścZ 8, 423, dawniej k. 183; KObceRyc. 153); 1428-29 tenże →p. 4; 1428 tenże pozwany przez Małg. Osęczynę z W. zostaje utrzymany przy wyroku (littera adiudicatoria) dot. cz. W.; sędziowie postanawiają, że Janusz ma dzierżyć ową cz. W., dopóki Małgorzata nie spłaci pieniędzy, o których mówi wspomn. dok. (KoścZ 9 k. 57, 67v); 1428 tenże toczy proces z Januszem Osęką o 8 prętów roli w W. oraz o pieniądze, które zostały złożone w kancelarii [sądu] król. ze względu na to, że [Osęka] oskarżył go bezprawnie wobec zgromadzonej szlachty o wygnanie ze swoich dóbr, zabór 1 1/2 ł. w W. oraz [zabranie] kmieci; ostatecznie Osęka ma zapłacić Januszowi 6 grz. kary za swoje słowa (KoścZ 9 k. 37, 40, 82v, 95, 95v, 125v); 1430, 1433 tenże →p. 2; 1432 tenże toczy [kolejny] spór z Januszem Osęką (KoścZ 10, 132).

1425-49? Janusz Osęka z W.: 1425 tenże Osęka toczy proces z Hanczlem Janiszewskim (KoścZ 8, 158v-159); 1427, 1428, 1432 tenże →wyżej; 1449 tenże pozwany przez kl. w Obrze o sumę 6 1/2 grz. 6 gr, którą zapisał zakonnikowi Wawrzyńcowi i opatowi z tytułu poręki Mac. Brygar sołtys w Jezierzycach (ACC 31, 89).

1428 Helena z W. →wyżej.

1470-1514 Mik. Korzbok Zawadzki z Zawady, syn Jana [może ident. z Januszem?]: 1470 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 60 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi W. (PG 8 s. 199, dawniej k. 98v); 1502 tenże sprzedaje z zastrz. pr. wykupu kolegium wikariuszy wieczystych w kat. pozn. 10 grz. czynszu na Zawadzie, W. i 1/3 Goliny (CP 10, 423v-424; PG 12, 203); 1505 tenże zapisuje [drugiej] ż. Agnieszce, c. Piotra Łekieńskiego [z Łekna w pow. kcyn.], po 500 fl. posagu i wiana na 1/2 wsi Zawada, W. i Golina (PG 13, 61); 1514 tenże wraz z matką Anną, wd. po Janie Korzboku, oraz ż. Agnieszką sprzedają z zastrz. pr. wykupu Mikołajowi z Łęczycy altaryście w Pyzdrach 8 grz. czynszu rocznego na 1/2 Czarnkowa [k. Ponieca], całych wsiach Zawada i W. oraz 1/3 Goliny za 100 grz. (PG 15, 13v); 1514 tenże ma zostać skwitowany przez siostrę Apolonię, c. zm. Jana Zawadzkiego, z dóbr ojczystych i macierzystych w Zawadzie, W., Golinie i 1/2 Czarnkowa (PG 69, 107v).

1538-83 Marcin i 1538 Wojc. Korzbokowie Zawadzcy z W. i Zawady, ss. Mikołaja: 1538 ciż zawierają ugodę z Ambrożym, Wojciechem, Krzysztofem, Stanisławem i Janem Pampowskimi w sprawie rozgraniczenia między m. Poniec i wsiami Miechcin, Janiszewo, Długa Ulica nal. do Pampowskich a W. i Zawadą Zawadzkich [przebieg gran. →p. 2] (KoścZ 26, 189v-191); 1582-83 tenże Marcin →niżej; 1582 tenże Marcin daje ss. Bartłomiejowi i Wojc. Korzbokom wieś W. i cz. Goliny, a ci oddają mu je w dożywocie (PG 133, 405v); 1583 tegoż ż. Jadwiga Tarnowska kasuje oprawę m.in. na W. (PG 143, 734v).

1582-83 Bartłomiej i Wojc. Korzbokowie Zawadzcy, ss. Marcina: 1582 ciż →wyżej; 1583 tenże Wojciech daje bratu Bartłomiejowi swoje części w W. i Golinie (PG 22, 211v); 1583 tenże Bartłomiej zapisuje przyszłej ż. Katarzynie, c. Jarosza Pasikonia Pogorzelskiego, po 2000 grz. posagu i wiana na 1/2 W. i 1/2 cz. Goliny [którą podarował mu brat Wojciech] (PG 22, 212v).

1530 pobór od 5 ł. (ASK I 3, 131v); 1563 pobór od 6 ł. i 1/2 kwarty, karczmy dor. i wiatraka dor. (ASK I 4, 189); 1564 w W. jest 4 3/4 ł. (IBP 308); 1566 pobór od 6 ł. i 1 kwarty os., wiatraka dor. i 3 zagr. (ASK I 4, 275); 1567 pobór od 6 ł. i 1 kwarty os., wiatraka dor., karczmy dor. i 3 zagr. (ASK I 5, 380); 1576 pobór z W. [formularz niewypełniony] (ASK I 5, 625); 1580 pobór od 4 1/2 ł. i 3 zagr. (ASK I 6, 283); 1583 pobór od 10 półł. os., 1 kwarty karczmarza, 3 zagr., 1 komor. i 26 owiec (ASK I 6, 566); 1582-83 Marcin Korzbok Zawadzki płaci pobór od 10 [półł.] (Piotrkowska 1 nr 629).

Mieszkańcy: 1428 Jan, Wojciech kmiecie z W., Mikołaj poddany Pawła z W., 1429 Soćko kmieć z W., Wężykowa kmiotka [z W.] →wyżej; 1534 Marcin syn Michała Szczudły mieszcz. z Ponieca wraz z ż. Barbarą otrzymuje od Anny Szczudłowej jej posiadłość w W. (M Poniec I/17, 80).

4. 1420-29 Adam Szargaj sołtys w W., potem kmieć w Brzeziu: 1420, 1427 tenże →p. 3; 1428 tenże były sołtys w W., obecnie mieszkający w Brzeziu, toczy proces z Januszem Korzbokiem o 4 małdraty i 2 miary zboża oraz 11 miar owsa; sąd nakazuje Szargajowi, aby zwrócił sporne zboże; w imieniu Szargaja początkowo występuje Paweł z W., który okazał sądowi dok. pełnomocnictwa (KoścZ 9 k. 38v, 96v, 142v); 1429 [cd. poprzedniej sprawy?] w sporze z tymże kmieciem z Brzezia Janusz Korzbok przedstawia wyrok ławników [z W.] oraz dok. sądu król., a następnie przywodzi trzech ławników z W. [imiona →niżej], którzy zostali powołani do ławy obok [sołtysa] Szargaja; fakt ich wyboru poświadcza dok. uwierzytelniony pieczęciami Henczla Janiszewskiego i Dziersława Podrzeckiego; ławnicy zeznają w sprawie wystawionego przez nich pisemnie wyroku, który zakwestionował pełnomocnik Adama Szargaja, że jeżeli pisarz popełnił jakiś błąd, to nie są temu winni; pełnomocnik sołtysa domaga się, by sprawę rozstrzygnięto na podstawie dok. sądu król. (KoścZ 9 k. 169, 174, 185v-186).

1427-29 Nikel Osman ławnik w W.: 1427 tenże →p. 3; 1428-29 tenże człowiek Janusza Korzboka ma otrzymać od Stefana Rydzyńskiego 10 miar żyta; proces przed sądem ziemskim na jego rzecz prowadził wspomn. Janusz (KoścZ 9 k. 39, 122, 175, 183); 1428 tenże, Jakub Lesznow i Henczel Wyglar ławnicy w W. →wyżej; 1428 wspomn. 1/2 ł. soł. w W. →p. 3.

1477 Wojciech sołtys w W., śwd. w procesie [Stan.] Hanka pleb. w Poniecu i Jana Zemelki dzierżawcy dochodów w Poniecu; swój majątek ocenia na ok. 100 grz. (DepTest. II 158v).

1619 w W. sołectwo na 2 ł. (AV 4, 207v-208).

5. 1410 Wojc. [Jastrzębiec] bp pozn. potwierdza, że do par. w →Poniecu należy m.in. V. oraz dzies. i meszne z tej wsi w wysokości 2 miar żyta i owsa [z łanu] (Wp. 5 nr 169; ACC 120, 132v-134); 1564 dzies. wiard. z 4 3/4 ł. (w wys. 1 grz. i 9 gr) z W. w par. Poniec nal. do klucza krobskiego bpów pozn. (IBP 308); 1576-83 W. w par. Poniec (ASK I 5, 625; ASK I 6 k. 283, 566); 1619 pleb. w Poniecu pobiera meszne m.in. z W. (AV 4, 207v-208).

6. 1382 panowie wlkp., w tym Tomisław Wąszkowski, przyrzekają wierność tej córce zm. Ludwika króla Polski i Węgier, która zostanie im dana za dziedziczkę i zamieszka w Królestwie Pol. (Wp. 2 nr 1804).

8. Informacji o domniemanym grodzisku w W. nie potwierdziły badania weryfikacyjne (Hensel 7, 153).