1181 fals. z ok. 1230 Vescouo (DBL nr 1), 1258 or. Vescovo (Wp. 1 nr 368), 1282 Veskovo, Weskowo (Wp. 1 nr 512), 1294 fals. 1302 Veschovo (Wp. 2 nr 719), 1302 Weshcovo (Wp. 2 nr 847), 1362 Weszkowo (Wp. 3 nr 1476), 1438 Wyschkowo (Wp. 10 nr 1460), [a. 1439] Weszcowo, Wyescowo (MPHn. 9/2 s. 50, 86), 1447 Vyeszkowo, Wyeszkowo, Vyeskowo (DBL nr 215, 216), 1510 Wyeschkowo (LBP 108), 5 km na SE od Krzywinia.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 127); 1510 n. par. Lubiń (LBP 108).

2. 1181, 1258, 1294 mł. →p. 3; 1278 V. leży k. Wąsowa (DBL nr 36; Bielińska 345); 1387 młyn, łąki, jezioro, struga →p. 4; 1398 zapowiedź →p. 3; 1408 droga z Lubinia do W. biegnie w pobliżu jeziora [należącego do wsi Lubiń] (Wp. 5 nr 121); 1438 droga z Krzywinia do W. (Wp. 10 nr 1460); 1450 (wzm. w sumariuszu klaszt. z XVIII w.) ugoda między Stefanem opatem lub. a małżeństwem Jurkowskich w sprawie spiętrzenia wody w Krzywiniu i zalania lasów w W. oraz w Miaskowie (Lub. C 38, 131v); 1452 (sumariusz, jw.) wzm. o wizji granic między W. a Miaskowem (Lub. C 17, 17; Lub. C 38, 137); 1469 Tomasz opat lub. wygrywa proces z Janem Jurkowskim [z Miaskowa], który pozywał opata o to, że wskutek podniesienia pogrodków w młynie [klaszt.] na rz. Obrze k. Krzywinia zalane zostały kopce gran. między Miaskowem a W. (KoścZ 15, 277; Lub. C 38, 141); 1541 narożnik V. i Czerwonego Kościoła z m. Krzywiń (Lub. A 64); 1549 łąka →p. 4; 1551 narożnik Bojanic, Siemowa i W. (KoścZ 10, 15v); 1582 gran. między W. a Miaskowem (KoścZ 67 k. 522v, 523).

3. Własn. klaszt., →Lubiń – opactwo, potem część (sors, pars) należała do rycerstwa. 1181 (fals. z ok. 1230) ks. Władysław [Lask.] wśród posiadłości bened. z →Lubinia wymienia m.in. wieś V. wraz ze wszystkimi źrebiami należącymi do młyna; wieś podlega setnikowi w Kuszkowie (DBL nr 1); 1258 ks. Bolesław [Pob.] wymienia wśród posiadłości tychże bened. m.in. V. wraz ze źrebiami należącymi do młyna (Wp. 1 nr 368; DBL nr 23 – reg.); 1282 Marcin opat lub. kupuje od Mikołaja syna Wojny (filius Voynonis) źreb V., który leży przy dziedzinie klaszt. W., za 10 grz. srebra (Wp. 1 nr 512); 1283 Witosław syn zm. Piotra dz. w W. nadaje kl. w Lubiniu swoją cz. W. (MPH 5, 609 i przyp. f; MPH 5, 640 – według kop. z XVII i XVIII w., bez daty rocznej); 1294 (fals. z 1302) ks. Przemysł II potwierdza posiadłości tychże bened. i wymienia m.in. wieś V. z młynem [sformułowanie jak w 1181 i 1258] (Wp. 2 nr 719; DBL nr 41 – z obszernym komentarzem).

1302 bracia Włastek i Radon dziedzice w W. swoją cz. W., którą niegdyś zastawili za 20 grz. Marcinowi opatowi lub. [1282-1307, też →wyżej, pod 1258], odbierają z zastawu i sprzedają temu opatowi za 20 grz.; Witosław ich bratanek, syn Piotra z W., daje kl. w Lubiniu swoją cz. W. odziedziczoną po ojcu (Wp. 2 nr 847; DBL nr 47 – reg.).

1362 Mikołaj sędzia pozn. przysądza opatowi lub. dziedzinę W. wbrew roszczeniom Adama z Bylęcina [k. Krzywinia] (Wp. 3 nr 1476; DBL nr 83 – reg.).

1398 woźny zapowiada w imieniu opata lub. wsie klaszt. wraz z drzewami oraz zapustami czyli gajami, m.in. wieś W. (Lek. 2 nr 2248).

1581, 1583 spór Anny ż. Stan. Krajewskiego i Jadwigi wd. po Mac. Wilkowskim, sióstr z Miaskowa, z opatem lub. z powodu niewymierzenia przez opata sprawiedliwości kmieciom ze wsi klaszt., m.in. z W., kmiecie wycięli wiele drzew w Miaskowie; siostry wyceniają szkodę na 2000 grz. (KoścZ 67 k. 21, 752).

1510 w W. jest 8 ł. os., 1 ł. opust., sołectwo na 2 ł., karczmarz nie warzy piwa, lecz szynkuje (LBP 108); 1530 pobór od 2 ł. (ASK I 3, 127); 1563 pobór od 9 ł. kmiecych, 2 ł. soł., 1 karczmy dziedz., 2 komor. (ASK I 4, 173); 1565 pobór od 9 ł., 2 ł. soł., 1 karczmy dor., 8 zagr., 1 komor. (ASK I 4, 263); 1567, 1570 pobór ze wsi opatów lub. od 9 ł. kmiecych, 2 ł. soł., 7 zagr., od 1 karczmy dor. (ASK I 5 k. 373v, 426v); 1576 pobór od 8 ł. kmiecych, 2 ł. soł., 4 zagr., 1 karczmy dor. (ASK I 5, 610); 1580 pobór od 7 ł. kmiecych, 1 ł. opust., 1 1/2 ł. soł., 4 zagr., 2 biednych komor. (ASK I 6, 250v; ŹD 75); 1581, 1583 pobór od 7 ł. kmiecych, 1 ł. opust., 1 1/2 ł. soł., 4 zagr. wymłóckowych, 2 biednych komor. (ASK I 6 k. 507v, 558v).

Mieszkańcy: 1414 [wpis a. 1439] zmarli Święch i jego ż. Janna oraz Paweł kmiecie z W. (MPHn. 9/2, 82); [a. 1439] zmarł Tomasz z W. kalikant [wprawiał w ruch miechy w organach piszczałkowych w kościele klaszt. lub.?] (MPHn. 9/2, 86); 1446 pracowici Święch z Krzywinia, Stano z Lubinia i Helena z V. zeznają, że ich brat Mikołaj, syn zm. Matyszka kmiecia z W., wypłacił im należną cz. majątku po rodzicach (DBL nr 212); 1447 Piotr z V. →p. 4; 1460-61 Dorota z W. z ss. Wawrzyńcem i Janem kupują młyn w Żelaźnie za 42 grz. (DBL nr 231, 238); 1466 ugoda w sprawie podziału majątku po rodzicach między Małgorzatą wd. po Piotrze z W. a Katarzyną z W. i ich bliskimi (earum proximitates): Małgorzata z bliskimi ma otrzymać 2 grz. i zrzeka się pr. do majątku na rzecz Katarzyny (DBL nr 260); 1487 Kat. Pachurzyna wd. po Pachurze zagr. z W. zeznaje, że otrzymała po mężu 38 fl. [węg.] i 11 wiardunków oraz zawiera ugodę z ss. Maciejem, Janem i Michałem; oni otrzymują dom i rolę, 15 mendli owiec [225 szt.] oraz [do odzyskania] 20 fl. [węg., pozostających w ręku dłużnika]; matce mają zezwolić na zabranie z domu pościeli (DBL nr 337); 1488 Świętosław zw. Święch i zm. Michał Kopacz z W. płacili 3 wiardunki i 2 gr czynszu dla altarii w →Krzywiniu, ale z powodu spustoszenia dóbr W. opat lub. zamiast tego czynszu udostępnia altaryście do dożywotniego użytkowania swój browar w Krzywiniu (DBL nr 339); 1496 prac. Wojc. Preka kmieć z V. kupuje sołectwo we wsi klaszt. Żelazno (DBL nr 345); 1514 prac. Marcin zw. Dworasz z W. pozywa Feliksa Miaskowskiego o zabrane gwałtem (violenter) 2 siekiery wartości 1 wiard. (KoścZ 18, 544); 1530 Jan Myczek →p., 4; 1532 pracowici Wojciech i Maciej ss. zm. Marcina Biadocha [kmiecia?] z W. dają swojemu szwagrowi (gener) 2 grz., czyli ostatnią ratę posagu swojej siostry Agnieszki, który wynosił w sumie 6 grz.; Stan. Borek mieszcz. z Osiecznej wraz z wspomn. ż. Agnieszką zrzekają się swoich praw do majątku w W. (M Krzywiń I 33, 162); 1535 bracia Jakub zw. Gessa z Grabonoga i Mac. Kobus z W. zeznają, że ich brat Bartłomiej zw. Adamem z W. wypłacił im 12 grz. tytułem spłaty majątku po rodzicach; wspomn. bracia zrzekają się swojej cz. majątku, lecz zastrzegają, że w razie bezpotomnej śmierci Bartłomieja jego majątek im przypadnie (M Krzywiń I 33, 175); 1577 zmarł Jakub Migdał z W. kalikant i sługa (servitor) kl. lub. (MPHn. 9/2, 50).

4. 1387 (kop. XV-XVII w.) Tomasz opat lub. przenosi dziedzinę W., pozostającą od dawna na pr. pol., na pr. niem. czyli średzkie; opat sprzedaje Marcinowi zw. Marsz za 10 grz. gr pras. sołectwo w W. obejmujące 2 ł. małe, 2 ogrody i 5 łąk, tj. łąkę zw. Gorzczewa, łąkę leżącą za ścieżką (pepedaria) biegnącą w kierunku Bojanic aż do jeziora, łąki zw. Zapust, Morzyce i Smug; sołtys ma pr. spiętrzyć strugę (aqua currens) i wybudować młyn, zbudować od nowa karczmę i mieć jatkę mięsną, jatkę chlebową (statio panis) i kowala, od których sołtys będzie pobierał dla siebie czynsz; sołtys ma pr. wypasać 300 owiec poza stadem wiejskim oraz 30 wieprzy paść na żołędziach; może posiadać 3 pułapki (rhetia, sieci) na zające i może posiadać krogulca (nisus) [do polowania] oraz psy myśliwskie; sołtys ma pr. pobierać 1/3 opłat sąd. oraz w całości opłaty od rezygnacji, od zajętych przedmiotów i od zeznań; mieszkańcy wsi mają dawać klasztorowi [z każdego łanu] po 20 sk., na Wielkanoc 30 jaj, 3 kurczaki na święto Narodzenia NMP [8 IX] oraz 1 ćw. (mensura) chmielu na ś. Marcina [11 XI]; przez 3 dni w roku będą orać dla kl.; sądy gajone odbywać się będą 3 razy w roku z udziałem opata albo jego wysłannika (nuncius); sołtys ma służyć klasztorowi na koniu wartości 1/2 grz., od in. ciężarów jest zwolniony; z 7 ł. mają być płacone kontrybucje zw. poradlne i wojenne (DBL nr 117).

1447 (kop. XV-XVII w.) Elżbieta c. zm. Andrzeja sołtysa w V., a ż. Piotra z V., sprzedaje Janowi sołtysowi w V. 1/2 ł. za 14 grz., a Jadwiga niegdyś sołtyska w W. sprzedaje wspomn. Janowi sołtysowi w V. swoją cz. sołectwa za 6 grz. i 1 wiard. (DBL nr 215, 216).

1506 Maciej sołtys w W. ma zapłacić swojej bratowej Małgorzacie, wd. po Michale sołtysie w W., 12 grz. [jej oprawy] (M Krzywiń I 33, 106); 1510-83 sołectwo, sołtys →p. 3.

1530 Wojciech sołtys z V. zeznaje, że sprzedał 1/2 ł. roli i 1/2 ogrodu opatrznemu Janowi Myczkowi z W. za 15 grz.; tenże Wojciech z bratem Piotrem i siostrą Elżbietą przeprowadzają podział majątku po rodzicach (M Krzywiń I 33 k. 255v, 256); 1544 [tenże?] Wojciech sołtys w W. wypłacił swoim młodszym braciom tytułem spłaty majątku po rodzicach: średniemu Stanisławowi 6 grz. i najmłodszemu Mikołajowi 9 grz., a oni zrzekają się swoich praw do sołectwa (M Krzywiń I 33, 210v-211); 1549 [tenże?] Wojciech sołtys z W. z ss. Walentym i Maciejem oddaje Łukaszowi mieszcz. z Krzywinia łąkę Zagajka nal. do sołectwa [w dzierżawę] na 10 l. za 15 grz.; Łukasz ma pr. do trawy z tej łąki w tym czasie, a sołtys lub jego spadkobiercy mają pilnować, aby łąka nie uległa zniszczeniu (M Krzywiń I 33, 235).

1575 opat lub. wraz z konwentem sprzedają Grzegorzowi Łukaszewiczowi, który przez długi czas służył w kl., sołectwo w W. za 100 grz.; [dalej przepisano dosłownie tekst przywileju z 1387] (KoścG 34, 323v-324v).

5. 1510 pleb. w Lubiniu pobiera meszne i stołowe z W. (LBP 108).

6. Nie wiemy, czy z naszego W. pochodził Andrzej syn Andrzeja de Werzkow kleryk diec. pozn. i pełnomocnik (procurator) Niewstąpa opata sulejowskiego 1422 (ACC 3, 93).

1488 spustoszenie dóbr klaszt. w W. →p. 3: Mieszkańcy.