BOŻE

1415 kop. XIX w. Bosze (Czer. nr 718), [1421] kop. 1455-59 Boze (MK 3, 71v), 1430 or. Bosze (MK 334, 33), ok. 10,5 km na SW od Warki.

1. 1419 pow. war. (Czer. nr 1122); [1421, 1422], 1431 dystr. czer. (MK 3 k. 71v, 85; PP 6 nr 298); 1504 dystrykt czer., k. Warki (MK 18, 178); 1540 n. pow. war., par. Stromiec (ASK I 46, 74v); ok. 1511 par. Stromiec w archidiakonacie kurzelowskim w diec. gnieźn. (LBG 1 s. 669-670).

2. 1492 B. graniczy z Niedabylem (MK 18, 53v; MK 338, 45v); 1504 cz. w B. ciągnie się od [miejsca zw.] Szadykierz aż do mokradła (palus) i brzegu strugi [której?] (MK 18, 178); 1565 B. graniczy z wsiami król. Brzozowica i Stromiec (LM 1565 I 64); 1569 część boru [zw.] Olszamowski leży wzdłuż gościńca wareckiego [do Warki] z B., a las lichański [Lichanice] leży przy B. (Nab197 Część wstępna 10); 1564, 1569, 1573, 1576, 15[78]-79 karczma → p. 3: pobór.

3. Włas. szlach. 1414 Dorota c. Adama z B. toczy proces [o co?] z Paszkiem i Władysławem z Osiemborowa (Czer. nr 718); 1419 wieś B. wymieniona wśród wsi pow. war., których mieszkańcy zobowiązani są do prac przy grodzie książ. (Czer. nr 1122).

[1421] Falisław z Lichanic przeprowadza z Piotrem swym synem z pierwszej żony, podział dóbr dziedz., tj. Lichanic, Miedzechowa i B., w ten sposób, że Falisław i jego dzieci z drugiej żony otrzymają jedną połowę wspomn. dóbr, a Piotr drugą; obaj zobowiązani są uposażyć Annę i Świętochnę, cc. Falisława (MK 3, 71v).

[1422] Olszam z Lichanic otrzymuje od księcia pr. niem. dla swej cz. w B. → p. 4; 1430 tenże przekazuje Piotrowi z Lichanic pr. bliższości do zwrotu siedliska (area) w dziedzinie B., należącego niegdyś do zm. Mikołaja (PP 6 nr 177).

14[21]-64 Piotr z Lichanic, syn Falisława, dz. w B.: [1421], 1430 tenże → wyżej; 1431 tenże kupuje od Władysława z Grotowa wszystkie jego cz. w Lichanicach i B., które otrzymał po swej matce Małgorzacie, za 62 kopy gr (PP 6 nr 298); 1464 tenże Piotr i jego br. Paweł dz. w B. h. Jasieńczyk (Bon. 2, 77)1Na podstawie istniejących wówczas ksiąg ziemskich wareckich Adam Boniecki sporządził drzewo genealogiczne potomków Piotra Boskiego z B. h. Jasieńczyk, doprowadzając je do czasów sobie współczesnych (Bon. 2, 82-83).

1464 Paweł br. Piotra, dz. w B. → wyżej.

1475-1513 Tobiasz Boski, h. Jasieńczyk, dz. w B., syn Piotra, brat Jerzego, Pawła, Trojana (Bon. 2, 77 oraz tab. genealogiczna po s. 82), ojciec Wawrzyńca, Marcina, Macieja, Wojciecha, Stanisława i Piotra: 1475 tenże syn Piotra (Bon. 2, tab. po s. 82); 1483 tenże z br. Jurgą sprzedają Mikołajowi, Tobiaszowi, Andrzejowi, Janowi i Pawłowi ss. zm. Jana z Miedzechowa brzeg rz. Pilczy w dobrach dziedz. Zawady czyli Lichanice za 4 1/2 kóp gr w półgr (MK 5, 210v); 1492 temuż Tobiaszowi swemu rodz. wujowi Jakub syn zm. Andrzeja Kotka z Sokołowa [pow. warsz.] potwierdza 100 kóp gr w półgr, w których zastawił mu i zapisał swoje dobra dziedz. Sokołowo (Warsz. 6, 1026); 1501 tenże → p. 6; 1504 tenże kupuje od szl. Jana syna Andrzeja z Lichanic jego cz. dziedz. w B. [opis położenia → p. 2] za 80 kóp gr w półgr; Jan zaświadcza, że posag jego ż. Barbary nie jest zabezpieczony na tej cz. (MK 18, 178-178v); 1513 tenże → p. 6.

1483 Jurga [Jerzy, syn Piotra], br. Tobiasza, dz. z B. → wyżej.

1491 szl. Stanisław i Andrzej ss. zm. Gotarda z Lichanic i B. czynią zadość swej bratanicy szl. Annie c. zm. Jana ze wszystkich należnych jej cz. ojczystych (MK 5, 42v); 1526 tenże Stanisław Gotardowic wspomn. jako zm. → niżej: Windyka; 1527 tenże Andrzej [Gotardowic] dzieli dobra z bratankami → niżej.

1497 Jakub, 1508 Andrzej, 1519 Paweł [o nim → niżej] ss. Jerzego (Bon. 2, tab. genelogiczna po s. 82).

1501-27 Marcin, 1501 Maciej ss. Tobiasza z B.: 1501 ciż → niżej, p. 6; 1527 Marcin → niżej: Wawrzyniec.

1513-34 Wawrzyniec Boski, h. Jasieńczyk, syn Tobiasza z B.: 1513 tenże student → p. 6; 1527 tenże z br. Mikołajem! [Marcinem2Bon. 2, 82, który korzystał bezpośrednio z zapisu w księgach ziemskich war. zapisał, że chodzi tu o Marcina, w odpisie późniejszym z tychże ksiąg, przechowywanym w Nab197 zanotowano zaś imię Mikołaj. Marcin syn Tobiasza jest poświadczony w 1501 (→ p. 6), a także w późniejszych źródłach (Bon. 2, 84)], Wojciechem, Stanisławem i Piotrem przeprowadzają z Pawłem synem Jerzego z B., swym br. stryjecznym podział dóbr dziedz. ojczystych B. za pośrednictwem jednaczy Pawła z Grabowa, Pawła z Belska [→ Belsko Stare], Pawła z Siekluk i Jana z Brankowa; na mocy podziału ss. Tobiasza dają Pawłowi cz. boru zw. Kąty wg znaków granicznych przez nich wytyczonych, a otrzymują od Pawła cz. położoną za [rz.] Kania (Cania) w miejscu pod gajem; ponato cały gaj za rz. Kania, las i [brzegi] rz. Krzemień oraz las zw. Zator tenże Wawrzyniec i jego bracia oraz Paweł mają podzielić po połowie pod karą umowną 100 kóp gr w półgr (Nab197 Część Wstępna k. 3-4); 1534 tenże Wawrzyniec, wuj Marcina, Jana i Walentyna Miastowskich dz. Miastkowa, wykorzystując pobyt Marcina na Rusi prezentuje na plebana kośc. par. w Miastkowie Stanisława Warpęsa wbrew Miastkowskim, którzy jako kolatorzy prezentowali wcześniej wiel. Macieja Koszewskiego kanonika pozn. i warsz. (AE VII 293v-294v); 1543 tenże tytułem dożywocia zabezpiecza dobra swej ż. Katarzynie, c. Przedbora Załęskiego (Bon. 2, 82 za War. 3B, 146).

1519-30 Windyka z B., syn Stanisława Gotardowica, br. Sławosza, Jana i Andrzeja (Bon. 2, 83): 1519 tenże razem z szl. Mikołajem Wałaszkiem z Lichanic ręczą za szl. Barbarę wd. po Florianie z Lichanic (MZH nr 956); 1526 tenże Windyka syn zm. Stanisława Gotardowica (MZH nr 956, przyp. 1); 1530 tenże czyni zadość swej siostrze Małgorzacie, ż. Hieronima Boskiego (Bon. 2, 83).

1519-27 Paweł [Boski] syn Jerzego z B. zabezpiecza posag swej ż. Annie, c. Jakuba Ciołka z Powsina [pow. warsz.] (Bon. 2, 77); 1527 tenże → wyżej: Wawrzyniec; [1527-1544?] tenże pozywa szl. Annę Figurzynę [ż. Jana Figury]3Jan Figura, złotnik i rajca Starej Warszawy, znany jest ze źródeł z l. 1516-52, a jego żona Anna z l. 1527-44 (RadWS 630; ŁawWS 992 (z błędną idntyfikacją dotyczącą jego syna); K. Mrozowski, Przestrzeń i obywatele Starej Warszawy od schyłku XV wieku do 1569 roku, Warszawa 2020, s. 84) ze Starej Warszawy o opóźnianie wwiązania w [świadczenia uiszczane przez] kmiecia Szymona; sąd nakazuje stronom ustanowić rozjemców na rokach ziem. w Warce i zawrzeć ugodę pod sankcją zapłaty 10 kóp gr kosztów [procesu] (WarszDis. 2, 284v).

1527-46 Piotr Boski z B., syn Tobiasza, ojciec Andrzeja, Pawła, Urszuli, Zofii, Małgorzaty i Katrzyny (Bon. 2, 83): 1527 tenże → wyżej: Wawrzyniec; 1529 tenże zabezpiecza posag swej ż. Urszuli, c. Pawła z Bobrka (Bon. 1, 306 i Bon. 2, 83 za War. 3B, 333); 1546 tenże jest jednym z rozjemców w podziale dóbr między rodz. braćmi Sławoszem i Janem Gotardowicami → niżej.

1527 Wojciech, Stanisław ss. Tobiasza, bracia Wawrzyńca → wyżej: Wawrzyniec.

1527-46 Sławosz, 1527-46 Jan zw. Sęk, 1527 Andrzej Gotartowie, ss. Stanisława Gotardowica z B.: 1527 ciż dzielą dobra [B.?] ze stryjem Andrzejem (Bon. 2, 83 za War., tam podane sygn.); 1546 ciż Sławosz i Jan Sęk za pośrednictwem jednaczy, tj. podstarościego war. Marcina Bonieckiego, Łazarza Bonieckiego, Feliksa Michałowskiego pleb. w Wrociszewie i Piotra Boskiego, dzielą między siebie swe dobra dziedz. w ten sposób, że Sławosz otrzymuje całą ich cz. w Lichanicach, jednego kmiecia w Woli Boskiej i 4 staja na Porębie [gdzie?] nabyte od szl. Mikosza, zaś Jan otrzymuje całą cz. w B. i w Woli Boskiej (Nab197 Część Wstępna 5-5v).

1542-79 Andrzej, 1556-71 Grzegorz, 1556-71 Stanisław zw. Ciołek i 1556-71 Jan Boscy, ss. Pawła dz. w B.: 1542 Andrzej zabezpiecza posag swej ż. Barbarze, c. Jana Olszama z B. (Bon. 2, 77); 1556 Grzegorz zabezpiecza posag swej ż. Elżbiecie, c. Pawła Rykalskiego (Bon. 2, 78); 1556-57 ciż przeprowadzają podział B. (Bon. 2, 77); 1558 tenże Andrzej Boski → Bończa, p. 3; 1564 Jan zabezpiecza posag ż. Barbarze, c. Jakuba Laskowskiego (Bon. 2, 78); 1564 ciż dzielą dobra B. (Bon. 2, 77); 1564 ciż → niżej: pobór; 1569 ciż Grzegorz, Stanisław i Jan dzielą między siebie dobra Zator nad rz. Pilczą oraz należące do tych dóbr lasy (Nab197 Część wstępna 9-10); 1571 ciż Grzegorz, Stanisław i Jan dzielą z br. Andrzejem, w imieniu którego występuje Gabriel Boniecki syn zm. Marcina, las i łąki Zator leżące w dobrach Lichanice i B. (Nab197 Część wstępna 11-12v); 1576-79 tenże Andrzej → niżej: pobór.

1563 Tobiasz Boski, 1563 Jan syn Jana właśc. w B. → niżej: pobór.

1563 Jan Boski → niżej: pobór.

1563 Jan, 1563-64 Stanisław właśc. w B., 15[78]-79 tenże? Stanisław syn zm. Tobiasza → niżej: pobór.

1563 Jan, 1563-64, 15[78]-79 Gotard Boscy → niżej: pobór.

1563-79 Krzysztof Boski → niżej: pobór.

1564 Jan Olszam właśc. w B. → niżej: pobór.

1565 Stanisław Goiski! [recte: Boski]4W tym czasie źródła notują w B. dwóch Stanisławów Boskich (→ niżej, pobór), nie wiadomo zatem, o którego z nich tu chodzi ma przywilej od króla [Zygmunta Augusta] na wolny wyrąb w Puszczy Stromieckiej, z czego korzysta on sam i jego kmiecie (LM 1565 I 59).

1576-79 Mikołaj i Stanisław Boscy → niżej: pobór.

1576-79 Piotr Boski → niżej: pobór.

1540-79 pobór: 1540-41 od 1 1/2 wł. i 1/2 kwarty os. (ASK I 46 k. 74v, 108v); 1563 od 1/2 wł. os. Tobiasza Boskiego, 1/2 wł. os. [? zapis mało czytelny] Jana syna zm. Jana, 1 wł. os. Grzegorza, Andrzeja, Stanisława i Jana Boskich oraz 20 kw. szl. bezkm. w 4 działach: z działu Jana i Gotarda od 1 kw., z działu Jana Boskiego od 2 kw., z działu Jana i Stanisława od 1 kw., z działu Krzysztofa Boskiego z 16 kw. (ASK I 46 k. 153v, 168)5Pobór pobrano i spisano razem z B. i Woli Boskiej; 1564 od 1 wł. os. i 4 zagr. Andrzeja, Grzegorza, Stanisława i Jana Boskich, 2 ratajów Jana Olszama, 1 1/2 wł. os. Stanisława Boskiego, karczmy przywoźnej oraz 1/2 [wł.] szl. bezkm. Gotarda Boskiego (ASK I 46 k. 220, 227v, 262); 1569 od 2 1/2 wł. szl. bezkm., 3 zagr. i karczmy (ASK I 46, 303); 1573 od 2 1/2 wł. os., 2 zagr. i karczmy dor. przywoźnej (ASK I 46, 350); 1576 od 2 kw. os. Mikołaja i Stanisława Boskich, 1 kw. os. Stanisława Boskiego, 1 kw. os. Andrzeja Boskiego, 1/2 kw. os. Krzysztofa Boskiego, 3 kw. os. Piotra Boskiego, 2 zagr. [czyich?], karczmy (ASK I 46, 27v; ŹD 243); 1577 od 2 wł. os. i karczmy przywoźnej (ASK I 46, 357v-358); 15[78]-79 od 2 kw. os. Mikołaja i Stanisława Boskich, 2 kw. os. i 1 zagr. Stanisława syna zm. Tobiasza, 1 1/2 kw. os. i 1 zagr. [zw.] Sobiech Andrzeja Boskiego, 1/2 kw. os. Krzysztofa, 3 kw. os. Piotra Boskiego [oraz] w cz. Gotarda: od 2 zagr., od karczmy Stanisława Gusza6W rejestrze pochodzącym zapewne z 1578 r. zanotowano, że Stanisław Gusz, który dzierżawił wyszynk przez cały rok, zapłacił od tego 1 zł, i pozostało mu jeszcze do spłacenia 1 zł, 2 kołodziejów: Marcina Dobrosza i Leonarda Króla, kowala Jana Marka (ASK I 46, 417v, 472v)7Na marginesie rejestru z 1579 r. dopisek inną (późniejszą?) ręką: „Mikołaj Gabriel, Krzysztof Byli[n]a, Paweł Bylina, każdy za szóstą [część?] od pół włóki”. Nie jest jasne, czy chodzi tu o szósty dział w B., którego wspólnymi właścicielami były wymienione osoby.

1565 bartnicy z B. dają do dworu [król.] w Stromcu 2 1/2 rączki miodu rocznie, gdy któregoś roku nie ma [wystarczająco dużo] miodu, płacą po 15 gr od rączki (LM 1565 I 63-64).

Mieszkańcy: 15[78]-79 zagrodnik Sobiech; kołodzieje Marcin Dobrosz i Leonard Król, kowal Jan Marek → wyżej: pobór.

4. [1422] Olszam z Lichanic otrzymuje od ks. Janusza [I] pr. niem. dla swych cz. w B. i Lichanicach z czynszem po 12 gr z każdej wł. os. (MK 3, 85).

5. Ok. 1511 dzies. snopowa z wszystkich ról kmiecych i folw. w B. należy do kośc. par. i plebana w Stromcu, ale pobierają ją [tamtejsi] wikariusze i nauczyciel (minister) jako swoje wynagrodzenie8W zapisie podano zbiorczo wartość dzies. pobieranej z 3 wsi: Brześce, B. i Niedabyl, szacując ją na ok. 6 grz. (LBG 1, 671); kmiecie z B. płacą kolędę i świętopietrze po 1 den. (LBG 1 s. 670-671).

6. 1501 Marcin i Maciej, 1513 Wawrzyniec ss. Tobiasza z B. studenci Uniw. Krak. (MUK 1 nr 1501e/117, 1501e/118; MUK 2 nr 1513h/092).

8. W tym rejonie nie prowadzono dotychczas stacjonarnych badań archeologicznych oraz nadzorów. Zrealizowano tylko prace polegające na prospekcji terenowej w ramach AZP (obszar 68-67 i 68-69), podczas których znaleziono fragmenty wyrobów garncarskich. Na tej podstawie zlokalizowano tu ślady osadnictwa średniowiecznego (stan. 11 i 20), późnośredniowiecznego (stan. 16) i nowożytnego (stan. 11).

1 Na podstawie istniejących wówczas ksiąg ziemskich wareckich Adam Boniecki sporządził drzewo genealogiczne potomków Piotra Boskiego z B. h. Jasieńczyk, doprowadzając je do czasów sobie współczesnych (Bon. 2, 82-83).

2 Bon. 2, 82, który korzystał bezpośrednio z zapisu w księgach ziemskich war. zapisał, że chodzi tu o Marcina, w odpisie późniejszym z tychże ksiąg, przechowywanym w Nab197 zanotowano zaś imię Mikołaj. Marcin syn Tobiasza jest poświadczony w 1501 (→ p. 6), a także w późniejszych źródłach (Bon. 2, 84).

3 Jan Figura, złotnik i rajca Starej Warszawy, znany jest ze źródeł z l. 1516-52, a jego żona Anna z l. 1527-44 (RadWS 630; ŁawWS 992 (z błędną idntyfikacją dotyczącą jego syna); K. Mrozowski, Przestrzeń i obywatele Starej Warszawy od schyłku XV wieku do 1569 roku, Warszawa 2020, s. 84).

4 W tym czasie źródła notują w B. dwóch Stanisławów Boskich (→ niżej, pobór), nie wiadomo zatem, o którego z nich tu chodzi.

5 Pobór pobrano i spisano razem z B. i Woli Boskiej.

6 W rejestrze pochodzącym zapewne z 1578 r. zanotowano, że Stanisław Gusz, który dzierżawił wyszynk przez cały rok, zapłacił od tego 1 zł, i pozostało mu jeszcze do spłacenia 1 zł.

7 Na marginesie rejestru z 1579 r. dopisek inną (późniejszą?) ręką: „Mikołaj Gabriel, Krzysztof Byli[n]a, Paweł Bylina, każdy za szóstą [część?] od pół włóki”. Nie jest jasne, czy chodzi tu o szósty dział w B., którego wspólnymi właścicielami były wymienione osoby.

8 W zapisie podano zbiorczo wartość dzies. pobieranej z 3 wsi: Brześce, B. i Niedabyl, szacując ją na ok. 6 grz. (LBG 1, 671).