1407 kop. XIX w. Budzissino (Czer. nr 36), 1416 kop. XIX w. Budzichwo! (Czer. nr 415), 1424 kop. XIX w. Budzisszino (Czer. nr 1746), 1426 or. Bvdzyschino, Budzischino (MK 333, 58v), 1434 Budzysino (Czer. VII), 1446 Bezdzyschyno (TymWoln. 82), 1470 Budzyschyno (MK 5, 134), 1473 in Budzyschyno maiori (MK 5, 169), 1479 Budzischino magna (MK 5, 189), 1482 or. magna Budzischyn (MK 5, 204), 1482 kop. 1539 Magna Budzeschin (MK 60, 254), 1494 Budzysschino (MK 18, 77v), 1497 Budzischin (MS 2 nr 788), 1502 Budzyssyno Maior (MK 18, 145), 1505 Budzissin (MUK 1 nr 1505h/194), 1524 Magna Bvdzischino (MK 41, 11), 1526 Bvdzisino (MK 41, 113v), 1540 Bvdzyssyno (ASK I 46, 67v), 1541 Budzysyno (ASK I 46, 102), 1563 Budzisino maior (ASK I 46, 153v), obecnie Budziszyn, ok. 13 km na E od Grójca.

1. 1424, 1470, 1473, 1479, 1496 pow. czer. (PP 5 nr 704; MK 5 k. 134, 169, 189; MK 18, 91); 1540 n. pow. grodz., par. Drwalewo (ASK I 46 k. 67v, 102); 1563 pow. war. (ASK I 46, 153v).

2. 1564, 1569, 1576-77, 1579 karczma → p. 3: pobór.

3. Włas. szlach. 1407-34 Mikołaj (Miczek) dz. z B.: 1407 tenże pozwany przez Adama kmiecia z Osin niegdyś wójta w B. o pewne krzywdy (Czer. nr 36); [1414] tenże kupuje od Sędziwoja z Drawlewa całą jego cz. w Głoskowie za 30 kóp gr pras. (MK 3, 104); 1416 tenże toczy proces z Janem z Jazgarzewa o dług pieniężny [nie podano wysokości]; Jan nie stawia się w sądzie na czterech kolejnych terminach, za każde niestawiennictwo płaci karę niestane (Czer. nr 415, 430, 444); 1423 tenże ze swym synem Zawiszą dają Pawłowi z Głoskowa cz. swej dziedziny Głoskowo zw. Dąbrówka razem z cz. stawu tamże oraz dodatkiem 5 kóp gr posp., a otrzymują od niego w zamian cz. dąbrowy [położoną] blisko gran. wsi → Borucino; Paweł będzie posiadać młyn w Głoskowie (MK 3, 34v); 1424 tenże potw. Wojciechowi z Głowaczewa posiadanie pr. ziemskiego (ius terrestre) i poręcza za niego spłatę 1/2 kopy [gr] (Czer. nr 1746); 1424 tenże przeprowadza podział dóbr ze swym synem Zawiszą: Mikołaj otrzymuje całą wieś B., a Zawisza Krobowską Wolę, Drwalewiec i Głosków (PP 5 nr 704); 1426 Mścichna żona tegoż Mikołaja, c. Wita z Otwocka oświadcza, że jej ojciec uczynił jej zadość za dobra ojczyste i macierzyste (PP 5 nr 413); 1434 tenże śwd. przywileju Piotra ze Skuł dla kośc. par. w Chynowie (Czer. VII-VIII przyp. 2).

1423-24 Zawisza dz. z Drwalewca i B., [h. Przerowa], syn Mikołaja → wyżej: Mikołaj; 1473 tenże wspomn. jako zm. → niżej.

1446 Boruta [br. Zawiszy] z B. pozywa Ziemaka [ze Smogorzewa] cześnika ciech. o to, że wysłał 7 ludzi (septem homines) i 8 chłopów (octawm vilicum) na jego łąkę, którzy ją skosili; szkodę ocenia na 20 kóp [gr] (TymWoln. 82 za War. 1A, 37); 1479 tenże Boruta wspomn. jako zm. → niżej: Szczepan.

1470 Mikołaj z Prac Wielkich [pow. tarcz.] z dzieć­mi ze swej pierwszej ż. Katarzyny, mianowicie z Ludmiłą, Borutą i Barbarą, sprzedaje Piotrowi z Załęża połowę B. za 250 kóp gr w półgr, przyrzeka ponadto Piotrowi spokój od pozostałych swoich dzieci, które są jeszcze niepełnoletnie (MK 5, 134); 1472 tenże Piotr → niżej.

1472-1508 Piotr Zawisza Drwalewski dz. z B. i Drwalewca, [h. Przerowa], syn Zawiszy: 1472 tenże przed sądem bpa pozn., zrzekając się pr. do dowodzenia, przerzuca na szl. Piotra Załęskiego ciężar dowodu przez przysięgę (detulit iuramentum) względem nieoddanej dzies. snop. [z B.] należącej do stołu biskupiego, z powodu czego na jego wniosek Załęski został ekskomunikowany jako nabywca tejże dziesięciny; Załęski ma złożyć przed sądem przysięgę, że nie wziął dzies. w żadnej formie (AE II 369); 1473 tenże → niżej: Jan; 1477 tenże daje Janowi z Radzymina podkom. zakr. wieś Wolę Wrzosowską w pow. czer., która przypadła mu w podziale dóbr z braćmi [kiedy?], a otrzymuje w zamian 1 wł. chełm. w dziedzinie Nowa Dąbrowa w dystr. warsz. [pow. kam.] i dopłatę 170 kóp gr (MK 5, 184); 1482 tenże → niżej: Jan; 1497 temuż? Piotrowi Zawiszy Górzyńskiemu z B. [z powodu niestawiennictwa na wyprawę mołdawską] zostaje odebrana wieś Górzno w pow. rad. [tj. stęż.] i przekazana Klemensowi Ciołkowi Bielińskiemu (MS 2 nr 788; → też nr 976); 1508 tenże oraz Jan, Paweł, Szczepan, Mikołaj i Grzegorz br. z B. i Jan Drawlewski [na sądzie sejmowym] w czasie zjazdu generalnego w Warszawie składają przed doradcami książ. wyjaśnienia i dowody (diligentiam fecerunt) odnośnie dóbr Goździec [z. liw.] (Tarcz. 5, 393-393v); 1529 tenże wspomn. jako zm. → niżej: Hieronim.

1473-1510 Jan Zawisza dz. z B., h. Przerowa, syn Zawiszy: 1473 tenże i jego bracia Piotr, Mikołaj, Szczepan, Paweł i Grzegorz ss. zm. Zawiszy z Drwalewca przeprowadzają podział dóbr dziedz., w taki sposób, że: Jan otrzymuje całą cz. w B. i dodatkowo 20 kóp gr w półgr, Piotr i Paweł całą dziedzinę Drwalewiec z dodatkiem 30 kóp gr w półgr, Mikołaj i Grzegorz dziedzinę Głoskowo, a Szczepan Wolę zw. → Brzegi (MK 5, 169); 1474 tenże kupuje od Jana syna Tomasza ze Słuchocina [z. liw.] i Jana syna Pawła z Suchej br. stryjecznych całą ich część w Woli Jasieńskiej inaczej Kurczowa Wieś za 60 kóp gr w półgr (MK 5, 174v; SHGLiw. 199); 1476 tenże wspólnie z Janem Warpęsem starszym i Janem Warpęsem jego bratankiem (filiaster) z Gniewiewic, Piotrem Kokoszką z Michałowa oraz Mikołajem Braneckim świadczą z herbów Jasiona i Przerowa za Bartłomiejem synem Jana z Bończy (MZH nr 489); 1478 tenże z w/w Janem Warpęsem i jego bratankiem oraz Mikołajem Braneckim ustanawiają swoim pełnomocnikiem Piotra Kokoszkę w sprawach przeciw herbom Jasiona i Przerowa (MZH nr 520); 1478 tenże i w/w szlachcice toczą proces z szl. br. Janem i Gotardem z Głoskowa oraz Pawłem i Mikołajem z Wrzosowa (MZH nr 524); 1478 tenże i w/w szlachcice toczą proces z szl. Pawłem z Goślina oraz Wojciechem i Ninotą ze Śmiadkowa (MZH nr 525); 1478 tenże i w/w szlachcice toczą proces z Ninotą ze Śmiadkowa, jego bratankiem Wojciechem oraz Tomaszem i Gotardem z Głoskowa (MZH nr 535); 1478 tenże i w/w szlachcice toczą proces z Jakubem z Kołybieli, Piotrem z Sępochowa i Kołybieli, Janem synem zm. Wita z Dudy, Wojciechem z Otwocka, Janem z Głoskowa i Wilkty oraz br. Mikołajem Zbroszkiem i Janem z Otwocka (MZH nr 536); 1482 tenże i jego br. Piotr, Mikołaj, Szczepan, Paweł i Grzegorz ss. zm. Zawiszy z Drwalewca przeprowadzają podział dóbr dziedz.: wieś B. otrzymują Jan, Paweł i Grzegorz, w te sposób, że Jan i Paweł mają mieć trzy części a Grzegorz czwartą cz. z połową barci, Piotr i Mikołaj wieś Głoskowo inaczej Wrzosków, a Szczepan całą wieś Drwalewiec (MK 5, 204; kopia z 1539: MK 60, 66v-67); 1486-87 tenże Jan¹W zapisie wykreślono imię Szczepan i [jego br.] Paweł toczą proces [o co?] z Janem Ogrodzieńskim i dziećmi [imion nie podano] zm. Jana Kobylskiego; Ogrodzieński przedstawia w sądzie ziem. czer. opieczętowany sygnetem [książ.?] odpis przywileju zezwalającego na posługiwanie się pr. pruskim (rescriptum privilegii iuris Prusskye sub signeto) jako poświadczenie przysługującego mu pr. nieodpowiedniego (MZH nr 664); 1496 tenże i jego br. Paweł kupują od Sławosza i Mikołaja ss. zm. Piotra z Załęża [Wielkiego] stolnika czer. połowę ich dóbr dziedz. B., które posiadał ich ojciec, za 200 kóp gr w półgr (MK 18, 91-91v); 1502 tenże → niżej: Paweł; 1508 tenże → wyżej: Piotr; 1510 tenże Jan zastępuje w sądzie ziem. sędziego czer. (ArchPotul. 1a, 67); 1527 żona tegoż? → niżej.

1473-1508 Mikołaj syn Zawiszy z B., brat Piotra, Jana, Grzegorza, Szczepana i Pawła: 1473, 1482 tenże → wyżej: Jan; 1502 tenże → niżej: Paweł; 1508 tenże → wyżej: Piotr.

1473-1508 Szczepan dz. w B., [h. Przerowa], syn Zawiszy, brat Piotra, Jana, Mikołaja, Grzegorza i Pawła: 1473 tenże → wyżej: Jan; 1479 temuż Szczepanowi, swemu br. stryjecznemu, szl. Jadwiga c. zm. Boruty z B., ż. Mikołaja Okęckiego ze Stanclewic [pow. warsz.] sprzedaje wszystkie swe cz. ojcowskie razem z pr. bliższości w B., Budziszynie Małym i Gąskach za 200 kóp gr w półgr (MK 5, 189v; SHGWarsz. 272, tu błędnie: Zawisza z Drwalewa); 1482 tenże → wyżej: Jan; 1502 tenże → niżej: Paweł; 1508 tenże → wyżej: Piotr.

1473-1508 Grzegorz z B., [h. Przerowa], syn Zawiszy, brat Piotra, Jana, Mikołaja, Szczepana i Pawła: 1473, 1482 tenże → wyżej: Jan; 1484 Helena ż. tegoż, c. zm. Bartosza z Grabowa, poświadcza, że jej stryj Janusz z Mniszewa i Grabowa uczynił jej zadość ze wszystkich dóbr po ojcu i matce, ponadto deklaruje spokój względem szl. Barbary wd. po Domaracie Grabowskim, a obecnie ż. Goliasza Lichowskiego (MK 18, 19; MK 338, 9); 1502 tenże → niżej: Paweł; 1508 tenże → wyżej: Piotr.

1473-1508 Paweł Zawisza z B. i Budziszyna Małego [tam 1502-26, h. Przerowa], syn Zawiszy, brat Piotra, Jana, Mikołaja, Szczepana i Grzegorza: 1473, 1482, 1486-87 tenże → wyżej: Jan; 1492 żona tegoż szl. Agneta, c. zm. Jakuba z Dąbrówki, poświadcza, że szl. Wielisław i Jan z Dąbrówki jej br. rodzeni uczynili jej zadość ze wszystkich dóbr ojczystych i macierzystych (MK 18, 51v; MK 338, 42v); 1494 tenże kupuje od Włodzimierza z Milanowa [pow. warsz.] podstolego warsz., za zgodą jego ż. Doroty, c. zm. Jana Lipskiego kaszt. wis., Wolę Magierową za 300 kóp gr w półgr (MK 18, 77v; MK 338, 80-81v; SHGWarsz. 152); 1496 tenże → wyżej: Jan; 1502 tenże Paweł daje szl. Janowi Lelewskiemu z Gąsek cz. dziedz. w Woli Magierowej wraz z pr. bliższości i dodatkowo 400 kóp gr w półgr, a otrzymuje w zamian od Jana jego dobra dziedz. Budziszyno Małe i Wola Budziszyńska inaczej Zawady razem z lasem zaczynającym się od drogi Chynowej [zapis częściowo nieczytelny z powodu zalania karty] zw. posp. Krzyżowa Droga prowadzącej do Warki; Paweł poświadcza Janowi spokój od swych br. Jana, Piotra, Mikołaja, Szczepana i Grzegorza oraz od ż. Agnety z tytułu jej wiana, zaś Jan Lelewski zaświadcza pokój od swoich br. stryjecznych Jana i Ziemaka z Bielina i ich żon, oraz od szl. Katarzyny wd. po zm. Ziemaku z Borukowa kaszt. wysz. i od Małgorzaty ż. zm. Ziemaka brata Jana oraz od swej żony Franczki (MK 18, 145-145v; MK 60, 135-136²W zapisie or. MK 18, 145 osobą zeznającą wymianę jest Jan Lelewski natomiast, w kopii z 1539 (MK 60, 135) jest to Paweł Zawisza, określony tu jako piszący się z Budziszyna Małego); 1505 tenże → niżej, p. 6; 1508 tenże → wyżej: Piotr.

1505 Serafin syn Pawła z B. → niżej, p. 6.

1506 [szlachcie z B.] zapowiadają [tj. zastrzegają] wszelkie łowy [w lasach należących] do B. i Zawad (Czer. XLIII).

1527 Zofia, c. Jana z Celejewa, żona tegoż Jana Zawiszy? (Bon. 2, 318).

1515-39 Hieronim Zawisza z B., [h. Przerowa], syn Piotra Zawiszy: 1515 tenże zawiera z Marcinem z Dybowa [pow. warsz.] umowę dot. nabycia od niego dóbr dziedz. Praga [pow. warsz.] za 95 kóp [gr] (Warsz. 11, 49-49v); 1524 tenże przekazuje szl. Mikołajowi Turowskiemu sumę dłużną, potwierdzoną dok. książ., którą ma u szl. Anny c. zm. Jerzego z Rudna, ż. Marka ze Szwejek [pow. ciech.] (MK 41, 11); 1529 tenże syn zm. Piotra, jest dłużny 150 kóp gr w półgr szl. Janowi synowi Michała ze Służewa [pow. warsz.], a zabezpieczeniem długu są jego działy we wsiach Głoskowo inczej Dutka, Wilkta i Obrąb oraz połowa młyna na rz. Wilce k. Garwolina, które Jan może użytkować aż do całkowitej spłaty w/w sumy przez Hieronima; Hieronim zachowuje jednak prawo do 4 dni robocizny kmieci ze wspomn. wsi, ponadto gwarantuje Janowi spokój ze strony swej ż. Doroty (Warsz. 16, 206v-207); 1539 tenże prosi o wpisanie do metryki dok. podziału dóbr z 1482 (MK 60, 254; MS 4/1 nr 6428); 1564 Dorota wd. po tymże → niżej:

pobór.

1526-70 Mikołaj Zawisza z B., syn Pawła, 1526 podstoli dworu książ. (MK 41, 113v), 1543-69 star. liwski, 1547-69 star. kam., 1550-70 wojski liw. (SHGLiw. 108, 118-119) → Budziszyno Małe³Mikołaj Zawisza star. liw. i kam. pisał się zawsze z B., bez określenia, o które Budziszyno chodzi – o B., czy o Budziszyno Małe. Zapisy o jego ojcu i braciach a także o płaconym przez niego poborze sugerują jednak, że posiadał dobra dziedz. w → Budziszynie Małym, dlatego też tam umieszczamy wzmianki o nim.

1563-64 Jan Zawisza → niżej: pobór.

1565 Adam Zawisza [z B.] podstar. liw. przewodniczy sądowi grodzkiemu w Liwie (MK 96, 43v); 1576, 1579 tenże wspomn. jako zm. → niżej: pobór.

1576-79 Krzysztof [Zawisza] z B. → niżej: pobór.

1540-79 pobór od: 1540-41 od 2 1/2 wł. os. (ASK I 46 k. 67v, 102); 1563 szl. Jan Zawisza płaci od 1 wł. os., szl. Jan Młochowski od 3 wł. os.; 1564 Jan Zawisza płaci od 2 wł. os. swoich oraz z działu Doroty wd. po Hieronimie od 3 wł. os. i karczmy przywoźnej (ASK I 46 k. 227v, 233); 1569 od 5 wł. os. i karczmy dor. (ASK I 46, 292); 1573 od 5 wł. os. i 3 zagr. z ogrodami (ASK I 46, 337); 1576 szl. Anna wd. po Franciszku Górzyńskim od 1 1/2 wł. os. i karczmy, Paweł Ranachowski od 1 1/2 wł. os., Krzysztof syn zm. Adama od 3 wł. os. (ASK I 46, 15v; ŹD 230); 1577 od 5 wł. os. i karczmy przywoźnej (ASK I 46, 362); 1579 Anna wd. po Franciszku Górzyńskim od 1 1/2 wł. os., Paweł Ranachowski od 1 1/2 wł. os., Krzysztof syn zm. Adama od 3 wł. os.; w dziale Gabriela Mikołaj Pietka od karczmy przywoźnej (ASK I 46, 392v).

4. [A. 1407] wójt w B. → p. 3.

5. 1472 dzies. snop. [z B.] należy do stołu bpa [pozn.] → p. 3; 1603 dzies. z B. [w formie] kilku stogów żyta należy do wikariusza kośc. par. w Drwalewie (AV 1, 87).

6. 1505 Serafin syn Pawła z B. student Uniw. Krak. (1505h/194).

8. Obszar ten poddany był dotychczas tylko prospekcji terenowej podczas programu AZP (obszar 64-67). Nieliczne zarejestrowane znaleziska były podstawą do określenia śladów osadnictwa wczesno- (stan. 2) i późnośredniowiecznego (stan. 13).