1560 Anczuczicz, do ziemi bojar Anczuczycz (AWAK 14, 70), 1577 or. Anczuthy (ASK I 47, 258v), 1578 Anczuthy (ASK I 47, 420), 1579 Hańczuthi (ASK I 47, 357v), 1580 Hanczuthy (ASK I 47, 634), 26 km na NE od Bielska Podl.
1. 1564 pow. biel. (ZZG 54, 251); par. katolicka Narew11577 – par. bielska, ASK I 47, 258. Trzeba jednak pamiętać, że par. duchowna nie musiała pokrywać się z gran. par. skarbowych. Dodatkowo Ancuty były w 1580 r. wpisane też w tzw. par. ruskiej skupiającej wsie nie przypisane do żadnej par. łacińskiej (ASK I 47, 634), diec. łucka, par. prawosł. nieustalona, prawdop. Narew, diec. włodzim.2W XVIII w. Ancuty są w okręgu cerkwi w Narwi, a w tamtej okolicy sieć par. nie zmieniła się w stosunku do XVI w., stąd założono podobną przynależność par., co w okresie wcześniejszym (AHP Podlasie, 287).
2. 1560 gran. z wł. miej. Narwi oraz z miej. wsią Waniewo. Do A. należał także fragment puszczy („do boiar Anczuczycz puszczy”) (AWAK 14 s. 70, 71); 1564 grunty Rahozy, których gran. stanowiły przedmiot sporu z mieszcz. narewskimi (ZZG 54 s. 251-253).
3. Włas. szlach. (bojarska) Ancutów h. własnego (Bon. 1, 36); 1540 królowa Bona oznajmia, że Ławryn Ancuta oraz Iwan Michnowicz, Koleda Chwiedorowicz i Ustian Sienkowicz zawieszają wszelkie spory dotyczące dóbr Hajewnik i → Woźna [Hoźna]3Wspomniane wsie także były własnością Ancutów z Ancut do rozsądzenia sprawy przez sędziego ziem. biel. Mikołaja Koryckiego i podsędka biel. Stanisława Lewickiego (Sur.Z 2, 132v).
1564 br. Maciej, Andrzej (Jędrzej) i Prokop z ss. Pawłem, Marcinem i Teodorem (Chwedorem vel Fedorem) Ancutami z Rahoz zapisują Wawrzyńcowi i Kuncowi Marcinowiczom Ancutom 45 mr. ich ziemi zw. Rahozy. Ancutowie prowadzili spór z miastem Narwią o bezprawnie zajęte ich grunty dziedz. w A. i → Białej. Maciej, Andrzej i Prokop z ss. nie byli w stanie opłacać kosztów procesów, dlatego zapisują wspomniane grunty Wawrzyńcowi i Kuncowi, a ci zobowiązali się do dalszego prowadzenia spraw i ponoszenia kosztów z nią związanych (ZZG 54 s. 251-253).
1577-80 pobór: 1577 szl. Józef z A. z br. Andrzejem płacą od 4 wł. szl. (ASK I 47, 258v), szl. Ławryn z A. od 1 1/2 wł. os. (ASK I 47, 262v); 1578 Wawrzyn i Lewko z Maruszą wd. nie dali poboru (ASK I 47, 420); 1579 Sieńko Tropiejowicz z Woźnej (→ Hoźna) od 1 3/4 wł. szl., Ławryn Janczuta z synem Lewkiem i cześnikami z 6 wł. szl., Trochim syn Bohdana od 1/2 wł. szl., Waśko Wawrzynowicz z br. Andrzejem za konia i od 3/4 wł. szl. (ASK I 47 k. 357v-358)4Pobór z 1577 r. był chyba pomyłkowo połączony z Hryniewiczami mimo, że nagłówek jest oznaczony jako Ancuty. Dużo osób jest podpisane jako piszące się „z Hryniewicz” i nie występują one w rejestrach z innych lat w Ancutach. Nie zostały one wpisane do hasła. Nie można wykluczyć jednak, że w tym roku, któraś z wymienionych tam osób posiadała jakiś grunt w Ancutach, dlatego zostaną tutaj przytoczone: Opanas Jasmanowicz z Hryniewicz za 2 konie i 1 wł. szl.; Jaczko syn Wasila z Hryniewicz z cześnikami od 2 wł. szl.; Jan Krakówka z Hryniewicz od 2 koni, Jacko Hryniewicz od 2 koni i 1 wł. szl., Makar Oleksiejewicz z Hryniewicz z cześnikami od 1 wł. szl. i konia; Marek syn Aleksego z Hryniewicz od konia i 2 wł. szl.; Żdan Ihnatowicz z zięciem Łukaszem z Hryniewicz od 1 1/2 wł. szl., Jaromin syn Michała z Hryniewicz z szwagrem od konia i 1 wł. szl.; Jośko Hrehorowicz z Hryniewicz od konia i 3/4 wł. szl; 1580 Józef Kuncewicz z br. Hosemiasem ? od 3 wł. szl., szl. Supron z br. od 1 wł. szl., szl. Sienko od 3/4 wł. szl. kupionej i razem z Prokopem Rahozą od kolejnych 3/4 wł., szl. Lewko syn Ławryna w imieniu ojca od 3 wł. szl. (ASK I 47, 634).
8. Badania archeologiczne: Podczas rozpoznania powierzchniowego wykonywanego w ramach AZP stwierdzono na południowym skraju wsi ślady osadnictwa (fragmenty wyrobów glinianych) datowane na X-XV w. (D. Michaluk, Z dziejów Narwi i okolic. W 480 rocznicę nadania prawa chełmińskiego 1514-1994, Białystok-Narew 1996, s. 7).
Uwaga: W. Wielądko (Wielądko I, 287) podaje informację, że w 1393 r. Leon Ancuta otrzymał od wlk. ks. Witolda dobra A. w pow. biel., co miał potwierdzić wlk. ks. Zygmunt Kiejstutowicz w 1432 r. Leon miał także mieć ss. Michała i Olizara. Za nim [?] informację o nadaniu dla Leona powtarza Niesiecki (Nies. 1, 226) tyle, że datuje ją na 1383 r. Wobec braku innych informacji o tym nadaniu, jak i zasygnalizowanej powyżej nieścisłości, należy raczej uznać tę informację za niepotwierdzoną.
1 1577 – par. bielska, ASK I 47, 258. Trzeba jednak pamiętać, że par. duchowna nie musiała pokrywać się z gran. par. skarbowych. Dodatkowo Ancuty były w 1580 r. wpisane też w tzw. par. ruskiej skupiającej wsie nie przypisane do żadnej par. łacińskiej (ASK I 47, 634).
2 W XVIII w. Ancuty są w okręgu cerkwi w Narwi, a w tamtej okolicy sieć par. nie zmieniła się w stosunku do XVI w., stąd założono podobną przynależność par., co w okresie wcześniejszym.
3 Wspomniane wsie także były własnością Ancutów z Ancut.
4 Pobór z 1577 r. był chyba pomyłkowo połączony z Hryniewiczami mimo, że nagłówek jest oznaczony jako Ancuty. Dużo osób jest podpisane jako piszące się „z Hryniewicz” i nie występują one w rejestrach z innych lat w Ancutach. Nie zostały one wpisane do hasła. Nie można wykluczyć jednak, że w tym roku, któraś z wymienionych tam osób posiadała jakiś grunt w Ancutach, dlatego zostaną tutaj przytoczone: Opanas Jasmanowicz z Hryniewicz za 2 konie i 1 wł. szl.; Jaczko syn Wasila z Hryniewicz z cześnikami od 2 wł. szl.; Jan Krakówka z Hryniewicz od 2 koni, Jacko Hryniewicz od 2 koni i 1 wł. szl., Makar Oleksiejewicz z Hryniewicz z cześnikami od 1 wł. szl. i konia; Marek syn Aleksego z Hryniewicz od konia i 2 wł. szl.; Żdan Ihnatowicz z zięciem Łukaszem z Hryniewicz od 1 1/2 wł. szl., Jaromin syn Michała z Hryniewicz z szwagrem od konia i 1 wł. szl.; Jośko Hrehorowicz z Hryniewicz od konia i 3/4 wł. szl.