BACZKI

1509 Baczky (NGABM 1759-2-2, 343), 1530 Baczyky (NGABM 1715-1-37, 180), 1567 Бачки (RIB 33 kol. 965), 1580 Baczki (Podlasie 1, 18), 13 km na ENE od Drohiczyna.

1. 1567, 1580, 1588 pow. droh., par. Wyrozęby [diec. łucka] (RIB 33 kol. 965; ASK I 47, 747).

3. Włas. szlach. (bojarska). 1474 Sienko i Chodko z Żerebczyc1W XV w. nazwą Żerebczyce określano 3 wsie bojarskie: B., Bohy i Mołomotki (Rzepczycze) (DrohG II/1, 23v); 1509 szl. Stanisław Mleczko zastaw, który posiadał jego ojciec w B., zastawia szl. Mikołajowi, Pawłowi i Jakubowi2Na cz. B. najpierw zastawionej a potem wykupionej przez Wierzbickich z par. Jabłonna Lacka powstała w 1. poł. XVI w. wieś Wierzbice Baczki (Żerebczyce), później Wierzbice Górne w par. Wyrozęby Wierzbickim, w sumie 22 kopy gr w półgr na trzy lata i potem od roku do roku (NGABM 1759-2-2, 343); 1509 Bąk i Wasyl, obaj z B. i Andrzej ze Skopów ustanowili pełnomocnikiem szl. Mikołaja Rembiszewskiego (NGABM 1759-2-2, 392); 1509 tenże Mikołaj z Bąkiem i Wasylem z B. zyskują wyrokiem sądu od Jakuba Borychowskiego karę 6 skojców z racji jego niestawienia się w sądzie w wyznaczonych terminach w sprawie, którą toczą o 8 kóp gr za rozmaite krzywdy (NGABM 1759-2-2, 394v).

[1509-12] Jan Litawor Chreptowicz star. droh. okazuje list króla Kazimierza Jagiellończyka do poprzedniego star. Jakuba Dowojnowicza, w którym zawiadamia, że słudzy pow. droh. B. i Mołomotki nie są obciążeni powinnościami tylko służbą wojenną co potw. także Chreptowicz (LM 25, 265); 1528 król Zygmunt I na mocy wyroku w sprawie pomiędzy Janem Siekierką pisarzem droh. i Wojciechem Saczką z Gałek rozsądza, że ludzie Baczkowie, Bohowie i Mołomotki sprawują tylko służbę wojskową i podlegają star. i zamkowi w Drohiczynie (LM 224, 270-271); 1536 król Zygmunt I poleca wdzie podl. i star. droh. Iwanowi Bohdanowiczowi Sapieże rozmierzyć na włóki i osadzić na czynszu bojarów włości droh., w tym m. in. B. (Baczkowców) (LM 19, 111); 1542 star. droh. Jan Bohusz Bohowitynowicz podważa prawa bojarów z B., Bohów i Mołomotek do posługiwania się pr. pol. tak jak inni ziemianie droh., i [mają oni] służyć do zamku droh. (LM 25, 262-264).

1523 król Zygmunt [I] potw. Hieronimowi Rospądowi [z Jabłonny] kupno 3 cz. ziemi od Andrzeja, Jana i Jerzego z Rembiszewa i Mikołaja Rembiszewskiego ziemian droh. za 60 kóp gr, które ciż kupili od Baczków, ziemian droh. (LM 12, 237); 1525 Waśko z B. jest winien 5 1/2 kopy gr Hieronimowi Rospądowi (NGABM 1715-1-218, 154).

1530 [Piotr Kiszka] wda połocki, star. droh. przedstawia na rokach grodz. dokumenty i oprawę sądu ziem. służące Hieronimowi Rospądowi na dobra nabyte od poddanych król. z B., mianowicie: Chwiedka i jego bratanka Wasyla, Klima i jego br. Nestora oraz Sienka; Hieronim Rospąd przedstawia wcześniejsze wypisy z ksiąg grodz., z których wynika, że w/w sprzedali swoje części ur. Janowi [Siekierce] pisarzowi ziem., następnie przedstawia wwiązania ziem. w te dobra, z których wynika, że wspomniani poddani król. dobrowolnie wydzielili swoje działy temuż Janowi [Siekierce], a ten ustąpił ich cz. Hieronimowi, czego dowodzą odpowiednie zapisy w sądzie grodz. (NGABM 1715-1-37, 109); 1530 szl. Sienko Michałowicz, Chwiedko Michałowicz, Hryń Jurowicz, Deszko Jurowicz, Chwiedor Olizarowicz, Paczo Olizarowicz, Klimko Rotkowicz, Wojszko Rotkowicz, Wasil Rakowicz dz. z B. zeznają, że sprzedali wielm. Piotrowi [Kiszce] z Ciechanowca wdzie połockiemu i star. droh. swoje części dziedz. za 80 kóp gr monety

obiegowej (NGABM 1715-1-37, 180).

1530 Mikołaj Rospąd z Jabłonny syn Hieronima zapisuje swej ż. Agnieszce, c. Szymona Kibortowicza 100 kóp gr lit. posagu i 50 kóp gr lit. wiana na połowie swych dóbr w Jabłonnie, B. i Tchórznicy (Sum.Droh. 287); 1530 Hieronim Rospąd z Jabłonny pożycza u swego syna Mikołaja 15 kóp gr, które zabezpiecza na B. (Sum.Droh. 288).

1532 szl. Iwan z Bohów oraz Chwiedor, Chwiedko, Hryń, Wajszko z zobowiązują się po upływie 2 lat płacić wielm. Piotrowi [Kiszce] z Ciechanowca wdzie połockiemu i star. droh. czynsz (tributum) z każdej wł.: Iwan z B. po 2 kopy gr lit., zaś dz. B. po 105 gr lit.; przez te 2 lata czynsz w wysokości 2 kóp gr z wł. ma płacić Sienko z Bohów (NGABM 1715-1-37, 278); 1532 szl. Chwiedor, Chwiedko, Hryń i Wajszko z B. zobowiązują się płacić wielm. Piotrowi [Kiszce] z Ciechanowca wdzie połockiemu czynsz w wysokości 50 kóp gr lit. z wł., za zboże mają płacić po 20 kóp gr lit. (NGABM 1715-1-37, 302v).

1530 Agnieszka ż. Mikołaja Rospąda → wyżej; 1540 szl. Agnieszka wd. po Mikołaju Rospądowiczu z B. pożycza 10 kóp gr u Pawła Wierzbickiego z Żerebczyc, którą to sumę dopisuje do wcześniejszego zastawu 12 kóp gr zapisanego na dobrach Szkopy (NGABM 1759-2-23, 151v); 1540 taż Agnieszka wd. z Baczek całą cz. w B., na której ma oprawione od męża wiano, sprzedaje Jakubowi Wierzbickiemu z Żerebczyc za 100 kóp gr pol. szl. (NGABM 1759-2-23, 259v); 1540 taż → niżej; 1541 taż Agnieszka, obecnie ż. Stanisława Suskiego, wraz z synem Michałem sprzedaje szl. Jakubowi Wierzbickiemu z Żerebczyc połowę wsi B. za 100 kóp. gr (NGABM 1759-2-23, 345v); 1541 woźny Jakub Trębicki wwiązuje szl. Jakuba Wierzbickiego z Żerebczyc w cz. B. kupioną od tejże Agnieszki wd. (NGABM 1759-2-23, 363).

1538 Maciej syn Hieronima Rospąda z B., br. Mikołaja i Jana: 1538 tenże i jego br. Mikołaj zawierają umowę, wg której Maciej sprzedaje Mikołajowi swą cz. w B., posiadaną między innymi br., za 20 kóp gr; Mikołaj ma wystarać się u króla o przywilej na te dobra, a jeśli go otrzyma, wówczas Maciej ma mu oddać 5 kóp gr; ponadto [ich brat] Jan sprzedaje Mikołajowi swój dział w B. za 20 kóp gr., a gdy Mikołaj uzyska przyw. król., wtedy Jan odda mu 5 kóp gr (NGABM 1759-2-10, 382v).

1538 Mikołaj syn Hieronima Rospąda z Jabłonny i B., brat Macieja i Jana: → wyżej: Maciej.

1538-43 szl. Jan Rospądowicz [syn Hieronima] z Jabłonny i B., br. Macieja i Mikołaja: 1538 → wyżej: Maciej; 1543 tenże wszystkie swoje pr. do wsi B. przenosi i ceduje na szl. Jakuba Wierzbickiego z Żerebczyc (NGABM 1759-2-5, 420).

1540-46 Katarzyna c. Macieja Rembiszewskiego, ż. Aleksego Miłkowskiego: 1540 zastawia szl. Agnieszce wd. po Mikołaju Rospądowiczu swoją część z placem i młynem w B. za 5 kóp gr (NGABM 1759-2-23, 151v); 1546 taż całą swą cz. po ojcu sprzedaje ur. Mikołajowi Niecieckiemu z Niecieczy, sędziemu grodz. droh za 30 kóp gr (NGABM 1759-2-24, 121).

1543 szl. Wasyl Rakowicz z B. zastawia szl. Chodorowi syn Sienka z B. całą swoją cz. w B. za 5 kóp gr, na rok aż do wykupu i dopuszcza wwiązanie Chodora przez woźnego Macieja Żółkowskiego (NGABM 1759-2-5, 346).

1544 Pac Olizarowicz bojar (vasalus) król., dz. z B oprawia swej ż. uczc. Małgorzacie c. Klima z Sokołowa 10 kóp gr i posag w rzeczach ruchomych na swej cz. w B. (NGABM 1759-2-6, 42v).

1546 Łukasz syn Chwiedka z B. zastawia całą swą cz. w B. za 2 1/2 kopy gr pol. swemu br. Proczowi, z wyjątkiem gruntu, na którym siedzi jego matka (NGABM 1759-2-24, 37v).

1546 woźny Maciej Żółkowski wwiązuje ur. Mikołaja Niecieckiego w część B. kupioną od Doroty z B. (NGABM 1759-2-24, 149).

1547 komisarze ziemscy szlacheccy wymierzają z B. razem z Ostrowcem 10 wł., z czego 5 wł. podlega służbie wojskowej (ADS D 45, 454v).

1548 Wołosz Senkowicz z B. zastawia swą cz. w polach, łąkach, młynie, z wyjątkiem lasu, za kopy gr swemu br. rodz. Waśkowi z B. na rok aż do wykupu (NGABM 1759-2-7, 22v).

1549 ur. Mikołaj Nieciecki sędzia grodz. droh. z Niecieczy i B., cz. w B., otrzymaną od szl. Michała Rospądowicza [syna Mikołaja i Agnieszki Kibortowiczówny] i inną cz. z włóką w B., pozyskaną od szl. Katarzyny c. zm. Macieja Rembiszewskiego, sprzedaje szl. Jakubowi Wierzbickiemu z Żerebczyc za 100 kóp gr pol. (NGABM 1759-2-7 k. 470, 478).

1553 szl. Procz syn Chwiedka z B. poświadcza, że jego br. Łukasz oddał mu 2 1/2 kopy gr za zastaw (NGABM 1759-2-27, 18).

1558 szl. Chwiedko syn zm. Sienka z B. zastawia szl. Jerzemu synowi zm. Klima z B. pole ojcowskie w B., z wyjątkiem pola i lasu, [które zostawia] na swój użytek, za 7 kóp gr (NGABM 1759-2-28, 145v).

1558 szl. Paliska wd. po Abrahamie z B. w imieniu swoim i swych ss., tj. Waśka, Daniła i Chwiedka, kwituje szl. Chwiedka z B. br. zm. Abrahama z zadośćuczynienia Abrahamowi za zwrot zastawu (NGABM 1759-2-28, 160v).

1558 szl. Jerzy syn zm. Klemensa z B. zastaw, który miał od br. Chwiedka za 7 kóp gr, ustępuje szl. Chodkowi syn zm. Sienka z B. (NGABM 1759-2-28, 269v).

1558 szl. Wołosz syn zm. Sienka z B. zastawia grunt w B. szl. Jerzemu synowi zm. Klemensa, swemu szwagrowi (genero) za 8 kóp gr pol. (NGABM 1759-2-28, 270v); 1559 tenże darowuje szl. Janowi synowi zm. Jakuba Wierzbickiego z Wierzbic, cz. w B. po ojcu Sience; szl. Jerzy Saczko protestuje przeciwko powyższej transakcji (NGABM 1759-2-352-352v).

1558 szl. Chodko syn zm. Sienka z B. odstępuje br. rodz. Wołosowi 1/3 zastawu, który miał od szl. Jaczka syn zm. Laczka (NGABM 1759-2-28, 270v).

1559 szl. Łukasz syn zm. Chwiedka z B. sprzedaje cz. dziedz. w B. Leonardowi syn zm. Jakuba z B., Wierzbic i Żerebczyc za 14 kóp gr szl. (NGABM 1759-2-28, 317v).

1559 szl. Chwiedko syn zm. Sienka z B. zastawia cz. [w B.] swemu rodz. br. Chodkowi za 10 kóp gr pol. (NGABM 1759-2-28, 362v).

1559 woźny Maciej Żółkowski wwiązuje szl. Jerzego syn zm. Klima z B. zastawione przez Wołosa w B. (NGABM 1759-2-28, 368).

1559 Iwan Juriewicz z B. ma zastaw w Mołomotkach (NGABM 1759-2-28, 370v).

1559 szl. Panas syn zm. Chwiedka sprzedaje B. Leonardowi synowi zm. Jakuba z B. i Żerebczyc całą swą ojcowiznę w B. za 20 kóp gr szl. (NGABM 1759-2-28, 386).

1559 szl. Lewon z B. daruje bratankowi Chwiedkowi synowi Jarmocha z B. i jego ż. Annie całą swą cz. w B. (Droh.Z 3, 15).

1560 szl. Waszko Ratkowicz z B. swemu synowi Piotrowi zastawia w jednym miejscu 4 zagony w B. pod Ostrówkiem, w innym miejscu 5 zag. pod Bohami w Jabłoni i łąkę w Błoniu za 2 1/2 kopy gr do wykupu (NGABM 1759-2-32, 354v).

1565 szl. Lewon, Iwan, Hryńko Olizarowicze z B. prac. Markowi szewcowi poddanemu szl. Stanisława Mleczki ze Szkopów kwitują posag wydany jego ż. a swej siostrze, z czego Marek im zadośćuczynił (NGABM 1759-2-9, 168).

1565 szl. Chwiedko Ilkowicz z Bohów zastawia 3 działy w Kącie pod Skopami szl. Jerzemu Klimowiczowi z B. za 2 kopy gr pol. na rok i dalej i daje wwiązane woźnego z. Wojciecha Żółkowskiego (NGABM 1759-2-9, 415v).

1566 woźny z. Wojciech Żółkowski wwiązuje szl. Chwiedka syn zm. Olizara z B. w zastaw uzyskany od jego br. Lewona (NGABM 1759-2-31, 15v).

1567 szl. Iwan synowi zm. Waśka z B. szl. Janowi z Wierzbic i Żerebczyc darowuje całą swą cz. w B.; szl. Jerzy Klimowicz odwołuje tę darowiznę (NGABM 1759-2-30, 308v-309).

1567 szl. Steczko syn zm. Saka z B. zastawia szl. Iwanowi syn zm. Chwiedora z B. dział w B. za 4 kopy gr (NGABM 1759-2-31, 406v).

1568 woźny Andrzej Gałecki wwiązuje Jana Wierzbickiego z Karskich i Żerebczyc w dobra B., kupione od szl. Iwana syn zm. Waśka z B. (NGABM 1759-2-32, 32).

1569 szl. Piotr Waszkowicz z B. podaje do oblaty transakcję z 1560 [uczynioną przez] swego ojca Waszka Ratkowicza z B. (NGABM 1759-2-32, 354v).

1528-67 popisy wojskowe 1528 „Bańki”! [bojarzy] wystawiają konia (LM 523, 99)3Nie chodziło tu o wieś Kłopoty Bańki lecz o nasze B., czego dowodzi umieszczenie w popisie z innymi bojarami droh.: Bohami, Mołomotkami i Putkowskimi; 1567 stają: z klaczą i rohatyną – Chodko, Jurek, Pietrzyk i Lewon; Iwan Chwiedorowicz pieszo, Hryc Pienczyk z klaczą i kordem; Iwan Juriewicz, Hryszko Chwiedorowicz i Kondrat Waśkowicz wszyscy trzej z klaczami (RIB 33 kol. 965).

1569 […]4Uszkodzony tekst w rękopisie syn Iwana, Iwan syn Przyczka, Chwiedko syn […], Hryń syn Hrynia, Kondrat syn Wasila, dz. z B. składają przysięgę na wierność Koronie (AU 294).

1580 w B.: szl. Jan i Malcher Wierzbiccy dają pobór z Wierzbic, B. od 5 włók szl. (Podlasie 1, 18).

1588 z Bohów i B. płacą pobór: Jozep Bosowski, Szymon, Józef Wierzbicki, Jurko, Hryńko, Mikołaj Wierzbicki z cześnikami od 6 1/2 wł. szl., 7 mr., 1 wł. os., 4 ogrodników bezr. (ASK I 47, 747).

 

1 W XV w. nazwą Żerebczyce określano 3 wsie bojarskie: B., Bohy i Mołomotki.

2 Na cz. B. najpierw zastawionej a potem wykupionej przez Wierzbickich z par. Jabłonna Lacka powstała w 1. poł. XVI w. wieś Wierzbice Baczki (Żerebczyce), później Wierzbice Górne w par. Wyrozęby.

3 Nie chodziło tu o wieś Kłopoty Bańki lecz o nasze B., czego dowodzi umieszczenie w popisie z innymi bojarami droh.: Bohami, Mołomotkami i Putkowskimi.

4 Uszkodzony tekst w rękopisie.