BIAŁA

1546 or. na Bielei [transl. z cyrylicy] (NGABM 1744-1-6, 108), 1558 на Белой (LM 249, 101), 1567 or. Бела (AR VII 83, 1289; RIB 33, kol. 1158), 5 km na NE od Bielska Podlaskiego.

1. 1565 pow. biel., par. katolicka Bielsk, diec. łucka (RIB 33, kol. 373-374; AHP Podlasie, 281); par. prawosł. Hryniewicze, diec. włodzim.1Wg wizytacji z 1727 r. Biała należała wtedy do par. w Hryniewiczach (APL, ChKGK 101, 400v). Taką przynależność można również przyjąć dla okresu wcześniejszego, gdyż w 1546 r. Oleksa Sienkowicz z Hryniewicz z ż. i z ss. Waśkiem, Łukaszem, Daniłem i Ławrynem dokonują zapisu ogrodu na cerk. w Hryniewiczach. Sam dok. został wystawiony właśnie w Białej (NGABM 1744-1-6, 108). Także w 1558 r. tenże Sienkowicz pojawił się jako śwd. w sporze dot. dóbr Białej i Hwoźnej (→ p. 3)

2. 1558 wzm. rudnica [?] (LM 249, 101)2Wzmianka dotyczy dóbr Biała i Hwoźna. Nie można więc jednoznacznie ocenić w obrębie której z nich się znajdowała wspomniana rudnia.

3. Włas. szlach. (bojarska). 1558 król Zygmunt August zatwierdza ugodę zawartą między podczaszym lit., star. droh. Mikołajem Kiszką i Tomaszem Owsianym z jednej strony a dzierżawcą wieleńskim Koledą Fedorowiczem, dworzanami hosp. Iwanem Michajłowiczem, Harwasem Klimowiczem i ich „bracią”, ziemianami biel.: Mikołajem Hryhorewiczem, Łukaszem Ostapkowiczem, Kacem Tropiejewiczem, Daniłą Iwankowiczem i innymi z drugiej strony w sprawie dóbr B. i Hwoźna. Mikołaj Kiszka kupił te dobra od Tomasza Owsianego, a ten wcześniej od Kacpra Irzykowicza. Dodatkowo Owsiany kupił część od gdańskiego kupca Wilgonta Funfa, który posiadał je za dług gajewnika Iwana Michajłowicza. Obaj sprzedawali swe dobra Koledzie Fedorowiczowi i reszcie za 400 kóp gr płatne w dwóch ratach: 200 kóp od razu, 200 kóp na ś. Tomasza [21 grudnia]. Obie strony rezygnowały także z roszczeń karnych: Owsiany o zranienie w nogę przez Ostapka, a bojarzy z B. z dochodzenia główszczyzny za Ostapka i Tropiejewa i pobicie Łukasza syna Ostapka (Owsiany był z tego już uniewinniony w sądzie) oraz za szkody Iwana Michajłowicza spowodowane przez Wilgonta Funfa. Tenże miał też mieć spłacony przez Owsianego dług 396 zł. Wymienieni jeszcze: Stecko Iwaszkowicz, Fedko, Oleksy Sienkowicz, Jeska, Tropiej, Oleksa Terechowicz Iwan Kłoska, Melenia, Kac Karpowicz, Jesko i Sienko Maćkowiczowie, Kirył Ostapkowicz, Roman Lewonowicz, Sienko Tropiejewicz (LM 249, 100-103).

1565-67 popis wojska: 1565 Lewko Ancutycz z Huźnej i B. stawił się z koniem, pancerzem, przyłbicą i oszczepem, Kolenda Fedorowicz z Obaczyn [?], Woźnej (→ Hoźnej) i B. wysłał 2 konie, zbrojnych z oszczepami (RIB 33, kol. 373-374; Lesmaitis 310); 1567 Adam Matwiejewicz stawił się z koniem, mieczem i rohatyną, Ławryn Ancuticz Zanarwia [z Zanarwia?] z koniem, pancerzem, przyłbicą i rusznicą, Iwan Osipowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Panas Izmimowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Sienko Michajłowicz nie ustalone3Zapis jest połączony z niejaką Tiłwikową, a przy Sieńce zapisano „skonia” (RIB 33, kol. 1159), Matwiej Pietkowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Jośko Hrehorowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Makar Paszkowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Olena Koledina wysłała sługi na 2 koniach, jeden w kaftanie, drugi w pancerzu, obaj z szablami i rohatynami, Hryc Jackowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Iwan Markowicz z koniem, kaftanem, mieczem i rohatyną, Logwin Prokowicz z koniem, kordem i rohatyną, Kuz Waśkowicz z koniem, kaftanem, kordem i rohatyną, Waśko Oleksicz z klaczą i rohatyną, Łukasz Oleksicz z koniem, kordem i rohatyną (AR VII 83 s. 1292-1297; RIB 33 kol. 1158-1161).

8. W wyniku prospekcji terenowej rozpoznano tam cmentarzysko o lokalnej nazwie „Szwedzkie mogiłki”, z grobami oznaczonymi stelami, położone na cyplowatym wyniesieniu nad doliną strugi Białej. Datowane jest na okres średniowiecza/nowożytność (Dzik Przemiany, t. 1, s. 53).

1 Wg wizytacji z 1727 r. Biała należała wtedy do par. w Hryniewiczach (APL, ChKGK 101, 400v). Taką przynależność można również przyjąć dla okresu wcześniejszego, gdyż w 1546 r. Oleksa Sienkowicz z Hryniewicz z ż. i z ss. Waśkiem, Łukaszem, Daniłem i Ławrynem dokonują zapisu ogrodu na cerk. w Hryniewiczach. Sam dok. został wystawiony właśnie w Białej (NGABM 1744-1-6, 108). Także w 1558 r. tenże Sienkowicz pojawił się jako śwd. w sporze dot. dóbr Białej i Hwoźnej (→ p. 3).

2 Wzmianka dotyczy dóbr Biała i Hwoźna. Nie można więc jednoznacznie ocenić w obrębie której z nich się znajdowała wspomniana rudnia.

3 Zapis jest połączony z niejaką Tiłwikową, a przy Sieńce zapisano „skonia” (RIB 33, kol. 1159).