BRZOZOWA

(1401 Brzozowa, Brzoszowa, Brozowa), dziś Brzezowa, 5 km na SW od Żmigrodu.

1. 1472 n. pow. biec. (AGZ 16, 862; ŹD s. 118); 1529 par. Skalnik (LR s. 69 - meszne).

2. 1564 → p. 3; 1582 kopiec narożny na S B. na granicy z Mytarzą i Sowoklęskami [dziś Samoklęski] znajduje się na wierzchołku góry w lesie zw. Gamracz k. drogi z tego lasu do Mytarzy (ZK 406 s. 72-3); granice między Jaworzem i B. a Mrokową [dziś Mrukowa] poczynają się między górami Magórą czyli Jaworzem i Jasionką i biegną do wierzchołka tej ostatniej w gęstym lesie na E ku wsiom Mrokowa i B., następnie przez górę i las Jasionka do potoku wypływającego z. podnóża góry Jasionki i płynący do B. Tu granice przechodzą przez ten potok, pola i łąki ad vicos alias do opłotków prowadzących z Mrokowej do B., dalej przez pola do góry, która wg dawnego zwyczaju oddziela B. od Mrokowej i na N do wierzchołka góry. Tu kmiecie z Sowoklęsk komisarzom „wstręt uczynili” i tu usypano nowy kopiec narożny rozgraniczający Sowoklęski, B. i Mrokową. Wszystko, co jest po prawej stronie kopców, należy do Jaworza i B., a co po lewej do Mrokowej (ZK 406 s. 74-80).

3. Własn. król. w stwie biec. 1438 br. Przybysław ze Żmigrodu i Pakosz z Grodziny [dziś Grudzyny] dzielą się dobrami. Przybysławowi przypada zamek i m. Żmigród z wójtostwem i wsiami, m. in. B. (ZK 146 s. 400); 1473 Kazimierz Jag. zapisuje 70 grz. Mik. Stadnickiemu na B. w pow. biec. (MS 1, 1046); tenże król zapisuje 96 grz. dworzaninowi Mik. Stadnickiemu ze Żmigrodu na B. w pow. biec. (MS 1, 1098); 1508 pobór z 1 ł. (RP s. 432); 1509 B. w stwie biec., stacja król. z 2 ł. (RB s. 394); 1527 Zygmunt Stary zezwala Marcinowi Myszkowskiemu kaszt. wieluńskiemu wykupić z rąk tenutariuszy dobra król. w ziemi biec., m. in. m. Osiek i B. (MS 4, 15 198); 1529 karczma i młyn wspólne dla B., Mrokowej i Skalnika (LR s. 69); 1530 B. [w tenucie] Stadnickiego, pobór z 3 ł., karczma dziedz. (RP k. 47); 1536 B. [w tenucie] Stadnickiego, pobór z 3 ł., karczma dziedz., 2 komorników (RP); 1564 wieś król. w tenucie osieckiej. Na gruncie B. i Skalnika została założona w r. 1545 wieś Dusznica (LK 1 s. 125).

4. 1401 Maciej sołtys z B. (GB 1 s. 91); 1416 Mikołaj ze Skalnika pozywa Pawła z Kolanówki o Jakuba Vchalycza kmiecia ze Skalnika i Mik. Smolkę kmiecia z B., którzy nocą uszli od niego z czynszem i robociznami wart. 2 grz., a ich role nie zostały sprzedane, ani nikim nie obsadzone (ZB 1a s. 54, 71; SP 2, 1935); 1417 szl. Mikołaj sołtys ze Skalnika zeznaje, że kiedyś wyznaczył 80 grz. szpitalowi Ś. Ducha w Bieczu na sołectwie w Skalniku. Obecnie zastawia szpitalowi w tej sumie sołectwo i przynależne doń cz. w B. i Mrokowej (Teut. 1a s. 31); 1420 szl. Mikołaj dz. [sołtys] Skalnika zapisuje ż. Helenie 200 grz. posagu i wiana na połowie dóbr skalnickich czyli na połowie B. i Mrokowej oraz na połowie sołectwa w Skalniku (ZB 1a s. 221); 1421 tenże zastawia za 80 grz. ż. Helenie sołectwa w Skalniku, B. i Mrokowej (AGZ 1, 12; GB 2 s. 120); 1429 Mikołaj i Zbigniew ze Skalnika sprzedają za 32 grz. br. przyrodniemu Janowi całe cz. dziedz. w Mrokowej, B. i Skalniku oraz cz. sołectw tamże (ZK 378 s. 39-40); 1465 szl. Anna wd. po Janie zw. Wierzba (Wirzba) [sołtysie] z Grodnej [dziś Grudna Kępska] potwierdza stryjowi Pakoszowi Pakoszowskiemu z Pakoszówki [ziemia sanocka] zapis na Skalniku dokonany przez jej stryjów Stogniewa i Dobiesława. Anna dopuszcza Pakosza do połowy B. i Mrokowej na takich jak ona prawach. Jeśli Pakosz otrzyma swoje 100 grz., które ma zapisane na Skalniku, wtedy ustąpi jej połowę Skalnika (ZB 1 s. 263); 1468 Stogniew Skaliński sprzedaje za 500 grz. Mik. Glinnickiemu dominium i sołectwa w Skalniku, Mrokowej i B. (GB 3 s. 588); 1469 szl. Anna Skalińska niegdyś Wierzbina sprzedaje za 60 grz. Pakoszowi z Pakoszówki swe cz. na sołectwach w Skalniku, B. i Mrokowej (GB 3 s. 596); 1472 szl. Anna Wierzbina oznajmia, że Pakosz z Pakoszówki podsędek ziemski sanocki zapłacił jej trzecią cz. za dobra dziedz. i sołectwa w Skalniku, B. i Mrokowej w pow. biec. (AGZ 16, 862); 1479 Wawrzyniec Skarbek z Dobrejwody zeznaje, że ustąpił br. [przyrodniemu] Stan. Gamratowi z Sowoklęsk dokument, który ich matka Katarzyna Skarbkowa kupiła od szl. Pakoszowskiego, a dotyczący sołectw w Skalniku, B. i Mrokowej (GB 3 s. 745).

5. 1529 meszne m. in. z B. plebanowi w Skalniku (LR s. 69).

6. 1512 Jan Czysz z B. woźny sądowy (ZB 4 s. 280).

8. Grodzisko z IX-X w. (E. Dąbrowska, Wielkie grody dorzecza górnej Wisły, Wr. 1973, s. 147-8).

Uw. Przedstawione w p. 4 sprawy mogą sugerować, że sołtysi ze Skalnika byli co najmniej tenut. wsi król. B. Dane źródłowe dotyczące Skalnika, B. i Mrokowej świadczą o tym, że te trzy sołectwa stanowiły tzw. szlacheckie dominium sołeckie, występujące we wsiach ziemi biec. (por. np. Baboniówkę i Chojnik).