BYSTRA

(1369 Bistra, 1399 Bystra, Bysstra, Bystrzycza, Bystrza, Bisthra) 5 km na W od Gorlic.

1. 1429 n. pow. biec. (ZDM 7, 2038; ŹD s. 113); 1529, 1589 par. Szymbark (LR s. 84 ― meszne; ŹD s. 113).

2. 1369 B. blisko Szymbarku (Mp. 3, 827); 1504 Aleksander Jag. wyznacza komisarzy do rozgraniczenia wsi król. Mszanka i B. w tenucie Jakuba Siekluckiego kaszt. wojnickiego i star. biec. od wsi Łużna i Wola Łużańska Hieronima Branickiego (MS 2, 1298).

3. Własn. król. w stwie biec. 1369 → p. 4; 1398 Dzierżek Karwacjan z Janowic przeciw Stanisławowi i Janowi z Łapszowa o dziedzinę B. (SP 8 uw. 242/25); 1399 Klimek kmieć z B. (SP 8, 8720); 1403 Benko kmieć z B. (GB 1 s. 100); 1422-3 kmiecie B. pracują przy grodzie biec. (ZB 1a s. 260; SP 2, 1875); 1429 Władysław Jag. zezwala Bartłomiejowi Obulcowi z Gór [pow. wiśl.] swemu łożnemu dopisać 45 grz. Piotrowi Mleczce na wsiach B. i Mszanka w ziemi i pow. biec. (ZDM 7, 2038); 1432 Maciej, Kusz Slyeschonya, Jakusz Batenny kmiecie z B. (GB 2 s. 281); 1434 Bartosz Obulec z Gór wielkorządca krak. z br. Iwonem oraz Jakub Pieniążek z Iwanowic, poręczając za Piotra Mleczkę z Jedlicza, zastawiają za 100 grz. krak. Janowi z Borowna wsie B. i Mszankę (ZK 10 s. 156); 1450 szl. Piotr Mleczko sprzedaje Piotrowi z Moszczenicy wsie B. i Mszanka w pow. biec. które ma od króla (ZP 24 s. 182); 1465 szl. Mik. Błoński sołtys z Moszczenicy [Niemieckiej] poświadcza, że został skwitowany z opieki nad bratankami Mikołajem i Andrzejem ss. zm. Piotra i ich wsiami Mszanką i B. (ZB 1 s. 264); 1473 imiennie wymienione wsie, m. in. B., w tenucie Jakuba z Dębna kanclerza i star. biec. zostają skazane na karę 14 grz. za nieoddawanie stacji król. (ZK 152 s. 356); 1493 Andrzej Strasz z Glinnika ma zapłacić w terminie 50 fl. Stan. Szalowskiemu pod gwarancją wwiązania go do wsi B. (GB 4, s. 17); 1494 Andrzej Strasz z Zakrzowa tenut. wsi król. Mszanka i B. (MS 2, 316); 1497 Jan Olbr. ma zapłacić w terminie dług Janowi Wielopolskiemu pod gwarancją wwiązania go do wsi B. i Mszanka (MS 2, 750); 1500 Mik. Phalnik kmieć z B. (Materiały F. Kiryka); 1502 Aleksander Jag. zapisuje br. Zygmuntowi dobra Kazimierz, Olsztyn i Biecz za 30 000 fl. i zezwala mu wykupić za 1000 fl. węg. z rąk Jakuba Siekluckiego kaszt. i tenut. alias star. biec. m. Biecz z przedmieściami i wsiami B., Mszanka i Bednarką (MS 3, 345); 1504 → p. 2; 1508-9 B. w stwie biec. stacja król. z 2 ł. i 8 prętów (RB s. 391, 413, 419, 444); 1508-9 pobór z 1 ł. (RP s. 415, 423); 1510 stacja król. z 2 ł. i 10 prętów (RB s. 539); 1530 pobór z 5 ł., 1 karczma doroczna, 1 młyn doroczny o 1 kole (RP k. 47); 1536 pobór z 5 ł., 1 karczma, 1 młyn o 1 kole, 2 komorników, 1 ł. pusty (RP).

4. 1369 Kazimierz W. nadaje Piotrowi zw. Bocha [! może Socha → niżej] z Sącza sołectwo we wsi król. B. w ziemi krak. blisko Szymbarku za zasługi w trakcie lokacji tej wsi. Wieś ma 64 ł. na pr. magd., sołtys dostaje 2 wolne ł. i pozwolenie na łowy. Po wolniźnie kmiecie będą płacić z łanu po 8 sk. czynszu i po 6 sk. obiednego 2 razy w roku. Sołtys obow. do wypraw w zbroi na koniu wart. 4 grz. Imm. sąd. (Mp. 3, 827); 1380-97 Fabian zw. Socha sołtys połowy sołectwa w B., br. Sobka (GB 1 s. 3, 14, 21, 45, 58); 1388 Hanka wd. po Klemensie z Gorlic pozyskuje za 10 grz. od Fabiana wójta Szymbarku i sołtysa w B. 1/2 sołectwa w B. (GB 1 s. 21); 1393 Sobek sołtys z B., br. Fabiana (GB 1 s. 45); 1397 Fabian sołtys 1/2 sołectwa w B. rezygnuje z tej cz. sołectwa na rzecz Mikołaja s. Bogusława sołtysa z Przysieki (GB 1 s. 59); 1397-1403 Mikołaj sołtys z B. s. Bogusława sołtysa z Przysieki (GB 1 s. 59, 78, 86, 100;) 1426-37 Benedykt, Bieńsko sołtys z B., ławnik sądu wyższego pr. niem. na zamku biec. 1426-7 (GB 2 s. 191, 202, 237, 277, 327, 331); 1432 syn Bieńka sołtys z B. (GB 2 s. 281); 1433-51 Andrzej sołtys z B. s. Benedykta br. Marcina i Elżbiety (GB 2 s. 397; 3 s. 555, 418, 422; ZB 1 s. 143); 1433-48 Marcin sołtys z B. s. Benedykta, ławnik sądu wyższego pr. niem. na zamku biec. 1436 (GB 2 s. 301, 319, 340, 397; 3 s. 403); 1448 Marcin s. Benedykta z B. poświadcza, że jego br. sławetny Andrzej sołtys z B. udzielił mu satysfakcji z ojcowizny (GB 2 s. 397); 1446 Elżbieta c. Benedykta z B. (GB 2 s. 381); 1460-96 szl. Ścibor sołtys z B. siostrzeniec Wawrzyńca sołtysa ze Strzeszyna, ławnik sądu wyższego pr. niem. na zamku biec. 1473 (GB 3 s. 511, 545, 560, 564, 568, 643, 764, 769; 4 s. 79, 90); 1461 szl. Wawrzyniec sołtys ze Strzeszyna opiekun siostrzeńca Ścibora jest winien 22 grz. tytułem długu tegoż szl. Janowi sołtysowi z Binarowej, któremu zastawia 3 kmieci w B., Kuskę, Stanisława Gawina i Mikołaja Kozła, płacących 1 grz. czynszu rocznie (GB 3 s. 545); 1503 Aleksander Jag. na prośbę matki Elżbiety zwalnia Ścibora sołtysa z B. od służby wojskowej, ponieważ jego żona została wysłana na Węgry na dwór króla węg. Władysława, gdzie ma sprawować funkcję niańki (MS 3, 893); 1512 Zygmunt Stary nadaje dworzaninowi Bernardowi Potockiemu posiadłości skonfiskowane Ściborowi z B. w pow. biec. za nieobesłanie wyprawy przeciw Tatarom (MS 4, 1627); 1518 tenże król potwierdza na prośbę br. Jakuba i Floriana Ściborów dok. Kazimierza W. z r. 1369 w Sprawie sołectwa w B. (MS 4, 11 726).

5. 1529 dzies. pien. wart. 1 gr bpowi krak., meszne plebanowi w Szymbarku (LB s. 37, 84).

6. 1401-2 Pabian [Fabian] niegdyś sołtys z B. (GB 1 s. 90, 97); 1402 Mikołaj s. Andrzeja z B., kleryk diec. krak. (KUJ 1, 25); 1414 Mikołaj z B. mansjonarz kościoła kat. krak. (KSN 3418); 1426 Jan s. Stanisława z B., student Ak. Krak. (Ind. s. 153).

8. Naczynie z XI-XIII w. z domniemanego cmentarzyska szkieletowego lub z domniemanej osady wczesnośredn. (Żaki s. 206, 210); A. Kunysz, Osadnictwo wczesnośredn. w górnym dorzeczu Wisłoki, „Małopolskie Studia Historyczne”, 6, 1964, s. 23, 25).