CHARMĘŻE

(1440 Charmezy, Charmuzy, Charmęzy, Charmuz, Charmanzi, 1480 Harmus z kop., Charmazi, Charmirz, Charmesi, Charmusz, Charmusye, Charmuski !, Charmasy), dziś Harmęże, 6 km na SW od Oświęcimia.

1. 1457 n ks. ośw. (GrünMark. 2 s. 606-10); 1581 pow. śl. (ŹD s. 97); 1470-80 n. par. Oświęcim (DLb. 2 s. 224).

2. 1488 → p. 3; 1510 Jakub z Ch. sprzedaje siedlisko i las leżący przy groblach stawu aż po granicę Franciszowic (BJ rps 5945); 1526 most w Ch. (In. O 1/1 k. 184v); 1537 Stan. Charmanski sprzedaje za 110 fl. Stan. Rajskiemu z Rajska cło mostowe w swej wsi Ch. (MS 4, 23 356); 1544 Zygmunt Stary zatwierdza ten dok. (MS 4, 21 734); 1545 Stan. Rajski ziemianin ks. ośw. sprzedaje za 300 fl. Sewerynowi Bonerowi z Balic cło dziedz. w Ch. (MS 4, 21 963); 1570 Ch. przy drodze z Oświęcimia na Śląsk, drogi złe i ciasne, które komisarze wymierzyli i kazali naprawić. Most na Wiśle w połowie naprawiany przez Bonerów dz. Ch., którzy okazali przyw. na cło kupione w r. 1544 i proponują przyznanie im pobierania cła wodnego od płtów i sadzawic (LDK s. 15).

3. Własn. szlach. 1440-8 Andrzej, Ondrej Charmuski z Ch. (BJ rps 5945; ZZ 12 s. 18, 22; 13 s. 25; SKO s. 51, 54-5; ZDM 3, 782); 1454-88 Wawrzyniec, Wawry Charmuski, Charmaski z Ch. (GrünMark. 2 s. 601; Mysz. 16; Mp. 5 t. P 42, Q 331; SKO s. 75; BJ rps 5939 s. 114; DLb. 2 s. 224); 1457 w akcie sprzedaży ks. ośw. przez Janusza ks. ośw. Kazimierzowi Jag. wymieniono m. in. wieś szlach. Ch. (GrünMark. 2 s. 606- 10); 1480 br. Indrzyk i Jan z H. (Mp. 5 t. O 197); 1488 Wawrzyniec Charmuski z ż. Martyną (Martinu) sprzedają za 200 zł węg. Michałowi Rajskiemu „placz a ribnik ku Charmuszkiemu brzechu” na granicy z Rajskiem, gdzie może założyć rybnik. Gdyby ten zalewał „Gindrzichow ribnik techda obiedwie stranie magy a budu gmiti powissyti pro zalanie teho noweho rybnika acz bude potrzebie”. Michał Rajski i jego spadkobiercy mają płacić Charmuskiemu i jego spadkobiercom opłatę roczną za zalewanie przez rybnik ich ról: Janowi Warzkowu 7 gr, Bartkowi 4 gr, Grzegorzowi 3 gr, panu Charmuskiemu 3 gr, Piotrowi 4 gr, Wawrzkowi 5 gr. Ponadto Michał ma puszczać wodę ze swego rybnika tylko do Gindrzichowego rybnika (Mp. 5 t. Q 331); 1502-29 Andrzej, Gindrzych, Jindrzich Charmaski z Ch. (SKO s. 99, 103, 105, 107, 110-2, 139, 145; ZZ 13 s. 85; BJ rps 5935 s. 110); 1503-10 Jakub z Ch. (BJ rps 5935 s. 110; rps 5945); 1510 → p. 2; 1522 br. niedzielni Jindrzych Charmuski i Jakub ss. zm. Jakuba Charmuskiemu (SKO s. 102); 1532 wyrok król. w sporze między Barbarą Charmeską i Stan. Charmuskim z tytułu zapisu 600 fl. (MS 4,16 387); 1533 Stan. Charmuski s. Indrzicha pozywa stryja Inrzicha Charmuskiego (SKO s. 120); wyrokiem sądu Indrzich Charmuski ma spokojnie posiadać do śmierci Ch. bez przeszkód ze strony bratanka Stan. Charmuskiego (SKO s. 124); 1537 kmiecie w Ch. płacą po 2 gr rogowego od krowy i od 2 jałówek: Wawrzinek od 7 krów i 2 jałówek, Staskowa od 5 krów, Lyzek od 6, Bialassy od 4, Pyczka od 2, w Plawkowsko dworze 2 krowy (In. O 1/2 k. 7v); 1540 Elżbieta Bartkowa mieszcz. ośw. odstępuje Sewerynowi Bonerowi pr. spadkowe po zm. Stan. Charmuskim ! zw. Kussyczy do wsi Ch. w ks. ośw. (MS 4, 6832); 1543 siostry Katarzyna ż. Zymana, Elżbieta ż. Mik. Raczkowskiego, Dorota wd. po Janie Złobickim, panna Anna i Jadwiga ż. Mik. Miklasza, cc. zm. Wojciecha zw. Jagoda mieszcz. ośw. sprzedają za 300 fl. węg. Sewerynowi Bonerowi z Balic kaszt. biec. dobra w Ch. w ks. ośw. przypadłe im po zm. wuju Andrzeju zw. Jandrzich Charmeskim i br. ciotecznym Stan. Charmeskim (MS 4, 7286); Seweryn Boner z Balic kaszt. biec. żupnik i wielkorządca krak., star. ośw., zatorski i rabsztyński sprzedaje za 2000 fl. węg. księdzu Wincentemu Nyczowi dobra Osiek i Ch. (MS 4, 7298); 1544 Stan. Rajski sprzedaje za 200 fl. Sewerynowi Bonerowi z Balic kaszt. biec. swoje cz. we wsi Ch. (MS 4, 21 730).

5. 1470 patroni kościoła par. w Oświęcimiu, ustanawiając prepozyturę, przydzielają prepozytowi m. in. dzies. snop. w Ch. (Mp. 5 t. M 123; OK 35 s. 657-61); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiecych wart. 3 grz. prepozyturze ośw. (DLb. 2 s. 224); 1472 bp krak. Jan Rzeszowski zatwierdza fundację prepozytury i jej uposażenie, m. in. dzies. snop. w Ch. (BJ rps 5935 s. 159 - 168); 1529 dzies. snop. z całej wsi wart. 1 grz. prepozyturze ośw. (LR s. 210).