CHLINA

(1336 silva Chlina, 1354 [villa] Chlina, Chila, Clyna, Chlyna) 9 km na NE od Wolbromia.

1. 1530 pow. krak. ― ksiąs. (RP k. 9); 1581 pow. ksiąs. (ŹD s. 90); 1354 n. par. własna w dek. Wysocice (MV 2 s. 265); 1470-80 dek. Słaboszów ― Pałecznica (DLb. 2 s. 97); 1529 dek. Wolbrom (LR s. 219).

2. 1336 w zakładanej wsi w lesie Ch. dziedzice zastrzegają sobie tereny między dziedziną Szczerbnik [nie zid.] i aż do drogi do Udorza z Miechowa, druga cz. tego terenu dla sołtysa od jego granic z Jelczy przez drogę do Studzieniczna (ZDM 1, 39 → Uw.); 1389 łan sołtysi blisko wsi Jelcza → p. 4; 1400 cz. cła od kupców jeżdżących, m. in. przez Wolbrom przeznaczono na naprawę złych dróg prowadzących przez to miasto i wsie Łobzów i Ch. (ZDM 6, 1364); 1521 Powabna łąka (Powabna lonka) → p. 3; 1533 lasy → p. 3.

3. Własn. rycerska, po 1389 król. w stwie nowokorczyńskim, następnie w stwie żarnowieckim. 1336 las Ch. własn. Leonarda, Satyra (Satheriusa), Jakuba i Świętosława → p. 4; 1389 własn. król. → p. 4; 1420 Piotr włodarz z Ch. (Teut. la s. 145); 1421 Mikołaj kmieć z Ch. (GK 1 s. 670); 1470-80 własn. król., nie ma folwarku i zagród, 30 ł. kmiec., role i łąki plebana (DLb. 2 s. 97-8); 1496 Jan Coczak z C. woźny sądowy (SP 2, 4453); 1521 Zygmunt Stary ogranicza mieszkańcom wsi król. Ch., przynależnej do Żarnowca, robociznę 1 dnia w tygodniu, wprowadzoną przez sejm toruński, do 4 dni w roku ― 1 na wywożenie nawozu, 1 na orkę i 2 dni na żniwa ― zachowując przy tym dawne obowiązki: jutrzyn, naprawy sadzawki i urządzenia łąki zw. Powabna łąka (AKP 9, 15); 1529 nowy folwark → p. 5; 1530 w Ch. pobór z 22 ł., 1 karczmy dorocznej, 1 młyna dorocznego o 1 kole i 1 młyna dziedz. o 1 kole (RP k. 9); 1533 w Ch. w kluczu żarnowieckim 40 kmieci na 23 i 3/4 ł., którzy dają z łanu po 1 grz., 34 kmieci płaci po 12 den., za wołu płacą łącznie 1 1/2 grz. oraz dają daniny. 5 1/2 ł. kmiec. opust. w dzierżawie. We wsi lasy i młyn. Za wożenie soli z Wieliczki wieś płaci 4 gr (In. K 2/I k. 37 v-38); 1564 Ch. w dzierżawie żarnowieckiej, 42 kmieci na 24 ł. i 1/2 kwarty, płacą czynsz, dają sep w owsie miary żarnowieckiej, kury, jajka, sery; płacą oprawne i wołowe. 5 wolników, puste role w dzierżawie. Wieś pracuje na folwarku król. w Woli Libertowskiej (LS s. 16).

4. 1336 Leonard, Satyr (Satherius), Jakub i Świętosław zakładają wieś na pr. średz. w lesie swoim zw. Ch., a sołectwo sprzedają szklarzowi Janowi, który dostaje 2 wolne ł., trzeci den. z. kar, pr. zbudowania młyna i karczmy. Sołtys będzie odpowiadał tylko we wsi i wobec 7 ławników. Wolnizna 20 lat. Sołtys obow. do wypraw wojennych na koniu wart. 2 grz. i w pancerzu z lancą i tarczą, a kmiecie mają dawać 1 wóz z końmi, szynkę i 1 ćw. grochu oraz po 2 sk. Po wyprawie konie wracają do kmieci. Wszyscy jednak dają na wyprawę dziedzicowi po 1 sk., z czego 1/3 będzie pobierał sołtys. Kmiecie będą płacić po 10 sk. czynszu, po wiard. dzies. i nie więcej, obiedne od kmieci 1 grz. a od sołtysa 1 wiard. Na Wielkanoc kmiecie będą dawać 1 wieprza i każdy z łanu po 10 jaj i serze. Sołtys dostaje pr. wyrębu drzewa w lasach wsi dla wyrobu szkła. Dziedzice przeznaczają 1 ł. na drogi do wypędzania bydła na pastwiska. Ciż zastrzegają dla siebie cz. terenów w wyznaczonych granicach a cz. dają tam sołtysowi → p. 2. Dziedzice przeznaczają 1 ł. dla kościoła, jeśli będzie zbudowany (ZDM 1, 39 → Uw.); 1385 Miczko Kłopot sołtys z Ch. (SP 8, 3630, 3785); tenże ma przedstawić przyw. przeciw Jaszkowi z Zagórzyc (SP 8, 3752); 1389 Władysław Jag. zatwierdza ur. Piotrowi „de Hoff” mieszcz. żarnowieckiemu i sołtysowi w Ch. posiadanie sołectwa tamże z 2 wolnymi ł., innym 1 ł. blisko wsi Jelcza naprzeciw sołectwa z młynem, stawem, karczmą, jatką rzeźniczą, ławą sukienniczą i szewską, szóstym den. z czynszów i szóstą ćw. owsa, który mają dawać kmiecie raz w roku, z trzecim denarem z kar sąd. Sołtys obow. do wypraw na koniu z lancą i w zbroi (Mp. 4, 1003; MS 4 S 341); 1392 Maciej [sołtys] z Ch. przeciw Dorocie wd. po Mik. Strzale (KSN 124, 140, 149); 1402-3 Jakusz sołtys z Ch. (ZK 3 s. 403, 466, 488); 1402 Iwan z Obichowa pozwany przez Jakusza sołtysa z Ch. o wodę z rzeki, którą zabronił Jakuszowi prowadzić do młyna w Ch. (ZK 3 s. 443); 1403 Iwo z Obichowa oddala prawnie roszczenia Jakusza sołtysa z Ch. o 8 grz. z tytułu prowadzenia wody do młyna sołtysa (ZK 3 s. 482); Iwo z Obichowa zezwala Jakuszowi sołtysowi z Ch. poprowadzić dożywotnio wodę z rzeki z Udorza do jego młyna w Ch. w zamian Jakusz będzie mu dawał dożywotnio rocznie 1 kopę gr (SP 2, 950); Wrochna wd. po Jakuszu sołtysie z Ch. rezygnuje na rzecz Błażeja br. Jakusza z pr. do sołectwa, ponieważ tenże wypłacił jej 60 grz. posagu i wiana (ZK 3 s. 558); 1406-11 Błażej sołtys z Ch. (KSN 1631, 1817, 1827, 1840, 1853, 1868, 2493, 2507; ZK 5 s. 259); 1407 Jan służący Błażeja sołtysa z Ch. (KSN 1827); Błażej sołtys z Ch. zobowiązuje się pod karą król. dać Mik. Turowi z Woli Kleszczowej [Kleszczówka] wwiązanie do swej cz. sołectwa w Ch. (KSN 1937); Błażej sołtys z Ch. zobowiązuje się zapłacić w terminie 50 grz. Mik. Turowi z Kleszczówki pod gwarancją wwiązania go do sołectwa w Ch. (KSN 1942); 1408 Błażej sołtys z Ch. za dług 50 grz. zapłacony Mik. Turowi z Kleszczówki zastawia br. Piotraszowi mieszcz. krak., zięciowi zm. Jakuba Balickiego i Marciszowi z Wierzbki 1 ł. i 6 grz. czynszu na rok, a jeśli nie zapłaci w tym terminie, da im w zastaw całe sołectwo z wyjątkiem domu i 2 ł. Błażej poręcza za br. Jaszka i ż. Dorotę (KSN 2407); 1411 Błażej z Ch. wycofuje Sprawę przeciw Iwanowi z Obichowa pozwanemu o zniszczenie dopływu wody [do młyna] (ZK 5 s. 259); 1413-30 Dorota sołtyska w Ch., c. Jana Soleckiego, wd. po Błażeju sołtysie z Ch. i po Andrzeju Płaczku z Będkowic, a ż. Mikołaja Siestrzeńca (KSN 3354, 3362, 3378-9, 3390-1, 3408, 3448, 3455, 3466, 3475, 3496, 3623, 3686, 3696, 3710, 3725, 3756; Teut. 1a s. 18, 212, 349); 1414 szl. Marcisz dz. „de Cossyn” [nie zid.] zeznaje, że miał w zastawie od zm. Błażeja role sołeckie w Ch. Błażej zapłacił mu 20 grz., a Mik. Siestrzeniec dz. Krzyżanowic obecny mąż Doroty wd. po Błażeju wykupił role za 30 grz., wobec czego Marcisz zwraca te role (KSN 3522); 1415 Mik. zw. Siestrzeniec wniósł ż. Dorocie 100 grz., w których ta rezygnuje na jego rzecz z sołectwa w Ch. Z pieniędzy tych dostała 30 grz. jego pasierbica Jadwiga (KSN 3623); Mik. Siestrzeniec sołtys z Ch. jest zobowiązany płacić w ciągu 3 lat 1 1/2 grz. Iwanowi z Udorza za przeprowadzenie rzeki z Udorza do młyna w Ch. (ZK 312 s. 66); 1415-31 Mik. Siestrzeniec sołtys w Ch. (KSN 3623; Teut. 1a s. 59, 333, 337; SP 2, 1900, 1920, 2371, 2388; ZDM 2, 360); 1418 Iwo z Udorza ma puścić wodę z tej wsi do młyna sołtysa w Ch. poprzednim korytem, ponieważ szl. Mikołaj z Ch. płacił mu przez 3 lata 1 1/2 grz. (ZK 312 s. 141); 1420 Piotr sołtys z Ch. (Teut. 1a s. 142); 1423 Jan Kloczek służący Siestrzeńca z Ch. (GK 2 s. 82; SP 2, 1900, 1920); 1425 szl. Jan Chliński [sołtys] z Ch. (GK 2 s. 448); 1429 szl. Katarzyna sołtyska z Ch. (Teut. 1a s. 333); 1430 szl. Dorota zostaje utrzymana w posiadaniu dwu cz. sołectwa, które jej przypadły po 2 synach jej męża (Teut. 1a s. 349); szl. Piotr z Zebrzydowic z ż. Jadwigą godzą się ze szl. Siestrzeńcem i jego ż. Dorotą o sołectwo w Ch. Jadwiga ustępuje swej matce Dorocie to sołectwo w dożywocie, a ta ma jej płacić corocznie 6 grz. (Teut. 1a s. 351); 1449 Jan z Gołczy pożycza 70 grz. od Pawła Beskiego z Marcinkowic pod zastaw sołectwa w Ch. (ZK 13 s. 275); 1470-80 karczma sołtysia z rolami, sołectwo z 2 ł. (DLb. 2 s. 97); 1490 Jakub Beski zw. Gawin dz. [!] z Ch. (GK 23 s. 238); 1512 Zygmunt Stary odnawia na prośbę szl. Pawła Beskiego sołtysa wsi król. Ch. przyw. Władysława Jag. z r. 1389 → wyżej (MS 4, 1664); 1517 Zygmunt Stary zezwala Jakubowi Majsnerowi wójtowi sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. wykupić z rąk Pawła, Kaspra, Feliksa i Mikołaja z Beska [ziemia sanocka] sołectwo w Ch. w stwie nowokorczyńskim (MS 4, 11 240); 1518 Zygmunt Stary zezwala Jakubowi Majsnerowi wójtowi sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. zapisać czynsz roczny beneficjum kościelnemu na wójtostwie wsi Ch. w dystr. [= stwie] nowokorczyńskim (MS 4, 11 588); 1531 Zygmunt Stary wydaje Stan. Brzuchowskiemu nowy przyw. na sołectwa we wsiach Poręba Dzierżna i Ch., należących do m. Żarnowiec (MS 4, 5818); 1532 → p. 5; 1533 sołectwo z 5 ł., karczmą i młynem (In. K 2/I k. 37v-38); 1564 sołtys nie okazał przyw., ma 9 kmieci na 5 ł., od których bierze wszystko poza robocizną dla zamku, karczmę, zagrodnika i 2 ł. roli (LS s. 16).

5. 1336 → p. 4; 1354-8 świętop. 2 1/2 sk. i 7 den. (MV 2 s. 265, 272, 280, 295); 1385 Świętosław kapelan z Ch. (SP 8, 3782); 1470-80 kościół drewn. Ś. Bartłomieja, dzies. snop. i kon. z łanów kmiecych wart. 20 grz. bpowi krak., dzies. snop. z sołectwa wart. 2 grz. plebanowi w Ch., meszne z każdego łanu po ćw. żyta i ćw. owsa miary żarnowieckiej plebanowi w Ch. (DLb. 2 s. 97-8); dzies. snop. z 1 pola karczmy w Udorzu, należącym do par. w Ch., z 2 młynów i folwarku tamże oraz meszne od kmieci plebanowi w Ch., (tamże); do par. w Ch. należy połowa Jeżówki, gdzie pleban Ch. pobiera meszne (DLb. 2 s. 98); Wierzbica w par. Ch. (DLb. 3 s. 228); 1512 bp krak. Jan Konarski zatwierdza bractwo Ś. Anny przy kościele w Ch. (Wiśn. O s. 47); 1522 Zygmunt Stary daje Krzysztofowi z Szydłowca [pow. rad.] ekspektatywę na plebanat w Ch. (MS 4, 4076); 1529 uposażenie plebana: meszne 30 ćw. żyta i tyleż owsa miary lel., dzies. pien. z 6 ł. i starego folwarku w Ch., z folw. pana Borka w Udorzu, meszne i kolęda z 4 młynów i 5 karczem oraz z 1 ł. sołeckiego w Jeżówce, od 12 lat nowy folwark w Ch. nie płaci dzies. (LR s. 219); 1532 bp krak. przysądza pleb. Wawrzyńcowi dzies. z ról sołeckich przeciw sołtysowi Janowi Micznarowi, który twierdził, że dzies. ta była oddawana bpowi krak., a dopiero za zezwoleniem bpa Jana Konarskiego umówił się z poprzednim pleb. Feliksem, iż będzie mu płacił 1 fl. i 2 gr, a ten w każdy piątek będzie odprawiał Mszę Ś., nauczyciel zaś będzie śpiewał antyfonę, za co pleban będzie mu dawał 8 gr. Bp anulował jednak prywatną umowę (Wiśn. O s. 51, 53-4); 1581, 1598 w par.: Ch., Udorz, Kleszczowa i pół Jeżówki (ŹD s. 90; WR k. 335).

6. 1529 Jan z Ch. posesor preb. w kościele par. w Sieciechowicach (LR s. 312).

Uw. Dok. ten (ZDM 1, 39), znany z oblaty z r. 1693, sporządzonej z instrumentu notarialnego z r. 1423 spisanego przez notariusza publicznego Gotarda s. Pawła z Borowna, wg opinii prof. S. Trawkowskiego wydaje się bardzo podejrzany ze względu na treść. Dla daty 1336 nie jest możliwa klauzula imm. sądowego ― maleficos suspendere, decolare, vel qualibet sententia punire debebunt, a ponadto prywatni dziedzice nie mogli zwalniać od świadczeń na rzecz króla ― Colonis... ab omnibus solutionibus iisdem, tam regalibus, quam aliis viginti annis conferimus libertatem. Brak listy świadków utrudnia badanie autentyczności tego dok., niesprawdzalni są jego wystawcy, a do tego imienia Satyr (Satherius, może Setheius ?) nie notuje Słownik staropolskich nazw osobowych. Sprawdzalny jest jedynie notariusz publiczny z r. 1423, który w r. 1419 był studentem Ak. Krak. (Ind. s. 86). Całkiem nieprawdopodobne wydaje się, aby fałszerz dok. zmieniał własność z król. na szlach. Przemawia to mocno za autentycznością dyplomu z datą 1336. Najpewniej była to konfiskata dóbr za Kazimierza W. Można więc przyjąć, że autentyczny dok. podfałszowano przed r. 1423 celem poprawienia dochodów sołtysa i poszerzenia zakresu sądownictwa. Zwrócić tu trzeba uwagę na fakt wykorzystania tego dok. w r. 1752. Otóż po sporze między powodem gromadą wsi Ch. a pozwanym Józefem Tomickim dzierżawcą wsi Jeżówki „sąd, rozpatrzywszy przedłożone przez strony lustracje, dekrety z 1641 i 1686 r. konsystorza krakowskiego o dziesięciny oraz lokację wsi Ch. z 1336 r., zachowuje dzierżawcę wsi Jeżówki przy possesji spornego gruntu czyli kopanin” (Księgi Referendarii Koronnej z czasów saskich, 2, W. 1970, nr 1486).