CIKOWICE

(1356 Czczkouicze, Cczicouice, Cczicouicz, Czcicouicz, Czeczicouicze, Sczicouicz, Tczicouicze, Tczichouicze, Sczykowicze, Crzykowycz, Czicouicze, Czczikouicz, Czczicouice, Cikouicze, Czyczocouicze, Csczycowicze, Czigovice, Dzigouice, Czicow, Czczicow, Czycouicze, Cczczikovicze, Czychowicze, Sczycowycze, Sztzykovycze, Cziczicouicz, Czciouicze, Czcouicze, Sczekowycze, Czycouicze, Trzczikovycze, Crzikowicze) 4,5 km na NW od Bochni.

1. 1356 Cz. w ziemi krak. (Mp. 3, 710); 1448 Cz. w pow. prosz. (AS 2, 147); 1484 pow. krak. (GK 22 s. 92); 1489 n. pow. szczyrz. (RP s. 140; ŹD s. 445, 59); 1597 par. Łapczyca (WR k. 188v).

2. 1527 → Bochnia p. 2; Położenie, granice, rozgraniczenia; 1564 wieś Damianice ciągnie się na szerokość po jednej stronie Raby od węgielnika wsi Cz. aż do węgielnika wsi Proszówki, a po drugiej stronie rzeki wzdłuż ściany Cz. i Stanisławic aż do potoku Trzemeśna na „pół ćwierci mile klinem” (LK 1 s. 80-1).

3. Własn. szlach. od r. 1489 król. w stwie niepołomickim. 1356 Kazimierz W. poświadcza, że br. przyrodni Wojciech z Bęczyna oraz Michał i Czcik z Paszkowic [dziś Paszkówka] sprzedali za 55 grz. „discreto viro” Jarosławowi dz. Cz. przypadłą im pr. sukcesji cz. w Cz. z przynależnościami w ziemi krak. (Mp. 3, 710); 1380 sąd ziemski krak. przysądza wikariuszom kat. krak. dom pod zamkiem krak., nadany im przez kucharza król. Piotra zw. Sanocki, przeciw roszczeniom Oty s. zm. Imrama dz. C. opartych o prawo bliższości po ojcu (DSZ 20); Wawrzyniec z Cz. wraz z sąsiadem nadrzecznym (rivalis) z Uściszowic [pow. wiśl.] i ich żonami sprzedają niejakiemu Mikołajowi sołectwo w Damianowicach [= → Sterkowiec] (ZDM 1, 160); 1381-1437 Sędek z Cz., T. i S., h. Radwan, br. Jaszka (SP 8, 802, uw. 220/13, 224/44, 232/4l, 241/5, 259/9, 268/88, 270/22, 272/18, 273/9, 276/33, 291/40, 300/41; 2, 874, 2069, 2170, 2305; ZDM 2, 491; Mp. 4, 1120; ZK 3 s. 215, 247, 388, 539; 5 s. 2, 77, 99, 145, 163, 177, 309, 321, 337, 375, 383, 393, 435; 7 s. 33; 8 s. 100, 237, 363; 11 s. 211); 1381 Tomko z Cz. (SP 8, 802); Spytek kaszt. krak. z Sędkiem z Cz. o 6 grz. szkody, o młynarza, o wieprza bezprawnie zabranego i o pr. niem. w swej wsi (SP 8, 790); 1388 Wawrzyniec z Cz. wyznacza po swej śmierci ż. Elżbiecie 50 grz. na swym sołectwie w Łękach [zapewne Łęki król. w pow. szczyrz.], na którym ma 100 grz. (SP 8, 4647); Klemens z Drożejowic [pow. wiśl.] zastawia za 30 grz. Dzierżkowi z Cz. 5 grz. czynszu od 2 kmieci i karczmarza w Damianowicach [= Sterkowcu] (SP 8, 4666); 1389 Janek z Dobiesławic ma sprawę z [Elżbietą] ż. Wawrzyńca z Cz. (SP 8 uw. 158/38); Michał z Cz. (SP 8, 5275); 1394 Dziersław z Cz. (ZK 2 s. 98); 1397-1400 Klara ż. Jana z Cz., c. Jana z Dobiesławic (SP 8, 6177, 10 115-6, 10 728, 10 733, uw. 346/6); 1397 Katarzyna wd. z T. (SP 8 uw. 232/41); Przecław z S. (SP 8, 5979, 6053, uw. 231/73); 1398-1434 Jaszek Sczykowsky, Czykowsky z S., T., Cz. . i Łysokani h. Radwan, br. Sędka (SP 8 uw. 241/5, 268/88, 273/9, 276/33, 291/40, 2; 1566, 2069, 2473; ZDM 2, 439; 5, 1388, 1402; GK 1-2 wg ind. WAP; ZK 5 s. 2, 77, 99, 112, 145, 274, 309, 312, 321, 337, 347, 375, 383, 393, 405, 435; 6 s. 10, 124, 127, 138, 215, 220, 287, 293, 295, 323, 394, 425, 438, 440, 446, 500, 512, 533; 7 s. 33, 40, 140, 193, 229, 359); 1398 Sędek z Cz. kupuje za 80 grz. od Mik. Tura i jego ż. Małgorzaty cz. w Łysokaniach (SP 8, 6272); Bartko z Cz. kmieć Andrzeja z Michałowa przeciw Klemensowi z Kurowa o krowę i 2 sieci na bobry i ryby (SP 8, 6291, 6681); Klimko kmieć z T. (SP 8, 7642); 1400 Klara ż. Jana z Cz. zgłasza pretensje do cz. dziedzictwa w Podlesiu i Moczydłach (SP 8, 10 116); 1407 Marek i Katarzyna z Łysokań sprzedają za 40 grz. i za łąkę w Cz. Sędkowi z Cz. całą cz. dziedzictwa w Łysokaniach (ZK 5 s. 7); 1408-20 Piotr, Piotrasz z Cz., bratanek Sędka i Jaszka (ZK 5 s. 21; 6 s. 96, 195, 270, 293, 295, 338, 340, 441, 454, 474, 491, 511, 516-7, 521, 610, 613, 625, 627; 193 s. 331, 345, 351; 195 s. 62-3; 194 s. 170)1Po sprzedaniu swej cz. w C. Piotr nadal pisał się z C., podobnie jego s. Mikołaj i dalsi potomkowie, przyjmując na stałe nazwisko Cikowski, choć posiadali: → Dziewin, Mikluszowice, Wojsławice, → Donatkowice. Poza C. pisali się najczęściej z Mikluszowic i Wojsławic. Dalsze dane źródłowe o Piotrze i jego synach zostaną podane pod ww. wsiami. W świetle powyższych danych źródłowych nie znajduje potwierdzenia przekazana przez Bielskiego, Kronika, s. 467, wiadomość, że Kazimierz Jag. w r. 1470 skonfiskował Piotrowi Cikowskiemu podsędkowi krak. wieś C. za częste zapuszczanie się na łowy do Puszczy Niepołomickiej; 1408 br. Sędek i Jaszek z Cz. dzielą się dobrami z bratankiem Piotrem. Sędkowi przypada siedlisko, w którym obecnie siedzi Jaszek, temu zaś siedlisko po ojcu, a Piotrowi siedlisko, w którym obecnie siedzi. Role podzielą później (ZK 5 s. 21); 1415-7 Szymek z Cz. (ZK 6 s. 19, 323); 1415 Jaszek z Cz. w imieniu swych dzieci zeznaje przed sądem, że Piotr z braćmi ze Stadnik wypłacili je z całej cz. dziedzictwa w Podlesiu, które należało do Klary (ZK 6 s. 56); Szymek z C. sprzedaje za 80 grz. Piotrowi z C. całą cz. dziedzictwa po ojcu w C. (ZK 6 s. 19); 1416-20 Elżbieta ż. Piotra z Cz. siostra Konstantyna z Rudna (ZK 6 s. 195, 290, 63); 1416 Sędek z Cz. daje br. Jaszkowi całą cz. dziedzictwa w Łysokaniach za całą cz. dziedzictwa w Cz. (ZK 6 s. 263); 1418 Piotr z Cz. wyznacza ż. Elżbiecie 110 grz. posagu i 100 grz. wiana na połowie dóbr w Cz. (ZK 194 s. 220); tenże Piotr sprzedaje za 200 grz. półgr. Janowi z Tarnowa [pow. pilzn.] wwdzie krak. całą cz. swego dziedzictwa w Cz. (ZK 6 s. 481; AS 2, 114); Piotr ongiś z Cz. zapisuje ż. Elżbiecie 220 grz. posagu i wiana na Gawłowie, a ta odstępuje od swego posagu i dokumentu w sprawie oprawy na wsi Dz. (GK 1 s. 128); Leonard z Drwini, Jaszek z Łysokań i Paszek z Cerekwi poręczają prepozytowi miech. Michałowi za Piotra z C. pod gwarancją zastawienia mu w 30 grz. cz. C. (ZK 194 s. 208); 1419-28 Mikołaj s. Klary i Jaszka z Cz. (ZK 6 s. 593; 196 s. 218); 1419 Mikołaj s. Klary z Cz. przeciw Mikołajowi z Zabawy o połowę Dobiesławic (ZK 6 s. 593); 1420 Elżbieta ż. Piotra z Cz. wyraża zgodę na dokonaną przez męża na rzecz Jana z Tarnowa wwdy krak. sprzedaż jego cz. dziedzictwa w Cz. i zrzeka się pr. do posagu i wiana, które miała na tym dziedzictwie (AS 2, 117); Małgorzata c. Sędka z Cz., ż. Michała Kawalca z Węgrzec [Wielkich, par. Wieliczka] (ZK 7 s. 51); 1421 → Białek karczma; 1424 Mroczek [kmieć ?] z Cz. (GK 2 s. 4); 1426-50 Wawrzyniec z Cz. h. Radwan, s. Jaszka z S. (GK 2 s. 728; ZK 12 s. 110; SP 7/2, 944); 1443 Wawrzyniec z Cz. wyznacza ż. Stachnie, c. Mikołaja Klępa, 120 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr w Cz. (ZK 12 s. 110); 1448 br. Rafał kan. krak. i łęczycki, Jan Feliks i Jan Amor z Tarnowa dzielą się dobrami. Rafałowi przypadają m. in. Stanisławice i 1/2 Cz. w pow. prosz. (AS 2, 147).

1464 Stan. Kawalec z Węgrzec [Wielkich] sprzedaje za 220 grz. Janowi Amorowi z Tarnowa kaszt. wojnickiemu całą cz. dziedzictwa w Cz., która należała do zm. Wawrzyńca z Cz., jego wuja rodzonego (ZK 17 s. 178); Elżbieta c. zm. Wawrzyńca z Cz., zakonnica w kl. Ś. Andrzeja w Krakowie, kładzie areszt na pieniądze, które pan Tarnowski kaszt. wojnicki ma zapłacić Piotrowi Kawalcowi za sprzedane przez zm. Stan. Kawalca dziedzictwo w Cz. (ZK 17 s. 267); 1475 Jan s. zm. Stan. Kawalca z Węgrzec [Wielkich] poręczając za br. nieletnich Mikołaja i Andrzeja zeznaje przed sądem, że Jan z Tarnowa kaszt. wojnicki wypłacił im pieniądze za sprzedane przez ich ojca dobra w Cz. (ZK 18 s. 185); 1484-7 Jan Amor z Tarnowa dz. Stanisławic i Cz. (GK 22 s. 92, 593); 1489-94 w Cz., S., Sz. pobór z 2ł.; 1496-9, 1520 brak danych (RP s. 140; ŹD s. 445; RP s. 167, 183, 196, 214, 122, 87, 49, 21, 857)2W ŹD s. 445 pod Ch. „ibidem pars Bochensky” pobór z 5 ł. Jest to błąd, ponieważ wiadomość ta dotyczy Krzyżanowic, których cz. należała do m. Bochni. W RP znajdują się też inne nieścisłości odnośnie do C., wynikające z przepisywania starszych wykazów wsi, z których pobierano poradlne. W r. 1489 C. wymieniono w par. Pogwizdów jako Czychowicze z poborem z 2 ł., w rejestrach z lat następnych wymieniono „Zytkowycze” bez danych w par. Pogwizdów, a obok nich Cikowice. Wsi „Zythowycze” brak już w RP z r. 1520; 1489 Jan Amor z Tarnowa wwda krak. sprzedaje za 1300 fl. węg. Kazimierzowi Jag. Stanisławice i Cz., który włącza je do zamku niepołomickiego (MS 1, 1979; Mp. 5 t. Q 102); 1490 Jan Amor z Tarnowa oświadcza, że Kazimierz Jag. wypłacił mu należną sumę za sprzedane wsie Cz. i Stanisławice (Pol. 3, 232); Kazimierz Jag. zapisuje 140 fl. Czuryle z Wygnanowa na wsiach Stanisławice i Cz. (RI s. 216); 1530 w Cz. pobór z 2 ł. i karczmy dorocznej (RP k. 24); 1564 wieś król. Cz. w stwie niepołomickim należy do folwarku w Stanisławicach. 4 kmieci na półłankach płaci po 24 gr czynszu, daje sep owsianą po 6 korców miary prosz., po 2 kapłony, po 2 sery i po 30 jajek, inne roboty takie jak w Stanisławicach, tzn. pracują wg rozkazu z wyjątkiem czwartku, wolnego na targ [w Bochni]. 6 zagr. płaci z zagród i z jutrzyn po 24 gr i daje po 2 kapłony. Karczmarz z karczmy i z jutrzyn płaci 3 grz. (LK 1 s. 81-2).

4. 1564 w Cz. 2 sołtysów na niewielkich rolach, z których jeden płaci 2 fl., a drugi 1 grz. Nic nie robią oprócz posług wozem i koniem wg potrzeby (LK 1 s. 82).

5. 1529 dzies. snop. z pewnych ról w Cz. i Stanisławicach wart. 3 grz. plebanowi w Łapczycy; dzies. z pozostałych ról łącznie ze Stanisławicami i Damianicami wart. 10 grz. plebanowi w Koniuszy (LR s. 209, 306).

1Po sprzedaniu swej cz. w C. Piotr nadal pisał się z C., podobnie jego s. Mikołaj i dalsi potomkowie, przyjmując na stałe nazwisko Cikowski, choć posiadali: → Dziewin, Mikluszowice, Wojsławice, → Donatkowice. Poza C. pisali się najczęściej z Mikluszowic i Wojsławic. Dalsze dane źródłowe o Piotrze i jego synach zostaną podane pod ww. wsiami. W świetle powyższych danych źródłowych nie znajduje potwierdzenia przekazana przez Bielskiego, Kronika, s. 467, wiadomość, że Kazimierz Jag. w r. 1470 skonfiskował Piotrowi Cikowskiemu podsędkowi krak. wieś C. za częste zapuszczanie się na łowy do Puszczy Niepołomickiej.

2W ŹD s. 445 pod Ch. „ibidem pars Bochensky” pobór z 5 ł. Jest to błąd, ponieważ wiadomość ta dotyczy Krzyżanowic, których cz. należała do m. Bochni. W RP znajdują się też inne nieścisłości odnośnie do C., wynikające z przepisywania starszych wykazów wsi, z których pobierano poradlne. W r. 1489 C. wymieniono w par. Pogwizdów jako Czychowicze z poborem z 2 ł., w rejestrach z lat następnych wymieniono „Zytkowycze” bez danych w par. Pogwizdów, a obok nich Cikowice. Wsi „Zythowycze” brak już w RP z r. 1520.