(1358 Nigra Villa, 1363 Czarnawes, 1368 Swarczindorf, Czarnawesz, 1394 Swarczendorf, Czarna Wyesz, Czarna Vyess, 1470-80 Nigra Villa alias Czarna Wyesz, Czarna Wyesch alias Lobzow, Nygra Villa, Villa Czarna) od r. 1909 w obrębie m. Krakowa, w dzielnicy Krowodrza, wzdłuż dzisiejszej ul. Czarnowiejskiej.

1. 1581 pow. krak. (ŹD s. 38); 1470 n. par. Ś. Szczepana w Krakowie (DLb. 2 s. 15; WR s. 57); 1581 par. Zwierzyniec (ŹD s. 38).

2. 1363 Cz. W. przed Bramą Szewską (KMK 1, 35); 1371 Piotr Trut odstępuje Hankowi Bartfalowi swój ogród przed Bramą Szewską w Cz. W. przylegający do ogrodu na końcu wsi, dom z siedliskiem również przed Bramą Szewską między posiadłościami Mik. Edelinga i Pieszka Vogelingezanka (Krzyż. 619); 1379 2 stawy z ogrodami i łąkami przed Bramą Szewską w Cz. W. (ZDM 1, 153); 1381 ogród w Cz. W. naprzeciw młyna Bieniasza na przedmieściu Krakowa (KK 2, 311); 1386 zamek → Łobzów w Cz. W. (DH 3 s. 459); 1403 k. Cz. W. → Granowski młyn (SP 2, 965); 1420 za Cz. W. młyn królowej; → Granowski młyn (GK 1 s. 300); 1421 Cz. W. graniczy z łąkami i pastwiskami spornymi między m. Krakowem a kl. zwierzyn. (KMK 1, 115); 1442 Piotr z Chełma [par. Zwierzyniec] sprzedaje Marcinowi z Piotrkowic [nie zid.] wodę z Rudawy do młyna w Cz. W. (Zwierz. s. 41 przypis 23); 1469, 1470 Cz. W. graniczy z folwarkiem zw. też ogrodem → Fryszbark (SP 2, 3993, 3996); 1507 → Fryszbark; 1528 Wisła wylała tak, że sięgała aż do dworu zw. → Łobzów w Cz. W. (MPH 3 s. 105), 1529 ogród zw. Slakyerowa (LR s. 119); 1537 Jan z Tęczyna wwda sand. zapisuje norbertankom ze Zwierzyńca młyn Olszowy i 4 zagrody w Cz. W. (Zwierz. 47 s. 41); 1564 ogrody na granicy z Nową Wsią Łobzowską (LK 1 s. 33).

3. Własn. król.¹Cz. W. podlegała wielkorządom krak., ale poszczególne ogrody i siedliska stanowiły własn. m. Krakowa, mieszczan i przedmieszczan krak. oraz różnych instytucji kośc 1358, 1363 → Czarna Ulica; 1366 Małgorzata wd. po Michale złotniku wraz z c. Katarzyną odstępuje swemu zięciowi złotnikowi Henslinowi ogród w Cz. W.; 1368 Katarzyna wd. po Janie Parczefalu wraz ze swym opiekunem żupnikiem Piotrem Wierzynkiem wydzierżawia na ogrody część ról należących do jej folwarku w Cz. W., mianowicie po jednym ogrodzie: Piotrowi Lindeloben, Mik. Cruzen, Piotrowi Garuczuger, Janowi siostrzeńcowi Kruzego (Cruzonis), 2 ogrody Henslinowi Cleynsteinowi, 1 ogród nowy i 2 ogrody stare Maciejowi Hopfenerowi; 1369 Piotr s. Krystyna z Cz. W. odstępuje swej ż. Elżbiecie połowę ogrodu, z którego Elżbieta winna płacić Janowi s. Piotra swemu pasierbowi 9 sk. czynszu do czasu spłacenia 4 grz. Drugą połowę ogrodu odstępuje swym dzieciom Mikołajowi i Katarzynie; 1370 Piotr s. zm. Heinka zastawia za 10 grz. Pieszkowi Vogelingesank 2 ogrody w Cz. W., położone przy ogrodzie Niczka Wierzynka z zastrzeżeniem pr. pierwokupu dla Pieszka (Krzyż. 64, 338, 421, 520); 1371 → p. 2; Piotr Trut odstępuje Hankowi Bartfalowi 1 grz. czynszu z 4 ogrodów za Cz. W. położonych k. ogrodu Jekiela Blydinmeistra; ww. Bartfal zastawia Piotrowi Heinkinsowi, Janowi Steffanssonowi i ich dziedzicom 2 1/2 grz. czynszu na ogrodzie w Cz. W. koło Mik. Libinka (Krzyż. 624-5; KK 2, 273); ww. Bartfal zastawia Piotrowi s. Arnolda 1 grz. 5 gr na ogrodach koło Kleidinmeistra (KK 2, 272); 1372 Jekil Bleydinmeistir²W KK 2 Slydemeister ustępuje ww. Bartfalowi ogród k. ogrodu Piotra Heinkinsuna (Krzyż. 682; KK 2, 274); Piotr Heinkensun sprzedaje za 27 grz. ww. Bartfalowi 2 ogrody w Cz. W. przylegające do ogrodu Niczka Wierzynka (Krzyż. 679; KK 2, 275); tenże Bartfal wydzierżawia za kopę gr rocznie ww. Piotrowi ogród w Cz. W. przyległy do ogrodu tegoż Piotra (KK 2, 276); [Gertruda] ż. Tyczka Snella ustępuje Heynuszowi Koppilowi, a tenże swemu s. Hensilowi Koppilowi ogród w Cz. W., k. ogrodu Michała; Hanko s. Agnieszki z Cz. W. odstępuje Henslinowi wyrabiającemu łuki pół ogrodu naprzeciw starego włodarza; Gertruda ż. Tycza Snella ustępuje Niklowi Vreyslebin swój ogród w Cz. W. sąsiadujący z ogrodem Henslina Keppila; Nikil Libink wydzierżawia za 8 grz. Marcinowi Pogrellowi ogród w Cz. W. sąsiadujący z ogrodem Bartfala (Krzyż. 673, 762, 776-7); 1375 Michil Rotman ustępuje krawcowi Mikołajowi z Głogowa [Śląsk] ogród w Cz. W. przylegający do ogrodu Henlina Koppila (Krzyż. 1045); 1375-84 Mikołaj włodarz z Cz. W. (Krzyż. 1099; KRK 2 s. 59); 1376 Jerzy Arnsberg odstępuje Mik. Damraw, Dambrow swój ogród w Cz. W. (Krzyż. 1167); 1379 Tomaszek s. Wierzynka odstępuje temuż Hankowi 2 stawy z ogrodami i łąkami obok ogrodu Piotra Derheinhinsona, przed Bramą Szewską w Cz. W. oraz 2 grz. czynszu: na ogrodzie Jenka i na ogrodzie Niczka Pffeffsacha położonym obok ogrodu Mikołaja Arnolda (ZDM 1, 153); 1381 Zawisza bp krak. uposaża mansjonarię w kat. krak. m. in. ogrodem w Cz. W. naprzeciw młyna Bieniasza, z czynszem 4 grz. (KK 2, 311); 1387 Fryczek Moler i jego ż. Katarzyna ustępują Janowi Bartfalowi ogród w Cz. W. między ogrodami tegoż Jana a ogrodami „Lumbonis” (KK 2, 337); 1390 Andrzej z Cz. W. zastawia tytułem długu Dawidowi s. Guntera dom i ogród bez zabudowań w Cz. W. k. ogrodu Pawła „Nutricis”; Dawid s. zm. już Guntera odstępuje Piotrowi Geytonowi 1 kopę gr czynszu na ogrodzie Andrzeja w Cz. W., leżącym przy ogrodzie Buchila (Krzyż. 1293, 1353); 1392 Edzik z Cz. W. (KRK 2 s. 84); 1394 Tilo Zatler opiekun Kaszy wd. po Pawle „Nutricis” [zastawia?, sprzedaje?] m. in. ogrody w Cz. W. w pobliżu ogrodów Bartfala; Wawrzyniec z ul. Ś. Anny [w Krakowie] zapisuje dzieciom testamentem ogród w Cz. W.; Małgorzata ż. Mik. Krause ustępuje Piotrowi Grosowi 1 1/2 ogrodu w Cz. W. leżącego k. ogrodu tegoż Grosa; Hannos Lang odstępuje temuż Grosowi swój ogród w Cz. W. k. ogrodu Warsza; 1395 Małgorzata wd. po Mik. Krause odstępuje Janowi Edererowi 1 1/2 ogrodu w Cz. W. k. ogrodu ww. Grosa; 1396 ww. Gros odstępuje Annie Weinrichowej 1 1/2 grz. czynszu na ogrodzie Pawła Małego (Parvi) w Cz. W.; ww. Gros odstępuje temuż Pawłowi swój ogród z czynszem 11/2 grz. w Cz. W. k. ogrodu Warschinne; Andrzej Wierzynek odstępuje Jak. Mordbirowi swój ogród k. ww. Grosa (Krzyż. 1840, 1894, 1992, 1996, 2159, 2224, 2355); 1397 Małgorzata ż. Stana Czaji ustępuje Hankowi Bartfalowi ogród k. ogrodu Zajfreda Rothe (KK 2, 422); 1401 Władysław Jag. darowuje kap. krak. we wsi król. Cz. W. ogrody: Lorka, Piotra zw. Krauspeter, Miczka, Piotra zw. Mądry, Michała Kupca, Jak. Paducha, Piotra w zamian za ogrody Jana ks. drohickiego, kustosza i kan. krak. przeznaczone na fundację kl. Karmelitów na [Piasku] przedmieściu Krakowa KK 2, 452; MS 4 S 415); 1402 Piotr [Wysz] bp krak. zatwierdza erekcję wielkiego ołtarza Ś. Jana i Ś. Barbary w kościele Ś. Barbary w Krakowie dokonaną przez Hanka Bartfala mieszcz. krak. Uposażenie ma stanowić 16 grz. czynszu rocznego na ogrodach Nowej Wsi i Cz. W.; 1408 Anna siostra i spadkobierczyni zm. Bartfala zatwierdza to uposażenie (KK 2, 462-3, 510); 1427 Dorota kmiotka z Cz. W. (Teut. 1A s. 271); 1431 ławnicy sprzed Bramy Szewskiej [z Garbar] zaświadczają, że Anna wd. po Pawle Czechu przekazała altarii Ś. Aleksego w kościele PM w Krakowie i szpitalowi Ś. Ducha czynsze z ogrodów w Cz. W.: z połowy ogrodu Cleynchosego, z ogrodu Pawła Weniga i z innego jego ogrodu położonego k. ogrodu szpitalników, Święchny, Jana Maszica, Tomaszkowej, Mik. Strunika, Wawrzka, Szymona (ZDM 2, 437); 1438 Jan Sarna z Piotrkowic sprzedaje Marcinowi z Piotrkowic połowę młyna w Cz. W. (Zwierz. s. 41 przyp. 23); 1470 Kordula z Cz. W. (GK 19 s. 196); 1470-80 własn. król. Kmiecie i zagrodnicy płacą z uprawianych przez siebie ogrodów i z siedlisk kustoszowi krak. 2 grz. i 1 wiard. rocznie, ponadto zagrodnicy prebendzie ŚŚ. Feliksa i Adaukta na zamku krak. 1 kopę gr. Kościół Ś. Anny w Krakowie ma tu ogród, z którego otrzymuje 3 grz. czynszu. Ogród na źrebie zw. Biskupie „sub iurisdictione” [biskupią?], uprawiany przez Świętka, płaci klerykaturze mansjonarzy w kat. krak. 1/2 grz. rocznie. Do mansjonarzy należy też ogród naprzeciw młyna Bieniasza. Kl. Paulinów na Skałce ma tu dom darowany przez bpa Jana Gruszczyńskiego (DLb. 1 s. 263, 268; 2 s. 13, 15; 3 s. 118); 1505 Aleksander Jag. pozwala Piotrowi Salomonowi rajcy krak. darować kaplicy Ś. Aleksego w kościele PM w Krakowie 3 grz. czynszu z 2 1/2 zagród dziedz. Salomona, osiadłych przez Stan. Mieczyńca i Mik. Świrczka (MS 3, 1959); 1529 7 wiard. czynszu wieczystego od 3 zagrodników i 24 gr z zagrody Slakierowej dla altarii Ś. Krzyża, 15 grz. czynszu wieczystego dla altarii Ś. Aleksego, 3 grz. czynszu wieczystego z ogrodów dla altarii Wniebowzięcia PM, 12 1/2 grz. czynszu z pr. odkupu dla altarii Trzech Króli - w kościele PM w Krakowie, 12 grz. 12 gr czynszu wieczystego dla głównej altarii w kościele Ś. Barbary w Krakowie, czynsz wieczysty z ogrodów dla szpitala Ś Ducha w Krakowie, 1 kopa gr czynszu od kmieci dla preb. ŚŚ. Feliksa i Adaukta na zamku krak., 2 grz. 12 gr czynszu wieczystego z ogrodów kustoszowi kat. krak. (LR s. 119, 121, 232, 243, 255, 304, 314, 320); 1564 mieszczanie i ludzie w Cz. W. podlegający jurysdykcji krak. płacą do Łobzowa czynsz z ogrodów położonych na granicy Nowej Wsi Łobzowskiej (LK 1 s. 33).

4. 1394 Mikołaj sołtys z Cz. W. zapisuje swej ż. Izoldzie wszystkie swe dobra (Krzyż. 1901); 1397 → Czarna Ulica.

5. 1381, 1401, 1402, 1408, 1470-80, 1505, 1529 → p. 3; 1529 1 grz. dzies. pien. od zagrodników do kościoła Ś. Wojciecha w Krakowie (LR s. 304).

6. 1368-74 Mik. Swarczindorfer [tj. z Cz. W.] mieszczanin w Krakowie (Krzyż. 290, 384, 847, 1043); 1386 w zamku zw. Łobzów w Cz. W. miał podobno ukrywać się Wilhelm ks. austriacki, mąż królowej Jadwigi (DH 3 s. 459); 1400 Mikołaj z Cz. W. studentem Ak. Krak. (Ind. s. 226); 1470-1 Andrzej Jałówka kmieć z Cz. W., człowiek rajców krak. oskarżony przez kmiecia Franczka z Rzeplina o zabicie mu s. Jana (ZK 16 s. 632); 1480 Mik. Habersrzeyk [Haberschrack] z Cz. W. malarz [krak. malował obrazy do kościoła Ś. Katarzyny w Krakowie] (Wypisy 3, 99). Przyjęci do pr. miejskiego w Krakowie mieszkańcy Cz. W.: 1392 Edzik; 1424 Paweł Cleyn; 1467 Mik. Mikulicz; 1468 Jan Kąkul; 1485 Jurek Król piekarz; 1500 Mac. Biskup (Kacz. 56, 3626, 7024, 7085, 8211, 9074).