(1229 Cirnechowo, 1282 Cyrnechow, 1286 Czernechow - fals. z XV w., 1325 Cirnechow, 1335 Sirnichow, 1353 Czernichow, 1367 Czyrnechow, 1398 Czirnechow, 1438 Czirnyechow, 1448 Czyrnyechow, 1529 Czernyekow, 1530 Cernyechow) 10 km na W od Skawiny.

1. 1525 n. pow. krak. (RI s. 224); 1581 pow. śląs. (ŹD s. 108); 1325 n. par. własna; dek. Zator (MV 1 s. 130); 1470-80 dek. Dobczyce lub Szczyrzyc (DLb. 2 s. 124); 1529 dek. Nowa Góra (LR s. 226).

2. 1433 → Czernichowskie jezioro k. wsi Cz. (Tyn. 172); 1458 → Chrząstowice p. 2; 1470-80 sąsiaduje z: Rączną, Nową Wsią, Przeginią, Rusocicami, Wołowicami (DLb. 3 s. 185, 188-9); 1529 jezioro w Cz. (LR s. 247); 1564 jezioro pod dworem, gdzie dawniej było koryto Wisły oraz jezioro zw. → Kobyle [Koło]. Łodzie przewożą ludzi na robotę przez Wisłę, jako że nie ma gościńca. Staw zw. Boner [dziś w Cz. pole zw. Bunar: UN 1 s. 28], założony przez kaszt. biec. Jana Bonera [zm. 1562], oraz stawy: Poddworny, Wielki, Zachełmny (Zacheliemny), Seweryn [dziś w Cz. pole zw. Seweryn; UN 1 s. 28], Przegonny (Przegomny), Zakamienny (dziś cz. Cz. zwie się Zakamycze; MObrębowa), Zawiślny w Młyńczyskach, Klarzyński, Stary Tarlik (Stary Therlik) i Oborny zw. inaczej Młyńskim (LK 1 s. 52-5).

3A. Własn. kl. tyn. 1229 pap. Grzegorz [IX] potwierdza kl. w → Tyńcu posiadanie m. in. C. (Tyn. 11 b); 1286 Leszek Czarny potwierdza kl. w → Tyńcu przywileje poprzedników i nadaje nowe zwolnienia immunitetowe, m. in. dla Cz. (Tyn. 32 fals. z XV w.; Z. Mazur, Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wr. 1975 s. 78-9, 98-9, 124-7); 1398 Jan Ligęza [z Bobrka] wwda łęczycki z opatem tyn. o 2 kmieci i karczmę w Cz.; tenże z ww. opatem o 4 kmieci i karczmę w Cz. (SP 8 uw. 242/111, 243/29); tenże uzyskuje wyrok nakazujący opatowi likwidację karczmy w Cz., a opat oddala rozszczenia Ligęzy do 4 kmieci i 300 grz. szkody (SP 8, 7524; Tyn. 126); 1423 Jan klucznik z Tyńca pozywa wszystkich kmieci [Ligęzy] z Bobrka w Cz. i kmieci z Przegini o wycięcie lasu (GK 2 s. 19, 60, 182); 1433 oficjał krak. przysądza kl. tyn. w sporze z Pawłem pleb. w Cz. pr. połowu ryb → w Czernichowskim Jeziorze (Tyn. 172); 1456 Kazimierz Jag. potwierdza kl. w → Tyńcu posiadanie dóbr, m. in. Cz. (Tyn. 219); 1470-80 2 ł. kmiece. Nie ma zagród, karczem i folwarku. Kmiecie płacą czynsz, dają po 12 jaj, 4 koguty, 2 sery. Nie odrabiają powab i nie płacą ospu (DLb. 1 s. 188; 2 s. 124); 1529 kl. pobiera 4 grz. czynszu z jeziora w Cz. (ŁR s. 247); 1564 cz. kl. tyn. daje z 1 1/2 ł. sep dla Łobzowa (LK 1 s. 33).

3B. Własn. szlach., następnie król. 1282 Pribina dz. C. (Tyn. 30); 1398, 1423 → 3A; 1438 Henryk [Ligęza] z Jurkowa [pow. wiśl.] zobowiązuje się zapłacić Żegocie z Niedośpielina [ziemia sieradzka] za 2 lata 400 grz. Jeśli nie zapłaci, wówczas Żegota dopłaciwszy 150 grz. da mu całą swoją cz. w Woli Niedośpielnej [ziemia sieradzka]. W zamian otrzyma od Henryka cały Cz. z pr. patronatu kościoła tamże i całą cz. Przegini; 1440 tenże Henryk sprzedaje za 800 grz. Żegocie z Gumienic [pow. wiśl.] swe dziedzictwo w Cz. z pr. patronatu kościoła tamże i całą swoją cz. Przegini (ZK 150 s. 140, 188, 191); 1441-63 Żegota [Obrycht] z Cz. [h. Topór] zm. 1468 (ZK 11 s. 539; 12 s. 63, 75, 109, 226, 321-2, 325, 394; 13 s. 20, 60, 66, 78, 229, 245, 251, 254, 267, 273, 280, 290-1, 296, 298, 303, 333-4, 343, 346, 360, 373; 14 s. 7, 26, 65, 116, 129, 142, 307, 309; 15 s. 6, 7, 15, 19, 19, 40-1, 58, 302, 325; 150 s. 153; SP 2, 3458; DSZ 203; Tyn. 210; ZDM 3, 742); 1441 Żegota z Cz. zapisuje swej ż. Piotruszy c. Chociemira z Krzętowa [ziemia sieradzka] 50 grz. posagu i 50 grz. wiana na połowie wszystkich swoich dóbr (ZK 11 s. 539); 1449 Ścibor z Chełmu winien wwiązać na sumę 15 fl. węg. Żegotę z Cz. w swoje łany osadzone w Woli Chełmskiej (ZK 13 s. 316-7); tenże Żegota gwarantuje Piotrowi Bylinie służebnikowi Jana [Ligęzy] z Bobrku kaszt. biec. zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w swoje dobra osadzone w Cz., przynoszące 20 grz. czynszu (ZK 13 s. 331-2, 376-7, 390); 1451 sąd ziemski krak. nakazuje wwiązanie Piotra Byliny w dobra Żegoty w Cz.; 1450 Mikołaj z Ossolina [pow. sand.] kaszt. wojnicki udziela Żegocie z Cz. gwarancji zwrotu pożyczonych przez Żegotę 200 fl. węg.; Żegota z Cz. oświadcza, że 100 fl. węg., które ma od Ścibora z Chełmu na Woli Chełmskiej, zastawia Przedborowi z Kaszewic [ziemia sieradzka]; Żegota z Cz. gwarantuje ww. Bylinie zwrot 110 grz. ewentualnym wwiązaniem w dobra Cz., przynoszące 20 grz. czynszu (ZK 14 s. 27); Mikołaj z Ossolina czyli z Balic daje Żegocie z Cz. za zaciągnięty u niego dług 60 grz. wwiązanie w całą swoją cz. w Balicach do czasu spłacenia tej sumy; 1456 Żegota oświadcza, że ww. Mikołaj spłacił mu 100 grz. długu (ZK 14 s. 57-8, 236); 1458 → Chrząstowice p. 2; 1462 Żegota z Cz. czyni na wypadek swej śmierci opiekunką swych dóbr do czasu pełnoletności c. Anny swoją ż. Piotruszę; 1463 Anna wd. po Jakubie z Białołęki [Mazowsze, ziemia warszawska] dziedziczka Ossolina sprzedaje Żegocie z Cz. całą swoją cz. w Szczeglicach; Mikołaj z Ossolina kaszt. wojnicki wwiązuje Żegotę z Cz. w cz. swojej wsi Balice (ZK 15 s. 61, 150, 169); 1468 Anna c. zm. Żegoty z Cz., ż. Jana Skawińskiego ze Skawiny procesuje się z Andrzejem Ossolińskim z Balic (ZK 16 s. 456, 474); [a. 1486] dz. Żegota Obrycht h. Topór¹Zm. przed r. 1468, por. wyżej. Folwark ryc. (DLb. 2 s. 124; 3 s. 188-9); 1485 Anna z Cz. (wd. po Janie Skawińskim) ż. Mikołaja z Paczołtowic; 1487 taż Anna winna stwierdzić przed sądem, że Małgorzata [Skawińska] z Gniazdowic ż. Mik. Gbelskiego spłaciła ją z sum wiennych i posażnych, które miała zapisane przez Jana Skawińskiego na wsiach Gniazdowice i Makocice (SP 2, 4299, 4319); 1490 nieletni Hieronim z Czernichowa pozywa przez pełnomocnika Małgorzatę ze Skawiny ż. Mik. Gbelskiego o dobra Gniazdowice i Makocice sprzedane Mściwojowi z Wyszogrodu [pow. wiśl.] (SP 2, 4355, 4371); 1494 Mik. Paczołtowski z Cz. (Tyn. 286); 1513 Hieronim Czerniechowski z Cz. (BJ rps 6222/III k. 36v); 1518 → p. 5; 1525 Zygmunt Stary nadaje Mikołajowi z Szydłowca [pow. rad.] kaszt. sand. w dożywocie Cz. i Przeginię RI s. 224); 1530 pobór z 2ł. (RP k. 2); 1564 nie ma kmieci tylko dwór z folwarkiem, karczmarz i 4 zagrodników. Młyn na stawie Boner. Był też dawniej młyn na stawie pod borem [Borowy?]. Rybitwy płacą czynsz od brzegu Wisły powyżej Cz. Na folwarku uprawia się żyto, jęczmień, owies i groch. Stawy w Cz. → p. 2. (LK s. 52-5).

4. 1367 Kazimierz W. nadaje wsiom kl. w → Tyńcu, m. in. Cz., pr. magd. (Tyn. 98).

5. 1325-7 pleb. Henzko, Henczeko. Par. oceniona na 6 grz. (MV 1 s. 130, 201); 1325-8 świętop. 6 sk. 3 kwartniki; 1335-7 świętop. 9 sk. (MV 1 s. 371, 381, 393; 2 s. 173); 1338-45 świętop. 5 sk.; 1346-58 świętop. 9 sk. (MV 2 wg indeksu); 1353 bp krak. Bodzanta przyłącza do nowo erygowanej par. w Tłuczani mieszkańców Tłuczani, Kosowej i Chrząstowic należących dotąd do par. Marcyporęba i Cz. (Mp. 1, 234); 1395 zm. Świętosław wicekustosz i altarzysta kat. krak. pleb. w Cz. (MPH n. 5 s. 163); 1400 Bartłomiej wikary w Cz. (SP 8 uw. 345/36); 1438, 1440 → p. 3B; 1454 bp krak. Zbigniew [Oleśnicki], rozstrzygając spór między kl. tyn. a Żegotą dz. Cz. o pr. patronatu kościoła w Cz., przyznaje obu stronom pr. prezenty kolejno, na zmianę (Tyn. 210); 1470-80 kościół par. pod wezw. Ś. Trójcy. Dzies. snop. i kon. z wszystkich ról w cz. kl. tyn., w cz. szlach. wart. 6 grz. oraz dzies. snop. wart. 3 grz. z folwarku ryc. miejscowemu plebanowi. Pleb. posiada dla swego użytku role i łąki. Pleb. pobiera dzies. snop. i kon. wart. 5 grz. z całej wsi Powozowice oraz wart. 10 grz. z ł. kmiecych i folwarku w Kamieniu. Do par. należą: Przeginia, Powozowice i Kamień (DLb. 2 s. 124-5; 3 s. 188-9); 1518 Zygmunt Stary ustanawia wadium 1000 grz. w sprawie między Hieronimem Czernichowskim niegdyś dz. Cz. a Janem z Szamotuł [zw. Paterkiem] doktorem sztuk wyzwolonych, teologii i dekretów, altarystą kościoła Ś. Anny [w Krakowie] i plebanem w Cz.; 1519 Bernard Russocki s. Jana pragnąc zadośćuczynić za zabójstwo kapłana Jana z Szamotuł rektora kościoła w Cz. dokonane przez tegoż Jana ustępuje kościołowi w Cz. 24 gr czynszu we wsi Rusocice (MS 4, 11 460, 12 373; W. Taszycki, Jan z Szamotuł, PSB, 10 s. 482-3); 1529 pleb. Jan „de Priskowicze”. Dzies. snop. 9 grz. miejscowemu plebanowi (LR s. 226).

6. 1519 → p. 5.

8. Kościół częściowo gotycki, murowany. Prezbiterium sprzed 1440 z cokołem o późnogotyckim gzymsie (KatZab. s. 150).