(1343 Bratian, Brathan, Brathean, 1570 zamek Bratniański) 4 km na NE od Nowego Miasta Lubawskiego.

I. Folwark 1. 1343 folw. (PrU 3/2, nr 619); 1359 wójt. brat. (UC nr 302); 1473 z. chełm. (MS 1, nr 993); 1570 stwo brat., pow. mich., par. Nowe Miasto (Bi. 48, 74).

3. 1343 własn. Zak., dokument w. m. Ludolfa Kőniga „in curia nostra B.” (PrU 3/2, nr 619); 1379-1447 folw. Zak.; 1379 inwentarz folw.: 205 łasztów zboża, 2 rumaki, 2 konie pachołków, 12 koni pociągowych, 36 klaczy, 36 szt. bydła, 700 owiec, 2 kopy świń, zbroje, 1500 serów, 2 beczki masła, 22 połcie mięsa, 1/2 łasztu grochu (GA 361); 1395-1411 „vyhoff”, 1438 „vorwerk und viehoff”, „hoffe vor dem huwsze” (GA 361-75); 1473 Kazimierz Jag. zapisuje Adam. Wilkanowskiemu 200 fl. węg. na dobrach B. (MS 1, nr 993); 1501 w dziale między braćmi Mat. Wilkanowski otrzymuje zamek B. z całym teryt. (MS 3, nr 26); 1570 własn. król., 10 zagr., 2 karczmy, mł. o 3 kołach (ŹD 297).

6. 1395 mł. o 2 kołach, 1421 folusz, kuźnia (GA 368, 463).

II. Zamek, 1343-53 budowa zamku (BK 2, 607); od 1359 siedziba wójt. brat¹1359 po raz pierwszy wymieniony wójt brat. Piotr Mura, być może, że siedziba wójtostwa przeniesiona była z Nowego Miasta wcześniej. (UC nr 302); 1351 siedziba Henryka Dusemera po złożeniu urzędu w. m. (Li. 161); 1410 zastępca wójta w B. prosi w. m. Ulryka v. Jungingen o zwiększenie załogi, gdyż mając 80 żołnierzy, nie jest w stanie obronić B. i Nowego Miasta (Li. 161-5); po 15 VII 1410 B. w rękach polskich, Władysław Jag. nadaje zamek B. Jan. Kretkowskiemu (Długosz, Historia 4, 80); luty 1454 rycerstwo z. chełm. zdobywa zamek B. (ibid. 6, 146); 1456 król nadaje B. jako starostwo dzierżawne Janowi Trzasce, pod jego nieobecność zamek poddaje się wojskom Zak. (ibid. 6, 203); od 1466 własn. król., siedziba stwa (Stv. 2, 268; SeB 116, 117); 1535 Mik. Działyński, kaszt. chełm. i star. brod., ma pewną sumę na zamku król. B. (MS 4/2, nr 17 236); 1565 zamek leży między rzekami Drwęcą, Sputnią (?) i Bluchem (!), dom drewniany, na przygródku stajnie i stodoła murowane, wysoki zamek zwie się Kempa, kościół (Lustr. 178); obecnie pozostały tylko ruiny zamku (BK 2, 612).