(1217 locus, qui dicitur Cyrino, 1238 Cirin, 1244 Cirini, 1286 Cyrini, 1336 Czisrini, 1345 Czirzin [z DH], 1348 palus Czirzini, 1355 Cyrzinj, 1358 Czyrin, 1427 Czirzyny, 1428 Czirin, Czyrzyn, 1470-80 Czyrzyny, 1509 Czyrziny, 1529 Shirziny, 1530 Cerzini), dziś Czyżyny, cz. Nowej Huty dzielnicy Krakowa, 6 km na NE od centrum Krakowa.

1. 1530, 1581 pow. krak. (RP k. 36; ŹD s. 5); 1266 n. par. Mogiła (Mog. 29).

2. 1238 źreb zw. Truskilewic (Truskileuic) leżący w Cz. (Mog. 15); 1244 Cz. graniczą od zachodu z wsią, (cum rure) Cz. należącą do kl. miech. oraz z Rakowicami i Bieńczycami (Mog. 20); 1250 źreb Truszila (Truschilonis) (Mog. 22); 1345 Cz. przed Krakowem (DHn. 9 s. 256); 1348 Kazimierz W. pozwala kl. mog. lokować karczmę [Kamienną] w dobrach klaszt. na końcu mostu stojącego nad bagnem Cz. (Mog. 67); 1355 role Mik. Wierzynka stolnika sand. są położone po obu brzegach rz. Prądnik, między Rakowicami, Cz., Dąbiem i młynem Piaski przed Krakowem (Mp. 1, 241); 1358 pastwiska m. Krakowa w kierunku Cz., aż po rz. Wisłę (KMK 1, 32); 1389 granice wsi Dąbie sięgają wielkiego Kamiennego Mostu [w Cz.] (KMK 1, 68); 1428 granice między dobrami kl. mog. a dobrami m. Krakowa zaczynają się od Kamiennego Mostu, to jest od Cz. „non procul ab eius pontis lapidei radice Cracouiam versus, ab eo inquam, loco, quo in flutrinna aqua per eundem pontem olim fluxerat, procedendo tanquam per zonam versus fossam longam usque ad agrum ville” Pracze. Wg ugody między kl. mog. a m. Krakowem kl. ma karczmę przy Kamiennym Moście w Cz. Karczmarz może wypasać bydło na pastwiskach miejskich k. Cz., tak jednak by bydło, pędzone przez Kamienny Most, nie uszkadzało rowów (Mog. 123; KMK 1, 126); 1470-80 Kamienny Most w Cz., karczma k. tego Mostu. Czyżyny sąsiadują z: Głębinowem, Łęgiem, Pleszowem i Dąbiem (DLb. 1 s. 130; 2 s. 34; 3 s. 382-3, 423-4, 428); 1529 → Kamienna karczma; 1570 droga z Krakowa na Ruś od Kamiennej karczmy przez Cz. i Mogiłę. Droga z Krakowa do Wiślicy przez Rakowice, Cz., Bieńczyce (LDK s. 25, 71).

3. Własn. książęca i szlach., następnie kl. Bożogr. w Miechowie, a w końcu kl. Cyst. w Mogile. 1217 Leszek Biały nadaje kl. miech. karczmę w miejscu zw. C. (Mp. 2, 384); 1238 Henryk ks. krak. i śl. nadaje kl. mog. źreb zw. Truskilewic w Cz. oraz pr. łowienia bobrów na rz. Dłubni w obrębie dóbr klaszt. (Mog. 15); 1244 → p. 5.; 1250 Andrzej i jego s. Wojciech pozywają Aleksandra opata mog. o źreb. Truszila w Cz., który należał do Truszila ojca Andrzeja, a który kl. sobie przywłaszczył. Opat przedkłada księciu dok. świadczący, że jego poprzednik opat Gerard [1244-9] źreb prawnie pozyskał. Kasztelan krak. Michał oświadcza, że oprócz tego źrebu była w Cz. ziemia, której zwrotu słusznie ww. dziedzice domagają się. W dniu sądu księcia Bolesława Wstydl. nie stawili się ww. dziedzice i kasztelan, a wyrok książęcy oznajmia, że w Cz. ani ciż pozywający dziedzice, ani nikt z ich krewnych, a tylko kl. mog. wieczyście posiada pr. do ww. źrebu i ziemi wokół leżącej; Więcław kapelan kościoła Ś. Wojciecha w Krakowie sprzedaje za 23 grz. kl. mog. wieś swoją Cz., jako jej prawowity dziedzic. Z tej sumy 10 1/2 grz. otrzymał [niejaki] Bartłomiej; Pełka dziekan krak. potwierdza powyższą sprzedaż; ww. Więcław stwierdza wobec Pełki abpa gnieźn., Prandoty bpa krak. i Nankera bpa lubuskiego, że sprzedał kl. mog. swoją wieś w Cz. z łąkami, gajami i wszystkimi przynależnościami (Mog. 22-5); 1286 → 5; 1294, 1336 → p. 4; 1348, 1428 → p. 2; 1470-80 7 ł. kmiec., z których każdy płaci kl. mog. 1 grz., daje 60 jaj, koguty i sery. Karczma z rolami płaci 3 grz., inna karczma k. Mostu Kamiennego, również z rolami, 12 grz. i daje 12 kapłonów (DLb. 2 s. 34; 3 s. 423-4); 1509 Cz. własn. kl. mog. (SP 6, 14); 1529 7 ł. kmiec. Kl. mog. pobiera z całej wsi 11 1/2 grz. czynszu. Czynsz z pr. odkupu z Cz., Prandocina i Kacic dla altarii Ś. Anny w Kościele NMP w Krakowie (LR s. 166-7; 236-7); 1530 pobór z 7 ł. i 1 karczmy (RP k. 36); 1564 Cz. wieś kl. mog. płaci sep z 6 1/2 ł. (LK 2 s. 72).

4. 1294 Wacław król czeski, ks. krak. i sand. pozwala kl. w → Mogile lokować na pr. niem. szereg wsi, m. in. całe Cz. (Mog. 42); 1336 Kazimierz W. zezwala kl. w → Mogile lokować na pr. niem. średz. szereg wsi, m. in. „Cirini totum”¹W Mog. wydawca określenie „totum” odniósł błędnie do Ubysławic. Por. 1238, 1244 p. 2 i 1217, 1250 p. 3, gdzie materiał źródłowy świadczy o istnieniu co najmniej dwóch cz. Cz. o charakterze źrebów (Mog. 61); 1427 ławnicy z Cz. (Teut. 1A s. 266).

5. 1244 bp krak. Prandota nadaje kl. w → Mogile m. in. dzies. z Sierachowa [dziś nie istnieje, wszedł w skład Mogiły] i całych Cz. graniczących od zachodu z wsią kl. miech. Cz. (Mog. 20); 1266 tenże bp inkorporując do kl. mog. kościół par. w Mogile, wśród wsi należących do tego kościoła wymienia Cz. (Mog. 29); 1286 Wojciech dziekan i oficjał krak. oddala roszczenia Dobrosława rektora kościoła Ś. Wojciecha w Krakowie do dzies. z całych Cz., wysuwane na tej podstawie, że poprzednik Dobrosława Więcław posiadał dziedzicznie jakąś cz. ról w Cz. [por. 1250 p. 3]. Opat i zakonnicy mog. stwierdzają, że dzies. ta nigdy do kościoła Ś. Wojciecha nie należała. Należała niegdyś do preb. mgra Piotra kan. kat. krak. i została za zgodą kap. krak. i tegoż Piotra przez bpa Prandotę [por. wyżej 1244] nadana kl. mog. (Mog. 37); 1470-80 wszyscy kmiecie dają dzies. snop. i kon. wart. 8 grz. kl. mog. (DLb. 2 s. 34; 3 s. 423-4); 1529 dzies. snop. wart. 7 grz. z ról kmiec. kl. mog. (LR s. 236).

6. 1345 Jan król czeski wkroczywszy do Polski z zamiarem opanowania Krakowa, staje w lipcu na 2 dni z wojskiem w Cz. przed Krakowem (DHn. 9, 256).

8. Osada wczesnośredn. (Żaki s. 520).