DOLNY MŁYN

(1292 n. molendinum bez nazwy, 1540 młyn Dolny, 1564 Młyn Dolny, Dulny) młyn, dziś nie istnieje, leżał na E przy Sączu Nowym, na rz. Kamienicy.

[Pow. sądec; par. Sącz Nowy]

Własn. król. 1292 Wacław II czeski zezwala m. Nowemu Sączowi na założenie młynów m. in. na rz. Kamienicy (Pol. 3, 67); 1429 Władysław Jag. potwierdza na prośbę młynarza król. w Nowym Sączu dok. Mik. Trencela i Jana Frydrycha z r. 1399 w sprawie sprzedaży mistrzowi Marcinowi 1/3 młyna w Nowym Sączu (MS 1 S. 53); 1436 star. nowosądec. potwierdza sprzedaż przez młynarza Zygmunta za 460 grz. szer. gr pras. br. Piotrowi dwu młynów k. m. Nowego Sącza (AGZ 9, 37); 1448 młynarz nowosądec. płaci 1 gr rocznie wikariuszom kolegiaty nowosądec. (ZDK 2, 526); 1464 Jakub z Dębna star. sądec. zabezpiecza rajcom nowosądec. pożyczoną od nich sumę 100 grz. i 60 fl. węg. na młynach król. k. Nowego Sącza (AGZ 9, 67); 1470-80 wikariusze sądeccy mają pr. wolnego przemiału wszystkich zbóż w młynach król., tak jak miał je pleban z Nowego Sącza, który miał swój osobny i dobry młyn k. kościoła Ś. Wojciecha, gdzie obecnie są hamry, ale zabrał mu go Władysław Jag., dając jako rekompensatę powyższe prawo (DLb. 1 s. 563); 1479 Mikołaj s. zm. młynarza Piotra i jego siostry Małgorzata i Zofia sprzedają za 400 grz. pol. Mik. Szczepanowskiemu trzecią miarę w dwu młynach król. za murami Nowego Sącza (AGZ 9, 86); 1521 Zygmunt Stary zezwala mieszczanom nowosądec. wykupić z rąk Jana Kromera trzecią cz. król. młynów wodnych na rz. Kamienicy pod murami miasta (AGZ 9, 176); 1540, 1569 młyn D. o 5 kołach (F. Kiryk, Rozwój urbanizacji Małopolski w XIII-XVI w. - maszynopis); 1564 dwa młyny przy (Nowym) Sączu Górny i D. przed bramami miasta na przykopie od rz. Kamienicy. W Górnym są 4 koła mączne korzeczne i 1 słodowe, w D. 2 koła mączne, 1 stępne, folusz i tracz. Słody piwne i gorzałczane, przemiał żyta w obu młynach 157 ćw., pszenicy 24 1/2 ćw., jęczmienia wymiernego 38 ćw. i 18 1/2 ćw. owsa zwanego świnoszem, jagieł 1 ćw. Dochody z folusza wychodzą „kowalom na naczynie żelazne do obudwu młynów, na wrzeciona, paprzyce, czopy, drągi, obręczy etc.” Do tracza mieszkańcy Piwnicznej powinni rocznie spławiać 24 dobre tramy, aby z każdego nacięto 7 tarcic. Wg przywileju król. [bez daty] ciężary z obu młynów są rozłożone, dwie części na wójta i trzecia na młynarza: na utrzymanie sługi, nowe urządzenia, utrzymanie koni, naprawy wozu, kół młyńskich i karmienie prosiąt. Reparacje młynów wykonuje sam młynarz, który też własnym kosztem przewozi zboże król. (LK 1 s. 156-8); 1570 w Nowym Sączu Brama Młyńska [na E od rynku] (LDK s. 38).