DZIEWIN

(1270 Deuino z or., 1360 Dzeuin, 1387 Dzczeuin, Dzewyn, 1434 Dzewin Parvum, 1460 Dziewyn, 1519 Dzywyna, Dzyewyna) 7 km na SW od Uścia (Solnego).

1. 1490 n. pow. szczyrz. (ŹD s. 446, 59); 1470-80 n. par. Mikluszowice (DLb. 2 s. 163).

2. 1270 Dz. w kasztelanii brzeskiej, graniczy z Drwinią (Mp. 1, 80); 1413 Wielka Łąka, jezioro Pochyłka i Olszyny w Mikluszowicach ciągną się do wsi Dz. (ZK 193 s. 119); 1415 → p. 3; 1470-80 Drwinia sąsiaduje z Dz. i Kłajem [z tą wsią poprzez Puszczę] (DLb. 3 s. 77).

3. Własn. rycerska, następnie król. w stwie niepołomickim. 1270 Bolesław Wstydl. poświadcza, że komes Mikołaj wwda krak. dał komesowi Bieniowi (Benowi) i jego ż. Ludmile c. Mękosy wieś D. w zamian za wieś posagową Ludmiły Zabłocie. Ks. zwalnia wieś D. od ciężarów i płatności, mianowicie powozu, stróży, stanu, krowy i śreźny oraz innych służebności, a jej mieszkańców uwalnia od jurysdykcji kaszt. brzeskiego. Mikołaj ustąpił Bieniowi swoje pr. łowieckie w lesie zw. Kłaj [Puszcza Niepołomicka] oraz pr. zakładania barci i wycinania drzewa tamże (Mp. 1, 80); 1360-5 Piotr zw. Nosek dz. Dz. (ZDM 4, 964; Mp. 3, 777); 1360 Kazimierz W. poświadcza, że Piotrek Nosek dz. Dz. zastawił za 100 grz. Pełce Kościelcowi [z Kościelca] marszałkowi dworu król. wieś Łęki [pow. biec.], którą ma on w zastawie (ZDM 4, 964); 1387-8 Mikołaj z Dz. br. Wydżgi z Drwini (SP 8 uw. 55, 142/16, nr 4757); 1387-8, 1387, 1397-9, 1405, 1414, 1444, 1445, 1449, 1450, 1458, 1465, 1469, 1470, 1499 → Drwinia; 1387 Andrzej [kmieć] z Dz. (SP 8 uw. 63/29); 1399 Niemierza z Przybysławic [pleb. w Uniejowie] sprzedaje za 55 grz. Marciszowi z Tęgoborza [pow. lel.] cz. dziedz. po ojcu w Dz. (SP 8, 9023); 1404 Jakusz kustosz kruszwicki, Pakosz i Przybek ss. Przybka z Grodziny [Grudzyn] sprzedają za 200 grz. Maciejowi z Pstroszyc połowę Dz.; tenże Maciej ma zwrócić połowę wsi Kannie c. Dziersława ze Skotnik, jeśli nie zapłaci jej 160 grz. (ZK 4 s. 166-7); 1405 Jaszek z Czuszowa kwituje Macieja z Pstroszyc z sumy 70 grz. za dziedzictwo w Dz. (ZK 3b s. 479); tenże Maciej ma oddać 50 grz. Leonardowi z Gawłowa pod gwarancją zastawienia mu całej cz. w Dz. ze zbożem i osiewkiem (ZK 4 s. 205); 1411-45 Leonard z → Drwini i Dz.; 1415 Leonard z Drwini sprzedaje za 10 grz. Konstantemu z Rudna łąkę u Brzozy między bagnami w Dz. (ZK 193 s. 278); 1416 Przybek z Grodziny sprzedaje za 200 grz. Kostuszkowi [Konstantemu] z Mikluszowic połowę Dz. (SP 2, 1447); 1420 Przybek z Grodziny sprzedaje za 200 grz. półgr Małgorzacie wd. po Kostuszce z Mikluszowic i ich dzieciom połowę wsi Dz. (ZK 7 s. 11); 1432 Mikołaj z Ostrowa zastawia za 110 grz. Pielgrzymowi ze Szczytnik całe cz. dziedz. w Mikluszowicach i Dz. wraz z zasiewkiem (ZK 197 s. 177); tenże Pielgrzym wykupuje i uwalnia za 110 grz. sumy posagowej c. Wichny Janowi Kostuszce z Mikluszowic cz. dziedz. w Mikluszowicach. i Dz., które miał w zastawie Mikołaj z Ostrowa; Jan z Rudna s. Kostuszki sprzedaje za 500 grz. półgr Piotrowi z Cikowic całe swe cz. w Mikluszowicach i Dz. (ZK 10 s. 94, 206); 1434 tenże Jan zeznaje, że Piotr z Cikowic zapłacił mu 100 grz. półgr, zapisanych mu na Mikluszowicach i Dz. P. (SP 2, 2565); 1449-69 Elżbieta z → Drwini i Dz. c. Leonarda z Drwini, ż. Piotra Rozwory; 1457 Mikołaj [Cikowski] z Mikluszowic s. zm. Piotra podsędka krak. zastawia za 100 grz. Jadwidze wd. po Jakubie z Cichawy połowę wsi Dz., którą ma w zastawie w tej sumie od Leonarda, z wyjątkiem ról dworskich (ZK 14 s. 293-4); 1458 tenże Mikołaj ma zapłacić w wyznaczonym terminie 50 grz. Jadwidze wd. po Jakubie z Cichawy pod gwarancją wwiązania jej w 100 grz. w połowę wsi Dz.; taż Jadwiga daje w 100 grz. tytułem posagu c. Anny Mik. Kołuskiemu z Kołoszyna [może woj. łęczyckie] całą cz. w Dz., którą ma w zastawie w tej sumie od Mikołaja z Mikluszowic (ZK 15 s. 370, 379); 1460 Mik. Kołuski wydzierżawia na 2 lata za czynszem 10 grz. Jadwidze wd. po Jakubie z Cichawy połowę wsi Dz., którą ma w zastawie w 100 grz. (ZK 15 s. 142-3); Elżbieta z Drwini ż. [Piotra] Rozwory może wykupić sama lub przez kogoś innego od Mikołaja z Mikluszowic dobra dziedz. w Dz., które zastawił jej ojciec Leonard z s. Leonardem Piotrowi z Cikowic podsędkowi krak. (Mp. 5 G 35); 1469 Małgorzata wd. po Mikołaju z Dz. (ZK 152 s. 169); 1470-80 własn. Mik. Cikowskiego h. Radwan z Mikluszowic. Folwark, 8 ł. kmiec. i karczma z rolami, młyn bez ról, karczma plebana [z Mikluszowic] bez ról (DLb. 1 s. 77; 2 s. 163 ― tu opis skrócony); 1471 Mikołaj kmieć z Dz. (ZK 16 s. 676); 1489-94 pobór z 8 ł., 1496 z 7 ł., 1497 z 7 ł. zapłacił Jan Uczar, 1498 z 7 ł. zapłacił Wojtek, 1 ł. pusty, 1499 pobór z 7 1/2 ł., pół łanu pustego (ŹD s. 446; RP s. 140, 167, 183, 197, 214, 87, 122, 49, 21); 1519 prac. Helena c. Mylowana z Dz. (SP 9, 1492); 1530 pobór z 6 ł. i 1 karczmy dorocznej z prętem roli (RP k. 25); 1564 własn. król. w stwie niepołomickim, przynależna do Mikluszowic. 19 kmieci na półłankach, płaci po 24 gr czynszu, daje sery, kapłony i jaja oraz sep owsianą po 3 korce miary bocheńskiej. 3 karczmy z rolami, płacą różnie, dają po kogucie, karczmarze wykonują pewne prace, 4 chałupników płacących po 12 gr (LK 1 s. 78-9).

5. 1470-80 dzies. snop. z cz. wsi i kon. z całej wart. 5 grz. bpowi krak., z reszty wsi archidiakonii w kat. krak. (DLb. 2 s. 163; 1 s. 77 ― tu dzies. snop. i kon. z ról kmiecych i karczemnych wart. 10 grz. archidiakonii krak.); dzies. snop. z folwarku plebanowi w Mikluszowicach (DLb. 1 s. 77); 1529 dzies. snop. z ról kmiecych bpowi krak., z pewnych ról kmiecych archidiakonii w kat. krak., płacona łącznie z innymi wsiami (LR s. 4, 179).

8. Znaleziska powierzchniowe fragmentów naczyń wczesnośredn. (A. Jodłowski, Uwagi nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym w dorzeczu Raby, „Acta Archeol. Carpathica”, 10, 1968, s. 70, 87, 93).