(1206 Cirnicov, 1208 Chirnicov, 1212 Cyrnichou, 1282 Czirnichow, 1308, 1313 Czernikow, 1328 Czirneckow, 1411 Czinikow, 1412 Cirnichow, 1415, 1427 Czerników, 1417 Czyrnicow, 1430 Czyrnykow, 1435 Czÿrnikow, 1437-9 Czirnikow, 1440 Czirnicow, Czirnykow, Czÿrnÿkow, 1465-7 Czirnekow, Czernkow, 1470-80 Czyrnikow, Czyrnykow, Czyrnekow, 1508 Czyernykow, 1510 Czyrnykowo, 1529 Czernykow, Czirnychowicze, 1564-5 Czernykow, 1578n. Czernikow, 1827 Czerników, 1880 C. Karski i Opatowski; Kam. 50; Niec. 55; NMP II 222/3) dziś C. Karski i C. Opatowski, 3 km na SW od Opatowa; ok. 27 km na SW od kl., graniczą od NE z → Jagninem.

1. 1328 z. sand. (ZDM IV 907), 1508n. pow. sand. (Paw. 458), 1827 pow, opat. (Tabela I 85); 1470-80n. par. Strzyżowice [ob. C. Karski] i par. Opatów [ob. C. Opatowski] (DLb. 1318, 636).

3. Własn. szlach. podzielona.

1206, 1208, 1212 Wincenty Kadłubek nadaje kl. sulejowskiemu m.in. C.¹Tzn. cz. późniejszej Okaliny, por. Mitkowski 203, 302.

3A. [ob. C. Karski] Własn. szlach., w 1308 r. cz. uzyskał kl. święt.

1308 Mieczysław s. Floriana z Myszkowa (Miscow), który wcześniej podarował kl. święt. cz. ojcowizny w C., teraz sprzedaje mu za 18 grz. dalszą cz. C., a Władysław Łok. zrównuje w prawach obie cz. C. należące do kl. z pozostałymi posiadłościami opactwa (Mp. I 138); 1411 dwu braci Janów z C. h. Wieniawa (AKP 8 500; AKH 321);

1415-40 Jakub z C., w 1440 r. interwent kl. święt. z polecenia króla (Mp. IV 1149, 1150, 1322, 1329, 1337, 1342, 1344, 1355, 1359, 1376; AGZ V 43; ZDM II 423, 496, 501, 511, 554; OK V 339v); 1439-67 Jan z C. (ZB I 122, 195; APK Teutonicalia III 364; Boniecki III 374); 1465-7, 1470-80 1/2 C. należy do synów Wilhelma Gallica (Gallicus) z Okaliny, folw. ryc., 6 kmieci na 6 ł. (Ludat 44; DLb. I 636); 1470-80 1/2 C. należy do Domarata Kobyleńskiego h. Grzymała, folw. ryc. (DLb. 1317);

1504 z cz. Czopka pobór z 1/2 ł. (RP); 1506 pobór z 1/2 ł. (ib.); 1508 pobór dają dz. C. i Siedleszan (Paw. 458); 1510 z cz. Tudorowskiego pobór z 2 ł. i 1 koła korzecznego (ASK I/10 16); 1564-5 Czopek daje pobór z 1/2 ł., z cz. dóbr w par. Opatów pobór z 1 ł. (LS 1564-5 331); 1578 z cz. Kaspra Sobiekurskiego pobór od 8 kmieci na 3 ł. i 2 komor. bez bydła, z cz. Ja-gnińskiego pobór od 8 kmieci na 2 ł., 3 zagr. z rolą, 1 komor. z bydłem, 11 komor. bez bydła, 1 rybaka, z młyna o 1 kole i stęp (ASK I/10 763; Paw. 186); 1629 z cz. Andrzeja Chocimowskiego pobór od 8 kmieci na 2 ł., 4 zagr. z rolą, 12 komor. bez bydła i 1 rybaka, z cz. spodkobierców śp. kaszt. krak. [Jerzego Zbaraskiego] od 6 kmieci na 3 ł. i 1 komor. bez bydła (RS 1629 54);

1662 pogłówne z cz. książąt Zasławskich od 17 mkw wsi, z cz. szl. Stanisława Pozoskiego od niego z żoną i jej siostrą, ich służącej oraz od 8 czeladzi folw. i 23 mkw wsi, z cz. szl. Swatkowskiego od zarządcy szl. Zaleskiego i 23 mkw wsi (ASK I/67 24-4v); 1673 pogłówne z cz. szl. Adama Ożarowskiego od niego z żoną i dziećmi oraz 44 czeladzi folw. i mkw wsi, z cz. szl. Srogona od niego z żoną i dziećmi oraz 5 czeladzi folw. i mkw wsi (ib. 232); 1674 pogłówne z cz. szl. Czarwskiego od niego z 2 synami i 29 mkw wsi (ib. 455v); 1787 liczy 75 mkw, w tym 8 Żydów (Spis I 382; II 104, 109); 1827 ma 18 domów i 100 mkw (Tabela I 85).

3B. [ob. C. Opatowski] Własn. bpa lubus., od 1514 r. szlach. i miejska.

1282, 1313, 1328 Leszek Cz., a następnie Władysław Łok. nadają imm. posiadłościom bpstwa lubus., w tym C. (ZDM IV 881, 907; AS V 1); 1465-7, 1470-80 1/2 C. należy do bpa lubus. Łąka, 5 kmieci (Staskow, Peter, Marek, Poytir, Wotzislaw) siedzi na 5 zrębach mających łącznie ponad 12 ł. Kmiecie płacą po 1 grz. czynszu, 1/2 na ś. Marcina [11 XI], 1/2 na ś. Trójcę, 2 gr wieprzowego na Boże Narodzenie [25 XII], 1 gr koźlęcego na Wielkanoc, dają sep jesienny po 2 kor. pszenicy i wiosenny po 3 kor. owsa, po 2 koguty na Wniebowzięcie NMP [15 VIII], 30 jaj i 2 sery na Wielkanoc, na stację króla, ilekroć przybędzie do Opatowa, płacą po 6 gr z ł., dają po 3 kor. owsa, 10 jaj, 2 koguty (Ludat 44-5; DLb. I 636-7); 1510 z cz. bpa pobór z 1 ł. i od 1 zagr. (RP); 1514 → Kraszków, p. 3A; 1564-5 pobór z 1 ł. (LS 1564-5 332); 1787 liczy 81 mkw, w tym 7 Żydów (Spis I 388); 1827 ma 9 domów i 48 mkw (Tabela I 85).

5. Dzies. podzielona.

5A. [ob. C. Karski]

1470-80 z łkm. dzies. kon. z 4 wiązek i snop. wart. do 6 grz. dowożą do stodoły archid. sand., z folw. ryc. dzies. snop. pobiera prebendarz z Mokrska (DLb. I 317-8, 636-7); 1529 dzies. snop. z łkm. wart. 1 grz. należy do archid. sand. (LR 385), z folw. dzies. snop. wart. 30 gr pobiera prebendarz prebendy w kościele par. w Mokrsku lub pleb. Strzyżowic (ib. 130, 380).

5B. [ob. C. Opatowski]

1465-7 z cz. bpa lubus. dzies. polną wart. zawsze 8 grz. zwożą do jego stodoły, następnie dzies. wart. 7 grz. należy do bpa, ale ten sprzedaje ją za 6 grz. (Ludat 45. 68); 1470-80 z cz. bpa lubus. dzies. snop. wart. do 6 grz. oddają temuż (DLb. 1318, 636); 1514 → Kraszków, p. 3A; 1529 z łkm. dzies. snop. wart. 6 grz. pobierają wikariusze opat. (LR 363).

6. Studenci U. Kr.: 1412 Sieciech (Szethesius) (Al. I 31); 1417 Tomasz s. Macieja (ib. 41).

7. Tabela I 85; Gacki 195n.; SG I 830; XV/1 372; Boniecki II 374; Wiś.Op. 291, 425; Krzepela 211; R. Grodecki, Mistrz Wincenty Kadłubek, Kr. 1923 9n.; S. Kozierowski, Ród Porajów-Różyców, RTH 9, 1929, 167n.; Mitkowski 203-25, 302-18; Derwich 1987 166; 1992 wg indeksu.

Uw. C. brak w wykazie posiadłości kl. święt. z 1351 r. O ile nie zaszedł tu wypadek retraktu lub odsprzedaży (zamiany), co jest mało prawdop., przypuścić można, że tereny uzyskane przez kl. włączone zostały do graniczącej z C. starej wsi klaszt. → Jagnin.