(1422 Mons Sulphureus, 1483 Minera seu Mons Sulfureus) góra z kopalniami siarki, dziś Siarczana Góra, przysiółek na E od Swoszowic i wzniesienie (UN 1 s. 75; MObr.), 8 km na SE od centrum Krakowa.

[Pow. krak.; par. Ś. Jakuba w Kazimierzu]

Własn. król. 1422-8 Krzystan górnik siarczany de M. S. w Swoszowicach (KK 2, 607; SP 2, 2088, 2244); 1422 tenże, po sporze z kl. Bożego Ciała w Kazimierzu o siedlisko w Swoszowicach, na którym zbudował dom i mieszka w nim obecnie oraz założył sadzawkę górną, zobowiązuje się zapłacić do Bożego Narodzenia 3 wiard., a od tego czasu będzie płacił klasztorowi 1 1/2 grz., dopóki król nie dokona z tymże klasztorem zamiany dóbr. Prepozyt wyznacza mu na karczunek zarośla i krzaki, czyli dzembrze, po obu stronach sadzawki górnej, a on nie będzie szynkował trunków (KK 2, 607; SP 2, 1869); tenże pozwany przez kl. Bożego Ciała o zniszczenie licznymi rowami wsi klaszt. Swoszowice, zdewastowanie stawów i szkody na 10 grz. (SP 2, 2067); 1426 tenże klasztor oskarża Krzystana o to, że kopał bezprawnie w Swoszowicach, niezgodnie z górniczymi zwyczajami, niszcząc łąki, sadzawki i role w tej wsi (SP 2, 2080); 1427 tenże Krzystan zawiera z klasztorem rozejm do czasu przyjazdu króla do Krakowa we wszystkich sprawach spornych. Prepozyt nie będzie mu zabraniał kopania siarki na górach, a ten będzie płacił klasztorowi czynsz (SP 2, 2151); 1428 tenże Krzystan zeznaje przed podstarościm krak., że nigdy nie przeszkadzał Annie wd. po Hanulu z Kazimierza kopać siarki w Swoszowicach na jej części (SP 2, 2229 ― Anna kupiła cz. w Swoszowicach w r. 1422 od br. Piotra i Andrzeja ze Swoszowic ― KK 2, 612); tenże Krzystan oddala prawem roszczenia Piotra s. Kunczy z Krakowa o 10 kamieni siarki et pro dimidio decimo lapide eciam sulfuris i o 3 grz. za rzeczy, które przewiózł do huty (SP 2, 2244).

1431 Władysław Jag. nadaje kl. Bożego Ciała 2 bałwany soli twardej i 2 ćw. soli miałkiej na każde suche dni, a to z tytułu gór i kopalń siarki w dobrach klasztoru [w Swoszowicach], wydobywanej na użytek Królestwa (ZDM 7, 2071); 1435 po sporze kl. Bożego Ciała z Marcinem Chmielem mieszcz. krak. z M. S. w Swoszowicach tenże król wyrokuje, że klasztor będzie miał za tę górę 8 bałwanów i 8 ćw. soli miałkiej w żupach krak., zaś od Marcina 2 grz. i 4 kamienie siarki każdego roku dopóki będzie tę górę posiadał. Będzie on mógł zakładać sadzawki k. góry, ale nie może sprzedawać piwa w swoich domach seu casis dicti montis, które może sprowadzać tylko na potrzeby swoich pracowników. Powinien on zasypywać i wypełniać ziemią te kopalnie, w których nie prowadzi już prac (Mp. 4, 1323); 1436 prepozyt kl. Bożego Ciała przeciw Stanisławowi Patriarsze górnikowi siarki w Swoszowicach o 3 wiard. długu i o to, że nie ma pr. sukcesji (SP 2, 2686); 1439 Bartosz górnik siarczany i rzemieślnik, domownik rajcy krak. Marcina Chmielą in M. S. zobowiązuje się, że będzie wydobywał i przerabiał siarkę tylko z jego góry i z żadnej innej w Królestwie bez zgody Marcina, ale może w innych górach kopać i przerabiać sól, ołów, srebro i inne kruszce. Jeśli wyłamie się ze zobowiązania, wówczas Marcin może go uwięzić oraz zająć jego majątek gdziekolwiek będzie go miał, a on nie może się temu sprzeciwiać (SP 2, 2783); 1470-80 w Swoszowicach M. S., z której obficie wydobywa się siarkę dla króla. Są tu też 4 stawy kl. Bożego Ciała w Kazimierzu (DLb. 3 s. 143); 1483 Tomasz s. zm. Marcina Chmielą mieszcz. i rajcy krak. sprzedaje z pr. wykupu za 60 fl. węg. rajcy krak. Jerzemu Morsztynowi odziedziczone po ojcu i braciach cz. kopalni, czyli góry siarczanej, w Swoszowicach (SP 2, 4283); 1484 Tomasz zw. Chmiel mieszcz. krak. sprzedaje za 1000 fl. węg. Adamowi Szulcowi mieszcz. krak. trzy części w kopalni siarki w Swoszowicach (GK 21 s. 1035-6); 1485 tenże Tomasz sprzedaje za 1200 fl. węg. Adamowi Szulcowi mieszcz. krak. trzy swoje cz. M. S. w Swoszowicach wraz z jej przynależnościami oraz część, którą pozyskał pr. bliższości po bratanicy Annie. Woźny sądowy zeznaje, że wwiązał Adama w dobra dziedz. M. S. (Mp. 5 P 93); 1488 Adam Szulc zastawia za 45 fl. węg. Pawłowi Szwarcowi mieszcz. krak. trzy cz. w kopalni siarki w Swoszowicach (GK 22 s. 937-8); 1529 kl. Bożego Ciała w m. Kazimierzu pobiera 2 grz. czynszu z gór siarczanych w Swoszowicach i 4 kamienie siarki (LR s. 216); 1598 Zygmunt III przyznaje kl. Bożego Ciała pr. własności kopalń siarki w Swoszowicach (Łabęcki 2 s. 356).

J. Pazdur, Górnictwo siarki i innych surowców chemicznych, [w:] Zarys górnictwa na ziemiach polskich, t. 1, Katowice 1960, s. 199 n.; E. Zielonka, Wartości lecznicze swoszowickich tworzyw balneologicznych i perspektywy rozwoju Swoszowic jako uzdrowiska, „Folia Medica Cracoviensia”, 7, 1965, z. 3, s. 44-5.