GRABÓWKI

(1403 gaj Grabowski w reg. z XVI w., 1413 gaius Grabowka, 1429 silva Grabowska, Grabowki), las między Sierczą, Golkowicami i Wieliczką, dziś wieś, 4 km na SW od Wieliczki i przedmieście tego miasta.

[Pow. szczyrz.; par. Wieliczka]

Własn. szlach. i m. Wieliczki. 1403 Władysław Jag. przenosi z pr. pol. na magd. folwark Tur [dziś Turówka przedmieście Wieliczki – UN 1 s. 85], do którego należy łąka Turowce przy gościńcu krak. i gaj G. w pobliżu (Wiel. s. 137); 1413 mieszcz. krak. Michał Długi wójt połowy wójtostwa w Wieliczce sprzedaje za 500 grz. szer. gr postaw sukna brukselskiego wart. 20 grz. szer. gr i za pole alias niwę zw. Marklówka rajcom wielickim folwark Tur i 4 zagrody, należące ongiś do Sierczy, osadzone między Marcinkowicami [dziś nie istn.]i ogrodami m. Wieliczki, a także gaj zw. G. z przyległościami (KSN 3223); 1427 Mikołaj z Sierczy, poręczając za braci, godzi się przed sądem krak. z rajcami wielickimi po sporze o gaj zw. G., położony między Sierczą i Marcinkowicami. Do Mikołaja ma należeć cz. gaju G., poczynając od Jeziorka poprzez Debrz do granicy Marcinkowic, dalej do dębu na górze i do granicy Sierczy i Marcinkowic. Do rajców i m. Wieliczki będzie należeć cz. gaju G. od Debrzy i ciosny do drugiej cz. wsi Sierczy i pól Babin oraz do granic Marcinkowic (AGZ 5, 39); 1429 Mikołaj z Sierczy odstępuje rajcom wielickim 4 zagrody z polami i niwami pod lasem zw. Dziewczy Lasek, a także łąkę za lasem G., w zamian za pole od gaju sierczskiego do zagumnia sierczskiego (AGZ 5, 45; ZK 9 s. 69-70); 1437 granice między Sierczą a posiadłościami m. Wieliczki dochodzą m. in. do drogi biegnącej z Sierczy i prowadzą po obu stronach tej drogi aż do lasu zw. Dziewczy Lasek. Stąd w lewo między polami alias niwami m. Wieliczki i wsi Sierczy do G., w których odnowiono stare znaki i kopce wg dawnych dok. sądu ziemskiego. Dalej biegną granice do dębu narożnego naprzeciw i nad Debrzą, gdzie usypano kopiec graniczny, następnie do Jeziorka, Debrzy i drogi, a nią do pól zw. Babin i do granic Jankowic (AGZ 5, 73); 1513 z podziału dóbr w Sierczy Pawłowi Dołuskiemu przypada m. in. cały las G. i dolna cz. lasu Kląśna (ZK 24 s. 445-6).

1560 spór o granice między m. Wieliczką i wsią Siercza rozpatrywano w miejscu między Marcinkowicami i lasami G. a Sierczą, tu także rozpatrywano spór o granice między Marcinkowicami i lasami G. a Gołkowicami (ZK 408 s. 1, 4); 1568 las G. → Golkowice p. 2; 1570 granice między m. Wieliczką a wsią Krzyszkowice zaczynają się k. ścian Marcinkowic i lasów G. oraz Krzyszkowic. Stąd biegną na E przez pole, czyli łąkę na wierzchołek góry gajów, czyli lasów i dochodzą do dróg prowadzących z młynów na rz. Wildze do Wieliczki (BPAN rps 7113 bez paginacji); 1593 wizja sądowa w sporze między m. Wieliczką a kaszt. małogoskim Sebastianem Lubomirskim dz. Sierczy o granice. 2 kopce narożne – jeden od wsi Sierczy, drugi od ról i pól G., należących do m. Wieliczki – są rozrzucone i rozsypane, a ich miejsce częściowo zajmuje dom tam postawiony. Droga prowadząca do Sierczy „ku Krakowu” jest rozkopana. Droga z m. Wieliczki do Podstolic, która była wytyczona z obu stron dziedzictw wg 2 kopców ściennych G. i od wierzchołka góry, została zaorana i pozostał po niej ślad drożyska zarosłego częściowo trawą, a owe kopce ścienne są „rozrzucone, rozsypane, poorane i w niwecz z gruntu ich wywrócone”. Kopiec ścienny wsi Lednicy na granicy z polami i rolami zw. Kłosów [dziś cz. m. Wieliczki o tej nazwie – UN 1 s. 85] oraz chrustów i lasów zw. Szydłowiec [dziś cz. Mietniowa o tej nazwie – UN 1 s. 88], dziesiąty w liczbie kopców granicznych, jest rozrzucony i „rozsypany, górami zasiany i w niwecz z gruntu jego obrócony jest” (BCzart. rps 2930 s. 73-5).

Znaleziska powierzchniowe fragmentów naczyń średn. (P. Krzywda, Sprawozdanie z badań powierzchniowych na obszarze prawobrzeżnego dorzecza środkowej Wilgi, [w:] Badania archeologiczne prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w latach 1974-1975, Wieliczka 1975, s. 79-80).