(1366 Honstath sed in Polonico Wysszokiemesto, 1389 Iaselska, 1434 Iassliska, 1436 Iaszlyska, 1450 Iaszliszka, 1470 Iaslyska, 1492 Jaszlyska) m., 14 km na SE od Dukli.

1. 1366 n. pow. biec.¹W źródłach aż po rejestry poborowe z XVI i XVII w. J. stale umieszczane są w woj. krak., w pow. biec., stanowiąc enklawę, jako że okoliczne wsie należą do ziemi sanockiej. Ta osobliwość podziału administracyjnego wynikła z lokowania J. na lewym brzegu rz. → Jasieł [dziś Jasiołka], która stanowiła na dużej przestrzeni granicę między woj. krak. a ziemią sanocką. Wsie przynależne do J. były lokowane na prawym brzegu tej rzeki. Po przejściu J. na własn. bpstwa przem. J. nadal pozostały w woj. krak. i w diec. krak. Por. A. Fastnacht, Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340-1650, Wr. 1962, s. 18-19 (AGZ 8, 6); 1436, 1529 par. własna; (AGZ 11 s. 110; LR s. 182-3); 1529 dek. Jasło (LR s. 182).

2. 1389 lokacja wsi zw. Iohanne [później Królikowa] między m. J. a Desznem (AGZ 8, 19); 1440 → p. 6; 1447 Bieszczady do J. i od J. aż do [wsi] Płonnej są własn. królewską (AGZ 11, 2511); 1470 bp przem. pozywa dziedziców Rymanowa [ziemia sanocka] o to, że nie chcą odnowić granic między wsiami bpa: Lubatowa, Królikowa [dziś Królik Polski i Królik Wołoski], J. i Wola [Niżna] a ich wsiami: Bałucianka, Deszno, Wołtuszowa i Wisłoczek (AGZ 16, 701); 1470-80 bpstwo przem. posiada własne terytorium, mianowicie m. J. z pewnymi wsiami²Por. przyp. 1 do niego należącymi w obrębie diec. krak. (DLb. 1 s. 5); 1506 → p. 3; 1529 przedmieście J. [Posada Jasielska]³Przedmieście leżało w ziemi sanockiej; por. przyp. 1 (LR s. 182).

3. Własn. król., od 1434 r. własn. bpstwa przem. 1366 → p. 4; 1434 Władysław Jag. za pewne sumy pożyczone od bpów przem. zapisuje bpstwu przemyskiemu m. król. J. z wsiami: Królikowa, Biskupice, Dalejowa i Nowa Jasionka w pow. sanockim (AGZ 7, 40; 8, 61a s. 267-8; MS 4 Suplement 684); 1436 mieszczanie z J.: Stanisław Cholewa, Piotr s. Mikołaja, Piotr Kędziorka, Paweł (AGZ 11 s. 110); 1450 Iwan z J. (AGZ 11, 2890); 1452-3 → p. 6; 1470, 1470-80 własn. bpa przem. (AGZ 16, 701; DLb. 1 s. 5); 1492 Deszko mieszcz. z J. Najstarsza księga sądowa wsi Trześniowa 1419-1609 (Wyd. H. Polaczkówna, Lwów 1923, 401); 1506 Aleksander Jag. na prośbę Macieja z Drzewicy [pow. opocz.] podkanclerzego i bpa przem. ustanawia w m. J., własności bpa w ziemi krak., jarmarki w dni Znalezienia Krzyża Ś. [3 V] i w dniu ś. Mateusza [21 IX] oraz targi w każdy wtorek i sobotę. Mieszczanie zostają na 8 lat uwolnieni od wszelkich ciężarów. Połowa cła - od kupców przybywających z Węgier lub do Węgier jadących z winem, końmi i innymi towarami - ma przypadać bpowi, a połowa winna być płacona do skarbu król. na naprawę dróg (MS 3, 2550); 1512 Zygmunt Stary na prośbę Macieja Drzewickiego bpa przem. potwierdza dok. Władysława Jag. z r. → 1434 (AGZ 8, 117; MS 4, 10192); 1518 J. własn. bpa przem. (AGZ 19, 3121).

4. 1366 Kazimierz W. pozwala Janowi z Hanselina na Węgrzech założyć miasto zw. „Honstath [Hochstadt] sed in Polonico Wysszokiemesto nuncupatum” na 200 ł., na pr. niem. magd., którego używają inne miasta w pow. biec. i m. Biecz. Zasadźca otrzymuje 8 ł. wolnych, prawo zakładania młynów, kramów, łaźni itp., szósty den. z czynszów i trzeci z kar. 2 ł. zostają przeznaczone na skotnicę, a 4 ł. „pro pascendis pecoribus, quod in vulgari dicitur wyweyde”. M. otrzymuje imm. sąd. Wójt ma wyłączne pr. łowienia ryb w sadzawkach, on też tylko może budować młyny. Do m. mają należeć dochody z kramu postrzygacza sukna („de camera rasoris panni, qui dicitur schergadim”), z wagi, ze składu soli, wina i piwa. Wójt obow. jest do uczestnictwa w wyprawie wojennej. Mieszkańcy obow. są do obiednego. Otrzymują 20 lat wolnizny (AGZ 8, 6); 1433 bp przem. zobowiązuje się wypłacić Andrzejowi puszkarzowi 540 grz. w określonych ratach za wójtostwo w J. i sołectwo w Królikowej (AGZ 11, 558); 1434 arbitrzy król. stwierdzają, że Andrzej z Łubna puszkarz król., który na polecenie króla sprzedał bpowi przem. wójtostwo w J. i sołectwo w Królikowej, otrzymał jedynie 300 grz. zadatku. Wobec tego arbitrzy wyrokują, że sprzedane dobra wraz z przywilejami winny wrócić do Andrzeja, a on może z powrotem zająć dwór w J. Winien też otrzymać połowę baranów od Wałachów i połowę przemiału z młyna. Niemniej Andrzej winien wg pr. magd. ww. wójtostwo i sołectwo ustąpić bpowi, a wszelkie zadłużenia bez przeszkód ze strony bpa egzekwować (AGZ 8, 61); 1436 Bielicki wójt i Mikołaj podwójci z J. (AGZ 11 s. 110); 1492 Michał wójt z J. (Najstarsza księga sądowa wsi Trześniowa..., 397-8).

5. 1366 w przyw. lokacyjnym 2 ł. wolne zostają przeznaczone dla kościoła (AGZ 8, 6); 1436 → p. 6; 1529 pleban Piotr z Pruchnika [ziemia przem.]. Parafia pobiera z m. J. i jego przedmieścia [Posady Jaśliskiej] meszne w życie wart. 7 grz. 27 1/2 gr, dzies. pien. wart. 54 gr i dzies. snop. wart. 8 gr (LR s. 182-3); 1596 kościół par. pod wezw. Ś. Katarzyny (WR k. 110).

6. 1436 wójt, podwójci i wymienieni imiennie mieszczanie z J. poręczycielami wypłacenia przez Miczka z J. ruszczycy, jeśliby zraniona przez niego kucharka plebana zmarła (AGZ 11 s. 110); 1440 bp Zbigniew Oleśnicki jechał przez J. z Węgier do Sanoka (DH 5 s. 604-5); 1452-3 Hrysz Wałach złodziej z J. (AGZ 11, 3082, 3192).

7. A. Prochaska, Jaśliska miasteczko i klucz biskupów przemyskich, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, R. 17, Lwów 1889; F. Kiryk, Rozwój urbanizacji Małopolski w XIII-VI w. Maszynopis; A. Fastnacht, Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340-1650, Wr. 1962, wg indeksu.