KALEJ

(1414 Caleye, 1448 Kaleya, 1470-80 Kalyeye, 1537 Calyeia) 10 km na NW od Częstochowy.

1. 1414 ziemia krak., dystr. krzepicki (DP 65); 1581 pow. lel. (ŹD s. 78); 1470-80, 1598 par. Kłobuck (DLb. 3 s. 170; WR k. 349).

3. Własn. król., a następnie kl. Paulinów w Częstochowie. 1414 Władysław Jag. nadaje klasztorowi Paulinów w Częstochowie wieś król. K. w ziemi krak. i dystr. krzepickim (DP 65; Pol. 3, 191); 1464-5, 1471 kmiecie z K. i ich areał: Marcin Otarło, od 1465 wd. Otarłowa – 1 ł.; ł. opust. zw. Otarłowski; ł. opust. zw. Skowronkowski; Misz objął w 1464 opust. gospodarstwo Baranowskie – 2 ł.; ł. opust. zw. Szewczowski; Maciej Biały – 1 ł.; Swirk objął w 1464 opust. gospodarstwo Kubina – 2 ł.; Mik. Stary Swirk – 1 ł.; Stary Jakubiec – 1 ł.; Jan Paczek – 2 ł.; Jan Kapka [Czapka] – 1 ł.; Świrk – 2 ogrody; Mik. Studzienny – brak danych; Michał Jakubiec, Jakubowicz [s. Jakubca Starego] – brak danych; Wojtek Jakubiec, Jakubowicz [s. Jakubca Starego] – 1 ł.; Wojtek Świrk, Świrkowicz – 1 ł.; Pieszek włodarz – 2 ł.; Piotr Czech, od 1465 wd. Czechowa – 1 ł.; Miczak – 1 ł.; 1464 przeor kl. częstochowskiego wziął pod uprawę role opust.; 1465-71 Kostka – 1 ł. (BPAN rps 1967 k. 255 r, 259 v, 272 r); 1469 w K. opust. łany: Stan. Otarłowskiego, Baranowski, Skowronowski, Jakuba Otarłowskiego, Szewczowski na końcu wsi, Kubiński, Karczemny (tamże k. 20 v); 1471 w K. liczne łany, które niegdyś uprawiali kmiecie i płacili z nich dzies. pien. klasztorowi Kan. Reg. z Kłobucka. Teraz są opust. i uprawia je przeor [kl. Paulinów] z Częstochowy, który nie płaci kanonikom reg. dzies. i nie chce sprowadzić do K. kmieci dla zaorania łanów (Spominki klasztoru kłobuckiego, wyd. Z. Perzanowski [w:] Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie, Częstochowa 1985, Historia, z. 1, s. 101, nr 20 – tu pod błędną datą 1466; BPAN rps 1967 k. 272r).

1470-80 wieś K. własn. kl. Paulinów w Częstochowie. We wsi 20 ł. kmiec. (DLb. 3 s. 170); 1529 czynsz ze wsi K. w wysokości 1½ grz. dla kl. Paulinów w Częstochowie (LR s. 276); 1537 Zygmunt Stary wydaje dekret w sprawie między Stanisławem przeorem kl. Paulinów w Częstochowie a kmieciami wsi klaszt.: Kawodrza, Szarlejka, Lgota, K. i Grabówka o robocizny i podatki. Kmiecie tych wsi zobowiązani są do odpracowywania na rzecz kl. nie więcej niż 1 dzień w tygodniu z łanu (MK 54 k. 142; MS 4, 18 568).

5. 1448 Zbigniew Oleśnicki bp krak. określa uposażenie kościoła par. w Kłobucku. Parafia pobiera m. in. dzies. pien. ze wsi K. (Mp. 4, 1506 – dwa or. uszkodzone; AJG rps 106 k. 5-6); 1454 Kazimierz Jag. jako patron kościoła par. w Kłobucku nadaje tenże kościół wraz z uposażeniem klasztorowi Kan. Reg. w Kłobucku. Do uposażenia należy m. in. dzies. pien. z K. (AJG rps 133 k. 9-11); 1464-6, 1469, 1471, 1473, 1475-87 dzies. pien. z łanów kmiec. w K. po 6 gr z łanu dla ww. klasztoru, 1478-87 dzies. snop. z łanów opust. w K. dla ww. klasztoru (BPAN rps 1967 k. 6r, 20v, 43r, 51r, 64r, 70v, 76r, 83r, 90r, 98r-v, 106r-v, 115r, 123v, 131v, 138r-v, 146r, 152r, 255r, 259v, 272r); 1464-5, 1471 wymienieni w → p. 3 kmiecie z K. płacą dzies. pien. dla ww. klasztoru (BPAN rps 1967 k. 255r, 259v, 272r); 1470-80 dzies. z 20 ł. kmiec. w K. po 6 gr z łanu klasztorowi Kan. Reg. w Kłobucku (DLb. 3 s. 170); 1471 → p. 3.

Uw. J. Luciński, Majątki ziemskie panującego w Małopolsce do 1385 roku, Poznań 1967, s. 145, identyfikuje tę wieś z wsią „Rosgonichowo” lokowaną przez księcia Władysława Opolczyka w 1383 r. w sąsiedztwie wsi: Wręczyca, Grodzisko, Pierzchno, Lgota, Szarlejka, Żarnowa (DP 17), i której później źródła nie notują. Za hipotezą Lucińskiego przemawia fakt, iż dok. dotyczący Kalei z 1414 r., jak też dok. dotyczący „Rosgonichowa” są przechowywane przez klasztor Paulinów na Jasnej Górze. Wydaje się więc, że Rosgonichowo znajdowało się na terenach należących do paulinów, obejmujących m. in. ww. wsie Szarlejka, Lgota, Kalej. Ponadto K. jak też „Rosgonichowo” leżą w sąsiedztwie tych samych wsi: Wręczycy, Grodziska, Pierzchna, Lgoty, Szarlejki i Żarnowej. Niestety Luciński nie wziął pod uwagę tego, że obydwa dokumenty, choć zachowały się w oryginałach, nie posiadają wśród licznych zapisów dorsalnych, najskromniejszych danych świadczących o identyczności tych wsi. Nie uwzględnił też faktu, iż w dokumencie Władysława Jagiełły z 1393 r. określającym uposażenie i posiadłości paulinów z Częstochowy, wymieniającym szczegółowo obiekty fizjograficzne w pobliżu Szarlejki i Lgoty, brakuje jakiejkolwiek wzmianki o Rosgonichowie czy Kaleji (DP 31). Wydaje się więc, iż wieś ta powstała dopiero po 1393 r.