KLIKUSZOWA

(1350-1 Chochowsow, Chothowzow, 1354-5 Clothowsow, 1389 Klukoszowa, Klukoczowa, 1396 Klokossow, Clucossow, 1409 Lokoczow, 1432 Clikosow, 1479 Clicoszowa, 1481 Lukoschowa, 1498 Klukowa, Kloczowa, 1506 Lvcossowa, 1513 Clethulashow, 1518 Lukostowa, 1521 Klikoschewa, 1527 Cletuloshow, 1529 Klyvkoschowa, 1534 Klykuschowa) 6 km na NW od Nowego Targu.

1. 1530, 1581 pow. sądec. (RP k. 41; ŹD s. 146); 1350-5 par. własna, dek. Długie Pole (MV 2 s. 375, 386, 432)1Wg Kumora, Archidiakonat, s. 172, par. w K. powstała przed 1343 r., nie znajduje to jednak potwierdzenia w dostępnych źródłach. W ww. pracy autor przytacza w ustępie o źródłach skrót źródła „III s. 31 1343)”, którego nie udało się rozszyfrować, w innym zaś miejscu powołuje się na swoją rękopiśmienną pracę; 1513, 1527, 1539 par. w K. wymieniana w księgach retaksacyjnych – LR bez danych (Kumor, Archidiakonat s. 172), ale chyba już wcześniej została wcielona do par. Nowy Targ2LR z tych lat powtarzała tę par. mechanicznie jako samodzielną jednostkę, najpewniej za starszymi księgami. Świadczy o tym fakt, że w LR z 1529 r., najbardziej wiarygodnej z nich, par. w K. nie figuruje już jako samodzielna jednostka. Nie występuje też w LR z l. 1561-77 (Kumor, Archidiakonat, s. 172 przyp. 4); 1596 par. Nowy Targ (WR k. 64).

2. 1521 Zygmunt Stary zezwala rajcy krak. Michałowi Spiszowi wybierać mostowe na drodze na Węgry od wsi Niedźwiedź przez las Obidową do wsi K. i od wsi Długopole do zamku Szaflary przez las Dunajec do granic Królestwa (MS 4, 12 910); 1530, 1534, 1536 młyn → p. 3; 1564 osadza się nową wieś między m. Nowym Targiem a wsią K., którą nazwano Zawadą „przeto, iż osadom starym zawadza” (LK 1 s. 147).

3. Własn. król. w tenucie szaflarsko-nowotarskiej. 1380 Ludwik Węg. poleca star. krak. Sędziwojowi z Szubina [woj. kaliskie] odebrać kl. szczyrz. m. in. K. → p. 4; 1409 Władysław Jag. zezwala mieszcz. krak. Andrzejowi Leibenthalowi za zasługi wykupić za 400 grz. z rąk Andrzeja Korabiowskiego [ze Skrzydlnej] tenutę nowotarską, m. in. z wsią L. (Mp. 4, 1113); 1448 Mik. Ratołd ze Skrzydlnej wyznacza ż. Stachnie c. Wiernka z Bilska [później ż. Stanisława z → Kijan] po 150 grz. posagu i wiana na połowie dóbr [dziedz. i król.] w Skrzydlnej z wsiami i m. Nowym Targu z wsiami, m. in. z K. (ZCz. 4 s. 3-4); 1449 Dorota Jakubowska ż. Andrzeja z Podhorców [woj. ruskie] obwinia Piotra Komorowskiego o to, że bezprawnie wwiązał się do jej wsi i dóbr, które ma ona w tenucie, a mianowicie Szaflar, Długopola, Waksmundu, K., Niedźwiedzia, Podobina, Poręby [Wielkiej, par. Mszana] oraz do łaźni w Nowym Targu. Z tego powodu poniosła ona 1000 grz. szkody (GK 10 s. 809); 1470-80 wieś K. należała niegdyś do kl. szczyrz. i do niego powinna należeć, przeszła w inne ręce [król.] (DLb. 3 s. 444)3Sprawa zaboru kl. szczyrzyckiemu Nowotarszczyzny przez Ludwika Węg. nie jest prawdziwa [→ Długopole uwaga]. Dobra te Kazimierz W. zamienił z kl. szczyrz., względnie mu je zabrał. W czasie działania komisji restytucyjnej nie tylko ten klasztor występował o utracone kiedyś w różny sposób dobra ziemskie. Długosz posiadał błędne informacje w sprawie Nowotarszczyzny; 1479 stren. Marek Ratołd ze Skrzydlnej wyznacza ż. Jadwidze c. Janusza z Jeżowa po 300 grz. gr pol. posagu i wiana na połowie dóbr [dziedz. i król.] w Skrzydlnej, Stróży, Mszanie Górnej, Podobinie, Niedźwiedziu, Kuninie, Porębie [Wielkiej], K., Waksmundzie, Szaflarach, Długopolu oraz na cz. wójtostwa w Nowym Targu i na młynie tamże (ZK 18 s. 373).

1481 Marek Ratołd ze Skrzydlnej wyznacza ż. Jadwidze c. Janusza z Jeżowa po 300 grz. posagu i wiana na całej cz. dworu w Skrzydlnej i cz. dóbr tamże oraz na cz. we wsiach: Stróża, Mszana Górna, Niedźwiedź, Poręba [Wielka] i Kunina, które obecnie posiada, w miejsce oprawy posagu i wiana na innych dobrach także aktualnie posiadanych, mianowicie na: K., Waksmundzie, Szaflarach, Długopolu, 1/4 wójtostwa i łaźni w Nowym Targu i na zapisie 100 fl. na zamku Szaflary (ZK 20 s. 82-3); br. Marek, Ratołd, Jan i Jerzy ze Skrzydlnej pod zakładem 1000 grz. godzą się w sprawie dóbr. Ratołd wykupił za 225 kop gr od ciotki dobra dziedz. i zwalnia braci od spłaty tej sumy. Jeśli Marek umrze bezpotomnie, pozostali trzej bracia podzielą między siebie 260 fl., a gdyby z obecnego małżeństwa miał potomstwo, jego bracia dadzą im te pieniądze, później zaś, po podziale dóbr, wydzielą dzieciom Marka cz. w dobrach: Podobin, Kunina, Niedźwiedź, Poręba [Wielka], L., Waksmund, Szaflary, Długopole i w łaźni w Nowym Targu. Z dóbr tych Marek ma prawo korzystać aż do śmierci. Bracia ustalają też zasady na wypadek wcześniejszego podziału dóbr (SP 2, 4254); 1498 → p. 4.

1505 Aleksander Jag. na prośbę kaszt. biec. i żupnika krak. Jana Jordana zezwala mu wykupić z rąk Jana s. Marka, Jana s. Mikołaja i Andrzeja Ratołdów ze Skrzydlnej i ich siostry [stryjecznej] Beaty ż. Jana Pieniążka dobra król., czyli m. Nowy Targ z wsiami, m. in. z K. (MS 3, 1967); 1506 Jan Pieniążek z Krużlowej odstępuje ż. Beacie za 200 fl. Skrzydlną, Mszanę, Podobin, Niedźwiedź, Kuninę, Porębę [Wielką], L., Długopole, Szaflary i cz. w Stróży, które ma od niej w tej sumie w zastawie (GK 29 s. 1210); 1518 Jan Ratołd ongiś ze Skrzydlnej tenut. Olszówki ustępuje Beacie ż. pstar. krak. Jana Pieniążka z Krużlowej wieś Olszówkę oraz uzyskaną z podziału bliższość do cz. m. Nowego Targu i wsi doń przynależnych, m. in. do L. (MS 4, 2723); 1530, 1536 w K. pobór z 1/2 ł., karczmy i młyna o 1 kole dorocznych (RP k. 41; RP); 1534 wieś K. z młynem i karczmą ma być ciążona, gdyż nie zapłaciła podatku i kontrybucji ustanowionych na sejmie piotrkowskim (GS 2 s. 435); 1536 ur. Beata wd. po Janie Pieniążku sędzi ziemskim krak. rezygnuje na rzecz s. Prokopa ze swych dóbr dziedz., czyli z cz. Skrzydlnej i Stróży oraz z dóbr król.: Podobin, K., Długopole, Szaflary i Waksmund, a ten wydzierżawia jej te dobra (ZK 30 s. 552-4); 1564 w K. 33 kmieci osiadłych, z których 21 płaci czynsz, „jako który wiele wykopał”, 12 kmieci nowych osiadających na surowym korzeniu korzysta z wolnizny, ale płaci pocztę na przyjazd pański. Kmiecie składają dani baraniej po 5 baranów od stu – w owym roku stada wyliczono na 920 sztuk – a płacą za sery. Dawniej przy dani baraniej każdy, kto miał stada, dawał koziołka, obecnie tenutariusz postanowił, że co trzeci rok płacą po 1/2 fl. – w tym roku tych, którzy mają stada, jest 20. „Acz roboty odkupują, ale przecie robić muszą”. Rugowego dają rocznie 12 jarząbków albo sarnę. Składają też daninę rybną – 10 ryb z całej roli, 5 ryb z połowy roli (LK 1 s. 146).

4. 1389 Władysław Jag. powierza Henrykowi z K. lokację na 60 ł. wsi król. K. na pr. magd. Henryk dostaje sołectwo z 4 ł., pr. do karczmy, młyna, kramu szewskiego i jatki rzeźniczej, szósty denar z czynszu i trzeci z kar. Dla karczujących wolnizna 11 lat, po jej upływie czynsz z łanu 8 sk. Z tytułu służby wojskowej sołtys będzie płacił na każdą wyprawę 1/2 grz. gr pol. Imm. sądowy (Mp. 4, 999); 1389-96 Henryk sołtys z K. (Mp. 4, 999; KSN 465 i 477 bez imienia, 512 – Handrcz, 514 – Henrich); 1432 Paszek sołtys z C. oskarża Marcina sołtysa z Bystrej o rabunek (GK 4 s. 734); 1451 Szymon sołtys z K. (Teut. 3 s. 22); 1498 Marek Ratołd tenut. z Szaflar oskarża sołtysa z K. o niestawiennictwo na wyprawę wojenną; komisarze król. po rozpatrzeniu sporu Ratołdów tenutariuszów szaflarskich z poddanymi ze wsi należących do tej tenuty o nadużycia orzekają, że Marek zwróci sołtysowi z K. konia, którego mu zabrał z tytułu służby wojskowej, ponieważ za tę służebność sołtys ma mu tylko płacić 1/2 grz. [→ 1389]. Sołtysa i poddanych z K. pozostawia się przy przywilejach wynikających z dok. lokacyjnego. Jeśli Marek wziął od nich coś więcej, ma im to zwrócić (GK 27 s. 20-2); 1536 z sołectwa w K. pobór 12 gr (RP); sołtys z K. skazany na karę 3 grz. za odbicie ciąży, którą objęto jego dobra z powodu niezapłacenia wiardunkowego (GS 2 s. 577); 1564 sołtys z 3 przysiężnymi zeznali, że w K. sołtys posiada dok. lokacyjny, który okazał lustratorom [→ 1389]. Płaci on od 3 lat 2 fl. obiednego, a przysługuje mu szósty denar z czynszu i trzeci z kar, ale od ok. 30 lat nie korzysta z tego (LK 1 s. 146).

5. 1350-1 dochody plebana w K. ocenione na 1/2 grz.; 1354-5 na 12 sk. (MV 2 s. 375, 386, 432); później par. wcielona do par. Nowy Targ → p. 1; 1529 dzies. pien. w K. wart. 31 gr plebanowi w Nowym Targu (LR s. 190); 1596 kościół Ś. Marcina w K. filialny w stosunku do kościoła par. w Nowym Targu (WR k. 64).

1 Wg Kumora, Archidiakonat, s. 172, par. w K. powstała przed 1343 r., nie znajduje to jednak potwierdzenia w dostępnych źródłach. W ww. pracy autor przytacza w ustępie o źródłach skrót źródła „III s. 31 1343)”, którego nie udało się rozszyfrować, w innym zaś miejscu powołuje się na swoją rękopiśmienną pracę.

2 LR z tych lat powtarzała tę par. mechanicznie jako samodzielną jednostkę, najpewniej za starszymi księgami. Świadczy o tym fakt, że w LR z 1529 r., najbardziej wiarygodnej z nich, par. w K. nie figuruje już jako samodzielna jednostka. Nie występuje też w LR z l. 1561-77 (Kumor, Archidiakonat, s. 172 przyp. 4).

3 Sprawa zaboru kl. szczyrzyckiemu Nowotarszczyzny przez Ludwika Węg. nie jest prawdziwa [→ Długopole uwaga]. Dobra te Kazimierz W. zamienił z kl. szczyrz., względnie mu je zabrał. W czasie działania komisji restytucyjnej nie tylko ten klasztor występował o utracone kiedyś w różny sposób dobra ziemskie. Długosz posiadał błędne informacje w sprawie Nowotarszczyzny.